User:PastelKos/Kājitis

From Wikimedia Incubator

Φωνολογία[edit | edit source]

Φθόγγοι[edit | edit source]

Ἡ Εὔφωνος ΙΓ' σύμφωνά τε καὶ Δ' (Η') φωνήεντα ἔχει ἃ τάδε εἰσί:

Χειλικά Φατνιακά Οὐρανικά Ὑπερωϊκά Σταφυλικά
Ἔρρινα m n
Ἔκροτα p t k
Προστριβόμενα d͡z
Συριστικά s x ʁ
Μονοπαλλόμενα r
Προσεγγιστικά l j w
Πρόσθια Ὀπίσθια
Κλειστά i, iː u, uː
Μέσα o, oː
Ἀνεῳγμένα a, aː
  • Τὸ [d͡z] ὡς «g» γράφεται.
  • Τὸ [ʁ] ὡς «rh» γράφεται.
  • Τὰ μακρὰ φωνήεντα γράφονται ὡς τὰ βραχέα σὺν ἐπ' αὐτῶν γραμμῇ. π.χ. [oː] = ō

Φωνοτακτική[edit | edit source]

Ἡ μορφή τινος τῆς Εὐφώνου συλλαβῆς ἐστι: (Σ)(Φ)(Σ)

  • Πάντα τῶν συμφώνων ἔξεστι ἐν τῇ ἐμβάσει εἶναι.
  • Μόνον φωνήεντα ἔξεστι ἐν τῷ πυρῆνι.
  • Ἐν δὲ τῇ ἐξόδῳ μόνον τὰ n, s, k ἔξεστι εἶναι καὶ τάδε δὴ μόνον ἐν τῷ τῆς λέξεως τέλει.

Τόνος[edit | edit source]

Πᾶσαι αἱ λέξεις τονίζονται ἐν τῇ πρώτῃ συλλαβῇ.

marhatajō ['ma.ʁa.ta.joː]

Ὅταν δὲ λέξις ἔχῃ πλείους τῶν τεσσάρων συλλαβῶν, φαίνει δεύτερος τόνος ὃς τίθεται ἐν τῇ τρίτῃ συλλαβῇ δευτέρας βραχείας οὔσης, δηλονότι μὴ ἐχούσης μακρὸν φωνῆεν, ἢ τῇ δευτέρᾳ αὐτῇ μακρᾷ οὔσῃ.

sahunīrano ['sa.huˌniː.ra.no]
sahunūtāno ['sa.hu.nuːˌtaː.no]

Γραμματική[edit | edit source]

Ὀνόματα[edit | edit source]

Ἄρθρον[edit | edit source]

Οὐκ ἔστι ἄρθρα τῇ Εὐφόνῳ· δηλονότι «māos» δύναται λέγειν καὶ «ὁ αἴλουρος» (ὁ αἴλουρος αὐτὸς οὗτος) καὶ «αἴλουρος» (αἴλουρός τις).

Γένος[edit | edit source]

Τὰ τῆς Εὐφώνου ὀνόματα χωρίζονται κατὰ τὸ γένος εἰς ἔμβια καὶ ἄβια. Τὸ γένος ὀνόματος δείκνυται ἀπὸ τὴν κατάληξιν αὐτοῦ.

kaūs «κύων» (ἔμβιον)
kirik «ὀστοῦν» (ἄβιον)

Τὰ ἔμβια τρισὶ χωρίζονται κατὰ τὸν τοῦ θέματος χαρακτῆρα ἐν τῇ γενικῇ.

nigis-nigiso «ἰχθύς-ἰχθύος»
tutas-tutato «ὕδωρ-ὕδατος»
māos-māoro «αἴλουρος-αἰλούρου»

Πάντα τὰ τείνοντα εἰς ἀνθρώπους καὶ ζῷα ὀνόματά ἐστι ἔμβια. Ταῦτα ἐν οἷς οὔκ ἐστι ψυχή, ἐστὶ ὡς ἐπὶ πολὺ ἄβια. Μέντοι ἐστί τινα περὶ τῶν ὡρῶν (wīs «ἄνεμος») καὶ οὐρανιῶν σωμάτων (oxos «ἥλιος», ōsis «σελήνη») ἅ, εἰ καὶ οὔκ ἐστι αὐτοῖς ψυχή, νομίζονται ἔμβια. Πρὸς τούτοις εἰσὶ καὶ ἄλλαι ὑπεξαιρέσεις αἷς οὐδεὶς κανών.

Πτώσεις[edit | edit source]

Εἰσὶ τῇ Εὐφόνῳ τέσσερεις πτώσεις: ἡ ὀνομαστική, ἡ γενική, ἡ δοτικὴ καὶ ἡ αἰτιατική.

