Wt/kbd/ӏупхэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʔʷǝ'pxɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• ӏу- + [пх] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "ӏупхэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	Ӏупхэн
щымыӀэныгъэ:	Ӏумыпхэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэн	Ӏуппхэн	Ӏуипхэн	Ӏутпхэн	Ӏуфпхэн	Ӏуапхэн
щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэн	Ӏуумыпхэн	Ӏуимыпхэн	Ӏудмыпхэн	Ӏувмыпхэн	Ӏуамыпхэн

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	Ӏупхэ!	Ӏуфпхэ!
щымыӀэныгъэ:	Ӏуумыпхэ!	Ӏувмыпхэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыӀурепхэ	уӀурепхэ	Ӏурепхэ	дыӀурепхэ	фыӀурепхэ	Ӏурепхэ
щымыӀэныгъэ:	сыӀуремыпхэ	уӀуремыпхэ	Ӏуремыпхэ	дыӀуремыпхэ	фыӀуремыпхэ	Ӏуремыпхэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏузопхэ(р)	Ӏубопхэ(р)	Ӏуепхэ(р)	Ӏудопхэ(р)	Ӏувопхэ(р)	Ӏуапхэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэркъым	Ӏуппхэркъым	Ӏуипхэркъым	Ӏутпхэркъым	Ӏуфпхэркъым	Ӏуапхэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэрт	Ӏуппхэрт	Ӏуипхэрт	Ӏутпхэрт	Ӏуфпхэрт	Ӏуапхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэртэкъым	Ӏуппхэртэкъым	Ӏуипхэртэкъым	Ӏутпхэртэкъым	Ӏуфпхэртэкъым	Ӏуапхэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхащ	Ӏуппхащ	Ӏуипхащ	Ӏутпхащ	Ӏуфпхащ	Ӏуапхащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхакъым	Ӏуппхакъым	Ӏуипхакъым	Ӏутпхакъым	Ӏуфпхакъым	Ӏуапхакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхат	Ӏуппхат	Ӏуипхат	Ӏутпхат	Ӏуфпхат	Ӏуапхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхатэкъым	Ӏуппхатэкъым	Ӏуипхатэкъым	Ӏутпхатэкъым	Ӏуфпхатэкъым	Ӏуапхатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъащ	Ӏуппхэгъащ	Ӏуипхэгъащ	Ӏутпхэгъащ	Ӏуфпхэгъащ	Ӏуапхэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъакъым	Ӏуппхэгъакъым	Ӏуипхэгъакъым	Ӏутпхэгъакъым	Ӏуфпхэгъакъым	Ӏуапхэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъат	Ӏуппхэгъат	Ӏуипхэгъат	Ӏутпхэгъат	Ӏуфпхэгъат	Ӏуапхэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъатэкъым	Ӏуппхэгъатэкъым	Ӏуипхэгъатэкъым	Ӏутпхэгъатэкъым	Ӏуфпхэгъатэкъым	Ӏуапхэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэщ	Ӏуппхэщ	Ӏуипхэщ	Ӏутпхэщ	Ӏуфпхэщ	Ӏуапхэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэкъым	Ӏуппхэкъым	Ӏуипхэкъым	Ӏутпхэкъым	Ӏуфпхэкъым	Ӏуапхэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэт	Ӏуппхэт	Ӏуипхэт	Ӏутпхэт	Ӏуфпхэт	Ӏуапхэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэтэкъым	Ӏуппхэтэкъым	Ӏуипхэтэкъым	Ӏутпхэтэкъым	Ӏуфпхэтэкъым	Ӏуапхэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнщ	Ӏуппхэнщ	Ӏуипхэнщ	Ӏутпхэнщ	Ӏуфпхэнщ	Ӏуапхэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнкъым	Ӏуппхэнкъым	Ӏуипхэнкъым	Ӏутпхэнкъым	Ӏуфпхэнкъым	Ӏуапхэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнущ	Ӏуппхэнущ	Ӏуипхэнущ	Ӏутпхэнущ	Ӏуфпхэнущ	Ӏуапхэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнукъым	Ӏуппхэнукъым	Ӏуипхэнукъым	Ӏутпхэнукъым	Ӏуфпхэнукъым	Ӏуапхэнукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэрэ	Ӏуппхэрэ	Ӏуипхэрэ	Ӏутпхэрэ	Ӏуфпхэрэ	Ӏуапхэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэркъэ	Ӏуппхэркъэ	Ӏуипхэркъэ	Ӏутпхэркъэ	Ӏуфпхэркъэ	Ӏуапхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэрт	Ӏуппхэрт	Ӏуипхэрт	Ӏутпхэрт	Ӏуфпхэрт	Ӏуапхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэртэкъэ	Ӏуппхэртэкъэ	Ӏуипхэртэкъэ	Ӏутпхэртэкъэ	Ӏуфпхэртэкъэ	Ӏуапхэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспха	Ӏуппха	Ӏуипха	Ӏутпха	Ӏуфпха	Ӏуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхакъэ	Ӏуппхакъэ	Ӏуипхакъэ	Ӏутпхакъэ	Ӏуфпхакъэ	Ӏуапхакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхат	Ӏуппхат	Ӏуипхат	Ӏутпхат	Ӏуфпхат	Ӏуапхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхатэкъэ	Ӏуппхатэкъэ	Ӏуипхатэкъэ	Ӏутпхатэкъэ	Ӏуфпхатэкъэ	Ӏуапхатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъа	Ӏуппхэгъа	Ӏуипхэгъа	Ӏутпхэгъа	Ӏуфпхэгъа	Ӏуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	Ӏуспхэгъакъэ	Ӏуппхэгъакъэ	Ӏуипхэгъакъэ	Ӏутпхэгъакъэ	Ӏуфпхэгъакъэ	Ӏуапхэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъат	Ӏуппхэгъат	Ӏуипхэгъат	Ӏутпхэгъат	Ӏуфпхэгъат	Ӏуапхэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъатэкъэ	Ӏуппхэгъатэкъэ	Ӏуипхэгъатэкъэ	Ӏутпхэгъатэкъэ	Ӏуфпхэгъатэкъэ	Ӏуапхэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэ	Ӏуппхэ	Ӏуипхэ	Ӏутпхэ	Ӏуфпхэ	Ӏуапхэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэкъэ	Ӏуппхэкъэ	Ӏуипхэкъэ	Ӏутпхэкъэ	Ӏуфпхэкъэ	Ӏуапхэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэт	Ӏуппхэт	Ӏуипхэт	Ӏутпхэт	Ӏуфпхэт	Ӏуапхэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэтэкъэ	Ӏуппхэтэкъэ	Ӏуипхэтэкъэ	Ӏутпхэтэкъэ	Ӏуфпхэтэкъэ	Ӏуапхэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэн	Ӏуппхэн	Ӏуипхэн	Ӏутпхэн	Ӏуфпхэн	Ӏуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнкъэ	Ӏуппхэнкъэ	Ӏуипхэнкъэ	Ӏутпхэнкъэ	Ӏуфпхэнкъэ	Ӏуапхэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэну	Ӏуппхэну	Ӏуипхэну	Ӏутпхэну	Ӏуфпхэну	Ӏуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнукъэ	Ӏуппхэнукъэ	Ӏуипхэнукъэ	Ӏутпхэнукъэ	Ӏуфпхэнукъэ	Ӏуапхэнукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэмэ	Ӏуппхэмэ	Ӏуипхэмэ	Ӏутпхэмэ	Ӏуфпхэмэ	Ӏуапхэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэмэ	Ӏуумыпхэмэ	