Wt/kbd/ӏухын

Add links
From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > ӏухын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [ʔʷǝ'xǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • ӏу- + [х] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "ӏухын"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: Ӏухын
щымыӀэныгъэ: Ӏумыхын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: Ӏусхын Ӏупхын Ӏуихын Ӏутхын Ӏуфхын Ӏуахын
щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхын Ӏуумыхын Ӏуимыхын Ӏудмыхын Ӏувмыхын Ӏуамыхын
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: Ӏух! Ӏуфх!
щымыӀэныгъэ: Ӏуумых! Ӏувмых!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сыӀурех уӀурех Ӏурех дыӀурех фыӀурех Ӏурех
щымыӀэныгъэ: сыӀуремых уӀуремых Ӏуремых дыӀуремых фыӀуремых Ӏуремых
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏузох(ыр) Ӏубох(ыр) Ӏуех(ыр) Ӏудох(ыр) Ӏувох(ыр) Ӏуах(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыркъым Ӏупхыркъым Ӏуихыркъым Ӏутхыркъым Ӏуфхыркъым Ӏуахыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхырт Ӏупхырт Ӏуихырт Ӏутхырт Ӏуфхырт Ӏуахырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыртэкъым Ӏупхыртэкъым Ӏуихыртэкъым Ӏутхыртэкъым Ӏуфхыртэкъым Ӏуахыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхащ Ӏупхащ Ӏуихащ Ӏутхащ Ӏуфхащ Ӏуахащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхакъым Ӏупхакъым Ӏуихакъым Ӏутхакъым Ӏуфхакъым Ӏуахакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхат Ӏупхат Ӏуихат Ӏутхат Ӏуфхат Ӏуахат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхатэкъым Ӏупхатэкъым Ӏуихатэкъым Ӏутхатэкъым Ӏуфхатэкъым Ӏуахатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъащ Ӏупхыгъащ Ӏуихыгъащ Ӏутхыгъащ Ӏуфхыгъащ Ӏуахыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыгъакъым Ӏупхыгъакъым Ӏуихыгъакъым Ӏутхыгъакъым Ӏуфхыгъакъым Ӏуахыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъат Ӏупхыгъат Ӏуихыгъат Ӏутхыгъат Ӏуфхыгъат Ӏуахыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыгъатэкъым Ӏупхыгъатэкъым Ӏуихыгъатэкъым Ӏутхыгъатэкъым Ӏуфхыгъатэкъым Ӏуахыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: Ӏусхщ Ӏупхщ Ӏуихщ Ӏутхщ Ӏуфхщ Ӏуахщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: Ӏусхкъым Ӏупхкъым Ӏуихкъым Ӏутхкъым Ӏуфхкъым Ӏуахкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: Ӏусхт Ӏупхт Ӏуихт Ӏутхт Ӏуфхт Ӏуахт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: Ӏусхтэкъым Ӏупхтэкъым Ӏуихтэкъым Ӏутхтэкъым Ӏуфхтэкъым Ӏуахтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынщ Ӏупхынщ Ӏуихынщ Ӏутхынщ Ӏуфхынщ Ӏуахынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынкъым Ӏупхынкъым Ӏуихынкъым Ӏутхынкъым Ӏуфхынкъым Ӏуахынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынущ Ӏупхынущ Ӏуихынущ Ӏутхынущ Ӏуфхынущ Ӏуахынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынукъым Ӏупхынукъым Ӏуихынукъым Ӏутхынукъым Ӏуфхынукъым Ӏуахынукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхрэ Ӏупхрэ Ӏуихрэ Ӏутхрэ Ӏуфхрэ Ӏуахрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыркъэ Ӏупхыркъэ Ӏуихыркъэ Ӏутхыркъэ Ӏуфхыркъэ Ӏуахыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхырт Ӏупхырт Ӏуихырт Ӏутхырт Ӏуфхырт Ӏуахырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыртэкъэ Ӏупхыртэкъэ Ӏуихыртэкъэ Ӏутхыртэкъэ Ӏуфхыртэкъэ Ӏуахыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусха Ӏупха Ӏуиха Ӏутха Ӏуфха Ӏуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхакъэ Ӏупхакъэ Ӏуихакъэ Ӏутхакъэ Ӏуфхакъэ Ӏуахакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхат Ӏупхат Ӏуихат Ӏутхат Ӏуфхат Ӏуахат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхатэкъэ Ӏупхатэкъэ Ӏуихатэкъэ Ӏутхатэкъэ Ӏуфхатэкъэ Ӏуахатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъа Ӏупхыгъа Ӏуихыгъа Ӏутхыгъа Ӏуфхыгъа Ӏуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: Ӏусхыгъакъэ Ӏупхыгъакъэ Ӏуихыгъакъэ Ӏутхыгъакъэ Ӏуфхыгъакъэ Ӏуахыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъат Ӏупхыгъат Ӏуихыгъат Ӏутхыгъат Ӏуфхыгъат Ӏуахыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыгъатэкъэ Ӏупхыгъатэкъэ Ӏуихыгъатэкъэ Ӏутхыгъатэкъэ Ӏуфхыгъатэкъэ Ӏуахыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: Ӏусх Ӏупх Ӏуих Ӏутх Ӏуфх Ӏуах
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: Ӏусхкъэ Ӏупхкъэ Ӏуихкъэ Ӏутхкъэ Ӏуфхкъэ Ӏуахкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: Ӏусхт Ӏупхт Ӏуихт Ӏутхт Ӏуфхт Ӏуахт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: Ӏусхтэкъэ Ӏупхтэкъэ Ӏуихтэкъэ Ӏутхтэкъэ Ӏуфхтэкъэ Ӏуахтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхын Ӏупхын Ӏуихын Ӏутхын Ӏуфхын Ӏуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынкъэ Ӏупхынкъэ Ӏуихынкъэ Ӏутхынкъэ Ӏуфхынкъэ Ӏуахынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыну Ӏупхыну Ӏуихыну Ӏутхыну Ӏуфхыну Ӏуахыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынукъэ Ӏупхынукъэ Ӏуихынукъэ Ӏутхынукъэ Ӏуфхынукъэ Ӏуахынукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхмэ Ӏупхмэ Ӏуихмэ Ӏутхмэ Ӏуфхмэ Ӏуахмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхмэ Ӏуумыхмэ Ӏуимыхмэ Ӏудмыхмэ Ӏувмыхмэ Ӏуамыхмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхамэ Ӏупхамэ Ӏуихамэ Ӏутхамэ Ӏуфхамэ Ӏуахамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхамэ Ӏуумыхамэ Ӏуимыхамэ Ӏудмыхамэ Ӏувмыхамэ Ӏуамыхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъамэ Ӏупхыгъамэ Ӏуихыгъамэ Ӏутхыгъамэ Ӏуфхыгъамэ Ӏуахыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхыгъамэ Ӏуумыхыгъамэ Ӏуимыхыгъамэ Ӏудмыхыгъамэ Ӏувмыхыгъамэ Ӏуамыхыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынмэ Ӏупхынмэ Ӏуихынмэ Ӏутхынмэ Ӏуфхынмэ Ӏуахынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынмэ Ӏуумыхынмэ Ӏуимыхынмэ Ӏудмыхынмэ Ӏувмыхынмэ Ӏуамыхынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынумэ Ӏупхынумэ Ӏуихынумэ Ӏутхынумэ Ӏуфхынумэ Ӏуахынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынумэ Ӏуумыхынумэ Ӏуимыхынумэ Ӏудмыхынумэ Ӏувмыхынумэ Ӏуамыхынумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхтэмэ Ӏупхтэмэ Ӏуихтэмэ Ӏутхтэмэ Ӏуфхтэмэ Ӏуахтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхтэмэ Ӏуумыхтэмэ Ӏуимыхтэмэ Ӏудмыхтэмэ Ӏувмыхтэмэ Ӏуамыхтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхатэмэ Ӏупхатэмэ Ӏуихатэмэ Ӏутхатэмэ Ӏуфхатэмэ Ӏуахатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхатэмэ Ӏуумыхатэмэ Ӏуимыхатэмэ Ӏудмыхатэмэ Ӏувмыхатэмэ Ӏуамыхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъатэмэ Ӏупхыгъатэмэ Ӏуихыгъатэмэ Ӏутхыгъатэмэ Ӏуфхыгъатэмэ Ӏуахыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхыгъатэмэ Ӏуумыхыгъатэмэ Ӏуимыхыгъатэмэ Ӏудмыхыгъатэмэ Ӏувмыхыгъатэмэ Ӏуамыхыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынтэмэ Ӏупхынтэмэ Ӏуихынтэмэ Ӏутхынтэмэ Ӏуфхынтэмэ Ӏуахынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынтэмэ Ӏуумыхынтэмэ Ӏуимыхынтэмэ Ӏудмыхынтэмэ Ӏувмыхынтэмэ Ӏуамыхынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынутэмэ Ӏупхынутэмэ Ӏуихынутэмэ Ӏутхынутэмэ Ӏуфхынутэмэ Ӏуахынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынутэмэ Ӏуумыхынутэмэ Ӏуимыхынутэмэ Ӏудмыхынутэмэ Ӏувмыхынутэмэ Ӏуамыхынутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынт Ӏупхынт Ӏуихынт Ӏутхынт Ӏуфхынт Ӏуахынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынтэкъым Ӏупхынтэкъым Ӏуихынтэкъым Ӏутхынтэкъым Ӏуфхынтэкъым Ӏуахынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынут Ӏупхынут Ӏуихынут Ӏутхынут Ӏуфхынут Ӏуахынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынутэкъым Ӏупхынутэкъым Ӏуихынутэкъым Ӏутхынутэкъым Ӏуфхынутэкъым Ӏуахынутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхми Ӏупхми Ӏуихми Ӏутхми Ӏуфхми Ӏуахми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхми Ӏуумыхми Ӏуимыхми Ӏудмыхми Ӏувмыхми Ӏуамыхми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхами Ӏупхами Ӏуихами Ӏутхами Ӏуфхами Ӏуахами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхами Ӏуумыхами Ӏуимыхами Ӏудмыхами Ӏувмыхами Ӏуамыхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъами Ӏупхыгъами Ӏуихыгъами Ӏутхыгъами Ӏуфхыгъами Ӏуахыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхыгъами Ӏуумыхыгъами Ӏуимыхыгъами Ӏудмыхыгъами Ӏувмыхыгъами Ӏуамыхыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынми Ӏупхынми Ӏуихынми Ӏутхынми Ӏуфхынми Ӏуахынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынми Ӏуумыхынми Ӏуимыхынми Ӏудмыхынми Ӏувмыхынми Ӏуамыхынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынуми Ӏупхынуми Ӏуихынуми Ӏутхынуми Ӏуфхынуми Ӏуахынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынуми Ӏуумыхынуми Ӏуимыхынуми Ӏудмыхынуми Ӏувмыхынуми Ӏуамыхынуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхтэми Ӏупхтэми Ӏуихтэми Ӏутхтэми Ӏуфхтэми Ӏуахтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхтэми Ӏуумыхтэми Ӏуимыхтэми Ӏудмыхтэми Ӏувмыхтэми Ӏуамыхтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхатэми Ӏупхатэми Ӏуихатэми Ӏутхатэми Ӏуфхатэми Ӏуахатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхатэми Ӏуумыхатэми Ӏуимыхатэми Ӏудмыхатэми Ӏувмыхатэми Ӏуамыхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъатэми Ӏупхыгъатэми Ӏуихыгъатэми Ӏутхыгъатэми Ӏуфхыгъатэми Ӏуахыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхыгъатэми Ӏуумыхыгъатэми Ӏуимыхыгъатэми Ӏудмыхыгъатэми Ӏувмыхыгъатэми Ӏуамыхыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынтэми Ӏупхынтэми Ӏуихынтэми Ӏутхынтэми Ӏуфхынтэми Ӏуахынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынтэми Ӏуумыхынтэми Ӏуимыхынтэми Ӏудмыхынтэми Ӏувмыхынтэми Ӏуамыхынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынутэми Ӏупхынутэми Ӏуихынутэми Ӏутхынутэми Ӏуфхэнутэми Ӏуахэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынутэми Ӏуумыхынутэми Ӏуимыхынутэми Ӏудмыхынутэми Ӏувмыхынутэми Ӏуамыхынутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: Ӏусхаи Ӏупхаи Ӏуихаи Ӏутхаи Ӏуфхаи Ӏуахаи
щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхаи Ӏуумыхаи Ӏуимыхаи Ӏудмыхаи Ӏувмыхаи Ӏуамыхаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: Ӏусхащэрэт Ӏупхащэрэт Ӏуихащэрэт Ӏутхащэрэт Ӏуфхащэрэт Ӏуахащэрэт
щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхащэрэт Ӏуумыхащэрэт Ӏуимыхащэрэт Ӏудмыхащэрэт Ӏувмыхащэрэт Ӏуамыхащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнщ Ӏупхагъэнщ Ӏуихагъэнщ Ӏутхагъэнщ Ӏуфхагъэнщ Ӏуахагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнкъым Ӏупхагъэнкъым Ӏуихагъэнкъым Ӏутхагъэнкъым Ӏуфхагъэнкъым Ӏуахагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнт Ӏупхагъэнт Ӏуихагъэнт Ӏутхагъэнт Ӏуфхагъэнт Ӏуахагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнтэкъым Ӏупхагъэнтэкъым Ӏуихагъэнтэкъым Ӏутхагъэнтэкъым Ӏуфхагъэнтэкъым Ӏуахагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэн Ӏупхагъэн Ӏуихагъэн Ӏутхагъэн Ӏуфхагъэн Ӏуахагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнкъэ Ӏупхагъэнкъэ Ӏуихагъэнкъэ Ӏутхагъэнкъэ Ӏуфхагъэнкъэ Ӏуахагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнт Ӏупхагъэнт Ӏуихагъэнт Ӏутхагъэнт Ӏуфхагъэнт Ӏуахагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнтэкъэ Ӏупхагъэнтэкъэ Ӏуихагъэнтэкъэ Ӏутхагъэнтэкъэ Ӏуфхагъэнтэкъэ Ӏуахагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнущ Ӏупхагъэнущ Ӏуихагъэнущ Ӏутхагъэнущ Ӏуфхагъэнущ Ӏуахагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнукъым Ӏупхагъэнукъым Ӏуихагъэнукъым Ӏутхагъэнукъым Ӏуфхагъэнукъым Ӏуахагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнут Ӏупхагъэнут Ӏуихагъэнут Ӏутхагъэнут Ӏуфхагъэнут Ӏуахагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнутэкъым Ӏупхагъэнутэкъым Ӏуихагъэнутэкъым Ӏутхагъэнутэкъым Ӏуфхагъэнутэкъым Ӏуахагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэну Ӏупхагъэну Ӏуихагъэну Ӏутхагъэну Ӏуфхагъэну Ӏуахагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнукъэ Ӏупхагъэнукъэ Ӏуихагъэнукъэ Ӏутхагъэнукъэ Ӏуфхагъэнукъэ Ӏуахагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнут Ӏупхагъэнут Ӏуихагъэнут Ӏутхагъэнут Ӏуфхагъэнут Ӏуахагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнутэкъэ Ӏупхагъэнутэкъэ Ӏуихагъэнутэкъэ Ӏутхагъэнутэкъэ Ӏуфхагъэнутэкъэ Ӏуахагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ Ӏузых
ит зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏузыха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏузыхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏузыхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏузыхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымыхыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ Ӏусх Ӏупх Ӏуих Ӏутх Ӏуфх Ӏуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмых Ӏуумых Ӏуимых Ӏудмых Ӏувмых Ӏуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏусха Ӏупха Ӏуиха Ӏутха Ӏуфха Ӏуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыха Ӏуумыха Ӏуимыха Ӏудмыха Ӏувмыха Ӏуамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхыгъа Ӏупхыгъа Ӏуихыгъа Ӏутхыгъа Ӏуфхыгъа Ӏуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхыгъа Ӏуумыхыгъа Ӏуимыхыгъа Ӏудмыхыгъа Ӏувмыхыгъа Ӏуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхын Ӏупхын Ӏуихын Ӏутхын Ӏуфхын Ӏуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхын Ӏуумыхын Ӏуимыхын Ӏудмыхын Ӏувмыхын Ӏуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхыну Ӏупхыну Ӏуихыну Ӏутхыну Ӏуфхыну Ӏуахыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхыну Ӏуумыхыну Ӏуимыхыну Ӏудмыхыну Ӏувмыхыну Ӏуамыхыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ Ӏух
ит зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏуха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏухын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏухыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумыхыну
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусх зэрыӀупх зэрыӀуих зэрыӀутх зэрыӀуфх зэрыӀуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмых зэрыӀуумых зэрыӀуимых зэрыӀудмых зэрыӀувмых зэрыӀуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусха зэрыӀупха зэрыӀуиха зэрыӀутха зэрыӀуфха зэрыӀуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмыха зэрыӀуумыха зэрыӀуимыха зэрыӀудмыха зэрыӀувмыха зэрамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусхыгъа зэрыӀупхыгъа зэрыӀуихыгъа зэрыӀутхыгъа зэрыӀуфхыгъа зэрыӀуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмыхыгъа зэрыӀуумыхыгъа зэрыӀуимыхыгъа зэрыӀудмыхыгъа зэрыӀувмыхыгъа зэрыӀуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусхын зэрыӀупхын зэрыӀуихын зэрыӀутхын зэрыӀуфхын зэрыӀуахын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмыхын зэрыӀуумыхын зэрыӀуимыхын зэрыӀудмыхын зэрыӀувмыхын зэрыӀуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусхыну зэрыӀупхыну зэрыӀуихыну зэрыӀутхыну зэрыӀуфхыну зэрыӀуахыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмыхыну зэрыӀуумыхыну зэрыӀуимыхыну зэрыӀудмыхыну зэрыӀувмыхыну зэрыӀуамыхыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щыӀусх щыӀупх щыӀуих щыӀутх щыӀуфх щыӀуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмых щыӀуумых щыӀуимых щыӀудмых щыӀувмых щыӀуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щыӀусха щыӀупха щыӀуиха щыӀутха щыӀуфха щыӀуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмыха щыӀуумыха щыӀуимыха щыӀудмыха щыӀувмыха щыӀуамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щыӀусхыгъа щыӀупхыгъа щыӀуихыгъа щыӀутхыгъа щыӀуфхыгъа щыӀуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмыхыгъа щыӀуумыхыгъа щыӀуимыхыгъа щыӀудмыхыгъа щыӀувмыхыгъа щыӀуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыӀусхын щыӀупхын щыӀуихын щыӀутхын щыӀуфхын щыӀуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмыхын щыӀуумыхын щыӀуимыхын щыӀудмыхын щыӀувмыхын щыӀуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыӀусхыну щыӀупхыну щыӀуихыну щыӀутхыну щыӀуфхыну щыӀуахыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмыхыну щыӀуумыхыну щыӀуимыхыну щыӀудмыхыну щыӀувмыхыну щыӀуамыхыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здэӀусх здэӀупх здэӀуих здэӀутх здэӀуфх здэӀуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмых здэӀуумых здэӀуимых здэӀудмых здэӀувмых здэӀуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэӀусха здэӀупха здэӀуиха здэӀутха здэӀуфха здэӀуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмыха здэӀуумыха здэӀуимыха здэӀудмыха здэӀувмыха здэӀуамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэӀусхыгъа здэӀупхыгъа здэӀуихыгъа здэӀутхыгъа здэӀуфхыгъа здэӀуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмыхыгъа здэӀуумыхыгъа здэӀуимыхыгъа здэӀудмыхыгъа здэӀувмыхыгъа здэӀуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэӀусхын здэӀупхын здэӀуихын здэӀутхын здэӀуфхын здэӀуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмыхын здэӀуумыхын здэӀуимыхын здэӀудмыхын здэӀувмыхын здэӀуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэӀусхыну здэӀупхыну здэӀуихыну здэӀутхыну здэӀуфхыну здэӀуахыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмыхыну здэӀуумыхыну здэӀуимыхыну здэӀудмыхыну здэӀувмыхыну здэӀуамыхыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусх щӀыӀупх щӀыӀуих щӀыӀутх щӀыӀуфх щӀыӀуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмых щӀыӀуумых щӀыӀуимых щӀыӀудмых щӀыӀувмых щӀыӀуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусха щӀыӀупха щӀыӀуиха щӀыӀутха щӀыӀуфха щӀӀуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмыха щӀыӀуумыха щӀыӀуимыха щӀыӀудмыха щӀыӀувмыха щӀыӀуамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусхыгъа щӀэӀупхыгъа щӀыӀуихыгъа щӀэӀутхыгъа щӀэӀуфхыгъа щӀыӀуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмыхыгъа щӀыӀуумыхыгъа щӀыӀуимыхыгъа щӀыӀудмыхыгъа щӀыӀувмыхыгъа щӀыӀуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусхын щӀыӀупхын щӀыӀуихын щӀыӀутхын щӀыӀуфхын щӀыӀуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмыхын щӀыӀуумыхын щӀыӀуимыхын щӀыӀудмыхын щӀыӀувмыхын щӀыӀуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусхыну щӀыӀупхыну щӀыӀуихыну щӀыӀутхыну щӀыӀуфхыну щӀыӀуахэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмыхыну щӀыӀуумыхыну щӀыӀуимыхыну щӀыӀудмыхыну щӀыӀувмыхыну щӀыӀуамыхыну
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхыу Ӏупхыу Ӏуихыу Ӏутхыу Ӏуфхыу Ӏуахыу
ит зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхыу Ӏуумыхыу Ӏуимыхыу Ӏудмыхыу Ӏувмыхыу Ӏуамыхыу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхауэ Ӏупхауэ Ӏуихауэ Ӏутхауэ Ӏуфхауэ Ӏуахауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхауэ Ӏуумыхауэ Ӏуимыхауэ Ӏудмыхауэ Ӏувмыхауэ Ӏуамыхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ Ӏусхыурэ Ӏупхыурэ Ӏуихыурэ Ӏутхыурэ Ӏуфхыурэ Ӏуахыурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхыурэ Ӏуумыхыурэ Ӏуимыхыурэ Ӏудмыхыурэ Ӏувмыхыурэ Ӏуамыхыурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- пӀузох Ӏузох -- фӀузох яӀузох(хэ)
уэ сӀубох -- Ӏубох тӀубох -- яӀубох(хэ)
абы сӀуех пӀуех Ӏуех тӀуех фӀуех яӀуех(хэ)
дэ -- пӀудох Ӏудох -- фӀудох яӀудох(хэ)
фэ сӀувох -- Ӏувох тӀувох -- яӀувох(хэ)
абыхэм сӀуах пӀуах Ӏуах тӀуах фӀуах яӀуах(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- пӀус[хрэ] Ӏус[хрэ] -- фӀус[хрэ] яӀус[х(хэ)рэ]
уэ сӀуп[хрэ] -- Ӏуп[хрэ] тӀуп[хрэ] -- яӀуп[х(хэ)рэ]
абы сӀуи[хрэ] пӀуи[хрэ] Ӏуи[хрэ] тӀуи[хрэ] фӀуи[хрэ] яӀуи[х(хэ)рэ]
дэ -- пӀут[хрэ] Ӏут[хрэ] -- фӀут[хрэ] яӀут[х(хэ)рэ]
фэ сӀуф[хрэ] -- Ӏуф[хрэ] тӀуф[хрэ] -- яӀуф[х(хэ)рэ]
абыхэм сӀуа[хрэ] пӀуа[хрэ] Ӏуа[хрэ] тӀуа[хрэ] фӀуа[хрэ] яӀуа[х(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [х] [х]ыр -- [х]хэр
Эргативнэ: [х] [х]ым -- [х]хэм
Послеложнэ: [х]кӀэ [х]ымкӀэ [х]хэкӀэ [х]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [х]ыу [х]ырауэ [х]хэу [х]хэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [х]а [х]ар -- [х]ахэр
Эргативнэ: [х]а [х]ам -- [х]ахэм
Послеложнэ: [х]акӀэ [х]амкӀэ [х]ахэкӀэ [х]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [х]ауэ [х]арауэ [х]ахэу [х]ахэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [х]ын [х]ыныр -- [х]ынхэр
Эргативнэ: [х]ын [х]ыным -- [х]ынхэм
Послеложнэ: [х]ынкӀэ [х]ынымкӀэ [х]ынхэкӀэ [х]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [х]ыну [х]ынырауэ [х]ынхэу [х]ынхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [х]ыну [х]ынур -- [х]ынухэр
Эргативнэ: [х]ыну [х]ынум -- [х]ынухэм
Послеложнэ: [х]ынукӀэ [х]ынумкӀэ [х]ынухэкӀэ [х]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [х]ынууэ [х]ынурауэ [х]ынухэу [х]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ХуэщӀа гуэр (п. п. бжэр) ӀугъэкӀын.
  2. ЗэщӀэкъуэжын, къехьэлӀэжын (гъавэр), Ӏухыжын.
  3. Зыгуэр ӀугъэкӀуэтын, зыгуэрым бгъэдэхын.
  4. ЗэщӀэкъуэн, зэлъыӀухын (п. п. пӀэр).

ЩАПХЪЭХЭР

  • Сосрыкъуэ бжэр Ӏуех.. унэм щӀэмыхьэу ентӀырышхуэ ныщӀедзэ. Нартхэр
  • — Лажьэ, — жаӀэм зыкъогъэмэх, Махуэ псом уи пӀэр Ӏуомых. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Шэнтыр Ӏухын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • ӏухын: 1. open sth 2. gather (for example harvest) 3. carry sb or sth away from swh 4. make (for exmple, the bed)
  • Шэнтыр Ӏухын: carry away a chair
УРЫСЫБЗЭ
  • ӏухын: 1. открыть, отворить что-л. 2. убрать (напр. урожай) 3. унести кого-что-л. откуда-л. 4. убрать (напр. постель)
  • Шэнтыр Ӏухын: унести стул
псалъафэ зэпыщӀахэр

[И] псэр Ӏухын

  Мыхьэнэ:
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: to instill fear in sb, make sb afraid (literally: take away sb’s soul)
     Урысыбзэ: нагнать страху на кого-л. (букв. лишить души кого-л., отнять душу у кого-л.).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Ӏухи банэ тепӀэ

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: come on! to hell with [him]! damn [him]!