Κλίσις[edit | edit source]

Ἔμβιον Ἄβιον
θέματι s θέματι t θέματι r
Ἑνικός Ὀνομαστική -s -k
Γενική -so -to -ro -kā
Δοτική -su -tu -ru -xu
Αἰτιατική -sī -tī -rī -xo
Πληθυντικός Ὀνομαστική -sō -tō -rō -kūs
Γενική -jō -kō
Δοτική -sū -tū -rū -xū
Αἰτιατική -sīs -tīs -rīs -ko
Κλίσις τῶν mīlis (οὐρανός), jītis (γλῶσσα), māos (αἴλουρος), girīk (ᾠδή)
Ἔμβιον Ἄβιον
θέματι s θέματι t θέματι r
Ἑνικός Ὀνομαστική mīlis jītis māos girīk
Γενική mīliso jītito māoro girīkā
Δοτική mīlisu jītitu māoru girīxu
Αἰτιατική mīlisī jītitī māorī girīxo
Πληθυντικός Ὀνομαστική mīlisō jītitō māorō girīkūs
Γενική mīlijō jītijō māojō girīkō
Δοτική mīlisū jītitū māorū girīxū
Αἰτιατική mīlisīs jītitīs māorīs girīko

Ἐπίθετα[edit | edit source]

Τὰ ἐπίθετα σύμφησι τοῖς ὀνόμασι τὸν ἀριθμόν, πτῶσιν καὶ γένος. Οὕτως ἕκαστον ἐπίθετον δύο μορφὰ ἔχει ἀβίαν καὶ ἐμβίαν (θέματι s). Τὰ ἐπίθετα τίθεται ὡς ἐπὶ πολὺ πρὸ τῶν ὀνομάτων.

so māoro «τοῦ ἀγαθοῦ αἰλούρου»
Κλίσις τοῦ ἐπιθέτου tūnias-k (ἀνόητος)
Ἔμβιον Ἄβιον
Ἑνικός Ὀνομαστική tūnias tūniak
Γενική tūniaso tūniakā
Δοτική tūniasu tūniaxu
Αἰτιατική tūniasī tūniaxo
Πληθυντικός Ὀνομαστική tūniasō tūniakūs
Γενική tūniajō tūniakō
Δοτική tūniasū tūniaxū
Αἰτιατική tūniasīs tūniako

Ἀντωνυμίαι[edit | edit source]

Προσωπικαὶ Ἀντωνυμίαι[edit | edit source]

Α' πρόσωπον Β' Πρόσωπον Γ' Πρόσωπον
Ἑνικός Πληθυντικός Ἑνικός Πληθυντικός Ἑνικός Πληθυντικός
Περιέχων Ἀποκλείων Ἔμβιος Ἄβιος
Ὀνομαστική asi āno pani oto ōni o ko owus
Γενική āso ānō pōna ota ōna ōjo kūs ōwī
Δοτική asu asū īpū otu otū wu uk
Αἰτιατική asī asīs otī otīs ījo owis

Κτητικαὶ Ἀντωνυμίαι[edit | edit source]

Τῇ Εὐφώνῳ οὔκ είσι κτητιακαὶ ἀντωνυμίαι, ἔστι δὲ προθήματα λέγοντα τήνδε σχέσιν. Ἐὰν ἡ λέξις φωνήεντος ἄρχηται, τὸ βραχὺ "a" δύναται ἐλλείπεσθαι.

Ἑνικός Πληθυντικός
Περιέχων Ἀποκλείων
Α’ πρόσωπον s(a)- n(a)- p(a)-
Β’ πρόσωπον t(a)- tā-
Γ’ πρόσωπον w(a)- jō-

Ῥήματα[edit | edit source]

Τὰ τῆς Εὐφώνου ῥήματα εἰς δύο συζυγία χωρίζονται κατὰ τὴν λῆξιν τοῦ ἀπαρεμφάτου: εἰς -īn ἡ πρώτη καὶ εἰς -un ἡ δευτέρα.

Πρώτη συζυγία[edit | edit source]

Ἀπαρέμφατον -īn
Α' ἑνικός Β' ἑνικός Γ' ἑνικός Α' πληθυντικός Β' πληθυντικός Γ' πληθυντικός
περιέχων ἀποκλείων
Ὁριστική Ἐνεστώς -a -i -āno -īno -i
Μέλλων -īna -īno -īni -īnāno -īnanī -īnōno -īni
Ἀόριστος -īra -īro -īri -īrano -īrī -īrō -īrō
Δυνητικός -īnīra -īnīro -īnīri -īnīrano -īnīrī -īnīrō -īnīrō
Ὑποτακτική Ἐνεστώς -īta -īto -īti -ītāno -ītanī -ītōno -īti
Μέλλων -īnīta -īnīto -īnīti -īnītāno -īnītanī -īnītōno -īnīti
Ἀόριστος -īrīta -īrīto -īrīti -īrītāno -īrītī -īrītōno -īrītō
Προστακτική -i -īno

Δευτέρα συζυγία[edit | edit source]

