Wt/kbd/ӏэтащхьэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʔɐ'tɑ:ɕħɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [Ӏэт] + -а + [щхь] + -э

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	Ӏэтащхьэ	Ӏэтащхьэр	--	Ӏэтащхьэхэр
Эргативнэ:	Ӏэтащхьэ	Ӏэтащхьэм	--	Ӏэтащхьэхэм
Послеложнэ:	ӀэтащхьэкӀэ	ӀэтащхьэмкӀэ	ӀэтащхьэхэкӀэ	ӀэтащхьэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	Ӏэтащхьэу	Ӏэтащхьэрауэ	Ӏэтащхьэхэу	Ӏэтащхьэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. УнафэщӀ, нэхъыщхьэ, тет, пашэ.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Къэралым и Ӏэтащхьэ.
• Гупым я Ӏэтащхьэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• ӏэтащхьэ: head, leader, chief
• Къэралым и Ӏэтащхьэ: head of state
• Гупым я Ӏэтащхьэ: group leader

УРЫСЫБЗЭ

• ӏэтащхьэ: глава, предводитель, старший
• Къэралым и Ӏэтащхьэ: глава государство
• Гупым я Ӏэтащхьэ: старший группы

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʔɐ'tɑ:ɕħɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• [Ӏэт] + -а + [щхь] + -э

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	Ӏэтащхьэ	Ӏэтащхьэр	--	Ӏэтащхьэхэр
Эргативнэ:	Ӏэтащхьэ	Ӏэтащхьэм	--	Ӏэтащхьэхэм
Послеложнэ:	ӀэтащхьэкӀэ	ӀэтащхьэмкӀэ	ӀэтащхьэхэкӀэ	ӀэтащхьэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	Ӏэтащхьэу	Ӏэтащхьэрауэ	Ӏэтащхьэхэу	Ӏэтащхьэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Ӏэтэ щащӀкӀэ нэхъ папцӀэу тращӀыхьыжыр.

ЩАПХЪЭХЭР

• Щынащхьэ плъагъум гъэмахуэщи, Ӏэтащхьэ плъагъум щӀымахуэщ. Псалъэжьхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Ӏэтащхьэр гъэбыдэжын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• ӏэтащхьэ: top of a haystack
• Ӏэтащхьэр гъэбыдэжын: tie down the top of a haystack

УРЫСЫБЗЭ

• ӏэтащхьэ: верх стога
• Ӏэтащхьэр гъэбыдэжын: : закрепить верх стога сена.

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.