Wt/kbd/ӏугъэзын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʔʷǝʁɐ'zǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• ӏу- + гъэ- + [з] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "ӏугъэзын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	ӏугъэзын
щымыӀэныгъэ:	ӏумыгъэзын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзын	ӏубгъэзын	ӏуигъэзын	ӏудгъэзын	ӏувгъэзын	ӏуагъэзын
щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзын	ӏуумыгъэзын	ӏуимыгъэзын	ӏудмыгъэзын	ӏувмыгъэзын	ӏуамыгъэзын

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	ӏугъэз!	ӏувгъэз!
щымыӀэныгъэ:	ӏуумыгъэз!	ӏувмыгъэз!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыӏурегъэз	уӏурегъэз	ӏурегъэз	дыӏурегъэз	фыӏурегъэз	ӏурегъэз
щымыӀэныгъэ:	сыӏуремыгъэз	уӏуремыгъэз	ӏуремыгъэз	дыӏуремыгъэз	фыӏуремыгъэз	ӏуремыгъэз

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузогъэз(ыр)	ӏубогъэз(ыр)	ӏуегъэз(ыр)	ӏудогъэз(ыр)	ӏувогъэз(ыр)	ӏуагъэз(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыркъым	ӏубгъэзыркъым	ӏуигъэзыркъым	ӏудгъэзыркъым	ӏувгъэзыркъым	ӏуагъэзыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзырт	ӏубгъэзырт	ӏуигъэзырт	ӏудгъэзырт	ӏувгъэзырт	ӏуагъэзырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыртэкъым	ӏубгъэзыртэкъым	ӏуигъэзыртэкъым	ӏудгъэзыртэкъым	ӏувгъэзыртэкъым	ӏуагъэзыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзащ	ӏубгъэзащ	ӏуигъэзащ	ӏудгъэзащ	ӏувгъэзащ	ӏуагъэзащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзакъым	ӏубгъэзакъым	ӏуигъэзакъым	ӏудгъэзакъым	ӏувгъэзакъым	ӏуагъэзакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзат	ӏубгъэзат	ӏуигъэзат	ӏудгъэзат	ӏувгъэзат	ӏуагъэзат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзатэкъым	ӏубгъэзатэкъым	ӏуигъэзатэкъым	ӏудгъэзатэкъым	ӏувгъэзатэкъым	ӏуагъэзатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъащ	ӏубгъэзыгъащ	ӏуигъэзыгъащ	ӏудгъэзыгъащ	ӏувгъэзыгъащ	ӏуагъэзыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъакъым	ӏубгъэзыгъакъым	ӏуигъэзыгъакъым	ӏудгъэзыгъакъым	ӏувгъэзыгъакъым	ӏуагъэзыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъат	ӏубгъэзыгъат	ӏуигъэзыгъат	ӏудгъэзыгъат	ӏувгъэзыгъат	ӏуагъэзыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъатэкъым	ӏубгъэзыгъатэкъым	ӏуигъэзыгъатэкъым	ӏудгъэзыгъатэкъым	ӏувгъэзыгъатэкъым	ӏуагъэзыгъатэкъым
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзщ	ӏубгъэзщ	ӏуигъэзщ	ӏудгъэзщ	ӏувгъэзщ	ӏуагъэзщ
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзкъым	ӏубгъэзкъым	ӏуигъэзкъым	ӏудгъэзкъым	ӏувгъэзкъым	ӏуагъэзкъым
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзт	ӏубгъэзт	ӏуигъэзт	ӏудгъэзт	ӏувгъэзт	ӏуагъэзт
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзтэкъым	ӏубгъэзтэкъым	ӏуигъэзтэкъым	ӏудгъэзтэкъым	ӏувгъэзтэкъым	ӏуагъэзтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынщ	ӏубгъэзынщ	ӏуигъэзынщ	ӏудгъэзынщ	ӏувгъэзынщ	ӏуагъэзынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынкъым	ӏубгъэзынкъым	ӏуигъэзынкъым	ӏудгъэзынкъым	ӏувгъэзынкъым	ӏуагъэзынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынущ	ӏубгъэзынущ	ӏуигъэзынущ	ӏудгъэзынущ	ӏувгъэзынущ	ӏуагъэзынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынукъым	ӏубгъэзынукъым	ӏуигъэзынукъым	ӏудгъэзынукъым	ӏувгъэзынукъым	ӏуагъэзынукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзрэ	ӏубгъэзрэ	ӏуигъэзрэ	ӏудгъэзрэ	ӏувгъэзрэ	ӏуагъэзрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыркъэ	ӏубгъэзыркъэ	ӏуигъэзыркъэ	ӏудгъэзыркъэ	ӏувгъэзыркъэ	ӏуагъэзыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзырт	ӏубгъэзырт	ӏуигъэзырт	ӏудгъэзырт	ӏувгъэзырт	ӏуагъэзырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыртэкъэ	ӏубгъэзыртэкъэ	ӏуигъэзыртэкъэ	ӏудгъэзыртэкъэ	ӏувгъэзыртэкъэ	ӏуагъэзыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэза	ӏубгъэза	ӏуигъэза	ӏудгъэза	ӏувгъэза	ӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзакъэ	ӏубгъэзакъэ	ӏуигъэзакъэ	ӏудгъэзакъэ	ӏувгъэзакъэ	ӏуагъэзакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзат	ӏубгъэзат	ӏуигъэзат	ӏудгъэзат	ӏувгъэзат	ӏуагъэзат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзатэкъэ	ӏубгъэзатэкъэ	ӏуигъэзатэкъэ	ӏудгъэзатэкъэ	ӏувгъэзатэкъэ	ӏуагъэзатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъа	ӏубгъэзыгъа	ӏуигъэзыгъа	ӏудгъэзыгъа	ӏувгъэзыгъа	ӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	ӏузгъэзыгъакъэ	ӏубгъэзыгъакъэ	ӏуигъэзыгъакъэ	ӏудгъэзыгъакъэ	ӏувгъэзыгъакъэ	ӏуагъэзыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъат	ӏубгъэзыгъат	ӏуигъэзыгъат	ӏудгъэзыгъат	ӏувгъэзыгъат	ӏуагъэзыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъатэкъэ	ӏубгъэзыгъатэкъэ	ӏуигъэзыгъатэкъэ	ӏудгъэзыгъатэкъэ	ӏувгъэзыгъатэкъэ	ӏуагъэзыгъатэкъэ
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэз	ӏубгъэз	ӏуигъэз	ӏудгъэз	ӏувгъэз	ӏуагъэз
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзкъэ	ӏубгъэзкъэ	ӏуигъэзкъэ	ӏудгъэзкъэ	ӏувгъэзкъэ	ӏуагъэзкъэ
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзт	ӏубгъэзт	ӏуигъэзт	ӏудгъэзт	ӏувгъэзт	ӏуагъэзт
