Wt/zea/jaege

Zeêuws

Etymologie

Over Middelnederlands jaghen en Oudnederlands *jagon van Oergermaons *jagōną. Misschien te verbinden mee Sanskriet yahú 'rusteloôs' en Avestisch yās- 'verlangen'.

Omschrievienge

jaege

1. 'n wilde beêste achterangae mee de bedoelienge ze doôd te doeën (mee vòzesselvòwerp: jaege op; ok van beêsten gezeid
   • Op Walcheren bin d'r a zòvee 'erten dat d'rop gejoge moe ore.
   • Katten jaege op muzen, rotten en veugels.
2. op de loôp zette
   • Jaeg die kinders effe van 't erf, aors komme ze aolle daegen vromme!
3. zelf op de loôp gae/weze; soms ok in 't biezonder lang achter mekaore lôpe
   • Flupse kwam net in z'n auto mee 100 km deu 't durp jaege.
4. buten aesem weze (van 't 'arde lôpen of deu kortaesemig'eid)
5. (vroeger): 'n trekschute mee 'n paerd veruuttrekke
6. dekke van koeën Tools in Fluplands (as jaège(n) ok op Zuud-Beveland)

Uutspraek

[ˈjɛːɦə], [ˈjɛːɣə]

Vervoegienge

infinitief	jaege(n)
gerundium	te jaegen(e)
tegewoordigen tied	ik jaeg(e)	oôns jaege(n)
	jie jaeg(t) (jaege)	julder jaege(n)
	'ie jaeg(t)	'ulder jaege(n)
flejen tied	ik, jie, 'ie joeg, joog	oôns, julder, 'ulder joege(n), joge(n)
gebieënde wieze	jaeg(t)
onvoltoôid deêlwoôrd	jaegende
voltoôid deêlwoôrd	ei (g)ejoge(n)
Ziet vò details en verschillen tussen de Zeêuwse dialecten 't artikel Zeêuwse grammaotica op Wikipedia.

Opmerkienge: 't voltoôid deêlwoôrd gejoge(n) oôr dikkels min of meêr los gebruukt.

Afleiiengen

• jacht
  • jachte
  • jachtig
• jaeger

Saemenstelliengen

• jaegbak
• jaegpad

Uutdruksels

• Jaogen as 'n das, 'vreêd jaege (bet. 4) Land-van-Kezands
• Jaege as 'n 'ond, paerd, puut 'tzelfde

Dialectvarianten

• jaoge Burgerzeêuws
• jaège, jaègen Zuud-Bevelands
• jaogen Zeêuws-Vlaonderen

Aore spelliengen

• jaehe, jèhe gin standaerdspelliengen

Ontlêniengen in aore taelen

• jaak, jaag, ak, jāk Neger'ollands

N.B.: Nog aore taelen in de West kenne dit woôrd; me bin d'r ier vanuut gegae dan die taelen 't uut 't Nederlands 'ebbe en nie uut 't Zeêuws.

Vertaeliengen

wild achterangae

• Afrikaons: jaag
• Araobisch: اِصْطَادَ‎ (iṣṭāda), صَادَ‎ (ṣāda)
• Chinees (Mandarijn): 打獵, 打猎 (dǎliè) (jaege as bezig'eid), 獵取, 猎取 (lièqǔ) (jaege op), 捕食 (bǔshí) ('tzelfde)
• Duuts: jagen
• Esperanto: ĉasi
• Frans: chasser
• Westerlauwers Vries: jeie
  • Terschelliengs: jaaie
• Iengels: hunt
• Italiaons: cacciare

• Japans: 狩る (かる, karu)
• Latijn: vēnārī
• Limburgs: jage (oôstelijk), jaoge (westelijk)
• Nederlands: jagen
• Nedersaksisch/Platduuts: jagen, jaogen
• Oudgrieks: θηρεύω (thèreuoo)
• Portugees: caçar
• Russisch: охо́титься (ochótitʹs'a), лови́ть (lovítʹ)
• Spaons: cazar
• Swahili: kuwinda
• West-Vlaems: joagen

Bronnen

• Dr. Ha.C.M. Ghijsen (red.), Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 1964, ¹⁰1998: blz. 379

• K. Fraanje c.s. (red.), Supplement Woordenboek der Zeeuwse Dialecten. Van Velzen, Krabbendieke, 2003: blz. 133

• Nicoline van der Sijs (2010, saemenstellienge), Etymologiebank

• Nicoline van der Sijs (2015, saemenstellienge), Uitleenwoordenbank bie 't trefwoôrd 'jagen'