Ӏуимыпхэмэ	Ӏудмыпхэмэ	Ӏувмыпхэмэ	Ӏуамыпхэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхамэ	Ӏуппхамэ	Ӏуипхамэ	Ӏутпхамэ	Ӏуфпхамэ	Ӏуапхамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхамэ	Ӏуумыпхамэ	Ӏуимыпхамэ	Ӏудмыпхамэ	Ӏувмыпхамэ	Ӏуамыпхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъамэ	Ӏуппхэгъамэ	Ӏуипхэгъамэ	Ӏутпхэгъамэ	Ӏуфпхэгъамэ	Ӏуапхэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэгъамэ	Ӏуумыпхэгъамэ	Ӏуимыпхэгъамэ	Ӏудмыпхэгъамэ	Ӏувмыпхэгъамэ	Ӏуамыпхэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнмэ	Ӏуппхэнмэ	Ӏуипхэнмэ	Ӏутпхэнмэ	Ӏуфпхэнмэ	Ӏуапхэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнмэ	Ӏуумыпхэнмэ	Ӏуимыпхэнмэ	Ӏудмыпхэнмэ	Ӏувмыпхэнмэ	Ӏуамыпхэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнумэ	Ӏуппхэнумэ	Ӏуипхэнумэ	Ӏутпхэнумэ	Ӏуфпхэнумэ	Ӏуапхэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнумэ	Ӏуумыпхэнумэ	Ӏуимыпхэнумэ	Ӏудмыпхэнумэ	Ӏувмыпхэнумэ	Ӏуамыпхэнумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэтэмэ	Ӏуппхэтэмэ	Ӏуипхэтэмэ	Ӏутпхэтэмэ	Ӏуфпхэтэмэ	Ӏуапхэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэтэмэ	Ӏуумыпхэтэмэ	Ӏуимыпхэтэмэ	Ӏудмыпхэтэмэ	Ӏувмыпхэтэмэ	Ӏуамыпхэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхатэмэ	Ӏуппхатэмэ	Ӏуипхатэмэ	Ӏутпхатэмэ	Ӏуфпхатэмэ	Ӏуапхатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхатэмэ	Ӏуумыпхатэмэ	Ӏуимыпхатэмэ	Ӏудмыпхатэмэ	Ӏувмыпхатэмэ	Ӏуамыпхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъатэмэ	Ӏуппхэгъатэмэ	Ӏуипхэгъатэмэ	Ӏутпхэгъатэмэ	Ӏуфпхэгъатэмэ	Ӏуапхэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэгъатэмэ	Ӏуумыпхэгъатэмэ	Ӏуимыпхэгъатэмэ	Ӏудмыпхэгъатэмэ	Ӏувмыпхэгъатэмэ	Ӏуамыпхэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнтэмэ	Ӏуппхэнтэмэ	Ӏуипхэнтэмэ	Ӏутпхэнтэмэ	Ӏуфпхэнтэмэ	Ӏуапхэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнтэмэ	Ӏуумыпхэнтэмэ	Ӏуимыпхэнтэмэ	Ӏудмыпхэнтэмэ	Ӏувмыпхэнтэмэ	Ӏуамыпхэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнутэмэ	Ӏуппхэнутэмэ	Ӏуипхэнутэмэ	Ӏутпхэнутэмэ	Ӏуфпхэнутэмэ	Ӏуапхэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнутэмэ	Ӏуумыпхэнутэмэ	Ӏуимыпхэнутэмэ	Ӏудмыпхэнутэмэ	Ӏувмыпхэнутэмэ	Ӏуамыпхэнутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнт	Ӏуппхэнт	Ӏуипхэнт	Ӏутпхэнт	Ӏуфпхэнт	Ӏуапхэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнтэкъым	Ӏуппхэнтэкъым	Ӏуипхэнтэкъым	Ӏутпхэнтэкъым	Ӏуфпхэнтэкъым	Ӏуапхэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнут	Ӏуппхэнут	Ӏуипхэнут	Ӏутпхэнут	Ӏуфпхэнут	Ӏуапхэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнутэкъым	Ӏуппхэнутэкъым	Ӏуипхэнутэкъым	Ӏутпхэнутэкъым	Ӏуфпхэнутэкъым	Ӏуапхэнутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэми	Ӏуппхэми	Ӏуипхэми	Ӏутпхэми	Ӏуфпхэми	Ӏуапхэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэми	Ӏуумыпхэми	Ӏуимыпхэми	Ӏудмыпхэми	Ӏувмыпхэми	Ӏуамыпхэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхами	Ӏуппхами	Ӏуипхами	Ӏутпхами	Ӏуфпхами	Ӏуапхами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхами	Ӏуумыпхами	Ӏуимыпхами	Ӏудмыпхами	Ӏувмыпхами	Ӏуамыпхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъами	Ӏуппхэгъами	Ӏуипхэгъами	Ӏутпхэгъами	Ӏуфпхэгъами	Ӏуапхэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэгъами	Ӏуумыпхэгъами	Ӏуимыпхэгъами	Ӏудмыпхэгъами	Ӏувмыпхэгъами	Ӏуамыпхэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнми	Ӏуппхэнми	Ӏуипхэнми	Ӏутпхэнми	Ӏуфпхэнми	Ӏуапхэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнми	Ӏуумыпхэнми	Ӏуимыпхэнми	Ӏудмыпхэнми	Ӏувмыпхэнми	Ӏуамыпхэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнуми	Ӏуппхэнуми	Ӏуипхэнуми	Ӏутпхэнуми	Ӏуфпхэнуми	Ӏуапхэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнуми	Ӏуумыпхэнуми	Ӏуимыпхэнуми	Ӏудмыпхэнуми	Ӏувмыпхэнуми	Ӏуамыпхэнуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэтэми	Ӏуппхэтэми	Ӏуипхэтэми	Ӏутпхэтэми	Ӏуфпхэтэми	Ӏуапхэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэтэми	Ӏуумыпхэтэми	Ӏуимыпхэтэми	Ӏудмыпхэтэми	Ӏувмыпхэтэми	Ӏуамыпхэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхатэми	Ӏуппхатэми	Ӏуипхатэми	Ӏутпхатэми	Ӏуфпхатэми	Ӏуапхатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхатэми	Ӏуумыпхатэми	Ӏуимыпхатэми	Ӏудмыпхатэми	Ӏувмыпхатэми	Ӏуамыпхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъатэми	Ӏуппхэгъатэми	Ӏуипхэгъатэми	Ӏутпхэгъатэми	Ӏуфпхэгъатэми	Ӏуапхэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэгъатэми	Ӏуумыпхэгъатэми	Ӏуимыпхэгъатэми	Ӏудмыпхэгъатэми	Ӏувмыпхэгъатэми	Ӏуамыпхэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнтэми	Ӏуппхэнтэми	Ӏуипхэнтэми	Ӏутпхэнтэми	Ӏуфпхэнтэми	Ӏуапхэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнтэми	Ӏуумыпхэнтэми	Ӏуимыпхэнтэми	Ӏудмыпхэнтэми	Ӏувмыпхэнтэми	Ӏуамыпхэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнутэми	Ӏуппхэнутэми	Ӏуипхэнутэми	Ӏутпхэнутэми	Ӏуфпхэнутэми	Ӏуапхэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнутэми	Ӏуумыпхэнутэми	Ӏуимыпхэнутэми	Ӏудмыпхэнутэми	Ӏувмыпхэнутэми	Ӏуамыпхэнутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	Ӏуспхаи	Ӏуппхаи	Ӏуипхаи	Ӏутпхаи	Ӏуфпхаи	Ӏуапхаи
щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхаи	Ӏуумыпхаи	Ӏуимыпхаи	Ӏудмыпхаи	Ӏувмыпхаи	Ӏуамыпхаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	Ӏуспхащэрэт	Ӏуппхащэрэт	Ӏуипхащэрэт	Ӏутпхащэрэт	Ӏуфпхащэрэт	Ӏуапхащэрэт
щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхащэрэт	Ӏуумыпхащэрэт	Ӏуимыпхащэрэт	Ӏудмыпхащэрэт	Ӏувмыпхащэрэт	Ӏуамыпхащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнщ	Ӏуппхагъэнщ	Ӏуипхагъэнщ	Ӏутпхагъэнщ	Ӏуфпхагъэнщ	Ӏуапхагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнкъым	Ӏуппхагъэнкъым	Ӏуипхагъэнкъым	Ӏутпхагъэнкъым	Ӏуфпхагъэнкъым	Ӏуапхагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнт	Ӏуппхагъэнт	Ӏуипхагъэнт	Ӏутпхагъэнт	Ӏуфпхагъэнт	Ӏуапхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнтэкъым	Ӏуппхагъэнтэкъым	Ӏуипхагъэнтэкъым	Ӏутпхагъэнтэкъым	Ӏуфпхагъэнтэкъым	Ӏуапхагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэн	Ӏуппхагъэн	Ӏуипхагъэн	Ӏутпхагъэн	Ӏуфпхагъэн	Ӏуапхагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнкъэ	Ӏуппхагъэнкъэ	Ӏуипхагъэнкъэ	Ӏутпхагъэнкъэ	Ӏуфпхагъэнкъэ	Ӏуапхагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнт	Ӏуппхагъэнт	Ӏуипхагъэнт	Ӏутпхагъэнт	Ӏуфпхагъэнт	Ӏуапхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнтэкъэ	Ӏуппхагъэнтэкъэ	Ӏуипхагъэнтэкъэ	Ӏутпхагъэнтэкъэ	Ӏуфпхагъэнтэкъэ	Ӏуапхагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнущ	Ӏуппхагъэнущ	Ӏуипхагъэнущ	Ӏутпхагъэнущ	Ӏуфпхагъэнущ	Ӏуапхагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнукъым	Ӏуппхагъэнукъым	Ӏуипхагъэнукъым	Ӏутпхагъэнукъым	Ӏуфпхагъэнукъым	Ӏуапхагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнут	Ӏуппхагъэнут	Ӏуипхагъэнут	Ӏутпхагъэнут	Ӏуфпхагъэнут	Ӏуапхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнутэкъым	Ӏуппхагъэнутэкъым	Ӏуипхагъэнутэкъым	Ӏутпхагъэнутэкъым	Ӏуфпхагъэнутэкъым	Ӏуапхагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэну	Ӏуппхагъэну	Ӏуипхагъэну	Ӏутпхагъэну	Ӏуфпхагъэну	Ӏуапхагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнукъэ	Ӏуппхагъэнукъэ	Ӏуипхагъэнукъэ	Ӏутпхагъэнукъэ	Ӏуфпхагъэнукъэ	Ӏуапхагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнут	Ӏуппхагъэнут	Ӏуипхагъэнут	Ӏутпхагъэнут	Ӏуфпхагъэнут	Ӏуапхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнутэкъэ	Ӏуппхагъэнутэкъэ	Ӏуипхагъэнутэкъэ	Ӏутпхагъэнутэкъэ	Ӏуфпхагъэнутэкъэ	Ӏуапхагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпхэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэ	Ӏуппхэ	Ӏуипхэ	Ӏутпхэ	Ӏуфпхэ	Ӏуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэ	Ӏуумыпхэ	Ӏуимыпхэ	Ӏудмыпхэ	Ӏувмыпхэ	Ӏуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспха	Ӏуппха	Ӏуипха	Ӏутпха	Ӏуфпха	Ӏуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпха	Ӏуумыпха	Ӏуимыпха	Ӏудмыпха	Ӏувмыпха	Ӏуамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэгъа	Ӏуппхэгъа	Ӏуипхэгъа	Ӏутпхэгъа	Ӏуфпхэгъа	Ӏуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэгъа	Ӏуумыпхэгъа	Ӏуимыпхэгъа	Ӏудмыпхэгъа	Ӏувмыпхэгъа	Ӏуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэн	Ӏуппхэн	Ӏуипхэн	Ӏутпхэн	Ӏуфпхэн	Ӏуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэн	Ӏуумыпхэн	Ӏуимыпхэн	Ӏудмыпхэн	Ӏувмыпхэн	Ӏуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэну	Ӏуппхэну	Ӏуипхэну	Ӏутпхэну	Ӏуфпхэну	Ӏуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэну	Ӏуумыпхэну	Ӏуимыпхэну	Ӏудмыпхэну	Ӏувмыпхэну	Ӏуамыпхэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпхэну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспхэ	зэрыӀуппхэ	зэрыӀуипхэ	зэрыӀутпхэ	зэрыӀуфпхэ	зэрыӀуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпхэ	зэрыӀуумыпхэ	зэрыӀуимыпхэ	зэрыӀудмыпхэ	зэрыӀувмыпхэ	зэрыӀуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспха	зэрыӀуппха	зэрыӀуипха	зэрыӀутпха	зэрыӀуфпха	зэрыӀуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпха	зэрыӀуумыпха	зэрыӀуимыпха	зэрыӀудмыпха	зэрыӀувмыпха	зэрамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспхэгъа	зэрыӀуппхэгъа	зэрыӀуипхэгъа	зэрыӀутпхэгъа	зэрыӀуфпхэгъа	зэрыӀуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпхэгъа	зэрыӀуумыпхэгъа	зэрыӀуимыпхэгъа	зэрыӀудмыпхэгъа	зэрыӀувмыпхэгъа	зэрыӀуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспхэн	зэрыӀуппхэн	зэрыӀуипхэн	зэрыӀутпхэн	зэрыӀуфпхэн	зэрыӀуапхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпхэн	зэрыӀуумыпхэн	зэрыӀуимыпхэн	зэрыӀудмыпхэн	зэрыӀувмыпхэн	зэрыӀуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспхэну	зэрыӀуппхэну	зэрыӀуипхэну	зэрыӀутпхэну	зэрыӀуфпхэну	зэрыӀуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпхэну	зэрыӀуумыпхэну	зэрыӀуимыпхэну	зэрыӀудмыпхэну	зэрыӀувмыпхэну	зэрыӀуамыпхэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспхэ	щыӀуппхэ	щыӀуипхэ	щыӀутпхэ	щыӀуфпхэ	щыӀуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпхэ	щыӀуумыпхэ	щыӀуимыпхэ	щыӀудмыпхэ	щыӀувмыпхэ	щыӀуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспха	щыӀуппха	щыӀуипха	щыӀутпха	щыӀуфпха	щыӀуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпха	щыӀуумыпха	щыӀуимыпха	щыӀудмыпха	щыӀувмыпха	щыӀуамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспхэгъа	щыӀуппхэгъа	щыӀуипхэгъа	щыӀутпхэгъа	щыӀуфпхэгъа	щыӀуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпхэгъа	щыӀуумыпхэгъа	щыӀуимыпхэгъа	щыӀудмыпхэгъа	щыӀувмыпхэгъа	щыӀуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспхэн	щыӀуппхэн	щыӀуипхэн	щыӀутпхэн	щыӀуфпхэн	щыӀуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпхэн	щыӀуумыпхэн	щыӀуимыпхэн	щыӀудмыпхэн	щыӀувмыпхэн	щыӀуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспхэну	щыӀуппхэну	щыӀуипхэну	щыӀутпхэну	щыӀуфпхэну	щыӀуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпхэну	щыӀуумыпхэну	щыӀуимыпхэну	щыӀудмыпхэну	щыӀувмыпхэну	щыӀуамыпхэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспхэ	здэӀуппхэ	здэӀуипхэ	здэӀутпхэ	здэӀуфпхэ	здэӀуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпхэ	здэӀуумыпхэ	здэӀуимыпхэ	здэӀудмыпхэ	здэӀувмыпхэ	здэӀуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспха	здэӀуппха	здэӀуипха	здэӀутпха	здэӀуфпха	здэӀуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпха	здэӀуумыпха	здэӀуимыпха	здэӀудмыпха	здэӀувмыпха	здэӀуамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспхэгъа	здэӀуппхэгъа	здэӀуипхэгъа	здэӀутпхэгъа	здэӀуфпхэгъа	здэӀуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпхэгъа	здэӀуумыпхэгъа	здэӀуимыпхэгъа	здэӀудмыпхэгъа	здэӀувмыпхэгъа	здэӀуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспхэн	здэӀуппхэн	здэӀуипхэн	здэӀутпхэн	здэӀуфпхэн	здэӀуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпхэн	здэӀуумыпхэн	здэӀуимыпхэн	здэӀудмыпхэн	здэӀувмыпхэн	здэӀуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспхэну	здэӀуппхэну	здэӀуипхэну	здэӀутпхэну	здэӀуфпхэну	здэӀуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпхэну	здэӀуумыпхэну	здэӀуимыпхэну	здэӀудмыпхэну	здэӀувмыпхэну	здэӀуамыпхэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспхэ	щӀыӀуппхэ	щӀыӀуипхэ	щӀыӀутпхэ	щӀыӀуфпхэ	щӀыӀуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпхэ	щӀыӀуумыпхэ	щӀыӀуимыпхэ	щӀыӀудмыпхэ	щӀыӀувмыпхэ	щӀыӀуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспха	щӀыӀуппха	щӀыӀуипха	щӀыӀутпха	щӀыӀуфпха	щӀӀуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпха	щӀыӀуумыпха	щӀыӀуимыпха	щӀыӀудмыпха	щӀыӀувмыпха	щӀыӀуамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспхэгъа	щӀэӀуппхэгъа	щӀыӀуипхэгъа	щӀэӀутпхэгъа	щӀэӀуфпхэгъа	щӀыӀуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпхэгъа	щӀыӀуумыпхэгъа	щӀыӀуимыпхэгъа	щӀыӀудмыпхэгъа	щӀыӀувмыпхэгъа	щӀыӀуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспхэн	щӀыӀуппхэн	щӀыӀуипхэн	щӀыӀутпхэн	щӀыӀуфпхэн	щӀыӀуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпхэн	щӀыӀуумыпхэн	щӀыӀуимыпхэн	щӀыӀудмыпхэн	щӀыӀувмыпхэн	щӀыӀуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспхэну	щӀыӀуппхэну	щӀыӀуипхэну	щӀыӀутпхэну	щӀыӀуфпхэну	щӀыӀуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпхэну	щӀыӀуумыпхэну	щӀыӀуимыпхэну	щӀыӀудмыпхэну	щӀыӀувмыпхэну	щӀыӀуамыпхэну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэу	Ӏуппхэу	Ӏуипхэу	Ӏутпхэу	Ӏуфпхэу	Ӏуапхэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэу	Ӏуумыпхэу	Ӏуимыпхэу	Ӏудмыпхэу	Ӏувмыпхэу	Ӏуамыпхэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхауэ	Ӏуппхауэ	Ӏуипхауэ	Ӏутпхауэ	Ӏуфпхауэ	Ӏуапхауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхауэ	Ӏуумыпхауэ	Ӏуимыпхауэ	Ӏудмыпхауэ	Ӏувмыпхауэ	Ӏуамыпхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэурэ	Ӏуппхэурэ	Ӏуипхэурэ	Ӏутпхэурэ	Ӏуфпхэурэ	Ӏуапхэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэурэ	Ӏуумыпхэурэ	Ӏуимыпхэурэ	Ӏудмыпхэурэ	Ӏувмыпхэурэ	Ӏуамыпхэурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пӀузопхэ	Ӏузопхэ	--	фӀузопхэ	яӀузопхэ(хэ)
уэ	сӀубопхэ	--	Ӏубопхэ	тӀубопхэ	--	яӀубопхэ(хэ)
абы	сӀуепхэ	пӀуепхэ	Ӏуепхэ	тӀуепхэ	фӀуепхэ	яӀуепхэ(хэ)
дэ	--	пӀудопхэ	Ӏудопхэ	--	фӀудопхэ	яӀудопхэ(хэ)
фэ	сӀувопхэ	--	Ӏувопхэ	тӀувопхэ	--	яӀувопхэ(хэ)
абыхэм	сӀуапхэ	пӀуапхэ	Ӏуапхэ	тӀуапхэ	фӀуапхэ	яӀуапхэ(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пӀус[пхэрэ]	Ӏус[пхэрэ]	--	фӀус[пхэрэ]	яӀус[пхэ(хэ)рэ]
уэ	сӀуп[пхэрэ]	--	Ӏуп[пхэрэ]	тӀуп[пхэрэ]	--	яӀуп[пхэ(хэ)рэ]
абы	сӀуи[пхэрэ]	пӀуи[пхэрэ]	Ӏуи[пхэрэ]	тӀуи[пхэрэ]	фӀуи[пхэрэ]	яӀуи[пхэ(хэ)рэ]
дэ	--	пӀут[пхэрэ]	Ӏут[пхэрэ]	--	фӀут[пхэрэ]	яӀут[пхэ(хэ)рэ]
фэ	сӀуф[пхэрэ]	--	Ӏуф[пхээрэ]	тӀуф[пхэрэ]	--	яӀуф[пхэ(хэ)рэ]
абыхэм	сӀуа[пхэрэ]	пӀуа[пхэрэ]	Ӏуа[пхэрэ]	тӀуа[пхэрэ]	фӀуа[пхэрэ]	яӀуа[пхэ(хэ)рэ]

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пх]э	[пх]эр	--	[пх]эхэр
Эргативнэ:	[пх]э	[пх]эм	--	[пх]эхэм
Послеложнэ:	[пх]экӀэ	[пх]эмкӀэ	[пх]эхэкӀэ	[пх]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пх]эу	[пх]эрауэ	[пх]эхэу	[пх]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пх]а	[пх]ар	--	[пх]ахэр
Эргативнэ:	[пх]а	[пх]ам	--	[пх]ахэм
Послеложнэ:	[пх]акӀэ	[пх]амкӀэ	[пх]ахэкӀэ	[пх]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пх]ауэ	[пх]арауэ	[пх]ахэу	[пх]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пх]эн	[пх]эныр	--	[пх]энхэр
Эргативнэ:	[пх]эн	[пх]эным	--	[пх]энхэм
Послеложнэ:	[пх]энкӀэ	[пх]энымкӀэ	[пх]энхэкӀэ	[пх]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[пх]эну	[пх]энырауэ	[пх]энхэу	[пх]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пх]эну	[пх]энур	--	[пх]энухэр
Эргативнэ:	[пх]эну	[пх]энум	--	[пх]энухэм
Послеложнэ:	[пх]энукӀэ	[пх]энумкӀэ	[пх]энухэкӀэ	[пх]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пх]энууэ	[пх]энурауэ	[пх]энухэу	[пх]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Гупэм, ӀуплъапӀэм хуэзэу зыгуэр Ӏулъхьэн.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• КӀэпхын Ӏупхэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• ӏупхэн: tie on or fasten in front (for example, an apron )
• КӀэпхын Ӏупхэн: tie on your apron.