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзтэкъэ	ӏубгъэзтэкъэ	ӏуигъэзтэкъэ	ӏудгъэзтэкъэ	ӏувгъэзтэкъэ	ӏуагъэзтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзын	ӏубгъэзын	ӏуигъэзын	ӏудгъэзын	ӏувгъэзын	ӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынкъэ	ӏубгъэзынкъэ	ӏуигъэзынкъэ	ӏудгъэзынкъэ	ӏувгъэзынкъэ	ӏуагъэзынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыну	ӏубгъэзыну	ӏуигъэзыну	ӏудгъэзыну	ӏувгъэзыну	ӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынукъэ	ӏубгъэзынукъэ	ӏуигъэзынукъэ	ӏудгъэзынукъэ	ӏувгъэзынукъэ	ӏуагъэзынукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзмэ	ӏубгъэзмэ	ӏуигъэзмэ	ӏудгъэзмэ	ӏувгъэзмэ	ӏуагъэзмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзмэ	ӏуумыгъэзмэ	ӏуимыгъэзмэ	ӏудмыгъэзмэ	ӏувмыгъэзмэ	ӏуамыгъэзмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзамэ	ӏубгъэзамэ	ӏуигъэзамэ	ӏудгъэзамэ	ӏувгъэзамэ	ӏуагъэзамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзамэ	ӏуумыгъэзамэ	ӏуимыгъэзамэ	ӏудмыгъэзамэ	ӏувмыгъэзамэ	ӏуамыгъэзамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъамэ	ӏубгъэзыгъамэ	ӏуигъэзыгъамэ	ӏудгъэзыгъамэ	ӏувгъэзыгъамэ	ӏуагъэзыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзыгъамэ	ӏуумыгъэзыгъамэ	ӏуимыгъэзыгъамэ	ӏудмыгъэзыгъамэ	ӏувмыгъэзыгъамэ	ӏуамыгъэзыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынмэ	ӏубгъэзынмэ	ӏуигъэзынмэ	ӏудгъэзынмэ	ӏувгъэзынмэ	ӏуагъэзынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынмэ	ӏуумыгъэзынмэ	ӏуимыгъэзынмэ	ӏудмыгъэзынмэ	ӏувмыгъэзынмэ	ӏуамыгъэзынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынумэ	ӏубгъэзынумэ	ӏуигъэзынумэ	ӏудгъэзынумэ	ӏувгъэзынумэ	ӏуагъэзынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынумэ	ӏуумыгъэзынумэ	ӏуимыгъэзынумэ	ӏудмыгъэзынумэ	ӏувмыгъэзынумэ	ӏуамыгъэзынумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзтэмэ	ӏубгъэзтэмэ	ӏуигъэзтэмэ	ӏудгъэзтэмэ	ӏувгъэзтэмэ	ӏуагъэзтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзтэмэ	ӏуумыгъэзтэмэ	ӏуимыгъэзтэмэ	ӏудмыгъэзтэмэ	ӏувмыгъэзтэмэ	ӏуамыгъэзтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзатэмэ	ӏубгъэзатэмэ	ӏуигъэзатэмэ	ӏудгъэзатэмэ	ӏувгъэзатэмэ	ӏуагъэзатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзатэмэ	ӏуумыгъэзатэмэ	ӏуимыгъэзатэмэ	ӏудмыгъэзатэмэ	ӏувмыгъэзатэмэ	ӏуамыгъэзатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъатэмэ	ӏубгъэзыгъатэмэ	ӏуигъэзыгъатэмэ	ӏудгъэзыгъатэмэ	ӏувгъэзыгъатэмэ	ӏуагъэзыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзыгъатэмэ	ӏуумыгъэзыгъатэмэ	ӏуимыгъэзыгъатэмэ	ӏудмыгъэзыгъатэмэ	ӏувмыгъэзыгъатэмэ	ӏуамыгъэзыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынтэмэ	ӏубгъэзынтэмэ	ӏуигъэзынтэмэ	ӏудгъэзынтэмэ	ӏувгъэзынтэмэ	ӏуагъэзынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынтэмэ	ӏуумыгъэзынтэмэ	ӏуимыгъэзынтэмэ	ӏудмыгъэзынтэмэ	ӏувмыгъэзынтэмэ	ӏуамыгъэзынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынутэмэ	ӏубгъэзынутэмэ	ӏуигъэзынутэмэ	ӏудгъэзынутэмэ	ӏувгъэзынутэмэ	ӏуагъэзынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынутэмэ	ӏуумыгъэзынутэмэ	ӏуимыгъэзынутэмэ	ӏудмыгъэзынутэмэ	ӏувмыгъэзынутэмэ	ӏуамыгъэзынутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынт	ӏубгъэзынт	ӏуигъэзынт	ӏудгъэзынт	ӏувгъэзынт	ӏуагъэзынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынтэкъым	ӏубгъэзынтэкъым	ӏуигъэзынтэкъым	ӏудгъэзынтэкъым	ӏувгъэзынтэкъым	ӏуагъэзынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынут	ӏубгъэзынут	ӏуигъэзынут	ӏудгъэзынут	ӏувгъэзынут	ӏуагъэзынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынутэкъым	ӏубгъэзынутэкъым	ӏуигъэзынутэкъым	ӏудгъэзынутэкъым	ӏувгъэзынутэкъым	ӏуагъэзынутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзми	ӏубгъэзми	ӏуигъэзми	ӏудгъэзми	ӏувгъэзми	ӏуагъэзми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзми	ӏуумыгъэзми	ӏуимыгъэзми	ӏудмыгъэзми	ӏувмыгъэзми	ӏуамыгъэзми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзами	ӏубгъэзами	ӏуигъэзами	ӏудгъэзами	ӏувгъэзами	ӏуагъэзами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзами	ӏуумыгъэзами	ӏуимыгъэзами	ӏудмыгъэзами	ӏувмыгъэзами	ӏуамыгъэзами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъами	ӏубгъэзыгъами	ӏуигъэзыгъами	ӏудгъэзыгъами	ӏувгъэзыгъами	ӏуагъэзыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзыгъами	ӏуумыгъэзыгъами	ӏуимыгъэзыгъами	ӏудмыгъэзыгъами	ӏувмыгъэзыгъами	ӏуамыгъэзыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынми	ӏубгъэзынми	ӏуигъэзынми	ӏудгъэзынми	ӏувгъэзынми	ӏуагъэзынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынми	ӏуумыгъэзынми	ӏуимыгъэзынми	ӏудмыгъэзынми	ӏувмыгъэзынми	ӏуамыгъэзынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынуми	ӏубгъэзынуми	ӏуигъэзынуми	ӏудгъэзынуми	ӏувгъэзынуми	ӏуагъэзынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынуми	ӏуумыгъэзынуми	ӏуимыгъэзынуми	ӏудмыгъэзынуми	ӏувмыгъэзынуми	ӏуамыгъэзынуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзтэми	ӏубгъэзтэми	ӏуигъэзтэми	ӏудгъэзтэми	ӏувгъэзтэми	ӏуагъэзтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзтэми	ӏуумыгъэзтэми	ӏуимыгъэзтэми	ӏудмыгъэзтэми	ӏувмыгъэзтэми	ӏуамыгъэзтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзатэми	ӏубгъэзатэми	ӏуигъэзатэми	ӏудгъэзатэми	ӏувгъэзатэми	ӏуагъэзатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзатэми	ӏуумыгъэзатэми	ӏуимыгъэзатэми	ӏудмыгъэзатэми	ӏувмыгъэзатэми	ӏуамыгъэзатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъатэми	ӏубгъэзыгъатэми	ӏуигъэзыгъатэми	ӏудгъэзыгъатэми	ӏувгъэзыгъатэми	ӏуагъэзыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзыгъатэми	ӏуумыгъэзыгъатэми	ӏуимыгъэзыгъатэми	ӏудмыгъэзыгъатэми	ӏувмыгъэзыгъатэми	ӏуамыгъэзыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынтэми	ӏубгъэзынтэми	ӏуигъэзынтэми	ӏудгъэзынтэми	ӏувгъэзынтэми	ӏуагъэзынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынтэми	ӏуумыгъэзынтэми	ӏуимыгъэзынтэми	ӏудмыгъэзынтэми	ӏувмыгъэзынтэми	ӏуамыгъэзынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынутэми	ӏубгъэзынутэми	ӏуигъэзынутэми	ӏудгъэзынутэми	ӏувгъэзэнутэми	ӏуагъэзэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынутэми	ӏуумыгъэзынутэми	ӏуимыгъэзынутэми	ӏудмыгъэзынутэми	ӏувмыгъэзынутэми	ӏуамыгъэзынутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзаи	ӏубгъэзаи	ӏуигъэзаи	ӏудгъэзаи	ӏувгъэзаи	ӏуагъэзаи
щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзакъыми	ӏубгъэзакъыми	ӏуигъэзакъыми	ӏудгъэзакъыми	ӏувгъэзакъыми	ӏуагъэзакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзащэрэт	ӏубгъэзащэрэт	ӏуигъэзащэрэт	ӏудгъэзащэрэт	ӏувгъэзащэрэт	ӏуагъэзащэрэт
щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзащэрэт	ӏуумыгъэзащэрэт	ӏуимыгъэзащэрэт	ӏудмыгъэзащэрэт	ӏувмыгъэзащэрэт	ӏуамыгъэзащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнщ	ӏубгъэзагъэнщ	ӏуигъэзагъэнщ	ӏудгъэзагъэнщ	ӏувгъэзагъэнщ	ӏуагъэзагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнкъым	ӏубгъэзагъэнкъым	ӏуигъэзагъэнкъым	ӏудгъэзагъэнкъым	ӏувгъэзагъэнкъым	ӏуагъэзагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнт	ӏубгъэзагъэнт	ӏуигъэзагъэнт	ӏудгъэзагъэнт	ӏувгъэзагъэнт	ӏуагъэзагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнтэкъым	ӏубгъэзагъэнтэкъым	ӏуигъэзагъэнтэкъым	ӏудгъэзагъэнтэкъым	ӏувгъэзагъэнтэкъым	ӏуагъэзагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэн	ӏубгъэзагъэн	ӏуигъэзагъэн	ӏудгъэзагъэн	ӏувгъэзагъэн	ӏуагъэзагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнкъэ	ӏубгъэзагъэнкъэ	ӏуигъэзагъэнкъэ	ӏудгъэзагъэнкъэ	ӏувгъэзагъэнкъэ	ӏуагъэзагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнт	ӏубгъэзагъэнт	ӏуигъэзагъэнт	ӏудгъэзагъэнт	ӏувгъэзагъэнт	ӏуагъэзагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнтэкъэ	ӏубгъэзагъэнтэкъэ	ӏуигъэзагъэнтэкъэ	ӏудгъэзагъэнтэкъэ	ӏувгъэзагъэнтэкъэ	ӏуагъэзагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнущ	ӏубгъэзагъэнущ	ӏуигъэзагъэнущ	ӏудгъэзагъэнущ	ӏувгъэзагъэнущ	ӏуагъэзагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнукъым	ӏубгъэзагъэнукъым	ӏуигъэзагъэнукъым	ӏудгъэзагъэнукъым	ӏувгъэзагъэнукъым	ӏуагъэзагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнут	ӏубгъэзагъэнут	ӏуигъэзагъэнут	ӏудгъэзагъэнут	ӏувгъэзагъэнут	ӏуагъэзагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнутэкъым	ӏубгъэзагъэнутэкъым	ӏуигъэзагъэнутэкъым	ӏудгъэзагъэнутэкъым	ӏувгъэзагъэнутэкъым	ӏуагъэзагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэну	ӏубгъэзагъэну	ӏуигъэзагъэну	ӏудгъэзагъэну	ӏувгъэзагъэну	ӏуагъэзагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнукъэ	ӏубгъэзагъэнукъэ	ӏуигъэзагъэнукъэ	ӏудгъэзагъэнукъэ	ӏувгъэзагъэнукъэ	ӏуагъэзагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнут	ӏубгъэзагъэнут	ӏуигъэзагъэнут	ӏудгъэзагъэнут	ӏувгъэзагъэнут	ӏуагъэзагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнутэкъэ	ӏубгъэзагъэнутэкъэ	ӏуигъэзагъэнутэкъэ	ӏудгъэзагъэнутэкъэ	ӏувгъэзагъэнутэкъэ	ӏуагъэзагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэзыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэз	ӏубгъэз	ӏуигъэз	ӏудгъэз	ӏувгъэз	ӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэз	ӏуумыгъэз	ӏуимыгъэз	ӏудмыгъэз	ӏувмыгъэз	ӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэза	ӏубгъэза	ӏуигъэза	ӏудгъэза	ӏувгъэза	ӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэза	ӏуумыгъэза	ӏуимыгъэза	ӏудмыгъэза	ӏувмыгъэза	ӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзыгъа	ӏубгъэзыгъа	ӏуигъэзыгъа	ӏудгъэзыгъа	ӏувгъэзыгъа	ӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзыгъа	ӏуумыгъэзыгъа	ӏуимыгъэзыгъа	ӏудмыгъэзыгъа	ӏувмыгъэзыгъа	ӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзын	ӏубгъэзын	ӏуигъэзын	ӏудгъэзын	ӏувгъэзын	ӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзын	ӏуумыгъэзын	ӏуимыгъэзын	ӏудмыгъэзын	ӏувмыгъэзын	ӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзыну	ӏубгъэзыну	ӏуигъэзыну	ӏудгъэзыну	ӏувгъэзыну	ӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзыну	ӏуумыгъэзыну	ӏуимыгъэзыну	ӏудмыгъэзыну	ӏувмыгъэзыну	ӏуамыгъэзыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэзыну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэз	зэрыӏубгъэз	зэрыӏуигъэз	зэрыӏудгъэз	зэрыӏувгъэз	зэрыӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэз	зэрыӏуумыгъэз	зэрыӏуимыгъэз	зэрыӏудмыгъэз	зэрыӏувмыгъэз	зэрыӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэза	зэрыӏубгъэза	зэрыӏуигъэза	зэрыӏудгъэза	зэрыӏувгъэза	зэрыӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэза	зэрыӏуумыгъэза	зэрыӏуимыгъэза	зэрыӏудмыгъэза	зэрыӏувмыгъэза	зэрыӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэзыгъа	зэрыӏубгъэзыгъа	зэрыӏуигъэзыгъа	зэрыӏудгъэзыгъа	зэрыӏувгъэзыгъа	зэрыӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэзыгъа	зэрыӏуумыгъэзыгъа	зэрыӏуимыгъэзыгъа	зэрыӏудмыгъэзыгъа	зэрыӏувмыгъэзыгъа	зэрыӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэзын	зэрыӏубгъэзын	зэрыӏуигъэзын	зэрыӏудгъэзын	зэрыӏувгъэзын	зэрыӏуагъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэзын	зэрыӏуумыгъэзын	зэрыӏуимыгъэзын	зэрыӏудмыгъэзын	зэрыӏувмыгъэзын	зэрыӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэзыну	зэрыӏубгъэзыну	зэрыӏуигъэзыну	зэрыӏудгъэзыну	зэрыӏувгъэзыну	зэрыӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэзыну	зэрыӏуумыгъэзыну	зэрыӏуимыгъэзыну	зэрыӏудмыгъэзыну	зэрыӏувмыгъэзыну	зэрыӏуамыгъэзыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэз	щыӏубгъэз	щыӏуигъэз	щыӏудгъэз	щыӏувгъэз	щыӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэз	щыӏуумыгъэз	щыӏуимыгъэз	щыӏудмыгъэз	щыӏувмыгъэз	щыӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэза	щыӏубгъэза	щыӏуигъэза	щыӏудгъэза	щыӏувгъэза	щыӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэза	щыӏуумыгъэза	щыӏуимыгъэза	щыӏудмыгъэза	щыӏувмыгъэза	щыӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэзыгъа	щыӏубгъэзыгъа	щыӏуигъэзыгъа	щыӏудгъэзыгъа	щыӏувгъэзыгъа	щыӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэзыгъа	щыӏуумыгъэзыгъа	щыӏуимыгъэзыгъа	щыӏудмыгъэзыгъа	щыӏувмыгъэзыгъа	щыӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэзын	щыӏубгъэзын	щыӏуигъэзын	щыӏудгъэзын	щыӏувгъэзын	щыӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэзын	щыӏуумыгъэзын	щыӏуимыгъэзын	щыӏудмыгъэзын	щыӏувмыгъэзын	щыӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэзыну	щыӏубгъэзыну	щыӏуигъэзыну	щыӏудгъэзыну	щыӏувгъэзыну	щыӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэзыну	щыӏуумыгъэзыну	щыӏуимыгъэзыну	щыӏудмыгъэзыну	щыӏувмыгъэзыну	щыӏуамыгъэзыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэз	здыӏубгъэз	здыӏуигъэз	здыӏудгъэз	здыӏувгъэз	здыӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэз	здыӏуумыгъэз	здыӏуимыгъэз	здыӏудмыгъэз	здыӏувмыгъэз	здыӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэза	здыӏубгъэза	