     Урысыбзэ: убери подальше, да ну его.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [ʔʷǝ'xǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • ӏу- + [х] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "ӏухын"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: Ӏухын
щымыӀэныгъэ: Ӏумыхын
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: Ӏусхын Ӏупхын Ӏуихын Ӏутхын Ӏуфхын Ӏуахын
щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхын Ӏуумыхын Ӏуимыхын Ӏудмыхын Ӏувмыхын Ӏуамыхын
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: Ӏух! Ӏуфх!
щымыӀэныгъэ: Ӏуумых! Ӏувмых!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сыӀурех уӀурех Ӏурех дыӀурех фыӀурех Ӏурех
щымыӀэныгъэ: сыӀуремых уӀуремых Ӏуремых дыӀуремых фыӀуремых Ӏуремых
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏузох(ыр) Ӏубох(ыр) Ӏуех(ыр) Ӏудох(ыр) Ӏувох(ыр) Ӏуах(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыркъым Ӏупхыркъым Ӏуихыркъым Ӏутхыркъым Ӏуфхыркъым Ӏуахыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхырт Ӏупхырт Ӏуихырт Ӏутхырт Ӏуфхырт Ӏуахырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыртэкъым Ӏупхыртэкъым Ӏуихыртэкъым Ӏутхыртэкъым Ӏуфхыртэкъым Ӏуахыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхащ Ӏупхащ Ӏуихащ Ӏутхащ Ӏуфхащ Ӏуахащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхакъым Ӏупхакъым Ӏуихакъым Ӏутхакъым Ӏуфхакъым Ӏуахакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхат Ӏупхат Ӏуихат Ӏутхат Ӏуфхат Ӏуахат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхатэкъым Ӏупхатэкъым Ӏуихатэкъым Ӏутхатэкъым Ӏуфхатэкъым Ӏуахатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъащ Ӏупхыгъащ Ӏуихыгъащ Ӏутхыгъащ Ӏуфхыгъащ Ӏуахыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыгъакъым Ӏупхыгъакъым Ӏуихыгъакъым Ӏутхыгъакъым Ӏуфхыгъакъым Ӏуахыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъат Ӏупхыгъат Ӏуихыгъат Ӏутхыгъат Ӏуфхыгъат Ӏуахыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыгъатэкъым Ӏупхыгъатэкъым Ӏуихыгъатэкъым Ӏутхыгъатэкъым Ӏуфхыгъатэкъым Ӏуахыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: Ӏусхщ Ӏупхщ Ӏуихщ Ӏутхщ Ӏуфхщ Ӏуахщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: Ӏусхкъым Ӏупхкъым Ӏуихкъым Ӏутхкъым Ӏуфхкъым Ӏуахкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: Ӏусхт Ӏупхт Ӏуихт Ӏутхт Ӏуфхт Ӏуахт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: Ӏусхтэкъым Ӏупхтэкъым Ӏуихтэкъым Ӏутхтэкъым Ӏуфхтэкъым Ӏуахтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынщ Ӏупхынщ Ӏуихынщ Ӏутхынщ Ӏуфхынщ Ӏуахынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынкъым Ӏупхынкъым Ӏуихынкъым Ӏутхынкъым Ӏуфхынкъым Ӏуахынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынущ Ӏупхынущ Ӏуихынущ Ӏутхынущ Ӏуфхынущ Ӏуахынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынукъым Ӏупхынукъым Ӏуихынукъым Ӏутхынукъым Ӏуфхынукъым Ӏуахынукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхрэ Ӏупхрэ Ӏуихрэ Ӏутхрэ Ӏуфхрэ Ӏуахрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыркъэ Ӏупхыркъэ Ӏуихыркъэ Ӏутхыркъэ Ӏуфхыркъэ Ӏуахыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхырт Ӏупхырт Ӏуихырт Ӏутхырт Ӏуфхырт Ӏуахырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыртэкъэ Ӏупхыртэкъэ Ӏуихыртэкъэ Ӏутхыртэкъэ Ӏуфхыртэкъэ Ӏуахыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусха Ӏупха Ӏуиха Ӏутха Ӏуфха Ӏуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхакъэ Ӏупхакъэ Ӏуихакъэ Ӏутхакъэ Ӏуфхакъэ Ӏуахакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхат Ӏупхат Ӏуихат Ӏутхат Ӏуфхат Ӏуахат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхатэкъэ Ӏупхатэкъэ Ӏуихатэкъэ Ӏутхатэкъэ Ӏуфхатэкъэ Ӏуахатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъа Ӏупхыгъа Ӏуихыгъа Ӏутхыгъа Ӏуфхыгъа Ӏуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: Ӏусхыгъакъэ Ӏупхыгъакъэ Ӏуихыгъакъэ Ӏутхыгъакъэ Ӏуфхыгъакъэ Ӏуахыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъат Ӏупхыгъат Ӏуихыгъат Ӏутхыгъат Ӏуфхыгъат Ӏуахыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏусхыгъатэкъэ Ӏупхыгъатэкъэ Ӏуихыгъатэкъэ Ӏутхыгъатэкъэ Ӏуфхыгъатэкъэ Ӏуахыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: Ӏусх Ӏупх Ӏуих Ӏутх Ӏуфх Ӏуах
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: Ӏусхкъэ Ӏупхкъэ Ӏуихкъэ Ӏутхкъэ Ӏуфхкъэ Ӏуахкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: Ӏусхт Ӏупхт Ӏуихт Ӏутхт Ӏуфхт Ӏуахт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: Ӏусхтэкъэ Ӏупхтэкъэ Ӏуихтэкъэ Ӏутхтэкъэ Ӏуфхтэкъэ Ӏуахтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхын Ӏупхын Ӏуихын Ӏутхын Ӏуфхын Ӏуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынкъэ Ӏупхынкъэ Ӏуихынкъэ Ӏутхынкъэ Ӏуфхынкъэ Ӏуахынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхыну Ӏупхыну Ӏуихыну Ӏутхыну Ӏуфхыну Ӏуахыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынукъэ Ӏупхынукъэ Ӏуихынукъэ Ӏутхынукъэ Ӏуфхынукъэ Ӏуахынукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхмэ Ӏупхмэ Ӏуихмэ Ӏутхмэ Ӏуфхмэ Ӏуахмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхмэ Ӏуумыхмэ Ӏуимыхмэ Ӏудмыхмэ Ӏувмыхмэ Ӏуамыхмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхамэ Ӏупхамэ Ӏуихамэ Ӏутхамэ Ӏуфхамэ Ӏуахамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхамэ Ӏуумыхамэ Ӏуимыхамэ Ӏудмыхамэ Ӏувмыхамэ Ӏуамыхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъамэ Ӏупхыгъамэ Ӏуихыгъамэ Ӏутхыгъамэ Ӏуфхыгъамэ Ӏуахыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхыгъамэ Ӏуумыхыгъамэ Ӏуимыхыгъамэ Ӏудмыхыгъамэ Ӏувмыхыгъамэ Ӏуамыхыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынмэ Ӏупхынмэ Ӏуихынмэ Ӏутхынмэ Ӏуфхынмэ Ӏуахынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынмэ Ӏуумыхынмэ Ӏуимыхынмэ Ӏудмыхынмэ Ӏувмыхынмэ Ӏуамыхынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынумэ Ӏупхынумэ Ӏуихынумэ Ӏутхынумэ Ӏуфхынумэ Ӏуахынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынумэ Ӏуумыхынумэ Ӏуимыхынумэ Ӏудмыхынумэ Ӏувмыхынумэ Ӏуамыхынумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхтэмэ Ӏупхтэмэ Ӏуихтэмэ Ӏутхтэмэ Ӏуфхтэмэ Ӏуахтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхтэмэ Ӏуумыхтэмэ Ӏуимыхтэмэ Ӏудмыхтэмэ Ӏувмыхтэмэ Ӏуамыхтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхатэмэ Ӏупхатэмэ Ӏуихатэмэ Ӏутхатэмэ Ӏуфхатэмэ Ӏуахатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхатэмэ Ӏуумыхатэмэ Ӏуимыхатэмэ Ӏудмыхатэмэ Ӏувмыхатэмэ Ӏуамыхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъатэмэ Ӏупхыгъатэмэ Ӏуихыгъатэмэ Ӏутхыгъатэмэ Ӏуфхыгъатэмэ Ӏуахыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхыгъатэмэ Ӏуумыхыгъатэмэ Ӏуимыхыгъатэмэ Ӏудмыхыгъатэмэ Ӏувмыхыгъатэмэ Ӏуамыхыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынтэмэ Ӏупхынтэмэ Ӏуихынтэмэ Ӏутхынтэмэ Ӏуфхынтэмэ Ӏуахынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынтэмэ Ӏуумыхынтэмэ Ӏуимыхынтэмэ Ӏудмыхынтэмэ Ӏувмыхынтэмэ Ӏуамыхынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынутэмэ Ӏупхынутэмэ Ӏуихынутэмэ Ӏутхынутэмэ Ӏуфхынутэмэ Ӏуахынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынутэмэ Ӏуумыхынутэмэ Ӏуимыхынутэмэ Ӏудмыхынутэмэ Ӏувмыхынутэмэ Ӏуамыхынутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынт Ӏупхынт Ӏуихынт Ӏутхынт Ӏуфхынт Ӏуахынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынтэкъым Ӏупхынтэкъым Ӏуихынтэкъым Ӏутхынтэкъым Ӏуфхынтэкъым Ӏуахынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынут Ӏупхынут Ӏуихынут Ӏутхынут Ӏуфхынут Ӏуахынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏусхынутэкъым Ӏупхынутэкъым Ӏуихынутэкъым Ӏутхынутэкъым Ӏуфхынутэкъым Ӏуахынутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхми Ӏупхми Ӏуихми Ӏутхми Ӏуфхми Ӏуахми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхми Ӏуумыхми Ӏуимыхми Ӏудмыхми Ӏувмыхми Ӏуамыхми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхами Ӏупхами Ӏуихами Ӏутхами Ӏуфхами Ӏуахами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхами Ӏуумыхами Ӏуимыхами Ӏудмыхами Ӏувмыхами Ӏуамыхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъами Ӏупхыгъами Ӏуихыгъами Ӏутхыгъами Ӏуфхыгъами Ӏуахыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхыгъами Ӏуумыхыгъами Ӏуимыхыгъами Ӏудмыхыгъами Ӏувмыхыгъами Ӏуамыхыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынми Ӏупхынми Ӏуихынми Ӏутхынми Ӏуфхынми Ӏуахынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынми Ӏуумыхынми Ӏуимыхынми Ӏудмыхынми Ӏувмыхынми Ӏуамыхынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынуми Ӏупхынуми Ӏуихынуми Ӏутхынуми Ӏуфхынуми Ӏуахынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынуми Ӏуумыхынуми Ӏуимыхынуми Ӏудмыхынуми Ӏувмыхынуми Ӏуамыхынуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхтэми Ӏупхтэми Ӏуихтэми Ӏутхтэми Ӏуфхтэми Ӏуахтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхтэми Ӏуумыхтэми Ӏуимыхтэми Ӏудмыхтэми Ӏувмыхтэми Ӏуамыхтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: Ӏусхатэми Ӏупхатэми Ӏуихатэми Ӏутхатэми Ӏуфхатэми Ӏуахатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхатэми Ӏуумыхатэми Ӏуимыхатэми Ӏудмыхатэми Ӏувмыхатэми Ӏуамыхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: Ӏусхыгъатэми Ӏупхыгъатэми Ӏуихыгъатэми Ӏутхыгъатэми Ӏуфхыгъатэми Ӏуахыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхыгъатэми Ӏуумыхыгъатэми Ӏуимыхыгъатэми Ӏудмыхыгъатэми Ӏувмыхыгъатэми Ӏуамыхыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынтэми Ӏупхынтэми Ӏуихынтэми Ӏутхынтэми Ӏуфхынтэми Ӏуахынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынтэми Ӏуумыхынтэми Ӏуимыхынтэми Ӏудмыхынтэми Ӏувмыхынтэми Ӏуамыхынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: Ӏусхынутэми Ӏупхынутэми Ӏуихынутэми Ӏутхынутэми Ӏуфхэнутэми Ӏуахэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхынутэми Ӏуумыхынутэми Ӏуимыхынутэми Ӏудмыхынутэми Ӏувмыхынутэми Ӏуамыхынутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: Ӏусхаи Ӏупхаи Ӏуихаи Ӏутхаи Ӏуфхаи Ӏуахаи
щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхаи Ӏуумыхаи Ӏуимыхаи Ӏудмыхаи Ӏувмыхаи Ӏуамыхаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: Ӏусхащэрэт Ӏупхащэрэт Ӏуихащэрэт Ӏутхащэрэт Ӏуфхащэрэт Ӏуахащэрэт
