АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
ӏу- + [гъуэлъхь] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "ӏугъуэлъхьэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
ӏугъуэлъхьэн
щымыӀэныгъэ:
ӏумыгъуэлъхьэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэн
уӏугъуэлъхьэн
ӏугъуэлъхьэн
дыӏугъуэлъхьэн
фыӏугъуэлъхьэн
ӏугъуэлъхьэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэн
уӏумыгъуэлъхьэн
ӏумыгъуэлъхьэн
дыӏумыгъуэлъхьэн
фыӏумыгъуэлъхьэн
ӏумыгъуэлъхьэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
ӏугъуалъхьэ!
фыӏугъуалъхьэ!
щымыӀэныгъэ:
уӏумыгъуалъхьэ!
фыӏумыгъуалъхьэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыӏурегъуалъхьэ
уӏурегъуалъхьэ
ӏурегъуалъхьэ
дыӏурегъуалъхьэ
фыӏурегъуалъхьэ
ӏурегъуалъхьэ
щымыӀэныгъэ:
сыӏуремыгъуалъхьэ
уӏуремыгъуалъхьэ
ӏуремыгъуалъхьэ
дыӏуремыгъуалъхьэ
фыӏуремыгъуалъхьэ
ӏуремыгъуалъхьэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏуогъуалъхьэ(р)
уӏуогъуалъхьэ(р)
ӏуогъуалъхьэ(р)
дыӏуогъуалъхьэ(р)
фыӏуогъуалъхьэ(р)
ӏуогъуалъхьэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэркъым
уӏугъуалъхьэркъым
ӏугъуалъхьэркъым
дыӏугъуалъхьэркъым
фыӏугъуалъхьэркъым
ӏугъуалъхьэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэ(р)т
уӏугъуалъхьэ(р)т
ӏугъуалъхьэ(р)т
дыӏугъуалъхьэ(р)т
фыӏугъуалъхьэ(р)т
ӏугъуалъхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэ(р)тэкъым
уӏугъуалъхьэ(р)тэкъым
ӏугъуалъхьэ(р)тэкъым
дыӏугъуалъхьэ(р)тэкъым
фыӏугъуалъхьэ(р)тэкъым
ӏугъуалъхьэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьащ
уӏугъуэлъхьащ
ӏугъуэлъхьащ
дыӏугъуэлъхьащ
фыӏугъуэлъхьащ
ӏугъуэлъхьа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьакъым
уӏугъуэлъхьакъым
ӏугъуэлъхьакъым
дыӏугъуэлъхьакъым
фыӏугъуэлъхьакъым
ӏугъуэлъхьа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьат
уӏугъуэлъхьат
ӏугъуэлъхьат
дыӏугъуэлъхьат
фыӏугъуэлъхьат
ӏугъуэлъхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьатэкъым
уӏугъуэлъхьатэкъым
ӏугъуэлъхьатэкъым
дыӏугъуэлъхьатэкъым
фыӏугъуэлъхьатэкъым
ӏугъуэлъхьа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъащ
уӏугъуэлъхьэгъащ
ӏугъуэлъхьэгъащ
дыӏугъуэлъхьэгъащ
фыӏугъуэлъхьэгъащ
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъакъым
уӏугъуэлъхьэгъакъым
ӏугъуэлъхьэгъакъым
дыӏугъуэлъхьэгъакъым
фыӏугъуэлъхьэгъакъым
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъат
уӏугъуэлъхьэгъат
ӏугъуэлъхьэгъат
дыӏугъуэлъхьэгъат
фыӏугъуэлъхьэгъат
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъатэкъым
уӏугъуэлъхьэгъатэкъым
ӏугъуэлъхьэгъатэкъым
дыӏугъуэлъхьэгъатэкъым
фыӏугъуэлъхьэгъатэкъым
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэщ
уӏугъуалъхьэщ
ӏугъуалъхьэщ
дыӏугъуалъхьэщ
фыӏугъуалъхьэщ
ӏугъуалъхьэ(хэ)щ
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэкъым
уӏугъуалъхьэкъым
ӏугъуалъхьэкъым
дыӏугъуалъхьэкъым
фыӏугъуалъхьэкъым
ӏугъуалъхьэ(хэ)къым