здыӏуигъэза	здыӏудгъэза	здыӏувгъэза	здыӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэза	здыӏуумыгъэза	здыӏуимыгъэза	здыӏудмыгъэза	здыӏувмыгъэза	здыӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэзыгъа	здыӏубгъэзыгъа	здыӏуигъэзыгъа	здыӏудгъэзыгъа	здыӏувгъэзыгъа	здыӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэзыгъа	здыӏуумыгъэзыгъа	здыӏуимыгъэзыгъа	здыӏудмыгъэзыгъа	здыӏувмыгъэзыгъа	здыӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэзын	здыӏубгъэзын	здыӏуигъэзын	здыӏудгъэзын	здыӏувгъэзын	здыӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэзын	здыӏуумыгъэзын	здыӏуимыгъэзын	здыӏудмыгъэзын	здыӏувмыгъэзын	здыӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэзыну	здыӏубгъэзыну	здыӏуигъэзыну	здыӏудгъэзыну	здыӏувгъэзыну	здыӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэзыну	здыӏуумыгъэзыну	здыӏуимыгъэзыну	здыӏудмыгъэзыну	здыӏувмыгъэзыну	здыӏуамыгъэзыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэз	щӀыӏубгъэз	щӀыӏуигъэз	щӀыӏудгъэз	щӀыӏувгъэз	щӀыӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэз	щӀыӏуумыгъэз	щӀыӏуимыгъэз	щӀыӏудмыгъэз	щӀыӏувмыгъэз	щӀыӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэза	щӀыӏубгъэза	щӀыӏуигъэза	щӀыӏудгъэза	щӀыӏувгъэза	щӀыӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэза	щӀыӏуумыгъэза	щӀыӏуимыгъэза	щӀыӏудмыгъэза	щӀыӏувмыгъэза	щӀыӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэзыгъа	щӀыӏубгъэзыгъа	щӀыӏуигъэзыгъа	щӀыӏудгъэзыгъа	щӀыӏувгъэзыгъа	щӀыӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэзыгъа	щӀыӏуумыгъэзыгъа	щӀыӏуимыгъэзыгъа	щӀыӏудмыгъэзыгъа	щӀыӏувмыгъэзыгъа	щӀыӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэзын	щӀыӏубгъэзын	щӀыӏуигъэзын	щӀыӏудгъэзын	щӀыӏувгъэзын	щӀыӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэзын	щӀыӏуумыгъэзын	щӀыӏуимыгъэзын	щӀыӏудмыгъэзын	щӀыӏувмыгъэзын	щӀыӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэзыну	щӀыӏубгъэзыну	щӀыӏуигъэзыну	щӀыӏудгъэзыну	щӀыӏувгъэзыну	щӀыӏуагъэзэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэзыну	щӀыӏуумыгъэзыну	щӀыӏуимыгъэзыну	щӀыӏудмыгъэзыну	щӀыӏувмыгъэзыну	щӀыӏуамыгъэзыну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзу	ӏубгъэзу	ӏуигъэзу	ӏудгъэзу	ӏувгъэзу	ӏуагъэзу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзу	ӏуумыгъэзу	ӏуимыгъэзу	ӏудмыгъэзу	ӏувмыгъэзу	ӏуамыгъэзу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзауэ	ӏубгъэзауэ	ӏуигъэзауэ	ӏудгъэзауэ	ӏувгъэзауэ	ӏуагъэзауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзауэ	ӏуумыгъэзауэ	ӏуимыгъэзауэ	ӏудмыгъэзауэ	ӏувмыгъэзауэ	ӏуамыгъэзауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзурэ	ӏубгъэзурэ	ӏуигъэзурэ	ӏудгъэзурэ	ӏувгъэзурэ	ӏуагъэзурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзурэ	ӏуумыгъэзурэ	ӏуимыгъэзурэ	ӏудмыгъэзурэ	ӏувмыгъэзурэ	ӏуамыгъэзурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пӏузогъэз	ӏузогъэз	--	фӏузогъэз	яӏузогъэз(хэ)
уэ	сӏубогъэз	--	ӏубогъэз	тӏубогъэз	--	яӏубогъэз(хэ)
абы	сӏуегъэз	пӏуегъэз	ӏуегъэз	тӏуегъэз	фӏуегъэз	яӏуегъэз(хэ)
дэ	--	пӏудогъэз	ӏудогъэз	--	фӏудогъэз	яӏудогъэз(хэ)
фэ	сӏувогъэз	--	ӏувогъэз	тӏувогъэз	--	яӏувогъэз(хэ)
абыхэм	сӏуагъэз	пӏуагъэз	ӏуагъэз	тӏуагъэз	фӏуагъэз	яӏуагъэз(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пӏузгъэ[зрэ]	ӏузгъэ[зырэ]	--	фӏузгъэ[зрэ]	яӏузгъэ[зы(хэ)рэ]
уэ	сӏубгъэ[зрэ]	--	ӏубгъэ[зырэ]	тӏубгъэ[зрэ]	--	яӏубгъэ[зы(хэ)рэ]
абы	сӏуигъэ[зрэ]	пӏуигъэ[зрэ]	ӏуигъэ[зрэ]	тӏуигъэ[зрэ]	фӏуигъэ[зрэ]	яӏуигъэ[з(хэ)рэ]
дэ	--	пӏудгъэ[зрэ]	ӏудгъэ[зырэ]	--	фӏудгъэ[зрэ]	яӏудгъэ[зы(хэ)рэ]
фэ	сӏувгъэ[зрэ]	--	ӏувгъэ[зырэ]	тӏувгъэ[зрэ]	--	яӏувгъэ[зы(хэ)рэ]
абыхэм	сӏуагъэ[зрэ]	пӏуагъэ[зрэ]	ӏуагъэ[зрэ]	тӏуагъэ[зрэ]	фӏуагъэ[зрэ]	яӏуагъэ[з(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]	[з]ыр	--	[з]хэр
Эргативнэ:	[з]	[з]ым	--	[з]хэм
Послеложнэ:	[з]кӀэ	[з]ымкӀэ	[з]хэкӀэ	[з]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[з]у	[з]ырауэ	[з]хэу	[з]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]а	[з]ар	--	[з]ахэр
Эргативнэ:	[з]а	[з]ам	--	[з]ахэм
Послеложнэ:	[з]акӀэ	[з]амкӀэ	[з]ахэкӀэ	[з]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[з]ауэ	[з]арауэ	[з]ахэу	[з]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]ын	[з]ыныр	--	[з]ынхэр
Эргативнэ:	[з]ын	[з]ыным	--	[з]ынхэм
Послеложнэ:	[з]ынкӀэ	[з]ынымкӀэ	[з]ынхэкӀэ	[з]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[з]ыну	[з]ынырауэ	[з]ынхэу	[з]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]ыну	[з]ынур	--	[з]ынухэр
Эргативнэ:	[з]ыну	[з]ынум	--	[з]ынухэм
Послеложнэ:	[з]ынукӀэ	[з]ынумкӀэ	[з]ынухэкӀэ	[з]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[з]ынууэ	[з]ынурауэ	[з]ынухэу	[з]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэр дэмэдазэ щӀын, тӀэкӀу Ӏухын.
2. ЛъэныкъуэкӀэ игъэкӀуэтын, ӀугъэкӀуэтын, Ӏудзын.

ЩАПХЪЭХЭР

• Къэбэрдейм къеныкъуэкъу бийхэр Ӏуигъэзт. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Щхьэгъубжэр Ӏугъэзын.
• Унэбжэр Ӏугъэзащ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• ӏугъэзын: 1. open slightly 2. drive or force back (for example, the enemy)
• Щхьэгъубжэр Ӏугъэзын: slightly open a window
• Унэбжэр Ӏугъэзащ: the house door was open slightly

УРЫСЫБЗЭ

• ӏугъэзын: 1. приоткрыть что-л. 2. отбросить (напр. врага)
• Щхьэгъубжэр Ӏугъэзын: приоткрыть окно
• Унэбжэр Ӏугъэзащ: дверь была слегка приоткрыта

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ʔʷǝʁɐ'zǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• ӏу- + гъэ- + [з] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "ӏугъэзын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	ӏугъэзын
щымыӀэныгъэ:	ӏумыгъэзын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзын	ӏубгъэзын	ӏуигъэзын	ӏудгъэзын	ӏувгъэзын	ӏуагъэзын
щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзын	ӏуумыгъэзын	ӏуимыгъэзын	ӏудмыгъэзын	ӏувмыгъэзын	ӏуамыгъэзын

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	ӏугъэз!	ӏувгъэз!
