АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
ӏу- + ры- + гъэ- + [хь] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "ӏурыгъэхьэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
ӏурыгъэхьэн
щымыӀэныгъэ:
ӏурымыгъэхьэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэн
ӏурыбгъэхьэн
ӏуригъэхьэн
ӏурыдгъэхьэн
ӏурывгъэхьэн
ӏурагъэхьэн
щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэн
ӏурумыгъэхьэн
ӏуримыгъэхьэн
ӏурыдмыгъэхьэн
ӏурывмыгъэхьэн
ӏурамыгъэхьэн
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
ӏурыгъэхьэ!
ӏурывгъэхьэ!
щымыӀэныгъэ:
ӏурумыгъэхьэ!
ӏурывмыгъэхьэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сыӏурырегъэхьэ
уӏурырегъэхьэ
ӏурырегъэхьэ
дыӏурырегъэхьэ
фыӏурырегъэхьэ
ӏурырегъэхьэ
щымыӀэныгъэ:
сыӏурыремыгъэхьэ
уӏурыремыгъэхьэ
ӏурыремыгъэхьэ
дыӏурыремыгъэхьэ
фыӏурыремыгъэхьэ
ӏурыремыгъэхьэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызогъэхьэ(р)
ӏурыбогъэхьэ(р)
ӏурегъэхьэ(р)
ӏурыдогъэхьэ(р)
ӏурывогъэхьэ(р)
ӏурагъэхьэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэркъым
ӏурыбгъэхьэркъым
ӏуригъэхьэркъым
ӏурыдгъэхьэркъым
ӏурывгъэхьэркъым
ӏурагъэхьэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэрт
ӏурыбгъэхьэрт
ӏуригъэхьэрт
ӏурыдгъэхьэрт
ӏурывгъэхьэрт
ӏурагъэхьэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэртэкъым
ӏурыбгъэхьэртэкъым
ӏуригъэхьэртэкъым
ӏурыдгъэхьэртэкъым
ӏурывгъэхьэртэкъым
ӏурагъэхьэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьащ
ӏурыбгъэхьащ
ӏуригъэхьащ
ӏурыдгъэхьащ
ӏурывгъэхьащ
ӏурагъэхьащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьакъым
ӏурыбгъэхьакъым
ӏуригъэхьакъым
ӏурыдгъэхьакъым
ӏурывгъэхьакъым
ӏурагъэхьакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьат
ӏурыбгъэхьат
ӏуригъэхьат
ӏурыдгъэхьат
ӏурывгъэхьат
ӏурагъэхьат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьатэкъым
ӏурыбгъэхьатэкъым
ӏуригъэхьатэкъым
ӏурыдгъэхьатэкъым
ӏурывгъэхьатэкъым
ӏурагъэхьатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъащ
ӏурыбгъэхьэгъащ
ӏуригъэхьэгъащ
ӏурыдгъэхьэгъащ
ӏурывгъэхьэгъащ
ӏурагъэхьэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъакъым
ӏурыбгъэхьэгъакъым
ӏуригъэхьэгъакъым
ӏурыдгъэхьэгъакъым
ӏурывгъэхьэгъакъым
ӏурагъэхьэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъат
ӏурыбгъэхьэгъат
ӏуригъэхьэгъат
ӏурыдгъэхьэгъат
ӏурывгъэхьэгъат
ӏурагъэхьэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъатэкъым
ӏурыбгъэхьэгъатэкъым
ӏуригъэхьэгъатэкъым
ӏурыдгъэхьэгъатэкъым
ӏурывгъэхьэгъатэкъым
ӏурагъэхьэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэщ
ӏурыбгъэхьэщ
ӏуригъэхьэщ
ӏурыдгъэхьэщ
ӏурывгъэхьэщ
ӏурагъэхьэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэкъым
ӏурыбгъэхьэкъым
ӏуригъэхьэкъым
ӏурыдгъэхьэкъым
ӏурывгъэхьэкъым
ӏурагъэхьэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэт
ӏурыбгъэхьэт
ӏуригъэхьэт
ӏурыдгъэхьэт
ӏурывгъэхьэт
ӏурагъэхьэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэтэкъым
ӏурыбгъэхьэтэкъым
ӏуригъэхьэтэкъым
ӏурыдгъэхьэтэкъым
ӏурывгъэхьэтэкъым
ӏурагъэхьэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнщ
ӏурыбгъэхьэнщ
ӏуригъэхьэнщ
ӏурыдгъэхьэнщ
ӏурывгъэхьэнщ
ӏурагъэхьэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнкъым
ӏурыбгъэхьэнкъым
ӏуригъэхьэнкъым
ӏурыдгъэхьэнкъым
ӏурывгъэхьэнкъым
ӏурагъэхьэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнущ
ӏурыбгъэхьэнущ
ӏуригъэхьэнущ
ӏурыдгъэхьэнущ
ӏурывгъэхьэнущ
ӏурагъэхьэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнукъым
ӏурыбгъэхьэнукъым
ӏуригъэхьэнукъым
ӏурыдгъэхьэнукъым
ӏурывгъэхьэнукъым
ӏурагъэхьэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэрэ
ӏурыбгъэхьэрэ
ӏуригъэхьэрэ
ӏурыдгъэхьэрэ
ӏурывгъэхьэрэ
ӏурагъэхьэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэркъэ
ӏурыбгъэхьэркъэ
ӏуригъэхьэркъэ
ӏурыдгъэхьэркъэ
ӏурывгъэхьэркъэ
ӏурагъэхьэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэрт
ӏурыбгъэхьэрт
ӏуригъэхьэрт
ӏурыдгъэхьэрт
ӏурывгъэхьэрт
ӏурагъэхьэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэртэкъэ
ӏурыбгъэхьэртэкъэ
ӏуригъэхьэртэкъэ
ӏурыдгъэхьэртэкъэ
ӏурывгъэхьэртэкъэ
ӏурагъэхьэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьа
ӏурыбгъэхьа
ӏуригъэхьа
ӏурыдгъэхьа
ӏурывгъэхьа
ӏурагъэхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьакъэ
ӏурыбгъэхьакъэ
ӏуригъэхьакъэ
ӏурыдгъэхьакъэ
ӏурывгъэхьакъэ
ӏурагъэхьакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьат
ӏурыбгъэхьат
ӏуригъэхьат
ӏурыдгъэхьат
ӏурывгъэхьат
ӏурагъэхьат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьатэкъэ
ӏурыбгъэхьатэкъэ
ӏуригъэхьатэкъэ
ӏурыдгъэхьатэкъэ
ӏурывгъэхьатэкъэ
ӏурагъэхьатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъа
ӏурыбгъэхьэгъа
ӏуригъэхьэгъа
ӏурыдгъэхьэгъа
ӏурывгъэхьэгъа
ӏурагъэхьэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъакъэ
ӏурыбгъэхьэгъакъэ
ӏуригъэхьэгъакъэ
ӏурыдгъэхьэгъакъэ
ӏурывгъэхьэгъакъэ
ӏурагъэхьэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъат
ӏурыбгъэхьэгъат
ӏуригъэхьэгъат
ӏурыдгъэхьэгъат
ӏурывгъэхьэгъат
ӏурагъэхьэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъатэкъэ
ӏурыбгъэхьэгъатэкъэ
ӏуригъэхьэгъатэкъэ
ӏурыдгъэхьэгъатэкъэ
ӏурывгъэхьэгъатэкъэ
ӏурагъэхьэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэ
ӏурыбгъэхьэ
ӏуригъэхьэ
ӏурыдгъэхьэ
ӏурывгъэхьэ
ӏурагъэхьэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэкъэ
ӏурыбгъэхьэкъэ
ӏуригъэхьэкъэ
ӏурыдгъэхьэкъэ
ӏурывгъэхьэкъэ
ӏурагъэхьэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэт
ӏурыбгъэхьэт
ӏуригъэхьэт
ӏурыдгъэхьэт
ӏурывгъэхьэт
ӏурагъэхьэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэтэкъэ
ӏурыбгъэхьэтэкъэ
ӏуригъэхьэтэкъэ
ӏурыдгъэхьэтэкъэ
ӏурывгъэхьэтэкъэ
ӏурагъэхьэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэн
ӏурыбгъэхьэн
ӏуригъэхьэн
ӏурыдгъэхьэн
ӏурывгъэхьэн
ӏурагъэхьэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнкъэ
ӏурыбгъэхьэнкъэ
ӏуригъэхьэнкъэ
ӏурыдгъэхьэнкъэ
ӏурывгъэхьэнкъэ
ӏурагъэхьэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэну
ӏурыбгъэхьэну
ӏуригъэхьэну
ӏурыдгъэхьэну
ӏурывгъэхьэну
ӏурагъэхьэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнукъэ
ӏурыбгъэхьэнукъэ
ӏуригъэхьэнукъэ
ӏурыдгъэхьэнукъэ
ӏурывгъэхьэнукъэ
ӏурагъэхьэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэмэ
ӏурыбгъэхьэмэ
ӏуригъэхьэмэ
ӏурыдгъэхьэмэ
ӏурывгъэхьэмэ
ӏурагъэхьэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэмэ
ӏурумыгъэхьэмэ
ӏуримыгъэхьэмэ
ӏурыдмыгъэхьэмэ
ӏурывмыгъэхьэмэ
ӏурамыгъэхьэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьамэ
ӏурыбгъэхьамэ
ӏуригъэхьамэ
ӏурыдгъэхьамэ
ӏурывгъэхьамэ
ӏурагъэхьамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьамэ
ӏурумыгъэхьамэ
ӏуримыгъэхьамэ
ӏурыдмыгъэхьамэ
ӏурывмыгъэхьамэ
ӏурамыгъэхьамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъамэ
ӏурыбгъэхьэгъамэ
ӏуригъэхьэгъамэ
ӏурыдгъэхьэгъамэ
ӏурывгъэхьэгъамэ
ӏурагъэхьэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэгъамэ
ӏурумыгъэхьэгъамэ
ӏуримыгъэхьэгъамэ
ӏурыдмыгъэхьэгъамэ
ӏурывмыгъэхьэгъамэ
ӏурамыгъэхьэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнмэ
ӏурыбгъэхьэнмэ
ӏуригъэхьэнмэ
ӏурыдгъэхьэнмэ
ӏурывгъэхьэнмэ
ӏурагъэхьэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэнмэ
ӏурумыгъэхьэнмэ
ӏуримыгъэхьэнмэ
ӏурыдмыгъэхьэнмэ
ӏурывмыгъэхьэнмэ
ӏурамыгъэхьэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнумэ
ӏурыбгъэхьэнумэ
ӏуригъэхьэнумэ
ӏурыдгъэхьэнумэ
ӏурывгъэхьэнумэ
ӏурагъэхьэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэнумэ
ӏурумыгъэхьэнумэ
ӏуримыгъэхьэнумэ
ӏурыдмыгъэхьэнумэ
ӏурывмыгъэхьэнумэ
ӏурамыгъэхьэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэтэмэ
ӏурыбгъэхьэтэмэ
ӏуригъэхьэтэмэ
ӏурыдгъэхьэтэмэ
ӏурывгъэхьэтэмэ
ӏурагъэхьэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэтэмэ
ӏурумыгъэхьэтэмэ
ӏуримыгъэхьэтэмэ
ӏурыдмыгъэхьэтэмэ
ӏурывмыгъэхьэтэмэ
ӏурамыгъэхьэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьатэмэ
ӏурыбгъэхьатэмэ
ӏуригъэхьатэмэ
ӏурыдгъэхьатэмэ
ӏурывгъэхьатэмэ
ӏурагъэхьатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьатэмэ
ӏурумыгъэхьатэмэ
ӏуримыгъэхьатэмэ
ӏурыдмыгъэхьатэмэ
ӏурывмыгъэхьатэмэ
ӏурамыгъэхьатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъатэмэ
ӏурыбгъэхьэгъатэмэ
ӏуригъэхьэгъатэмэ
ӏурыдгъэхьэгъатэмэ
ӏурывгъэхьэгъатэмэ
ӏурагъэхьэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэгъатэмэ
ӏурумыгъэхьэгъатэмэ
ӏуримыгъэхьэгъатэмэ
ӏурыдмыгъэхьэгъатэмэ
ӏурывмыгъэхьэгъатэмэ
ӏурамыгъэхьэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнтэмэ
ӏурыбгъэхьэнтэмэ
ӏуригъэхьэнтэмэ
ӏурыдгъэхьэнтэмэ
ӏурывгъэхьэнтэмэ
ӏурагъэхьэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэнтэмэ
ӏурумыгъэхьэнтэмэ
ӏуримыгъэхьэнтэмэ
ӏурыдмыгъэхьэнтэмэ
ӏурывмыгъэхьэнтэмэ
ӏурамыгъэхьэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнутэмэ
ӏурыбгъэхьэнутэмэ
ӏуригъэхьэнутэмэ
ӏурыдгъэхьэнутэмэ
ӏурывгъэхьэнутэмэ
ӏурагъэхьэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэнутэмэ
ӏурумыгъэхьэнутэмэ
ӏуримыгъэхьэнутэмэ
ӏурыдмыгъэхьэнутэмэ
ӏурывмыгъэхьэнутэмэ
ӏурамыгъэхьэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнт
ӏурыбгъэхьэнт
ӏуригъэхьэнт
ӏурыдгъэхьэнт
ӏурывгъэхьэнт
ӏурагъэхьэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнтэкъым
ӏурыбгъэхьэнтэкъым
ӏуригъэхьэнтэкъым
ӏурыдгъэхьэнтэкъым
ӏурывгъэхьэнтэкъым
ӏурагъэхьэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнут
ӏурыбгъэхьэнут
ӏуригъэхьэнут
ӏурыдгъэхьэнут
ӏурывгъэхьэнут
ӏурагъэхьэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнутэкъым
ӏурыбгъэхьэнутэкъым
ӏуригъэхьэнутэкъым
ӏурыдгъэхьэнутэкъым
ӏурывгъэхьэнутэкъым
ӏурагъэхьэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэми
ӏурыбгъэхьэми
ӏуригъэхьэми
ӏурыдгъэхьэми
ӏурывгъэхьэми
ӏурагъэхьэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэми
ӏурумыгъэхьэми
ӏуримыгъэхьэми
ӏурыдмыгъэхьэми
ӏурывмыгъэхьэми
ӏурамыгъэхьэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьами
ӏурыбгъэхьами
ӏуригъэхьами
ӏурыдгъэхьами
ӏурывгъэхьами
ӏурагъэхьами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьами
ӏурумыгъэхьами
ӏуримыгъэхьами
ӏурыдмыгъэхьами
ӏурывмыгъэхьами
ӏурамыгъэхьами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъами
ӏурыбгъэхьэгъами
ӏуригъэхьэгъами
ӏурыдгъэхьэгъами
ӏурывгъэхьэгъами
ӏурагъэхьэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэгъами
ӏурумыгъэхьэгъами