Ἀπαρέμφατον -un
Α' ἑνικός Β' ἑνικός Γ' ἑνικός Α' πληθυντικός Β' πληθυντικός Γ' πληθυντικός
περιέχων ἀποκλείων
Ὁριστική Ἐνεστώς -a -u -i -ānu -ūno -i
Μέλλων -una -uno -uni -unāno -unanū -unōno -uni
Ἀόριστος -īra -īro -īri -īrano -īrū -īrō -īrō
Δυνητικός -unīra -unīro -unīri -unīrano -unīrū -unīrō -unīrō
Ὑποτακτική Ἐνεστώς -ūta -ūto -ūti -ūtāno -ūtanū -ūtōno -ūti
Μέλλων -unūta -unūto -unūti -unūtāno -unūtanū -unūtōno -unūti
Ἀόριστος -īrūta -īrūto -īrūti -īrūtāno -īrūtū -īrūtōno -īrūtō
Προστακτική -i -ūno

Τὸ ῥῆμα rhān (εἰμί, ἔχω, δεῖ)[edit | edit source]

Ἀπαρέμφατον rhān
Α' ἑνικός Β' ἑνικός Γ' ἑνικός Α' πληθυντικός Β' πληθυντικός Γ' πληθυντικός
ἔμβιος ἄβιος περιέχων ἀποκλείων
Ὁριστική Ἐνεστώς rhī rhō rhi rho rhan rhon
Μέλλων rha rho rhi rhāno rhanī rhōno rhi
Ἀόριστος wala walo wali walano walū walō walu
Δυνητικός wīlunīra wīlunīro wīlunīri wīlunīrano wīlunīrū wīlunīrō wīlunīrō
Ὑποτακτική Ἐνεστώς tāno tāni tōno
Μέλλων rhāta rhāto rhāti rhātāno rhātanī rhātōno rhātu
Ἀόριστος wīlīrīta wīlīrīto wīlīrīti wīlīrītāno wīlīrītī wīlīrītōno wīlīrītō
Προστακτική rha rhāno rhō
  • Ὁ ἐνεστὼς τοῦ ῥήματος χρῆται μόνον ὅταν ἔχῃ τὴν διάνοιαν ἔχωδεῖ, καὶ ἔχον τὴν πρώτην συναρτᾶται αἰτιατικῇ προσωπικῇ.
kirik kāusī rhi
ὀστοῦν κυνί ἐστι
rhon āsaun
δεῖ ὑμῖν μάχεσθαι

Εἰ δὲ μὴ ἐλλείπεται.

jajalak girīk
μέγας ὁ ἦχός ἐστι
jajalak girīk rhi
μέγας ὁ ἦχος ἔσται
jajalak girīk wali
μέγας ὁ ἦχος ἦν/ἐγένετο
  • Ὁ γ' ἑνικὸς ὁριστικῆς ἐνεστῶτος κατὰ τὸν ἀρχαῖον τρόπον διακρίνει τὸν ἔμβιον ἀπὸ τοῦ ἀβίου.
  • Ἀορίστῳ καὶ δυνητικῷ ἐχρήσατο αὐτοῖς τοῦ ῥήματος wīlun (γίγνομαι).

Συντακτικόν[edit | edit source]

Λέξεις[edit | edit source]

Σουάδους Κατάλογος Ἄλλαι λέξεις
A Λέξις εὐφωνιστί Διάνοια ἑλληνιστί Διάνοια ἀγγλιστί Λέξις εὐφωνιστί Διάνοια ἑλληνιστί Διάνοια ἀγγλιστί
1 asi ἐγώ I māos (-ro) αἴλουρος cat
2 oto σύ thou watarik κεραυνός thunderbolt
3 o (ἔμβιον), ko (ἄβιον) οὗτος (οὗ) he jalak ἦχος sound
4 āno (περιέχον), pani (ἀποκλεῖον) ἡμεῖς we mīlijalak ἀστραπή lightning
5 ōni ὑμεῖς you gis-k καλός beautiful
6 owus σφεῖς they rīk φωνή voice
girīk ᾠδή song
16 οὐ, μή not tūnias-k ἀνόητος stupid
wajos (-so) λαός people
45 nigis (-so) ἰχθύς fish supok σκότος darkness
opok σκιά shadow
47 kaūs (-so) κύων dog biak χούς soil
jītis (-to) γλῶσσα language
65 kirik ὀστοῦν bone jajalas-k μέγας (τὸν ἦχον) loud
āsaun μάχομαι to fight
142 sahun παίζω play
147 oxos (-ro) ἥλιος sun
148 ōsis (-ro) σελήνη moon
150 tutas (-to) ὕδωρ water
159 pūs (-ro) γῆ earth
162 mīlis (-so) οὐρανός sky
163 wīs (-so) ἄνεμος wind
167 fāk πῦρ fire
185 kās-k ἀγαθός good