щымыӀэныгъэ:	ӏуумыгъэз!	ӏувмыгъэз!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыӏурегъэз	уӏурегъэз	ӏурегъэз	дыӏурегъэз	фыӏурегъэз	ӏурегъэз
щымыӀэныгъэ:	сыӏуремыгъэз	уӏуремыгъэз	ӏуремыгъэз	дыӏуремыгъэз	фыӏуремыгъэз	ӏуремыгъэз

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузогъэз(ыр)	ӏубогъэз(ыр)	ӏуегъэз(ыр)	ӏудогъэз(ыр)	ӏувогъэз(ыр)	ӏуагъэз(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыркъым	ӏубгъэзыркъым	ӏуигъэзыркъым	ӏудгъэзыркъым	ӏувгъэзыркъым	ӏуагъэзыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзырт	ӏубгъэзырт	ӏуигъэзырт	ӏудгъэзырт	ӏувгъэзырт	ӏуагъэзырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыртэкъым	ӏубгъэзыртэкъым	ӏуигъэзыртэкъым	ӏудгъэзыртэкъым	ӏувгъэзыртэкъым	ӏуагъэзыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзащ	ӏубгъэзащ	ӏуигъэзащ	ӏудгъэзащ	ӏувгъэзащ	ӏуагъэзащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзакъым	ӏубгъэзакъым	ӏуигъэзакъым	ӏудгъэзакъым	ӏувгъэзакъым	ӏуагъэзакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзат	ӏубгъэзат	ӏуигъэзат	ӏудгъэзат	ӏувгъэзат	ӏуагъэзат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзатэкъым	ӏубгъэзатэкъым	ӏуигъэзатэкъым	ӏудгъэзатэкъым	ӏувгъэзатэкъым	ӏуагъэзатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъащ	ӏубгъэзыгъащ	ӏуигъэзыгъащ	ӏудгъэзыгъащ	ӏувгъэзыгъащ	ӏуагъэзыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъакъым	ӏубгъэзыгъакъым	ӏуигъэзыгъакъым	ӏудгъэзыгъакъым	ӏувгъэзыгъакъым	ӏуагъэзыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъат	ӏубгъэзыгъат	ӏуигъэзыгъат	ӏудгъэзыгъат	ӏувгъэзыгъат	ӏуагъэзыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъатэкъым	ӏубгъэзыгъатэкъым	ӏуигъэзыгъатэкъым	ӏудгъэзыгъатэкъым	ӏувгъэзыгъатэкъым	ӏуагъэзыгъатэкъым
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзщ	ӏубгъэзщ	ӏуигъэзщ	ӏудгъэзщ	ӏувгъэзщ	ӏуагъэзщ
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзкъым	ӏубгъэзкъым	ӏуигъэзкъым	ӏудгъэзкъым	ӏувгъэзкъым	ӏуагъэзкъым
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзт	ӏубгъэзт	ӏуигъэзт	ӏудгъэзт	ӏувгъэзт	ӏуагъэзт
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзтэкъым	ӏубгъэзтэкъым	ӏуигъэзтэкъым	ӏудгъэзтэкъым	ӏувгъэзтэкъым	ӏуагъэзтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынщ	ӏубгъэзынщ	ӏуигъэзынщ	ӏудгъэзынщ	ӏувгъэзынщ	ӏуагъэзынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынкъым	ӏубгъэзынкъым	ӏуигъэзынкъым	ӏудгъэзынкъым	ӏувгъэзынкъым	ӏуагъэзынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынущ	ӏубгъэзынущ	ӏуигъэзынущ	ӏудгъэзынущ	ӏувгъэзынущ	ӏуагъэзынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынукъым	ӏубгъэзынукъым	ӏуигъэзынукъым	ӏудгъэзынукъым	ӏувгъэзынукъым	ӏуагъэзынукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзрэ	ӏубгъэзрэ	ӏуигъэзрэ	ӏудгъэзрэ	ӏувгъэзрэ	ӏуагъэзрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыркъэ	ӏубгъэзыркъэ	ӏуигъэзыркъэ	ӏудгъэзыркъэ	ӏувгъэзыркъэ	ӏуагъэзыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзырт	ӏубгъэзырт	ӏуигъэзырт	ӏудгъэзырт	ӏувгъэзырт	ӏуагъэзырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыртэкъэ	ӏубгъэзыртэкъэ	ӏуигъэзыртэкъэ	ӏудгъэзыртэкъэ	ӏувгъэзыртэкъэ	ӏуагъэзыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэза	ӏубгъэза	ӏуигъэза	ӏудгъэза	ӏувгъэза	ӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзакъэ	ӏубгъэзакъэ	ӏуигъэзакъэ	ӏудгъэзакъэ	ӏувгъэзакъэ	ӏуагъэзакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзат	ӏубгъэзат	ӏуигъэзат	ӏудгъэзат	ӏувгъэзат	ӏуагъэзат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзатэкъэ	ӏубгъэзатэкъэ	ӏуигъэзатэкъэ	ӏудгъэзатэкъэ	ӏувгъэзатэкъэ	ӏуагъэзатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъа	ӏубгъэзыгъа	ӏуигъэзыгъа	ӏудгъэзыгъа	ӏувгъэзыгъа	ӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	ӏузгъэзыгъакъэ	ӏубгъэзыгъакъэ	ӏуигъэзыгъакъэ	ӏудгъэзыгъакъэ	ӏувгъэзыгъакъэ	ӏуагъэзыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъат	ӏубгъэзыгъат	ӏуигъэзыгъат	ӏудгъэзыгъат	ӏувгъэзыгъат	ӏуагъэзыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъатэкъэ	ӏубгъэзыгъатэкъэ	ӏуигъэзыгъатэкъэ	ӏудгъэзыгъатэкъэ	ӏувгъэзыгъатэкъэ	ӏуагъэзыгъатэкъэ
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэз	ӏубгъэз	ӏуигъэз	ӏудгъэз	ӏувгъэз	ӏуагъэз
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзкъэ	ӏубгъэзкъэ	ӏуигъэзкъэ	ӏудгъэзкъэ	ӏувгъэзкъэ	ӏуагъэзкъэ
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзт	ӏубгъэзт	ӏуигъэзт	ӏудгъэзт	ӏувгъэзт	ӏуагъэзт
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзтэкъэ	ӏубгъэзтэкъэ	ӏуигъэзтэкъэ	ӏудгъэзтэкъэ	ӏувгъэзтэкъэ	ӏуагъэзтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзын	ӏубгъэзын	ӏуигъэзын	ӏудгъэзын	ӏувгъэзын	ӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынкъэ	ӏубгъэзынкъэ	ӏуигъэзынкъэ	ӏудгъэзынкъэ	ӏувгъэзынкъэ	ӏуагъэзынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыну	ӏубгъэзыну	ӏуигъэзыну	ӏудгъэзыну	ӏувгъэзыну	ӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынукъэ	ӏубгъэзынукъэ	ӏуигъэзынукъэ	ӏудгъэзынукъэ	ӏувгъэзынукъэ	ӏуагъэзынукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзмэ	ӏубгъэзмэ	ӏуигъэзмэ	ӏудгъэзмэ	ӏувгъэзмэ	ӏуагъэзмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзмэ	ӏуумыгъэзмэ	ӏуимыгъэзмэ	ӏудмыгъэзмэ	ӏувмыгъэзмэ	ӏуамыгъэзмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзамэ	ӏубгъэзамэ	ӏуигъэзамэ	ӏудгъэзамэ	ӏувгъэзамэ	ӏуагъэзамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзамэ	ӏуумыгъэзамэ	ӏуимыгъэзамэ	ӏудмыгъэзамэ	ӏувмыгъэзамэ	ӏуамыгъэзамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъамэ	ӏубгъэзыгъамэ	ӏуигъэзыгъамэ	ӏудгъэзыгъамэ	ӏувгъэзыгъамэ	ӏуагъэзыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзыгъамэ	ӏуумыгъэзыгъамэ	ӏуимыгъэзыгъамэ	ӏудмыгъэзыгъамэ	ӏувмыгъэзыгъамэ	ӏуамыгъэзыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынмэ	ӏубгъэзынмэ	ӏуигъэзынмэ	ӏудгъэзынмэ	ӏувгъэзынмэ	ӏуагъэзынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынмэ	ӏуумыгъэзынмэ	ӏуимыгъэзынмэ	ӏудмыгъэзынмэ	ӏувмыгъэзынмэ	ӏуамыгъэзынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынумэ	ӏубгъэзынумэ	ӏуигъэзынумэ	ӏудгъэзынумэ	ӏувгъэзынумэ	ӏуагъэзынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынумэ	ӏуумыгъэзынумэ	ӏуимыгъэзынумэ	ӏудмыгъэзынумэ	ӏувмыгъэзынумэ	ӏуамыгъэзынумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзтэмэ	ӏубгъэзтэмэ	ӏуигъэзтэмэ	ӏудгъэзтэмэ	ӏувгъэзтэмэ	ӏуагъэзтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзтэмэ	ӏуумыгъэзтэмэ	ӏуимыгъэзтэмэ	ӏудмыгъэзтэмэ	ӏувмыгъэзтэмэ	ӏуамыгъэзтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзатэмэ	ӏубгъэзатэмэ	ӏуигъэзатэмэ	ӏудгъэзатэмэ	ӏувгъэзатэмэ	ӏуагъэзатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзатэмэ	ӏуумыгъэзатэмэ	ӏуимыгъэзатэмэ	ӏудмыгъэзатэмэ	ӏувмыгъэзатэмэ	ӏуамыгъэзатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъатэмэ	ӏубгъэзыгъатэмэ	ӏуигъэзыгъатэмэ	ӏудгъэзыгъатэмэ	ӏувгъэзыгъатэмэ	ӏуагъэзыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзыгъатэмэ	ӏуумыгъэзыгъатэмэ	ӏуимыгъэзыгъатэмэ	ӏудмыгъэзыгъатэмэ	ӏувмыгъэзыгъатэмэ	ӏуамыгъэзыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынтэмэ	ӏубгъэзынтэмэ	ӏуигъэзынтэмэ	ӏудгъэзынтэмэ	ӏувгъэзынтэмэ	ӏуагъэзынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынтэмэ	ӏуумыгъэзынтэмэ	ӏуимыгъэзынтэмэ	ӏудмыгъэзынтэмэ	ӏувмыгъэзынтэмэ	ӏуамыгъэзынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынутэмэ	ӏубгъэзынутэмэ	ӏуигъэзынутэмэ	ӏудгъэзынутэмэ	ӏувгъэзынутэмэ	ӏуагъэзынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынутэмэ	ӏуумыгъэзынутэмэ	ӏуимыгъэзынутэмэ	ӏудмыгъэзынутэмэ	ӏувмыгъэзынутэмэ	ӏуамыгъэзынутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынт	ӏубгъэзынт	ӏуигъэзынт	ӏудгъэзынт	ӏувгъэзынт	ӏуагъэзынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынтэкъым	ӏубгъэзынтэкъым	ӏуигъэзынтэкъым	ӏудгъэзынтэкъым	ӏувгъэзынтэкъым	ӏуагъэзынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынут	ӏубгъэзынут	ӏуигъэзынут	ӏудгъэзынут	ӏувгъэзынут	ӏуагъэзынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынутэкъым	ӏубгъэзынутэкъым	ӏуигъэзынутэкъым	ӏудгъэзынутэкъым	ӏувгъэзынутэкъым	ӏуагъэзынутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзми	ӏубгъэзми	ӏуигъэзми	ӏудгъэзми	ӏувгъэзми	ӏуагъэзми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзми	ӏуумыгъэзми	ӏуимыгъэзми	ӏудмыгъэзми	ӏувмыгъэзми	ӏуамыгъэзми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзами	ӏубгъэзами	ӏуигъэзами	ӏудгъэзами	ӏувгъэзами	ӏуагъэзами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзами	ӏуумыгъэзами	ӏуимыгъэзами	ӏудмыгъэзами	ӏувмыгъэзами	ӏуамыгъэзами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъами	ӏубгъэзыгъами	ӏуигъэзыгъами	ӏудгъэзыгъами	ӏувгъэзыгъами	ӏуагъэзыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзыгъами	ӏуумыгъэзыгъами	ӏуимыгъэзыгъами	ӏудмыгъэзыгъами	ӏувмыгъэзыгъами	ӏуамыгъэзыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынми	ӏубгъэзынми	ӏуигъэзынми	ӏудгъэзынми	ӏувгъэзынми	ӏуагъэзынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынми	ӏуумыгъэзынми	ӏуимыгъэзынми	ӏудмыгъэзынми	ӏувмыгъэзынми	ӏуамыгъэзынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынуми	ӏубгъэзынуми	ӏуигъэзынуми	ӏудгъэзынуми	ӏувгъэзынуми	ӏуагъэзынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынуми	ӏуумыгъэзынуми	ӏуимыгъэзынуми	ӏудмыгъэзынуми	ӏувмыгъэзынуми	ӏуамыгъэзынуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзтэми	ӏубгъэзтэми	ӏуигъэзтэми	ӏудгъэзтэми	ӏувгъэзтэми	ӏуагъэзтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзтэми	ӏуумыгъэзтэми	ӏуимыгъэзтэми	ӏудмыгъэзтэми	ӏувмыгъэзтэми	ӏуамыгъэзтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзатэми	ӏубгъэзатэми	ӏуигъэзатэми	ӏудгъэзатэми	ӏувгъэзатэми	ӏуагъэзатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзатэми	ӏуумыгъэзатэми	ӏуимыгъэзатэми	ӏудмыгъэзатэми	ӏувмыгъэзатэми	ӏуамыгъэзатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзыгъатэми	ӏубгъэзыгъатэми	ӏуигъэзыгъатэми	ӏудгъэзыгъатэми	ӏувгъэзыгъатэми	ӏуагъэзыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзыгъатэми	ӏуумыгъэзыгъатэми	ӏуимыгъэзыгъатэми	ӏудмыгъэзыгъатэми	ӏувмыгъэзыгъатэми	ӏуамыгъэзыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынтэми	ӏубгъэзынтэми	ӏуигъэзынтэми	ӏудгъэзынтэми	ӏувгъэзынтэми	ӏуагъэзынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынтэми	ӏуумыгъэзынтэми	ӏуимыгъэзынтэми	ӏудмыгъэзынтэми	ӏувмыгъэзынтэми	ӏуамыгъэзынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзынутэми	ӏубгъэзынутэми	ӏуигъэзынутэми	ӏудгъэзынутэми	ӏувгъэзэнутэми	ӏуагъэзэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзынутэми	ӏуумыгъэзынутэми	ӏуимыгъэзынутэми	ӏудмыгъэзынутэми	ӏувмыгъэзынутэми	ӏуамыгъэзынутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзаи	ӏубгъэзаи	ӏуигъэзаи	ӏудгъэзаи	ӏувгъэзаи	ӏуагъэзаи
щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзакъыми	ӏубгъэзакъыми	ӏуигъэзакъыми	ӏудгъэзакъыми	ӏувгъэзакъыми	ӏуагъэзакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзащэрэт	ӏубгъэзащэрэт	ӏуигъэзащэрэт	ӏудгъэзащэрэт	ӏувгъэзащэрэт	ӏуагъэзащэрэт