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэт
уӏугъуалъхьэт
ӏугъуалъхьэт
дыӏугъуалъхьэт
фыӏугъуалъхьэт
ӏугъуалъхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэтэкъым
уӏугъуалъхьэтэкъым
ӏугъуалъхьэтэкъым
дыӏугъуалъхьэтэкъым
фыӏугъуалъхьэтэкъым
ӏугъуалъхьэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнщ
уӏугъуэлъхьэнщ
ӏугъуэлъхьэнщ
дыӏугъуэлъхьэнщ
фыӏугъуэлъхьэнщ
ӏугъуэлъхьэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнкъым
уӏугъуэлъхьэнкъым
ӏугъуэлъхьэнкъым
дыӏугъуэлъхьэнкъым
фыӏугъуэлъхьэнкъым
ӏугъуэлъхьэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнущ
уӏугъуэлъхьэнущ
ӏугъуэлъхьэнущ
дыӏугъуэлъхьэнущ
фыӏугъуэлъхьэнущ
ӏугъуэлъхьэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнукъым
уӏугъуэлъхьэнукъым
ӏугъуэлъхьэнукъым
дыӏугъуэлъхьэнукъым
фыӏугъуэлъхьэнукъым
ӏугъуэлъхьэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэрэ
уӏугъуалъхьэрэ
ӏугъуалъхьэрэ
дыӏугъуалъхьэрэ
фыӏугъуалъхьэрэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэркъэ
уӏугъуалъхьэркъэ
ӏугъуалъхьэркъэ
дыӏугъуалъхьэркъэ
фыӏугъуалъхьэркъэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэ(р)т
уӏугъуалъхьэ(р)т
ӏугъуалъхьэ(р)т
дыӏугъуалъхьэ(р)т
фыӏугъуалъхьэ(р)т
ӏугъуалъхьэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэ(р)тэкъэ
уӏугъуалъхьэ(р)тэкъэ
ӏугъуалъхьэ(р)тэкъэ
дыӏугъуалъхьэ(р)тэкъэ
фыӏугъуалъхьэ(р)тэкъэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьа
уӏугъуэлъхьа
ӏугъуэлъхьа
дыӏугъуэлъхьа
фыӏугъуэлъхьа
ӏугъуэлъхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьакъэ
уӏугъуэлъхьакъэ
ӏугъуэлъхьакъэ
дыӏугъуэлъхьакъэ
фыӏугъуэлъхьакъэ
ӏугъуэлъхьа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьат
уӏугъуэлъхьат
ӏугъуэлъхьат
дыӏугъуэлъхьат
фыӏугъуэлъхьат
ӏугъуэлъхьа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьатэкъэ
уӏугъуэлъхьатэкъэ
ӏугъуэлъхьатэкъэ
дыӏугъуэлъхьатэкъэ
фыӏугъуэлъхьатэкъэ
ӏугъуэлъхьа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъа
уӏугъуэлъхьэгъа
ӏугъуэлъхьэгъа
дыӏугъуэлъхьэгъа
фыӏугъуэлъхьэгъа
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъакъэ
уӏугъуэлъхьэгъакъэ
ӏугъуэлъхьэгъакъэ
дыӏугъуэлъхьэгъакъэ
фыӏугъуэлъхьэгъакъэ
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъат
уӏугъуэлъхьэгъат
ӏугъуэлъхьэгъат
дыӏугъуэлъхьэгъат
фыӏугъуэлъхьэгъат
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъатэкъэ
уӏугъуэлъхьэгъатэкъэ
ӏугъуэлъхьэгъатэкъэ
дыӏугъуэлъхьэгъатэкъэ
фыӏугъуэлъхьэгъатэкъэ
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэ
уӏугъуалъхьэ
ӏугъуалъхьэ
дыӏугъуалъхьэ
фыӏугъуалъхьэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)
блэкӀа гъэӏуа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэкъэ
уӏугъуалъхьэкъэ
ӏугъуалъхьэкъэ
дыӏугъуалъхьэкъэ
фыӏугъуалъхьэкъэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэт
уӏугъуалъхьэт
ӏугъуалъхьэт
дыӏугъуалъхьэт
фыӏугъуалъхьэт
