Wp/bas/Lìnigîl tɔ̀ lìniigà hɔp ɓasogolsògòl ɓes(hɔp wes liɓê) nì lìgwee lī mbɔk ɓàsàa

"IƁĀLƐ̄ Ù ǸYI HƆP ƁASÀA,
NDI Ù KAHAL KI GWÈLEL ƁAŊGA
MÂM NÌ WƆ,WƐ̀Ɛ Ù ǸNAŊ !"
SPNB,Nɔm Man Ɓàsàa,1935

"KÀL LƐ Ù ŃYĪ ŊGÎM HƆP,WƐ̀Ɛ:

• Ù NNƆ̄K WƆ,
• Ù PƆDƆ̂K WƆ,
• Ù AŊÂK WƆ,
• Ù TÌLGÀ KÌ WƆ."
  

PEN7,SCOBA,1995

"KƐ̀Y LIƁƆK I YE NJƐ̀L YADĀ Ì ŃHŌLA
I TĒEDÀ LÌŊGWÀŊ LI ŊGÎM HƆP NÌ LI
ŊGÎM LÌGWEE LĪ MBƆK"
RHN7.2,2011

LƐLAA Ù NLÀ PALA TIBIL NIGIL AŊ NÌ TÌLÀ ƁÀSÀA

Ɓǒk ndūgi nigîl nì teedà màkiŋ mɔ masaàmbɔk : ́, ̀, ̂, ̌, ᷇, ᷆, ̄
Hi ŋgedà ù ǹtɛhɛ ki m̀maggɛ̀ kiŋ hɔma u ɓa᷇t nì tììmbhɛ̀ ìni mbàdgà lɛ " inyǔkīi
ɓa mmagɛ yɔ hāana?", tɔ̀lɛ "inyǔkīi ɓa mmagɛ ɓe yɔ hyɛ̄s?" Ù nlama nɔɔ̄dɛ pɔt mbɛŋɛ̀l nì
kiŋ ŋgìì, ù ɛmblɛ̀gɛ̀ kiŋ yɔ̂ŋ, ù ganɔ̄k kìkìi ù ŋkwès kiŋ, ù tɛhgɛ̀ lɛ nunu hɔ̀ma kiŋ

• ì mɓɛ̄t : kap, lep, lɛp ; nunu kî
• ì nsòs : kàp, lèp, lɛ̀p ; nûmpɛ
• ì yìi kīŋ ì ŋ̀ɛmkède : Ŋgɔ̀ Ɓahōya; ɓakwɛ̄ŋ; sɔsɔ̄; tɔ̀lɛ kiŋ
• ì mɓɛ̄t ì sòhòk : pên,tâs,bìlâm; nûmpɛ
• ì nsòs ì ɓɛdɛ̂k : kǎp,mǎn,jǒl; nuhɔ̄gi
• ì ɓodōl ɓɛt ndi ì yilā ì ŋ̀ɛmkède : à ka᷇l lɛ, à ki᷇l matōà, à ɓa᷇t nyɛ lɛ; tɔ̀lɛ kiŋ
• ì ŋ̀ɛmkède ì ǹsok kahal sòs : mǎn pa᷆n, à ǹtɛhɛ kilɔ᷆k, à m̀ɓɛt masi᷆n.

I mbūs ù ǹyi makiŋ, yiga mɛyà kì nì màkedêl mɔmasô, ndi tenten mana matân (5) ma nsɛ̀lna ni màhɔp màpɛ
dì binīgil i sǔglù kìkìi ɓɔ̀ Pùlàsi, Ŋgìsì, tɔ̀ Jamân :

• ɓ Ɓ :
• c C :
• ɛ Ɛ :
• ŋ Ŋ :
• ɔ Ɔ :

I ŋgèdà ù gamɛ̀ya ù mɓàt wɛmɛ̀dɛ mambàdgà, ù yîk tìmbhɛ mɔ, ù gasōk nɔk makiŋ mɔmasô nì teedà kì màkedêl
mɔmasô!
Iɓālɛ̄ ù ǹtɛhɛ ŋgîm ɓiɓuk tɔ̀ bìɓàŋga munu dihègà cɛ̂m ndi ù nɔk ɓe gwɔ, pala yēŋ gwɔ ikède Ŋ̀kɔ̀bɔ̀l nu Hɔ̄p Ɓasàa ! Mɛ̀ nsōk ka᷇l inyùu Ŋ̀kɔ̀bɔ̀l nu Hɔ̄p Ɓasàa lɛ, Màyègà màkɛŋi inyùu ɓɔ̀n ɓa Lɔ̂ŋ ɓɔɓasonā ɓa bihōla lɛ di pemes nyɛ̄ i sōŋ Hìlòndɛ̀ 2007. Ɓàsàà ɓa mpɔ̄t lɛ Mìŋkòŋ mi mɓēdha ɓe i tùt , ndigi lɛ mini mi ɓogòk, ndi mini mimpɛ mi nɔŋɔ̀k. I nlemel Hilòlômb lɛ ikède màhɔp ma Lɔ̂ŋ yes ìlɔ̀ɔ̀ 280, hɔp wes wɔn u ɓo᷇k pēmes i nyà ŋ̀kɔ̀bɔ̀l nunu lɛ u tɛ̄hɛ jòy li ɓasàa jada, ù tɛhɛ ki ŋgɔ̀bɔ̀l yèe nì hɔp ɓasàa, jòga li ŋgedà ù tɛhɛ yaga ki ŋgěn ì ŋkìha ni jòy lî. Nì hola Ŋwɛ̄t dì gakòndɛ ha biɓuk bìpɛ mû, inyǔlɛ̄ Ɓàsàa ɓa gweē ŋgàndàk biɓuk ìpɛ nì bìŋgèŋgên bìpɛ. Hikìi mbāy mǎn Ɓàsàa ì lamga pôdnà, i sɔmb Ŋkɔ̀bɔ̀l wàda yaga ndigî, lɛ ɓòt ɓɔɓasonā ɓa niglɛ̀gɛ̀ aŋ hâ, ɓa kôndgɛ̀ kì biɓuk bìpɛ bi ńyīŋɓà. Ndi hi ndap yɔ̀ ì lamga sɔmb kalēndà nì Lìɓam li Makedêl, lɛ mùt nyɛ̂nso ā nigil āŋ nì tìlà màkedêl ma helī.

Di ligīp, i ɓa ɓe ki wɔ̄nyuu, i Nɔk, Pɔt, Aŋ, Tìlà Hɔp wes Ɓasàa !

Dr. Pierre Emmanuel Njock
B.P. 5 Makak tɔ̀lɛ B.P. 30272 Yaoundé, Cameroun
Tel. : (237) 96 78 74 28 tɔ̀lɛ 77 61 05 13
Email : doc.njock@web.de