Wt/kbd/ӏэхъуэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
ӏэхъуэ (1)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['ʔɐχʷɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [Ӏ] + -э + [хъу] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | Ӏэхъуэ | Ӏэхъуэр | -- | Ӏэхъуэхэр |
Эргативнэ: | Ӏэхъуэ | Ӏэхъуэм | -- | Ӏэхъуэхэм |
Послеложнэ: | ӀэхъуэкӀэ | ӀэхъуэмкӀэ | ӀэхъуэхэкӀэ | ӀэхъуэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | Ӏэхъуэу | Ӏэхъуэрауэ | Ӏэхъуэхэу | Ӏэхъуэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Ӏэщыр зыгъэхъу, былымым пэрыт цӀыху.
- Ӏэщ гупышхуэ, хъушэ
ЩАПХЪЭХЭР
- Ӏэхъуэ зыпэрымытыр хъушэкъым. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 88 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Ӏэхъуэм жэм егъэхъу. | Пастух смотрит за коровами. | A cowherder looks after cattle. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Былымыр Ӏэхъуэм хун.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- ӏэхъуэ: 1. shepherd, herder 2. herd, flock
- Былымыр Ӏэхъуэм хун: the shepherd is herding the flock
УРЫСЫБЗЭ
- ӏэхъуэ: 1. пастух 2. стадо
- Былымыр Ӏэхъуэм хун: пастух гонит стадо
псалъафэ зэпыщӀахэр
Ӏэхъуэу Ӏутын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: work as a shepherd or herder Урысыбзэ: работать пастухом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Бжьэдыгъухэм я деж нэгъуэщӀ адыгэ лъэпкъ гуэрым щыщ щӀалэщӀэ Ӏэхъуэу Ӏутт. Къэрмокъуэ Хьэмид
Ӏэхъуэ баш
Мыхьэнэ: Ӏэхъуэхэм зэрахьэ баш, Ӏэщ зэрызэрахуэ баш. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: shepherd’s staff Ӏэхъуэ башыр зыщӀэгъэкъуэн. lean on one’s staff Урысыбзэ: пастушья палка, ярлыга Ӏэхъуэ башыр зыщӀэгъэкъуэн. опираться на свой посох Псалъэ зэпхахэр: Ӏэхъуэ башыр зыщӀэгъэкъуэн. Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.