ӏуримыгъэхьэгъами
ӏурыдмыгъэхьэгъами
ӏурывмыгъэхьэгъами
ӏурамыгъэхьэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнми
ӏурыбгъэхьэнми
ӏуригъэхьэнми
ӏурыдгъэхьэнми
ӏурывгъэхьэнми
ӏурагъэхьэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэнми
ӏурумыгъэхьэнми
ӏуримыгъэхьэнми
ӏурыдмыгъэхьэнми
ӏурывмыгъэхьэнми
ӏурамыгъэхьэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнуми
ӏурыбгъэхьэнуми
ӏуригъэхьэнуми
ӏурыдгъэхьэнуми
ӏурывгъэхьэнуми
ӏурагъэхьэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэнуми
ӏурумыгъэхьэнуми
ӏуримыгъэхьэнуми
ӏурыдмыгъэхьэнуми
ӏурывмыгъэхьэнуми
ӏурамыгъэхьэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэтэми
ӏурыбгъэхьэтэми
ӏуригъэхьэтэми
ӏурыдгъэхьэтэми
ӏурывгъэхьэтэми
ӏурагъэхьэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэтэми
ӏурумыгъэхьэтэми
ӏуримыгъэхьэтэми
ӏурыдмыгъэхьэтэми
ӏурывмыгъэхьэтэми
ӏурамыгъэхьэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьатэми
ӏурыбгъэхьатэми
ӏуригъэхьатэми
ӏурыдгъэхьатэми
ӏурывгъэхьатэми
ӏурагъэхьатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьатэми
ӏурумыгъэхьатэми
ӏуримыгъэхьатэми
ӏурыдмыгъэхьатэми
ӏурывмыгъэхьатэми
ӏурамыгъэхьатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэгъатэми
ӏурыбгъэхьэгъатэми
ӏуригъэхьэгъатэми
ӏурыдгъэхьэгъатэми
ӏурывгъэхьэгъатэми
ӏурагъэхьэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэгъатэми
ӏурумыгъэхьэгъатэми
ӏуримыгъэхьэгъатэми
ӏурыдмыгъэхьэгъатэми
ӏурывмыгъэхьэгъатэми
ӏурамыгъэхьэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнтэми
ӏурыбгъэхьэнтэми
ӏуригъэхьэнтэми
ӏурыдгъэхьэнтэми
ӏурывгъэхьэнтэми
ӏурагъэхьэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэнтэми
ӏурумыгъэхьэнтэми
ӏуримыгъэхьэнтэми
ӏурыдмыгъэхьэнтэми
ӏурывмыгъэхьэнтэми
ӏурамыгъэхьэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьэнутэми
ӏурыбгъэхьэнутэми
ӏуригъэхьэнутэми
ӏурыдгъэхьэнутэми
ӏурывгъэхьэнутэми
ӏурагъэхьэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьэнутэми
ӏурумыгъэхьэнутэми
ӏуримыгъэхьэнутэми
ӏурыдмыгъэхьэнутэми
ӏурывмыгъэхьэнутэми
ӏурамыгъэхьэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьаи
ӏурыбгъэхьаи
ӏуригъэхьаи
ӏурыдгъэхьаи
ӏурывгъэхьаи
ӏурагъэхьаи
щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьакъыми
ӏурыбгъэхьакъыми
ӏуригъэхьакъыми
ӏурыдгъэхьакъыми
ӏурывгъэхьакъыми
ӏурагъэхьакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьащэрэт
ӏурыбгъэхьащэрэт
ӏуригъэхьащэрэт
ӏурыдгъэхьащэрэт
ӏурывгъэхьащэрэт
ӏурагъэхьащэрэт
щымыӀэныгъэ:
ӏурызмыгъэхьащэрэт
ӏурумыгъэхьащэрэт
ӏуримыгъэхьащэрэт
ӏурыдмыгъэхьащэрэт
ӏурывмыгъэхьащэрэт
ӏурамыгъэхьащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнщ
ӏурыбгъэхьагъэнщ
ӏуригъэхьагъэнщ
ӏурыдгъэхьагъэнщ
ӏурывгъэхьагъэнщ
ӏурагъэхьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнкъым
ӏурыбгъэхьагъэнкъым
ӏуригъэхьагъэнкъым
ӏурыдгъэхьагъэнкъым
ӏурывгъэхьагъэнкъым
ӏурагъэхьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнт
ӏурыбгъэхьагъэнт
ӏуригъэхьагъэнт
ӏурыдгъэхьагъэнт
ӏурывгъэхьагъэнт
ӏурагъэхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнтэкъым
ӏурыбгъэхьагъэнтэкъым
ӏуригъэхьагъэнтэкъым
ӏурыдгъэхьагъэнтэкъым
ӏурывгъэхьагъэнтэкъым
ӏурагъэхьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэн
ӏурыбгъэхьагъэн
ӏуригъэхьагъэн
ӏурыдгъэхьагъэн
ӏурывгъэхьагъэн
ӏурагъэхьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнкъэ
ӏурыбгъэхьагъэнкъэ
ӏуригъэхьагъэнкъэ
ӏурыдгъэхьагъэнкъэ
ӏурывгъэхьагъэнкъэ
ӏурагъэхьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнт
ӏурыбгъэхьагъэнт
ӏуригъэхьагъэнт
ӏурыдгъэхьагъэнт
ӏурывгъэхьагъэнт
ӏурагъэхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнтэкъэ
ӏурыбгъэхьагъэнтэкъэ
ӏуригъэхьагъэнтэкъэ
ӏурыдгъэхьагъэнтэкъэ
ӏурывгъэхьагъэнтэкъэ
ӏурагъэхьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнущ
ӏурыбгъэхьагъэнущ
ӏуригъэхьагъэнущ
ӏурыдгъэхьагъэнущ
ӏурывгъэхьагъэнущ
ӏурагъэхьагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнукъым
ӏурыбгъэхьагъэнукъым
ӏуригъэхьагъэнукъым
ӏурыдгъэхьагъэнукъым
ӏурывгъэхьагъэнукъым
ӏурагъэхьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнут
ӏурыбгъэхьагъэнут
ӏуригъэхьагъэнут
ӏурыдгъэхьагъэнут
ӏурывгъэхьагъэнут
ӏурагъэхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнутэкъым
ӏурыбгъэхьагъэнутэкъым
ӏуригъэхьагъэнутэкъым
ӏурыдгъэхьагъэнутэкъым
ӏурывгъэхьагъэнутэкъым
ӏурагъэхьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэну
ӏурыбгъэхьагъэну
ӏуригъэхьагъэну
ӏурыдгъэхьагъэну
ӏурывгъэхьагъэну
ӏурагъэхьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнукъэ
ӏурыбгъэхьагъэнукъэ
ӏуригъэхьагъэнукъэ
ӏурыдгъэхьагъэнукъэ
ӏурывгъэхьагъэнукъэ
ӏурагъэхьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнут
ӏурыбгъэхьагъэнут
ӏуригъэхьагъэнут
ӏурыдгъэхьагъэнут
ӏурывгъэхьагъэнут
ӏурагъэхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
ӏурызгъэхьагъэнутэкъэ
ӏурыбгъэхьагъэнутэкъэ
ӏуригъэхьагъэнутэкъэ
ӏурыдгъэхьагъэнутэкъэ
ӏурывгъэхьагъэнутэкъэ
ӏурагъэхьагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызыгъэхьэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызымыгъэхьэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызыгъэхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызымыгъэхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызыгъэхьэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызымыгъэхьэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызыгъэхьэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызымыгъэхьэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызыгъэхьэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызымыгъэхьэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызгъэхьэ
ӏурыбгъэхьэ
ӏуригъэхьэ
ӏурыдгъэхьэ
ӏурывгъэхьэ
ӏурагъэхьэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызмыгъэхьэ
ӏурумыгъэхьэ
ӏуримыгъэхьэ
ӏурыдмыгъэхьэ
ӏурывмыгъэхьэ
ӏурамыгъэхьэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызгъэхьа
ӏурыбгъэхьа
ӏуригъэхьа
ӏурыдгъэхьа
ӏурывгъэхьа
ӏурагъэхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызмыгъэхьа
ӏурумыгъэхьа
ӏуримыгъэхьа
ӏурыдмыгъэхьа
ӏурывмыгъэхьа
ӏурамыгъэхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызгъэхьэгъа
ӏурыбгъэхьэгъа
ӏуригъэхьэгъа
ӏурыдгъэхьэгъа
ӏурывгъэхьэгъа
ӏурагъэхьэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызмыгъэхьэгъа
ӏурумыгъэхьэгъа
ӏуримыгъэхьэгъа
ӏурыдмыгъэхьэгъа
ӏурывмыгъэхьэгъа
ӏурамыгъэхьэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызгъэхьэн
ӏурыбгъэхьэн
ӏуригъэхьэн
ӏурыдгъэхьэн
ӏурывгъэхьэн
ӏурагъэхьэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызмыгъэхьэн
ӏурумыгъэхьэн
ӏуримыгъэхьэн
ӏурыдмыгъэхьэн
ӏурывмыгъэхьэн
ӏурамыгъэхьэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызгъэхьэну
ӏурыбгъэхьэну
ӏуригъэхьэну
ӏурыдгъэхьэну
ӏурывгъэхьэну
ӏурагъэхьэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызмыгъэхьэну
ӏурумыгъэхьэну
ӏуримыгъэхьэну
ӏурыдмыгъэхьэну
ӏурывмыгъэхьэну
ӏурамыгъэхьэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
ӏурыгъэхьэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурымыгъэхьэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
ӏурыгъэхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурымыгъэхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
ӏурыгъэхьэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурымыгъэхьэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ӏурыгъэхьэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурымыгъэхьэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
ӏурыгъэхьэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурымыгъэхьэну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъуӏур зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэрыӏурызгъэхьэ
зэрыӏурыбгъэхьэ
зэрыӏуригъэхьэ
зэрыӏурыдгъэхьэ
зэрыӏурывгъэхьэ
зэрыӏурагъэхьэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыӏурызмыгъэхьэ
зэрыӏурумыгъэхьэ
зэрыӏуримыгъэхьэ
зэрыӏурыдмыгъэхьэ
зэрыӏурывмыгъэхьэ
зэрыӏурамыгъэхьэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыӏурызгъэхьа
зэрыӏурыбгъэхьа
зэрыӏуригъэхьа
зэрыӏурыдгъэхьа
зэрыӏурывгъэхьа
зэрыӏурагъэхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыӏурызмыгъэхьа
зэрыӏурумыгъэхьа
зэрыӏуримыгъэхьа
зэрыӏурыдмыгъэхьа
зэрыӏурывмыгъэхьа
зэрыӏурамыгъэхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыӏурызгъэхьэгъа
зэрыӏурыбгъэхьэгъа
зэрыӏуригъэхьэгъа
зэрыӏурыдгъэхьэгъа
зэрыӏурывгъэхьэгъа
зэрыӏурагъэхьэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыӏурызмыгъэхьэгъа
зэрыӏурумыгъэхьэгъа
зэрыӏуримыгъэхьэгъа
зэрыӏурыдмыгъэхьэгъа
зэрыӏурывмыгъэхьэгъа
зэрыӏурамыгъэхьэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыӏурызгъэхьэн
зэрыӏурыбгъэхьэн
зэрыӏуригъэхьэн
зэрыӏурыдгъэхьэн
зэрыӏурывгъэхьэн
зэрыӏурагъэхьэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыӏурызмыгъэхьэн
зэрыӏурумыгъэхьэн
зэрыӏуримыгъэхьэн
зэрыӏурыдмыгъэхьэн
зэрыӏурывмыгъэхьэн
зэрыӏурамыгъэхьэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыӏурызгъэхьэну
зэрыӏурыбгъэхьэну
зэрыӏуригъэхьэну
зэрыӏурыдгъэхьэну
зэрыӏурывгъэхьэну
зэрыӏурагъэхьэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыӏурызмыгъэхьэну
зэрыӏурумыгъэхьэну
зэрыӏуримыгъэхьэну
зэрыӏурыдмыгъэхьэну
зэрыӏурывмыгъэхьэну
зэрыӏурамыгъэхьэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щыӏурызгъэхьэ
щыӏурыбгъэхьэ
щыӏуригъэхьэ
щыӏурыдгъэхьэ
щыӏурывгъэхьэ
щыӏурагъэхьэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щыӏурызмыгъэхьэ
щыӏурумыгъэхьэ
щыӏуримыгъэхьэ
щыӏурыдмыгъэхьэ
щыӏурывмыгъэхьэ
щыӏурамыгъэхьэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыӏурызгъэхьа
щыӏурыбгъэхьа
щыӏуригъэхьа
щыӏурыдгъэхьа
щыӏурывгъэхьа
щыӏурагъэхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыӏурызмыгъэхьа
щыӏурумыгъэхьа
щыӏуримыгъэхьа
щыӏурыдмыгъэхьа
щыӏурывмыгъэхьа
щыӏурамыгъэхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыӏурызгъэхьэгъа
щыӏурыбгъэхьэгъа
щыӏуригъэхьэгъа
щыӏурыдгъэхьэгъа
щыӏурывгъэхьэгъа
щыӏурагъэхьэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыӏурызмыгъэхьэгъа
щыӏурумыгъэхьэгъа
щыӏуримыгъэхьэгъа
щыӏурыдмыгъэхьэгъа
щыӏурывмыгъэхьэгъа
щыӏурамыгъэхьэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыӏурызгъэхьэн
щыӏурыбгъэхьэн
щыӏуригъэхьэн
щыӏурыдгъэхьэн
щыӏурывгъэхьэн
щыӏурагъэхьэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыӏурызмыгъэхьэн
