Wt/kbd/ӏыхьэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['ʔǝħɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [Ӏыхь] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | Ӏыхьэ | Ӏыхьэр | -- | Ӏыхьэхэр |
Эргативнэ: | Ӏыхьэ | Ӏыхьэм | -- | Ӏыхьэхэм |
Послеложнэ: | ӀыхьэкӀэ | ӀыхьэмкӀэ | ӀыхьэхэкӀэ | ӀыхьэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | Ӏыхьэу | Ӏыхьэрауэ | Ӏыхьэхэу | Ӏыхьэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым щыщ тӀэкӀу, пычыгъуэ, залэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- Зызыгъэгусэ и Ӏыхьэ хьэм ешх. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 112 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Бэкхъыр ӀыхьитӀу зэпытщ. | Коровник состоит из двух частей. | The cowshed consists of two parts. |
Зы Ӏыхьэм щхьэ телъщ. | Одна часть покрыта крышей. | One part is covered with a roof. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- ЩӀакхъуэ Ӏыхьэ.
- Лы Ӏыхьэ.
- ЩӀы Ӏыхьэ.
- ӀыхьитӀу
- Ӏыхьищу
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- ӏыхьэ: part, share, plot, lot, slice, piece of sth
- ЩӀакхъуэ Ӏыхьэ: a slice of bread
- Лы Ӏыхьэ: a piece of meat
- ЩӀы Ӏыхьэ: a plot of land
- ӀыхьитӀу: in two (parts)
- Ӏыхьищу: in three (parts)
УРЫСЫБЗЭ
- ӏыхьэ: доля, часть, кусок чего-л.
- ЩӀакхъуэ Ӏыхьэ: кусок хлеба
- Лы Ӏыхьэ: кусок мяса
- ЩӀы Ӏыхьэ: кусок земли
- ӀыхьитӀу: на две части
- Ӏыхьищу: на три части
псалъафэ зэпыщӀахэр
Ӏыхьэ мыгуэш
Мыхьэнэ: Псоми я зэхуэдэ, зэдай. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: common, undivided, shared Урысыбзэ: общее, нераздельное Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.