щымыӀэныгъэ: Ӏузмыхащэрэт Ӏуумыхащэрэт Ӏуимыхащэрэт Ӏудмыхащэрэт Ӏувмыхащэрэт Ӏуамыхащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнщ Ӏупхагъэнщ Ӏуихагъэнщ Ӏутхагъэнщ Ӏуфхагъэнщ Ӏуахагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнкъым Ӏупхагъэнкъым Ӏуихагъэнкъым Ӏутхагъэнкъым Ӏуфхагъэнкъым Ӏуахагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнт Ӏупхагъэнт Ӏуихагъэнт Ӏутхагъэнт Ӏуфхагъэнт Ӏуахагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнтэкъым Ӏупхагъэнтэкъым Ӏуихагъэнтэкъым Ӏутхагъэнтэкъым Ӏуфхагъэнтэкъым Ӏуахагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэн Ӏупхагъэн Ӏуихагъэн Ӏутхагъэн Ӏуфхагъэн Ӏуахагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнкъэ Ӏупхагъэнкъэ Ӏуихагъэнкъэ Ӏутхагъэнкъэ Ӏуфхагъэнкъэ Ӏуахагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнт Ӏупхагъэнт Ӏуихагъэнт Ӏутхагъэнт Ӏуфхагъэнт Ӏуахагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнтэкъэ Ӏупхагъэнтэкъэ Ӏуихагъэнтэкъэ Ӏутхагъэнтэкъэ Ӏуфхагъэнтэкъэ Ӏуахагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнущ Ӏупхагъэнущ Ӏуихагъэнущ Ӏутхагъэнущ Ӏуфхагъэнущ Ӏуахагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнукъым Ӏупхагъэнукъым Ӏуихагъэнукъым Ӏутхагъэнукъым Ӏуфхагъэнукъым Ӏуахагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнут Ӏупхагъэнут Ӏуихагъэнут Ӏутхагъэнут Ӏуфхагъэнут Ӏуахагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнутэкъым Ӏупхагъэнутэкъым Ӏуихагъэнутэкъым Ӏутхагъэнутэкъым Ӏуфхагъэнутэкъым Ӏуахагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэну Ӏупхагъэну Ӏуихагъэну Ӏутхагъэну Ӏуфхагъэну Ӏуахагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнукъэ Ӏупхагъэнукъэ Ӏуихагъэнукъэ Ӏутхагъэнукъэ Ӏуфхагъэнукъэ Ӏуахагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнут Ӏупхагъэнут Ӏуихагъэнут Ӏутхагъэнут Ӏуфхагъэнут Ӏуахагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: Ӏусхагъэнутэкъэ Ӏупхагъэнутэкъэ Ӏуихагъэнутэкъэ Ӏутхагъэнутэкъэ Ӏуфхагъэнутэкъэ Ӏуахагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ Ӏузых
ит зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏузыха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏузыхыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏузыхын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏузыхыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузымыхыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ Ӏусх Ӏупх Ӏуих Ӏутх Ӏуфх Ӏуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмых Ӏуумых Ӏуимых Ӏудмых Ӏувмых Ӏуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏусха Ӏупха Ӏуиха Ӏутха Ӏуфха Ӏуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыха Ӏуумыха Ӏуимыха Ӏудмыха Ӏувмыха Ӏуамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхыгъа Ӏупхыгъа Ӏуихыгъа Ӏутхыгъа Ӏуфхыгъа Ӏуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхыгъа Ӏуумыхыгъа Ӏуимыхыгъа Ӏудмыхыгъа Ӏувмыхыгъа Ӏуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхын Ӏупхын Ӏуихын Ӏутхын Ӏуфхын Ӏуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхын Ӏуумыхын Ӏуимыхын Ӏудмыхын Ӏувмыхын Ӏуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхыну Ӏупхыну Ӏуихыну Ӏутхыну Ӏуфхыну Ӏуахыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхыну Ӏуумыхыну Ӏуимыхыну Ӏудмыхыну Ӏувмыхыну Ӏуамыхыну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ Ӏух
ит зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏуха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏухыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏухын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ Ӏухыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ Ӏумыхыну
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусх зэрыӀупх зэрыӀуих зэрыӀутх зэрыӀуфх зэрыӀуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмых зэрыӀуумых зэрыӀуимых зэрыӀудмых зэрыӀувмых зэрыӀуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусха зэрыӀупха зэрыӀуиха зэрыӀутха зэрыӀуфха зэрыӀуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмыха зэрыӀуумыха зэрыӀуимыха зэрыӀудмыха зэрыӀувмыха зэрамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусхыгъа зэрыӀупхыгъа зэрыӀуихыгъа зэрыӀутхыгъа зэрыӀуфхыгъа зэрыӀуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмыхыгъа зэрыӀуумыхыгъа зэрыӀуимыхыгъа зэрыӀудмыхыгъа зэрыӀувмыхыгъа зэрыӀуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусхын зэрыӀупхын зэрыӀуихын зэрыӀутхын зэрыӀуфхын зэрыӀуахын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмыхын зэрыӀуумыхын зэрыӀуимыхын зэрыӀудмыхын зэрыӀувмыхын зэрыӀуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыӀусхыну зэрыӀупхыну зэрыӀуихыну зэрыӀутхыну зэрыӀуфхыну зэрыӀуахыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрыӀузмыхыну зэрыӀуумыхыну зэрыӀуимыхыну зэрыӀудмыхыну зэрыӀувмыхыну зэрыӀуамыхыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щыӀусх щыӀупх щыӀуих щыӀутх щыӀуфх щыӀуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмых щыӀуумых щыӀуимых щыӀудмых щыӀувмых щыӀуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щыӀусха щыӀупха щыӀуиха щыӀутха щыӀуфха щыӀуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмыха щыӀуумыха щыӀуимыха щыӀудмыха щыӀувмыха щыӀуамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щыӀусхыгъа щыӀупхыгъа щыӀуихыгъа щыӀутхыгъа щыӀуфхыгъа щыӀуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмыхыгъа щыӀуумыхыгъа щыӀуимыхыгъа щыӀудмыхыгъа щыӀувмыхыгъа щыӀуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыӀусхын щыӀупхын щыӀуихын щыӀутхын щыӀуфхын щыӀуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмыхын щыӀуумыхын щыӀуимыхын щыӀудмыхын щыӀувмыхын щыӀуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыӀусхыну щыӀупхыну щыӀуихыну щыӀутхыну щыӀуфхыну щыӀуахыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щыӀузмыхыну щыӀуумыхыну щыӀуимыхыну щыӀудмыхыну щыӀувмыхыну щыӀуамыхыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здэӀусх здэӀупх здэӀуих здэӀутх здэӀуфх здэӀуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмых здэӀуумых здэӀуимых здэӀудмых здэӀувмых здэӀуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэӀусха здэӀупха здэӀуиха здэӀутха здэӀуфха здэӀуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмыха здэӀуумыха здэӀуимыха здэӀудмыха здэӀувмыха здэӀуамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэӀусхыгъа здэӀупхыгъа здэӀуихыгъа здэӀутхыгъа здэӀуфхыгъа здэӀуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмыхыгъа здэӀуумыхыгъа здэӀуимыхыгъа здэӀудмыхыгъа здэӀувмыхыгъа здэӀуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэӀусхын здэӀупхын здэӀуихын здэӀутхын здэӀуфхын здэӀуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмыхын здэӀуумыхын здэӀуимыхын здэӀудмыхын здэӀувмыхын здэӀуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэӀусхыну здэӀупхыну здэӀуихыну здэӀутхыну здэӀуфхыну здэӀуахыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэӀузмыхыну здэӀуумыхыну здэӀуимыхыну здэӀудмыхыну здэӀувмыхыну здэӀуамыхыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусх щӀыӀупх щӀыӀуих щӀыӀутх щӀыӀуфх щӀыӀуах
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмых щӀыӀуумых щӀыӀуимых щӀыӀудмых щӀыӀувмых щӀыӀуамых
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусха щӀыӀупха щӀыӀуиха щӀыӀутха щӀыӀуфха щӀӀуаха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмыха щӀыӀуумыха щӀыӀуимыха щӀыӀудмыха щӀыӀувмыха щӀыӀуамыха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусхыгъа щӀэӀупхыгъа щӀыӀуихыгъа щӀэӀутхыгъа щӀэӀуфхыгъа щӀыӀуахыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмыхыгъа щӀыӀуумыхыгъа щӀыӀуимыхыгъа щӀыӀудмыхыгъа щӀыӀувмыхыгъа щӀыӀуамыхыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусхын щӀыӀупхын щӀыӀуихын щӀыӀутхын щӀыӀуфхын щӀыӀуахын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмыхын щӀыӀуумыхын щӀыӀуимыхын щӀыӀудмыхын щӀыӀувмыхын щӀыӀуамыхын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀыӀусхыну щӀыӀупхыну щӀыӀуихыну щӀыӀутхыну щӀыӀуфхыну щӀыӀуахэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀыӀузмыхыну щӀыӀуумыхыну щӀыӀуимыхыну щӀыӀудмыхыну щӀыӀувмыхыну щӀыӀуамыхыну
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхыу Ӏупхыу Ӏуихыу Ӏутхыу Ӏуфхыу Ӏуахыу
ит зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхыу Ӏуумыхыу Ӏуимыхыу Ӏудмыхыу Ӏувмыхыу Ӏуамыхыу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ Ӏусхауэ Ӏупхауэ Ӏуихауэ Ӏутхауэ Ӏуфхауэ Ӏуахауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхауэ Ӏуумыхауэ Ӏуимыхауэ Ӏудмыхауэ Ӏувмыхауэ Ӏуамыхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ Ӏусхыурэ Ӏупхыурэ Ӏуихыурэ Ӏутхыурэ Ӏуфхыурэ Ӏуахыурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ Ӏузмыхыурэ Ӏуумыхыурэ Ӏуимыхыурэ Ӏудмыхыурэ Ӏувмыхыурэ Ӏуамыхыурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- пӀузох Ӏузох -- фӀузох яӀузох(хэ)
уэ сӀубох -- Ӏубох тӀубох -- яӀубох(хэ)
абы сӀуех пӀуех Ӏуех тӀуех фӀуех яӀуех(хэ)
дэ -- пӀудох Ӏудох -- фӀудох яӀудох(хэ)
фэ сӀувох -- Ӏувох тӀувох -- яӀувох(хэ)
абыхэм сӀуах пӀуах Ӏуах тӀуах фӀуах яӀуах(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- пӀус[хрэ] Ӏус[хрэ] -- фӀус[хрэ] яӀус[х(хэ)рэ]
уэ сӀуп[хрэ] -- Ӏуп[хрэ] тӀуп[хрэ] -- яӀуп[х(хэ)рэ]
абы сӀуи[хрэ] пӀуи[хрэ] Ӏуи[хрэ] тӀуи[хрэ] фӀуи[хрэ] яӀуи[х(хэ)рэ]
дэ -- пӀут[хрэ] Ӏут[хрэ] -- фӀут[хрэ] яӀут[х(хэ)рэ]
фэ сӀуф[хрэ] -- Ӏуф[хрэ] тӀуф[хрэ] -- яӀуф[х(хэ)рэ]
абыхэм сӀуа[хрэ] пӀуа[хрэ] Ӏуа[хрэ] тӀуа[хрэ] фӀуа[хрэ] яӀуа[х(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [х] [х]ыр -- [х]хэр
Эргативнэ: [х] [х]ым -- [х]хэм
Послеложнэ: [х]кӀэ [х]ымкӀэ [х]хэкӀэ [х]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [х]ыу [х]ырауэ [х]хэу [х]хэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [х]а [х]ар -- [х]ахэр
Эргативнэ: [х]а [х]ам -- [х]ахэм
Послеложнэ: [х]акӀэ [х]амкӀэ [х]ахэкӀэ [х]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [х]ауэ [х]арауэ [х]ахэу [х]ахэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [х]ын [х]ыныр -- [х]ынхэр
Эргативнэ: [х]ын [х]ыным -- [х]ынхэм
Послеложнэ: [х]ынкӀэ [х]ынымкӀэ [х]ынхэкӀэ [х]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [х]ыну [х]ынырауэ [х]ынхэу [х]ынхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [х]ыну [х]ынур -- [х]ынухэр
Эргативнэ: [х]ыну [х]ынум -- [х]ынухэм
Послеложнэ: [х]ынукӀэ [х]ынумкӀэ [х]ынухэкӀэ [х]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [х]ынууэ [х]ынурауэ [х]ынухэу [х]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ӀугъэзэщӀыкӀауэ щытын.
  2. ЗэщӀэкъуауэ, зэлъыӀухауэ щытын.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Щхьэгъубжэхэр Ӏухат.
  • ПӀэр дахэу Ӏухащ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • ӏухын: 1. be open 2. be made (for example, the bed)
  • Щхьэгъубжэхэр Ӏухат: the window was open.
  • ПӀэр дахэу Ӏухащ: the bed was beautifully made.
УРЫСЫБЗЭ
  • ӏухын: 1. быть открытым, отворённым 2. быть убранным (напр. о постели)
  • Щхьэгъубжэхэр Ӏухат: окно было открыто.
  • ПӀэр дахэу Ӏухащ: постель была красиво убрана.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/ӏухын&oldid=5740441"