щыӏурумыгъэхьэн
щыӏуримыгъэхьэн
щыӏурыдмыгъэхьэн
щыӏурывмыгъэхьэн
щыӏурамыгъэхьэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыӏурызгъэхьэну
щыӏурыбгъэхьэну
щыӏуригъэхьэну
щыӏурыдгъэхьэну
щыӏурывгъэхьэну
щыӏурагъэхьэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыӏурызмыгъэхьэну
щыӏурумыгъэхьэну
щыӏуримыгъэхьэну
щыӏурыдмыгъэхьэну
щыӏурывмыгъэхьэну
щыӏурамыгъэхьэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
здыӏурызгъэхьэ
здыӏурыбгъэхьэ
здыӏуригъэхьэ
здыӏурыдгъэхьэ
здыӏурывгъэхьэ
здыӏурагъэхьэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здыӏурызмыгъэхьэ
здыӏурумыгъэхьэ
здыӏуримыгъэхьэ
здыӏурыдмыгъэхьэ
здыӏурывмыгъэхьэ
здыӏурамыгъэхьэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыӏурызгъэхьа
здыӏурыбгъэхьа
здыӏуригъэхьа
здыӏурыдгъэхьа
здыӏурывгъэхьа
здыӏурагъэхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыӏурызмыгъэхьа
здыӏурумыгъэхьа
здыӏуримыгъэхьа
здыӏурыдмыгъэхьа
здыӏурывмыгъэхьа
здыӏурамыгъэхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыӏурызгъэхьэгъа
здыӏурыбгъэхьэгъа
здыӏуригъэхьэгъа
здыӏурыдгъэхьэгъа
здыӏурывгъэхьэгъа
здыӏурагъэхьэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыӏурызмыгъэхьэгъа
здыӏурумыгъэхьэгъа
здыӏуримыгъэхьэгъа
здыӏурыдмыгъэхьэгъа
здыӏурывмыгъэхьэгъа
здыӏурамыгъэхьэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыӏурызгъэхьэн
здыӏурыбгъэхьэн
здыӏуригъэхьэн
здыӏурыдгъэхьэн
здыӏурывгъэхьэн
здыӏурагъэхьэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыӏурызмыгъэхьэн
здыӏурумыгъэхьэн
здыӏуримыгъэхьэн
здыӏурыдмыгъэхьэн
здыӏурывмыгъэхьэн
здыӏурамыгъэхьэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыӏурызгъэхьэну
здыӏурыбгъэхьэну
здыӏуригъэхьэну
здыӏурыдгъэхьэну
здыӏурывгъэхьэну
здыӏурагъэхьэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыӏурызмыгъэхьэну
здыӏурумыгъэхьэну
здыӏуримыгъэхьэну
здыӏурыдмыгъэхьэну
здыӏурывмыгъэхьэну
здыӏурамыгъэхьэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щӀыӏурызгъэхьэ
щӀыӏурыбгъэхьэ
щӀыӏуригъэхьэ
щӀыӏурыдгъэхьэ
щӀыӏурывгъэхьэ
щӀыӏурагъэхьэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыӏурызмыгъэхьэ
щӀыӏурумыгъэхьэ
щӀыӏуримыгъэхьэ
щӀыӏурыдмыгъэхьэ
щӀыӏурывмыгъэхьэ
щӀыӏурамыгъэхьэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыӏурызгъэхьа
щӀыӏурыбгъэхьа
щӀыӏуригъэхьа
щӀыӏурыдгъэхьа
щӀыӏурывгъэхьа
щӀӏурагъэхьа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыӏурызмыгъэхьа
щӀыӏурумыгъэхьа
щӀыӏуримыгъэхьа
щӀыӏурыдмыгъэхьа
щӀыӏурывмыгъэхьа
щӀыӏурамыгъэхьа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыӏурызгъэхьэгъа
щӀэӏурыбгъэхьэгъа
щӀыӏуригъэхьэгъа
щӀэӏурыдгъэхьэгъа
щӀэӏурывгъэхьэгъа
щӀыӏурагъэхьэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыӏурызмыгъэхьэгъа
щӀыӏурумыгъэхьэгъа
щӀыӏуримыгъэхьэгъа
щӀыӏурыдмыгъэхьэгъа
щӀыӏурывмыгъэхьэгъа
щӀыӏурамыгъэхьэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыӏурызгъэхьэн
щӀыӏурыбгъэхьэн
щӀыӏуригъэхьэн
щӀыӏурыдгъэхьэн
щӀыӏурывгъэхьэн
щӀыӏурагъэхьэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыӏурызмыгъэхьэн
щӀыӏурумыгъэхьэн
щӀыӏуримыгъэхьэн
щӀыӏурыдмыгъэхьэн
щӀыӏурывмыгъэхьэн
щӀыӏурамыгъэхьэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыӏурызгъэхьэну
щӀыӏурыбгъэхьэну
щӀыӏуригъэхьэну
щӀыӏурыдгъэхьэну
щӀыӏурывгъэхьэну
щӀыӏурагъэхьэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыӏурызмыгъэхьэну
щӀыӏурумыгъэхьэну
щӀыӏуримыгъэхьэну
щӀыӏурыдмыгъэхьэну