щымыӀэныгъэ:	ӏузмыгъэзащэрэт	ӏуумыгъэзащэрэт	ӏуимыгъэзащэрэт	ӏудмыгъэзащэрэт	ӏувмыгъэзащэрэт	ӏуамыгъэзащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнщ	ӏубгъэзагъэнщ	ӏуигъэзагъэнщ	ӏудгъэзагъэнщ	ӏувгъэзагъэнщ	ӏуагъэзагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнкъым	ӏубгъэзагъэнкъым	ӏуигъэзагъэнкъым	ӏудгъэзагъэнкъым	ӏувгъэзагъэнкъым	ӏуагъэзагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнт	ӏубгъэзагъэнт	ӏуигъэзагъэнт	ӏудгъэзагъэнт	ӏувгъэзагъэнт	ӏуагъэзагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнтэкъым	ӏубгъэзагъэнтэкъым	ӏуигъэзагъэнтэкъым	ӏудгъэзагъэнтэкъым	ӏувгъэзагъэнтэкъым	ӏуагъэзагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэн	ӏубгъэзагъэн	ӏуигъэзагъэн	ӏудгъэзагъэн	ӏувгъэзагъэн	ӏуагъэзагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнкъэ	ӏубгъэзагъэнкъэ	ӏуигъэзагъэнкъэ	ӏудгъэзагъэнкъэ	ӏувгъэзагъэнкъэ	ӏуагъэзагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнт	ӏубгъэзагъэнт	ӏуигъэзагъэнт	ӏудгъэзагъэнт	ӏувгъэзагъэнт	ӏуагъэзагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнтэкъэ	ӏубгъэзагъэнтэкъэ	ӏуигъэзагъэнтэкъэ	ӏудгъэзагъэнтэкъэ	ӏувгъэзагъэнтэкъэ	ӏуагъэзагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнущ	ӏубгъэзагъэнущ	ӏуигъэзагъэнущ	ӏудгъэзагъэнущ	ӏувгъэзагъэнущ	ӏуагъэзагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнукъым	ӏубгъэзагъэнукъым	ӏуигъэзагъэнукъым	ӏудгъэзагъэнукъым	ӏувгъэзагъэнукъым	ӏуагъэзагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнут	ӏубгъэзагъэнут	ӏуигъэзагъэнут	ӏудгъэзагъэнут	ӏувгъэзагъэнут	ӏуагъэзагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнутэкъым	ӏубгъэзагъэнутэкъым	ӏуигъэзагъэнутэкъым	ӏудгъэзагъэнутэкъым	ӏувгъэзагъэнутэкъым	ӏуагъэзагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэну	ӏубгъэзагъэну	ӏуигъэзагъэну	ӏудгъэзагъэну	ӏувгъэзагъэну	ӏуагъэзагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнукъэ	ӏубгъэзагъэнукъэ	ӏуигъэзагъэнукъэ	ӏудгъэзагъэнукъэ	ӏувгъэзагъэнукъэ	ӏуагъэзагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнут	ӏубгъэзагъэнут	ӏуигъэзагъэнут	ӏудгъэзагъэнут	ӏувгъэзагъэнут	ӏуагъэзагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	ӏузгъэзагъэнутэкъэ	ӏубгъэзагъэнутэкъэ	ӏуигъэзагъэнутэкъэ	ӏудгъэзагъэнутэкъэ	ӏувгъэзагъэнутэкъэ	ӏуагъэзагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏузыгъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузымыгъэзыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэз	ӏубгъэз	ӏуигъэз	ӏудгъэз	ӏувгъэз	ӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэз	ӏуумыгъэз	ӏуимыгъэз	ӏудмыгъэз	ӏувмыгъэз	ӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэза	ӏубгъэза	ӏуигъэза	ӏудгъэза	ӏувгъэза	ӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэза	ӏуумыгъэза	ӏуимыгъэза	ӏудмыгъэза	ӏувмыгъэза	ӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзыгъа	ӏубгъэзыгъа	ӏуигъэзыгъа	ӏудгъэзыгъа	ӏувгъэзыгъа	ӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзыгъа	ӏуумыгъэзыгъа	ӏуимыгъэзыгъа	ӏудмыгъэзыгъа	ӏувмыгъэзыгъа	ӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзын	ӏубгъэзын	ӏуигъэзын	ӏудгъэзын	ӏувгъэзын	ӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзын	ӏуумыгъэзын	ӏуимыгъэзын	ӏудмыгъэзын	ӏувмыгъэзын	ӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзыну	ӏубгъэзыну	ӏуигъэзыну	ӏудгъэзыну	ӏувгъэзыну	ӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзыну	ӏуумыгъэзыну	ӏуимыгъэзыну	ӏудмыгъэзыну	ӏувмыгъэзыну	ӏуамыгъэзыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	ӏугъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	ӏумыгъэзыну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэз	зэрыӏубгъэз	зэрыӏуигъэз	зэрыӏудгъэз	зэрыӏувгъэз	зэрыӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэз	зэрыӏуумыгъэз	зэрыӏуимыгъэз	зэрыӏудмыгъэз	зэрыӏувмыгъэз	зэрыӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэза	зэрыӏубгъэза	зэрыӏуигъэза	зэрыӏудгъэза	зэрыӏувгъэза	зэрыӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэза	зэрыӏуумыгъэза	зэрыӏуимыгъэза	зэрыӏудмыгъэза	зэрыӏувмыгъэза	зэрыӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэзыгъа	зэрыӏубгъэзыгъа	зэрыӏуигъэзыгъа	зэрыӏудгъэзыгъа	зэрыӏувгъэзыгъа	зэрыӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэзыгъа	зэрыӏуумыгъэзыгъа	зэрыӏуимыгъэзыгъа	зэрыӏудмыгъэзыгъа	зэрыӏувмыгъэзыгъа	зэрыӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэзын	зэрыӏубгъэзын	зэрыӏуигъэзын	зэрыӏудгъэзын	зэрыӏувгъэзын	зэрыӏуагъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэзын	зэрыӏуумыгъэзын	зэрыӏуимыгъэзын	зэрыӏудмыгъэзын	зэрыӏувмыгъэзын	зэрыӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыӏузгъэзыну	зэрыӏубгъэзыну	зэрыӏуигъэзыну	зэрыӏудгъэзыну	зэрыӏувгъэзыну	зэрыӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыӏузмыгъэзыну	зэрыӏуумыгъэзыну	зэрыӏуимыгъэзыну	зэрыӏудмыгъэзыну	зэрыӏувмыгъэзыну	зэрыӏуамыгъэзыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэз	щыӏубгъэз	щыӏуигъэз	щыӏудгъэз	щыӏувгъэз	щыӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэз	щыӏуумыгъэз	щыӏуимыгъэз	щыӏудмыгъэз	щыӏувмыгъэз	щыӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэза	щыӏубгъэза	щыӏуигъэза	щыӏудгъэза	щыӏувгъэза	щыӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэза	щыӏуумыгъэза	щыӏуимыгъэза	щыӏудмыгъэза	щыӏувмыгъэза	щыӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэзыгъа	щыӏубгъэзыгъа	щыӏуигъэзыгъа	щыӏудгъэзыгъа	щыӏувгъэзыгъа	щыӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэзыгъа	щыӏуумыгъэзыгъа	щыӏуимыгъэзыгъа	щыӏудмыгъэзыгъа	щыӏувмыгъэзыгъа	щыӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэзын	щыӏубгъэзын	щыӏуигъэзын	щыӏудгъэзын	щыӏувгъэзын	щыӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэзын	щыӏуумыгъэзын	щыӏуимыгъэзын	щыӏудмыгъэзын	щыӏувмыгъэзын	щыӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыӏузгъэзыну	щыӏубгъэзыну	щыӏуигъэзыну	щыӏудгъэзыну	щыӏувгъэзыну	щыӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыӏузмыгъэзыну	щыӏуумыгъэзыну	щыӏуимыгъэзыну	