УРЫСЫБЗЭ

• ӏупхэн: подвязать, привязать что-л. спереди (напр. фартук)
• КӀэпхын Ӏупхэн: привязать спереди фартук

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʔʷǝ'pxɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• ӏу- + [пх] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "ӏупхэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	Ӏупхэн
щымыӀэныгъэ:	Ӏумыпхэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэн	Ӏуппхэн	Ӏуипхэн	Ӏутпхэн	Ӏуфпхэн	Ӏуапхэн
щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэн	Ӏуумыпхэн	Ӏуимыпхэн	Ӏудмыпхэн	Ӏувмыпхэн	Ӏуамыпхэн

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	Ӏупхэ!	Ӏуфпхэ!
щымыӀэныгъэ:	Ӏуумыпхэ!	Ӏувмыпхэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыӀурепхэ	уӀурепхэ	Ӏурепхэ	дыӀурепхэ	фыӀурепхэ	Ӏурепхэ
щымыӀэныгъэ:	сыӀуремыпхэ	уӀуремыпхэ	Ӏуремыпхэ	дыӀуремыпхэ	фыӀуремыпхэ	Ӏуремыпхэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏузопхэ(р)	Ӏубопхэ(р)	Ӏуепхэ(р)	Ӏудопхэ(р)	Ӏувопхэ(р)	Ӏуапхэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэркъым	Ӏуппхэркъым	Ӏуипхэркъым	Ӏутпхэркъым	Ӏуфпхэркъым	Ӏуапхэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэрт	Ӏуппхэрт	Ӏуипхэрт	Ӏутпхэрт	Ӏуфпхэрт	Ӏуапхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэртэкъым	Ӏуппхэртэкъым	Ӏуипхэртэкъым	Ӏутпхэртэкъым	Ӏуфпхэртэкъым	Ӏуапхэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхащ	Ӏуппхащ	Ӏуипхащ	Ӏутпхащ	Ӏуфпхащ	Ӏуапхащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхакъым	Ӏуппхакъым	Ӏуипхакъым	Ӏутпхакъым	Ӏуфпхакъым	Ӏуапхакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхат	Ӏуппхат	Ӏуипхат	Ӏутпхат	Ӏуфпхат	Ӏуапхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхатэкъым	Ӏуппхатэкъым	Ӏуипхатэкъым	Ӏутпхатэкъым	Ӏуфпхатэкъым	Ӏуапхатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъащ	Ӏуппхэгъащ	Ӏуипхэгъащ	Ӏутпхэгъащ	Ӏуфпхэгъащ	Ӏуапхэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъакъым	Ӏуппхэгъакъым	Ӏуипхэгъакъым	Ӏутпхэгъакъым	Ӏуфпхэгъакъым	Ӏуапхэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъат	Ӏуппхэгъат	Ӏуипхэгъат	Ӏутпхэгъат	Ӏуфпхэгъат	Ӏуапхэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъатэкъым	Ӏуппхэгъатэкъым	Ӏуипхэгъатэкъым	Ӏутпхэгъатэкъым	Ӏуфпхэгъатэкъым	Ӏуапхэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэщ	Ӏуппхэщ	Ӏуипхэщ	Ӏутпхэщ	Ӏуфпхэщ	Ӏуапхэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэкъым	Ӏуппхэкъым	Ӏуипхэкъым	Ӏутпхэкъым	Ӏуфпхэкъым	Ӏуапхэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэт	Ӏуппхэт	Ӏуипхэт	Ӏутпхэт	Ӏуфпхэт	Ӏуапхэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэтэкъым	Ӏуппхэтэкъым	Ӏуипхэтэкъым	Ӏутпхэтэкъым	Ӏуфпхэтэкъым	Ӏуапхэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнщ	Ӏуппхэнщ	Ӏуипхэнщ	Ӏутпхэнщ	Ӏуфпхэнщ	Ӏуапхэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнкъым	Ӏуппхэнкъым	Ӏуипхэнкъым	Ӏутпхэнкъым	Ӏуфпхэнкъым	Ӏуапхэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнущ	Ӏуппхэнущ	Ӏуипхэнущ	Ӏутпхэнущ	Ӏуфпхэнущ	Ӏуапхэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнукъым	Ӏуппхэнукъым	Ӏуипхэнукъым	Ӏутпхэнукъым	Ӏуфпхэнукъым	Ӏуапхэнукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэрэ	Ӏуппхэрэ	Ӏуипхэрэ	Ӏутпхэрэ	Ӏуфпхэрэ	Ӏуапхэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэркъэ	Ӏуппхэркъэ	Ӏуипхэркъэ	Ӏутпхэркъэ	Ӏуфпхэркъэ	Ӏуапхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэрт	Ӏуппхэрт	Ӏуипхэрт	Ӏутпхэрт	Ӏуфпхэрт	Ӏуапхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэртэкъэ	Ӏуппхэртэкъэ	Ӏуипхэртэкъэ	Ӏутпхэртэкъэ	Ӏуфпхэртэкъэ	Ӏуапхэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспха	Ӏуппха	Ӏуипха	Ӏутпха	Ӏуфпха	Ӏуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхакъэ	Ӏуппхакъэ	Ӏуипхакъэ	Ӏутпхакъэ	Ӏуфпхакъэ	Ӏуапхакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхат	Ӏуппхат	Ӏуипхат	Ӏутпхат	Ӏуфпхат	Ӏуапхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхатэкъэ	Ӏуппхатэкъэ	Ӏуипхатэкъэ	Ӏутпхатэкъэ	Ӏуфпхатэкъэ	Ӏуапхатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъа	Ӏуппхэгъа	Ӏуипхэгъа	Ӏутпхэгъа	Ӏуфпхэгъа	Ӏуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	Ӏуспхэгъакъэ	Ӏуппхэгъакъэ	Ӏуипхэгъакъэ	Ӏутпхэгъакъэ	Ӏуфпхэгъакъэ	Ӏуапхэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъат	Ӏуппхэгъат	Ӏуипхэгъат	Ӏутпхэгъат	Ӏуфпхэгъат	Ӏуапхэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъатэкъэ	Ӏуппхэгъатэкъэ	Ӏуипхэгъатэкъэ	Ӏутпхэгъатэкъэ	Ӏуфпхэгъатэкъэ	Ӏуапхэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэ	Ӏуппхэ	Ӏуипхэ	Ӏутпхэ	Ӏуфпхэ	Ӏуапхэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэкъэ	Ӏуппхэкъэ	Ӏуипхэкъэ	Ӏутпхэкъэ	Ӏуфпхэкъэ	Ӏуапхэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэт	Ӏуппхэт	Ӏуипхэт	Ӏутпхэт	Ӏуфпхэт	Ӏуапхэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэтэкъэ	Ӏуппхэтэкъэ	Ӏуипхэтэкъэ	Ӏутпхэтэкъэ	Ӏуфпхэтэкъэ	Ӏуапхэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэн	Ӏуппхэн	Ӏуипхэн	Ӏутпхэн	Ӏуфпхэн	Ӏуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнкъэ	Ӏуппхэнкъэ	Ӏуипхэнкъэ	Ӏутпхэнкъэ	Ӏуфпхэнкъэ	Ӏуапхэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэну	Ӏуппхэну	Ӏуипхэну	Ӏутпхэну	Ӏуфпхэну	Ӏуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнукъэ	Ӏуппхэнукъэ	Ӏуипхэнукъэ	Ӏутпхэнукъэ	Ӏуфпхэнукъэ	Ӏуапхэнукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэмэ	Ӏуппхэмэ	Ӏуипхэмэ	Ӏутпхэмэ	Ӏуфпхэмэ	Ӏуапхэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэмэ	Ӏуумыпхэмэ	Ӏуимыпхэмэ	Ӏудмыпхэмэ	Ӏувмыпхэмэ	Ӏуамыпхэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхамэ	Ӏуппхамэ	Ӏуипхамэ	Ӏутпхамэ	Ӏуфпхамэ	Ӏуапхамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхамэ	Ӏуумыпхамэ	Ӏуимыпхамэ	Ӏудмыпхамэ	Ӏувмыпхамэ	Ӏуамыпхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъамэ	Ӏуппхэгъамэ	Ӏуипхэгъамэ	Ӏутпхэгъамэ	Ӏуфпхэгъамэ	Ӏуапхэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэгъамэ	Ӏуумыпхэгъамэ	Ӏуимыпхэгъамэ	Ӏудмыпхэгъамэ	Ӏувмыпхэгъамэ	Ӏуамыпхэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнмэ	Ӏуппхэнмэ	Ӏуипхэнмэ	Ӏутпхэнмэ	Ӏуфпхэнмэ	Ӏуапхэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнмэ	Ӏуумыпхэнмэ	Ӏуимыпхэнмэ	Ӏудмыпхэнмэ	Ӏувмыпхэнмэ	Ӏуамыпхэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнумэ	Ӏуппхэнумэ	Ӏуипхэнумэ	Ӏутпхэнумэ	Ӏуфпхэнумэ	Ӏуапхэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнумэ	Ӏуумыпхэнумэ	Ӏуимыпхэнумэ	Ӏудмыпхэнумэ	Ӏувмыпхэнумэ	Ӏуамыпхэнумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэтэмэ	Ӏуппхэтэмэ	Ӏуипхэтэмэ	Ӏутпхэтэмэ	Ӏуфпхэтэмэ	Ӏуапхэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэтэмэ	Ӏуумыпхэтэмэ	Ӏуимыпхэтэмэ	Ӏудмыпхэтэмэ	Ӏувмыпхэтэмэ	Ӏуамыпхэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхатэмэ	Ӏуппхатэмэ	Ӏуипхатэмэ	Ӏутпхатэмэ	Ӏуфпхатэмэ	Ӏуапхатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхатэмэ	Ӏуумыпхатэмэ	Ӏуимыпхатэмэ	Ӏудмыпхатэмэ	Ӏувмыпхатэмэ	Ӏуамыпхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъатэмэ	Ӏуппхэгъатэмэ	Ӏуипхэгъатэмэ	Ӏутпхэгъатэмэ	Ӏуфпхэгъатэмэ	Ӏуапхэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэгъатэмэ	Ӏуумыпхэгъатэмэ	Ӏуимыпхэгъатэмэ	Ӏудмыпхэгъатэмэ	Ӏувмыпхэгъатэмэ	Ӏуамыпхэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнтэмэ	Ӏуппхэнтэмэ	Ӏуипхэнтэмэ	Ӏутпхэнтэмэ	Ӏуфпхэнтэмэ	Ӏуапхэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнтэмэ	Ӏуумыпхэнтэмэ	Ӏуимыпхэнтэмэ	Ӏудмыпхэнтэмэ	Ӏувмыпхэнтэмэ	Ӏуамыпхэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнутэмэ	Ӏуппхэнутэмэ	Ӏуипхэнутэмэ	Ӏутпхэнутэмэ	Ӏуфпхэнутэмэ	Ӏуапхэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнутэмэ	Ӏуумыпхэнутэмэ	Ӏуимыпхэнутэмэ	Ӏудмыпхэнутэмэ	Ӏувмыпхэнутэмэ	Ӏуамыпхэнутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнт	Ӏуппхэнт	Ӏуипхэнт	Ӏутпхэнт	Ӏуфпхэнт	Ӏуапхэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнтэкъым	Ӏуппхэнтэкъым	Ӏуипхэнтэкъым	Ӏутпхэнтэкъым	Ӏуфпхэнтэкъым	Ӏуапхэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнут	Ӏуппхэнут	Ӏуипхэнут	Ӏутпхэнут	Ӏуфпхэнут	Ӏуапхэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнутэкъым	Ӏуппхэнутэкъым	Ӏуипхэнутэкъым	Ӏутпхэнутэкъым	Ӏуфпхэнутэкъым	Ӏуапхэнутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэми	Ӏуппхэми	Ӏуипхэми	Ӏутпхэми	Ӏуфпхэми	Ӏуапхэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэми	Ӏуумыпхэми	Ӏуимыпхэми	Ӏудмыпхэми	Ӏувмыпхэми	Ӏуамыпхэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхами	Ӏуппхами	Ӏуипхами	Ӏутпхами	Ӏуфпхами	Ӏуапхами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхами	Ӏуумыпхами	Ӏуимыпхами	Ӏудмыпхами	Ӏувмыпхами	Ӏуамыпхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъами	Ӏуппхэгъами	Ӏуипхэгъами	Ӏутпхэгъами	Ӏуфпхэгъами	Ӏуапхэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэгъами	Ӏуумыпхэгъами	Ӏуимыпхэгъами	Ӏудмыпхэгъами	Ӏувмыпхэгъами	Ӏуамыпхэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнми	Ӏуппхэнми	Ӏуипхэнми	Ӏутпхэнми	Ӏуфпхэнми	Ӏуапхэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнми	Ӏуумыпхэнми	Ӏуимыпхэнми	Ӏудмыпхэнми	Ӏувмыпхэнми	Ӏуамыпхэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнуми	Ӏуппхэнуми	Ӏуипхэнуми	Ӏутпхэнуми	Ӏуфпхэнуми	Ӏуапхэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнуми	Ӏуумыпхэнуми	Ӏуимыпхэнуми	Ӏудмыпхэнуми	Ӏувмыпхэнуми	Ӏуамыпхэнуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэтэми	Ӏуппхэтэми	Ӏуипхэтэми	Ӏутпхэтэми	Ӏуфпхэтэми	Ӏуапхэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэтэми	Ӏуумыпхэтэми	Ӏуимыпхэтэми	Ӏудмыпхэтэми	Ӏувмыпхэтэми	Ӏуамыпхэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхатэми	Ӏуппхатэми	Ӏуипхатэми	Ӏутпхатэми	Ӏуфпхатэми	Ӏуапхатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхатэми	Ӏуумыпхатэми	Ӏуимыпхатэми	Ӏудмыпхатэми	Ӏувмыпхатэми	Ӏуамыпхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэгъатэми	Ӏуппхэгъатэми	Ӏуипхэгъатэми	Ӏутпхэгъатэми	Ӏуфпхэгъатэми	Ӏуапхэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэгъатэми	Ӏуумыпхэгъатэми	Ӏуимыпхэгъатэми	Ӏудмыпхэгъатэми	Ӏувмыпхэгъатэми	Ӏуамыпхэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнтэми	Ӏуппхэнтэми	Ӏуипхэнтэми	Ӏутпхэнтэми	Ӏуфпхэнтэми	Ӏуапхэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнтэми	Ӏуумыпхэнтэми	Ӏуимыпхэнтэми	Ӏудмыпхэнтэми	Ӏувмыпхэнтэми	Ӏуамыпхэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	Ӏуспхэнутэми	Ӏуппхэнутэми	Ӏуипхэнутэми	Ӏутпхэнутэми	Ӏуфпхэнутэми	Ӏуапхэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхэнутэми	Ӏуумыпхэнутэми	Ӏуимыпхэнутэми	Ӏудмыпхэнутэми	Ӏувмыпхэнутэми	Ӏуамыпхэнутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	Ӏуспхаи	Ӏуппхаи	Ӏуипхаи	Ӏутпхаи	Ӏуфпхаи	Ӏуапхаи
щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхаи	Ӏуумыпхаи	Ӏуимыпхаи	Ӏудмыпхаи	Ӏувмыпхаи	Ӏуамыпхаи

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	Ӏуспхащэрэт	Ӏуппхащэрэт	Ӏуипхащэрэт	Ӏутпхащэрэт	Ӏуфпхащэрэт	Ӏуапхащэрэт