щӀыӏурывмыгъэхьэну
щӀыӏурамыгъэхьэну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызгъэхьэу
ӏурыбгъэхьэу
ӏуригъэхьэу
ӏурыдгъэхьэу
ӏурывгъэхьэу
ӏурагъэхьэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызмыгъэхьэу
ӏурумыгъэхьэу
ӏуримыгъэхьэу
ӏурыдмыгъэхьэу
ӏурывмыгъэхьэу
ӏурамыгъэхьэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
ӏурызгъэхьауэ
ӏурыбгъэхьауэ
ӏуригъэхьауэ
ӏурыдгъэхьауэ
ӏурывгъэхьауэ
ӏурагъэхьауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
ӏурызмыгъэхьауэ
ӏурумыгъэхьауэ
ӏуримыгъэхьауэ
ӏурыдмыгъэхьауэ
ӏурывмыгъэхьауэ
ӏурамыгъэхьауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
ӏурызгъэхьэурэ
ӏурыбгъэхьэурэ
ӏуригъэхьэурэ
ӏурыдгъэхьэурэ
ӏурывгъэхьэурэ
ӏурагъэхьэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
ӏурызмыгъэхьэурэ
ӏурумыгъэхьэурэ
ӏуримыгъэхьэурэ
ӏурыдмыгъэхьэурэ
ӏурывмыгъэхьэурэ
ӏурамыгъэхьэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
пӏурызогъэхьэ
ӏурызогъэхьэ
--
фӏурызогъэхьэ
яӏурызогъэхьэ
уэ
сӏурыбогъэхьэ
--
ӏурыбогъэхьэ
тӏурыбогъэхьэ
--
яӏурыбогъэхьэ
абы
сӏурегъэхьэ
пӏурегъэхьэ
ӏурегъэхьэ
тӏурегъэхьэ
фӏурегъэхьэ
яӏурегъэхьэ
дэ
--
пӏурыдогъэхьэ
ӏурыдогъэхьэ
--
фӏурыдогъэхьэ
яӏурыдогъэхьэ
фэ
сӏурывогъэхьэ
--
ӏурывогъэхьэ
тӏурывогъэхьэ
--
яӏурывогъэхьэ
абыхэм
сӏурагъэхьэ(хэ)
пӏурагъэхьэ(хэ)
ӏурагъэхьэ(хэ)
тӏурагъэхьэ(хэ)
фӏурагъэхьэ(хэ)
яӏурагъэхьэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
пӏурызгъэ[хьэрэ]
ӏурызгъэ[хьэрэ]
--
фӏурызгъэ[хьэрэ]
яӏурызгъэ[хьэрэ]
уэ
сӏурыбгъэ[хьрэ]
--
ӏурыбгъэ[хьэрэ]
тӏурыбгъэ[хьэрэ]
--
яӏурыбгъэ[хьэрэ]
абы
сӏуригъэ[хьэрэ]
пӏуригъэ[хьэрэ]
ӏуригъэ[хьэрэ]
тӏуригъэ[хьэрэ]
фӏуригъэ[хьэрэ]
яӏуригъэ[хьэрэ]
дэ
--
пӏурыдгъэ[хьэрэ]
ӏурыдгъэ[хьэрэ]
--
фӏурыдгъэ[хьэрэ]
яӏурыдгъэ[хьэрэ]
фэ
сӏурывгъэ[хьэрэ]
--
ӏурывгъэ[хьээрэ]
тӏурывгъэ[хьэрэ]
--
яӏурывгъэ[хьэрэ]
абыхэм
сӏурагъэ[хьэ(хэ)рэ]
пӏурагъэ[хьэ(хэ)рэ]
ӏурагъэ[хьэ(хэ)рэ]
тӏурагъэ[хьэ(хэ)рэ]
фӏурагъэ[хьэ(хэ)рэ]
яӏурагъэ[хьэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]э
[хь]эр
--
[хь]эхэр
Эргативнэ:
[хь]э
[хь]эм
--
[хь]эхэм
Послеложнэ:
[хь]экӀэ
[хь]эмкӀэ
[хь]эхэкӀэ
[хь]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]эу
[хь]эрауэ
[хь]эхэу
[хь]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]а
[хь]ар
--
[хь]ахэр
Эргативнэ:
[хь]а
[хь]ам
--
[хь]ахэм
Послеложнэ:
[хь]акӀэ
[хь]амкӀэ
[хь]ахэкӀэ
[хь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]ауэ
[хь]арауэ
[хь]ахэу
[хь]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]эн
[хь]эныр
--
[хь]энхэр
Эргативнэ:
[хь]эн
[хь]эным
--
[хь]энхэм
Послеложнэ:
[хь]энкӀэ
[хь]энымкӀэ
[хь]энхэкӀэ
[хь]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хь]эну
[хь]энырауэ
[хь]энхэу
[хь]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хь]эну
[хь]энур
--
[хь]энухэр
Эргативнэ:
[хь]эну
[хь]энум
--
[хь]энухэм
Послеложнэ:
[хь]энукӀэ
[хь]энумкӀэ
[хь]энухэкӀэ
[хь]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хь]энууэ
[хь]энурауэ
[хь]энухэу
[хь]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Еплъ псалъафэ зэпыщӀахэр.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
ӏурыгъэхьэн: see псалъафэ зэпыщӀахэр
УРЫСЫБЗЭ
ӏурыгъэхьэн: см. псалъафэ зэпыщӀахэр
псалъафэ зэпыщӀахэр
жьы Ӏурыгъэхьэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: give sb a breather, let them get a breath of fresh air
Урысыбзэ: дать подышать (свежим воздухом).
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.