щыӏудмыгъэзыну	щыӏувмыгъэзыну	щыӏуамыгъэзыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэз	здыӏубгъэз	здыӏуигъэз	здыӏудгъэз	здыӏувгъэз	здыӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэз	здыӏуумыгъэз	здыӏуимыгъэз	здыӏудмыгъэз	здыӏувмыгъэз	здыӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэза	здыӏубгъэза	здыӏуигъэза	здыӏудгъэза	здыӏувгъэза	здыӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэза	здыӏуумыгъэза	здыӏуимыгъэза	здыӏудмыгъэза	здыӏувмыгъэза	здыӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэзыгъа	здыӏубгъэзыгъа	здыӏуигъэзыгъа	здыӏудгъэзыгъа	здыӏувгъэзыгъа	здыӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэзыгъа	здыӏуумыгъэзыгъа	здыӏуимыгъэзыгъа	здыӏудмыгъэзыгъа	здыӏувмыгъэзыгъа	здыӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэзын	здыӏубгъэзын	здыӏуигъэзын	здыӏудгъэзын	здыӏувгъэзын	здыӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэзын	здыӏуумыгъэзын	здыӏуимыгъэзын	здыӏудмыгъэзын	здыӏувмыгъэзын	здыӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыӏузгъэзыну	здыӏубгъэзыну	здыӏуигъэзыну	здыӏудгъэзыну	здыӏувгъэзыну	здыӏуагъэзыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыӏузмыгъэзыну	здыӏуумыгъэзыну	здыӏуимыгъэзыну	здыӏудмыгъэзыну	здыӏувмыгъэзыну	здыӏуамыгъэзыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэз	щӀыӏубгъэз	щӀыӏуигъэз	щӀыӏудгъэз	щӀыӏувгъэз	щӀыӏуагъэз
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэз	щӀыӏуумыгъэз	щӀыӏуимыгъэз	щӀыӏудмыгъэз	щӀыӏувмыгъэз	щӀыӏуамыгъэз
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэза	щӀыӏубгъэза	щӀыӏуигъэза	щӀыӏудгъэза	щӀыӏувгъэза	щӀыӏуагъэза
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэза	щӀыӏуумыгъэза	щӀыӏуимыгъэза	щӀыӏудмыгъэза	щӀыӏувмыгъэза	щӀыӏуамыгъэза
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэзыгъа	щӀыӏубгъэзыгъа	щӀыӏуигъэзыгъа	щӀыӏудгъэзыгъа	щӀыӏувгъэзыгъа	щӀыӏуагъэзыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэзыгъа	щӀыӏуумыгъэзыгъа	щӀыӏуимыгъэзыгъа	щӀыӏудмыгъэзыгъа	щӀыӏувмыгъэзыгъа	щӀыӏуамыгъэзыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэзын	щӀыӏубгъэзын	щӀыӏуигъэзын	щӀыӏудгъэзын	щӀыӏувгъэзын	щӀыӏуагъэзын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэзын	щӀыӏуумыгъэзын	щӀыӏуимыгъэзын	щӀыӏудмыгъэзын	щӀыӏувмыгъэзын	щӀыӏуамыгъэзын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыӏузгъэзыну	щӀыӏубгъэзыну	щӀыӏуигъэзыну	щӀыӏудгъэзыну	щӀыӏувгъэзыну	щӀыӏуагъэзэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыӏузмыгъэзыну	щӀыӏуумыгъэзыну	щӀыӏуимыгъэзыну	щӀыӏудмыгъэзыну	щӀыӏувмыгъэзыну	щӀыӏуамыгъэзыну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзу	ӏубгъэзу	ӏуигъэзу	ӏудгъэзу	ӏувгъэзу	ӏуагъэзу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзу	ӏуумыгъэзу	ӏуимыгъэзу	ӏудмыгъэзу	ӏувмыгъэзу	ӏуамыгъэзу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзауэ	ӏубгъэзауэ	ӏуигъэзауэ	ӏудгъэзауэ	ӏувгъэзауэ	ӏуагъэзауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзауэ	ӏуумыгъэзауэ	ӏуимыгъэзауэ	ӏудмыгъэзауэ	ӏувмыгъэзауэ	ӏуамыгъэзауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	ӏузгъэзурэ	ӏубгъэзурэ	ӏуигъэзурэ	ӏудгъэзурэ	ӏувгъэзурэ	ӏуагъэзурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	ӏузмыгъэзурэ	ӏуумыгъэзурэ	ӏуимыгъэзурэ	ӏудмыгъэзурэ	ӏувмыгъэзурэ	ӏуамыгъэзурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пӏузогъэз	ӏузогъэз	--	фӏузогъэз	яӏузогъэз(хэ)
уэ	сӏубогъэз	--	ӏубогъэз	тӏубогъэз	--	яӏубогъэз(хэ)
абы	сӏуегъэз	пӏуегъэз	ӏуегъэз	тӏуегъэз	фӏуегъэз	яӏуегъэз(хэ)
дэ	--	пӏудогъэз	ӏудогъэз	--	фӏудогъэз	яӏудогъэз(хэ)
фэ	сӏувогъэз	--	ӏувогъэз	тӏувогъэз	--	яӏувогъэз(хэ)
абыхэм	сӏуагъэз	пӏуагъэз	ӏуагъэз	тӏуагъэз	фӏуагъэз	яӏуагъэз(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пӏузгъэ[зрэ]	ӏузгъэ[зырэ]	--	фӏузгъэ[зрэ]	яӏузгъэ[зы(хэ)рэ]
уэ	сӏубгъэ[зрэ]	--	ӏубгъэ[зырэ]	тӏубгъэ[зрэ]	--	яӏубгъэ[зы(хэ)рэ]
абы	сӏуигъэ[зрэ]	пӏуигъэ[зрэ]	ӏуигъэ[зрэ]	тӏуигъэ[зрэ]	фӏуигъэ[зрэ]	яӏуигъэ[з(хэ)рэ]
дэ	--	пӏудгъэ[зрэ]	ӏудгъэ[зырэ]	--	фӏудгъэ[зрэ]	яӏудгъэ[зы(хэ)рэ]
фэ	сӏувгъэ[зрэ]	--	ӏувгъэ[зырэ]	тӏувгъэ[зрэ]	--	яӏувгъэ[зы(хэ)рэ]
абыхэм	сӏуагъэ[зрэ]	пӏуагъэ[зрэ]	ӏуагъэ[зрэ]	тӏуагъэ[зрэ]	фӏуагъэ[зрэ]	яӏуагъэ[з(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]	[з]ыр	--	[з]хэр
Эргативнэ:	[з]	[з]ым	--	[з]хэм
Послеложнэ:	[з]кӀэ	[з]ымкӀэ	[з]хэкӀэ	[з]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[з]у	[з]ырауэ	[з]хэу	[з]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]а	[з]ар	--	[з]ахэр
Эргативнэ:	[з]а	[з]ам	--	[з]ахэм
Послеложнэ:	[з]акӀэ	[з]амкӀэ	[з]ахэкӀэ	[з]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[з]ауэ	[з]арауэ	[з]ахэу	[з]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]ын	[з]ыныр	--	[з]ынхэр
Эргативнэ:	[з]ын	[з]ыным	--	[з]ынхэм
Послеложнэ:	[з]ынкӀэ	[з]ынымкӀэ	[з]ынхэкӀэ	[з]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[з]ыну	[з]ынырауэ	[з]ынхэу	[з]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Заӏу бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[з]ыну	[з]ынур	--	[з]ынухэр
Эргативнэ:	[з]ыну	[з]ынум	--	[з]ынухэм
Послеложнэ:	[з]ынукӀэ	[з]ынумкӀэ	[з]ынухэкӀэ	[з]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[з]ынууэ	[з]ынурауэ	[з]ынухэу	[з]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Зыгуэр дэмэдазэ, мащӀэу Ӏуха хъун (п. п. бжэр).

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Щхьэгъубжэр Ӏугъэзын.
• Унэбжэр Ӏугъэзащ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• ӏугъэзын: 1. be slightly open
• Унэбжэр Ӏугъэзащ: the house door was open slightly

УРЫСЫБЗЭ

• ӏугъэзын: 1. приоткрыться
• Унэбжэр Ӏугъэзащ: дверь была слегка приоткрыта

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.