щымыӀэныгъэ:	Ӏузмыпхащэрэт	Ӏуумыпхащэрэт	Ӏуимыпхащэрэт	Ӏудмыпхащэрэт	Ӏувмыпхащэрэт	Ӏуамыпхащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнщ	Ӏуппхагъэнщ	Ӏуипхагъэнщ	Ӏутпхагъэнщ	Ӏуфпхагъэнщ	Ӏуапхагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнкъым	Ӏуппхагъэнкъым	Ӏуипхагъэнкъым	Ӏутпхагъэнкъым	Ӏуфпхагъэнкъым	Ӏуапхагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнт	Ӏуппхагъэнт	Ӏуипхагъэнт	Ӏутпхагъэнт	Ӏуфпхагъэнт	Ӏуапхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнтэкъым	Ӏуппхагъэнтэкъым	Ӏуипхагъэнтэкъым	Ӏутпхагъэнтэкъым	Ӏуфпхагъэнтэкъым	Ӏуапхагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэн	Ӏуппхагъэн	Ӏуипхагъэн	Ӏутпхагъэн	Ӏуфпхагъэн	Ӏуапхагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнкъэ	Ӏуппхагъэнкъэ	Ӏуипхагъэнкъэ	Ӏутпхагъэнкъэ	Ӏуфпхагъэнкъэ	Ӏуапхагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнт	Ӏуппхагъэнт	Ӏуипхагъэнт	Ӏутпхагъэнт	Ӏуфпхагъэнт	Ӏуапхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнтэкъэ	Ӏуппхагъэнтэкъэ	Ӏуипхагъэнтэкъэ	Ӏутпхагъэнтэкъэ	Ӏуфпхагъэнтэкъэ	Ӏуапхагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнущ	Ӏуппхагъэнущ	Ӏуипхагъэнущ	Ӏутпхагъэнущ	Ӏуфпхагъэнущ	Ӏуапхагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнукъым	Ӏуппхагъэнукъым	Ӏуипхагъэнукъым	Ӏутпхагъэнукъым	Ӏуфпхагъэнукъым	Ӏуапхагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнут	Ӏуппхагъэнут	Ӏуипхагъэнут	Ӏутпхагъэнут	Ӏуфпхагъэнут	Ӏуапхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнутэкъым	Ӏуппхагъэнутэкъым	Ӏуипхагъэнутэкъым	Ӏутпхагъэнутэкъым	Ӏуфпхагъэнутэкъым	Ӏуапхагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэну	Ӏуппхагъэну	Ӏуипхагъэну	Ӏутпхагъэну	Ӏуфпхагъэну	Ӏуапхагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнукъэ	Ӏуппхагъэнукъэ	Ӏуипхагъэнукъэ	Ӏутпхагъэнукъэ	Ӏуфпхагъэнукъэ	Ӏуапхагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнут	Ӏуппхагъэнут	Ӏуипхагъэнут	Ӏутпхагъэнут	Ӏуфпхагъэнут	Ӏуапхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	Ӏуспхагъэнутэкъэ	Ӏуппхагъэнутэкъэ	Ӏуипхагъэнутэкъэ	Ӏутпхагъэнутэкъэ	Ӏуфпхагъэнутэкъэ	Ӏуапхагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏузыпхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузымыпхэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэ	Ӏуппхэ	Ӏуипхэ	Ӏутпхэ	Ӏуфпхэ	Ӏуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэ	Ӏуумыпхэ	Ӏуимыпхэ	Ӏудмыпхэ	Ӏувмыпхэ	Ӏуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспха	Ӏуппха	Ӏуипха	Ӏутпха	Ӏуфпха	Ӏуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпха	Ӏуумыпха	Ӏуимыпха	Ӏудмыпха	Ӏувмыпха	Ӏуамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэгъа	Ӏуппхэгъа	Ӏуипхэгъа	Ӏутпхэгъа	Ӏуфпхэгъа	Ӏуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэгъа	Ӏуумыпхэгъа	Ӏуимыпхэгъа	Ӏудмыпхэгъа	Ӏувмыпхэгъа	Ӏуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэн	Ӏуппхэн	Ӏуипхэн	Ӏутпхэн	Ӏуфпхэн	Ӏуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэн	Ӏуумыпхэн	Ӏуимыпхэн	Ӏудмыпхэн	Ӏувмыпхэн	Ӏуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэну	Ӏуппхэну	Ӏуипхэну	Ӏутпхэну	Ӏуфпхэну	Ӏуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэну	Ӏуумыпхэну	Ӏуимыпхэну	Ӏудмыпхэну	Ӏувмыпхэну	Ӏуамыпхэну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	Ӏупхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏумыпхэну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспхэ	зэрыӀуппхэ	зэрыӀуипхэ	зэрыӀутпхэ	зэрыӀуфпхэ	зэрыӀуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпхэ	зэрыӀуумыпхэ	зэрыӀуимыпхэ	зэрыӀудмыпхэ	зэрыӀувмыпхэ	зэрыӀуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспха	зэрыӀуппха	зэрыӀуипха	зэрыӀутпха	зэрыӀуфпха	зэрыӀуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпха	зэрыӀуумыпха	зэрыӀуимыпха	зэрыӀудмыпха	зэрыӀувмыпха	зэрамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспхэгъа	зэрыӀуппхэгъа	зэрыӀуипхэгъа	зэрыӀутпхэгъа	зэрыӀуфпхэгъа	зэрыӀуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпхэгъа	зэрыӀуумыпхэгъа	зэрыӀуимыпхэгъа	зэрыӀудмыпхэгъа	зэрыӀувмыпхэгъа	зэрыӀуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспхэн	зэрыӀуппхэн	зэрыӀуипхэн	зэрыӀутпхэн	зэрыӀуфпхэн	зэрыӀуапхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпхэн	зэрыӀуумыпхэн	зэрыӀуимыпхэн	зэрыӀудмыпхэн	зэрыӀувмыпхэн	зэрыӀуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӀуспхэну	зэрыӀуппхэну	зэрыӀуипхэну	зэрыӀутпхэну	зэрыӀуфпхэну	зэрыӀуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӀузмыпхэну	зэрыӀуумыпхэну	зэрыӀуимыпхэну	зэрыӀудмыпхэну	зэрыӀувмыпхэну	зэрыӀуамыпхэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспхэ	щыӀуппхэ	щыӀуипхэ	щыӀутпхэ	щыӀуфпхэ	щыӀуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпхэ	щыӀуумыпхэ	щыӀуимыпхэ	щыӀудмыпхэ	щыӀувмыпхэ	щыӀуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспха	щыӀуппха	щыӀуипха	щыӀутпха	щыӀуфпха	щыӀуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпха	щыӀуумыпха	щыӀуимыпха	щыӀудмыпха	щыӀувмыпха	щыӀуамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспхэгъа	щыӀуппхэгъа	щыӀуипхэгъа	щыӀутпхэгъа	щыӀуфпхэгъа	щыӀуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпхэгъа	щыӀуумыпхэгъа	щыӀуимыпхэгъа	щыӀудмыпхэгъа	щыӀувмыпхэгъа	щыӀуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспхэн	щыӀуппхэн	щыӀуипхэн	щыӀутпхэн	щыӀуфпхэн	щыӀуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпхэн	щыӀуумыпхэн	щыӀуимыпхэн	щыӀудмыпхэн	щыӀувмыпхэн	щыӀуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыӀуспхэну	щыӀуппхэну	щыӀуипхэну	щыӀутпхэну	щыӀуфпхэну	щыӀуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыӀузмыпхэну	щыӀуумыпхэну	щыӀуимыпхэну	щыӀудмыпхэну	щыӀувмыпхэну	щыӀуамыпхэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспхэ	здэӀуппхэ	здэӀуипхэ	здэӀутпхэ	здэӀуфпхэ	здэӀуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпхэ	здэӀуумыпхэ	здэӀуимыпхэ	здэӀудмыпхэ	здэӀувмыпхэ	здэӀуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспха	здэӀуппха	здэӀуипха	здэӀутпха	здэӀуфпха	здэӀуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпха	здэӀуумыпха	здэӀуимыпха	здэӀудмыпха	здэӀувмыпха	здэӀуамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспхэгъа	здэӀуппхэгъа	здэӀуипхэгъа	здэӀутпхэгъа	здэӀуфпхэгъа	здэӀуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпхэгъа	здэӀуумыпхэгъа	здэӀуимыпхэгъа	здэӀудмыпхэгъа	здэӀувмыпхэгъа	здэӀуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспхэн	здэӀуппхэн	здэӀуипхэн	здэӀутпхэн	здэӀуфпхэн	здэӀуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпхэн	здэӀуумыпхэн	здэӀуимыпхэн	здэӀудмыпхэн	здэӀувмыпхэн	здэӀуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здэӀуспхэну	здэӀуппхэну	здэӀуипхэну	здэӀутпхэну	здэӀуфпхэну	здэӀуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здэӀузмыпхэну	здэӀуумыпхэну	здэӀуимыпхэну	здэӀудмыпхэну	здэӀувмыпхэну	здэӀуамыпхэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспхэ	щӀыӀуппхэ	щӀыӀуипхэ	щӀыӀутпхэ	щӀыӀуфпхэ	щӀыӀуапхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпхэ	щӀыӀуумыпхэ	щӀыӀуимыпхэ	щӀыӀудмыпхэ	щӀыӀувмыпхэ	щӀыӀуамыпхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспха	щӀыӀуппха	щӀыӀуипха	щӀыӀутпха	щӀыӀуфпха	щӀӀуапха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпха	щӀыӀуумыпха	щӀыӀуимыпха	щӀыӀудмыпха	щӀыӀувмыпха	щӀыӀуамыпха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспхэгъа	щӀэӀуппхэгъа	щӀыӀуипхэгъа	щӀэӀутпхэгъа	щӀэӀуфпхэгъа	щӀыӀуапхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпхэгъа	щӀыӀуумыпхэгъа	щӀыӀуимыпхэгъа	щӀыӀудмыпхэгъа	щӀыӀувмыпхэгъа	щӀыӀуамыпхэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспхэн	щӀыӀуппхэн	щӀыӀуипхэн	щӀыӀутпхэн	щӀыӀуфпхэн	щӀыӀуапхэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпхэн	щӀыӀуумыпхэн	щӀыӀуимыпхэн	щӀыӀудмыпхэн	щӀыӀувмыпхэн	щӀыӀуамыпхэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӀуспхэну	щӀыӀуппхэну	щӀыӀуипхэну	щӀыӀутпхэну	щӀыӀуфпхэну	щӀыӀуапхэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӀузмыпхэну	щӀыӀуумыпхэну	щӀыӀуимыпхэну	щӀыӀудмыпхэну	щӀыӀувмыпхэну	щӀыӀуамыпхэну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэу	Ӏуппхэу	Ӏуипхэу	Ӏутпхэу	Ӏуфпхэу	Ӏуапхэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэу	Ӏуумыпхэу	Ӏуимыпхэу	Ӏудмыпхэу	Ӏувмыпхэу	Ӏуамыпхэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	Ӏуспхауэ	Ӏуппхауэ	Ӏуипхауэ	Ӏутпхауэ	Ӏуфпхауэ	Ӏуапхауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхауэ	Ӏуумыпхауэ	Ӏуимыпхауэ	Ӏудмыпхауэ	Ӏувмыпхауэ	Ӏуамыпхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	Ӏуспхэурэ	Ӏуппхэурэ	Ӏуипхэурэ	Ӏутпхэурэ	Ӏуфпхэурэ	Ӏуапхэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	Ӏузмыпхэурэ	Ӏуумыпхэурэ	Ӏуимыпхэурэ	Ӏудмыпхэурэ	Ӏувмыпхэурэ	Ӏуамыпхэурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пӀузопхэ	Ӏузопхэ	--	фӀузопхэ	яӀузопхэ(хэ)
уэ	сӀубопхэ	--	Ӏубопхэ	тӀубопхэ	--	яӀубопхэ(хэ)
абы	сӀуепхэ	пӀуепхэ	Ӏуепхэ	тӀуепхэ	фӀуепхэ	яӀуепхэ(хэ)
дэ	--	пӀудопхэ	Ӏудопхэ	--	фӀудопхэ	яӀудопхэ(хэ)
фэ	сӀувопхэ	--	Ӏувопхэ	тӀувопхэ	--	яӀувопхэ(хэ)
абыхэм	сӀуапхэ	пӀуапхэ	Ӏуапхэ	тӀуапхэ	фӀуапхэ	яӀуапхэ(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пӀус[пхэрэ]	Ӏус[пхэрэ]	--	фӀус[пхэрэ]	яӀус[пхэ(хэ)рэ]
уэ	сӀуп[пхэрэ]	--	Ӏуп[пхэрэ]	тӀуп[пхэрэ]	--	яӀуп[пхэ(хэ)рэ]
абы	сӀуи[пхэрэ]	пӀуи[пхэрэ]	Ӏуи[пхэрэ]	тӀуи[пхэрэ]	фӀуи[пхэрэ]	яӀуи[пхэ(хэ)рэ]
дэ	--	пӀут[пхэрэ]	Ӏут[пхэрэ]	--	фӀут[пхэрэ]	яӀут[пхэ(хэ)рэ]
фэ	сӀуф[пхэрэ]	--	Ӏуф[пхээрэ]	тӀуф[пхэрэ]	--	яӀуф[пхэ(хэ)рэ]
абыхэм	сӀуа[пхэрэ]	пӀуа[пхэрэ]	Ӏуа[пхэрэ]	тӀуа[пхэрэ]	фӀуа[пхэрэ]	яӀуа[пхэ(хэ)рэ]

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пх]э	[пх]эр	--	[пх]эхэр
Эргативнэ:	[пх]э	[пх]эм	--	[пх]эхэм
Послеложнэ:	[пх]экӀэ	[пх]эмкӀэ	[пх]эхэкӀэ	[пх]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пх]эу	[пх]эрауэ	[пх]эхэу	[пх]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пх]а	[пх]ар	--	[пх]ахэр
Эргативнэ:	[пх]а	[пх]ам	--	[пх]ахэм
Послеложнэ:	[пх]акӀэ	[пх]амкӀэ	[пх]ахэкӀэ	[пх]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пх]ауэ	[пх]арауэ	[пх]ахэу	[пх]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пх]эн	[пх]эныр	--	[пх]энхэр
Эргативнэ:	[пх]эн	[пх]эным	--	[пх]энхэм
Послеложнэ:	[пх]энкӀэ	[пх]энымкӀэ	[пх]энхэкӀэ	[пх]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[пх]эну	[пх]энырауэ	[пх]энхэу	[пх]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[пх]эну	[пх]энур	--	[пх]энухэр
Эргативнэ:	[пх]эну	[пх]энум	--	[пх]энухэм
Послеложнэ:	[пх]энукӀэ	[пх]энумкӀэ	[пх]энухэкӀэ	[пх]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[пх]энууэ	[пх]энурауэ	[пх]энухэу	[пх]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэр и гупэкӀэ Ӏулъу, Ӏупхауэ щытын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• ӏупхэн: be tied on or fastened in front (about an apron)

УРЫСЫБЗЭ

• ӏупхэн: быть подвязанным, привязанным спереди (напр. о фартуке)

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.