ӏугъуалъхьэ(хэ)т
блэкӀа гъэӏуа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэтэкъэ
уӏугъуалъхьэтэкъэ
ӏугъуалъхьэтэкъэ
дыӏугъуалъхьэтэкъэ
фыӏугъуалъхьэтэкъэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэн
уӏугъуэлъхьэн
ӏугъуэлъхьэн
дыӏугъуэлъхьэн
фыӏугъуэлъхьэн
ӏугъуэлъхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнкъэ
уӏугъуэлъхьэнкъэ
ӏугъуэлъхьэнкъэ
дыӏугъуэлъхьэнкъэ
фыӏугъуэлъхьэнкъэ
ӏугъуэлъхьэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэну
уӏугъуэлъхьэну
ӏугъуэлъхьэну
дыӏугъуэлъхьэну
фыӏугъуэлъхьэну
ӏугъуэлъхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнукъэ
уӏугъуэлъхьэнукъэ
ӏугъуэлъхьэнукъэ
дыӏугъуэлъхьэнукъэ
фыӏугъуэлъхьэнукъэ
ӏугъуэлъхьэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэмэ
уӏугъуалъхьэмэ
ӏугъуалъхьэмэ
дыӏугъуалъхьэмэ
фыӏугъуалъхьэмэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуалъхьэмэ
уӏумыгъуалъхьэмэ
ӏумыгъуалъхьэмэ
дыӏумыгъуалъхьэмэ
фыӏумыгъуалъхьэмэ
ӏумыгъуалъхьэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьамэ
уӏугъуэлъхьамэ
ӏугъуэлъхьамэ
дыӏугъуэлъхьамэ
фыӏугъуэлъхьамэ
ӏугъуэлъхьа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьамэ
уӏумыгъуэлъхьамэ
ӏумыгъуэлъхьамэ
дыӏумыгъуэлъхьамэ
фыӏумыгъуэлъхьамэ
мыгъуэлъхьа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъамэ
уӏугъуэлъхьэгъамэ
ӏугъуэлъхьэгъамэ
дыӏугъуэлъхьэгъамэ
фыӏугъуэлъхьэгъамэ
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэгъамэ
уӏумыгъуэлъхьэгъамэ
ӏумыгъуэлъхьэгъамэ
дыӏумыгъуэлъхьэгъамэ
фыӏумыгъуэлъхьэгъамэ
ӏумыгъуэлъхьэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнмэ
уӏугъуэлъхьэнмэ
ӏугъуэлъхьэнмэ
дыӏугъуэлъхьэнмэ
фыӏугъуэлъхьэнмэ
ӏугъуэлъхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэнмэ
уӏумыгъуэлъхьэнмэ
ӏумыгъуэлъхьэнмэ
дыӏумыгъуэлъхьэнмэ
фыӏумыгъуэлъхьэнмэ
ӏумыгъуэлъхьэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнумэ
уӏугъуэлъхьэнумэ
ӏугъуэлъхьэнумэ
дыӏугъуэлъхьэнумэ
фыӏугъуэлъхьэнумэ
ӏугъуэлъхьэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэнумэ
уӏумыгъуэлъхьэнумэ
ӏумыгъуэлъхьэнумэ
дыӏумыгъуэлъхьэнумэ
фыӏумыгъуэлъхьэнумэ
ӏумыгъуэлъхьэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэтэмэ
уӏугъуалъхьэтэмэ
ӏугъуалъхьэтэмэ
дыӏугъуалъхьэтэмэ
фыӏугъуалъхьэтэмэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуалъхьэтэмэ
уӏумыгъуалъхьэтэмэ
ӏумыгъуалъхьэтэмэ
дыӏумыгъуалъхьэтэмэ
фыӏумыгъуалъхьэтэмэ
ӏумыгъуалъхьэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьатэмэ
уӏугъуэлъхьатэмэ
ӏугъуэлъхьатэмэ
дыӏугъуэлъхьатэмэ
фыӏугъуэлъхьатэмэ
ӏугъуэлъхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьатэмэ
уӏумыгъуэлъхьатэмэ
ӏумыгъуэлъхьатэмэ
дыӏумыгъуэлъхьатэмэ
фыӏумыгъуэлъхьатэмэ
ӏумыгъуэлъхьа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъатэмэ
уӏугъуэлъхьэгъатэмэ
ӏугъуэлъхьэгъатэмэ
дыӏугъуэлъхьэгъатэмэ
фыӏугъуэлъхьэгъатэмэ
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэгъатэмэ
уӏумыгъуэлъхьэгъатэмэ
ӏумыгъуэлъхьэгъатэмэ
дыӏумыгъуэлъхьэгъатэмэ
фыӏумыгъуэлъхьэгъатэмэ
ӏумыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнтэмэ
уӏугъуэлъхьэнтэмэ
ӏугъуэлъхьэнтэмэ
дыӏугъуэлъхьэнтэмэ
фыӏугъуэлъхьэнтэмэ
ӏугъуэлъхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэнтэмэ
уӏумыгъуэлъхьэнтэмэ
ӏумыгъуэлъхьэнтэмэ
дыӏумыгъуэлъхьэнтэмэ
фыӏумыгъуэлъхьэнтэмэ
ӏумыгъуэлъхьэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнутэмэ
уӏугъуэлъхьэнутэмэ
ӏугъуэлъхьэнутэмэ
дыӏугъуэлъхьэнутэмэ
фыӏугъуэлъхьэнутэмэ
ӏугъуэлъхьэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэнутэмэ
уӏумыгъуэлъхьэнутэмэ
ӏумыгъуэлъхьэнутэмэ
дыӏумыгъуэлъхьэнутэмэ
фыӏумыгъуэлъхьэнутэмэ
ӏумыгъуэлъхьэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнт
уӏугъуэлъхьэнт
ӏугъуэлъхьэнт
дыӏугъуэлъхьэнт
фыӏугъуэлъхьэнт
ӏугъуэлъхьэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнтэкъым
уӏугъуэлъхьэнтэкъым
ӏугъуэлъхьэнтэкъым
дыӏугъуэлъхьэнтэкъым
фыӏугъуэлъхьэнтэкъым
ӏугъуэлъхьэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнут
уӏугъуэлъхьэнут
ӏугъуэлъхьэнут
дыӏугъуэлъхьэнут
фыӏугъуэлъхьэнут
ӏугъуэлъхьэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнутэкъым
уӏугъуэлъхьэнутэкъым
ӏугъуэлъхьэнутэкъым
дыӏугъуэлъхьэнутэкъым
фыӏугъуэлъхьэнутэкъым
ӏугъуэлъхьэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэми
уӏугъуалъхьэми
ӏугъуалъхьэми
дыӏугъуалъхьэми
фыӏугъуалъхьэми
ӏугъуалъхьэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуалъхьэми
уӏумыгъуалъхьэми
ӏумыгъуалъхьэми
дыӏумыгъуалъхьэми
фыӏумыгъуалъхьэми
ӏумыгъуалъхьэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьами
уӏугъуэлъхьами
ӏугъуэлъхьами
дыӏугъуэлъхьами
фыӏугъуэлъхьами
ӏугъуэлъхьа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьами
уӏумыгъуэлъхьами
ӏумыгъуэлъхьами
дыӏумыгъуэлъхьами
фыӏумыгъуэлъхьами
ӏумыгъуэлъхьа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъами
уӏугъуэлъхьэгъами
ӏугъуэлъхьэгъами
дыӏугъуэлъхьэгъами
фыӏугъуэлъхьэгъами
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэгъами
уӏумыгъуэлъхьэгъами
ӏумыгъуэлъхьэгъами
дыӏумыгъуэлъхьэгъами
фыӏумыгъуэлъхьэгъами
ӏумыгъуэлъхьэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнми
уӏугъуэлъхьэнми
ӏугъуэлъхьэнми
дыӏугъуэлъхьэнми
фыӏугъуэлъхьэнми
ӏугъуэлъхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэнми
уӏумыгъуэлъхьэнми
ӏумыгъуэлъхьэнми
дыӏумыгъуэлъхьэнми
фыӏумыгъуэлъхьэнми
ӏумыгъуэлъхьэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнуми
уӏугъуэлъхьэнуми
ӏугъуэлъхьэнуми
дыӏугъуэлъхьэнуми
фыӏугъуэлъхьэнуми
ӏугъуэлъхьэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэнуми
уӏумыгъуэлъхьэнуми
ӏумыгъуэлъхьэнуми
дыӏумыгъуэлъхьэнуми
фыӏумыгъуэлъхьэнуми
ӏумыгъуэлъхьэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуалъхьэтэми
уӏугъуалъхьэтэми
ӏугъуалъхьэтэми
дыӏугъуалъхьэтэми
фыӏугъуалъхьэтэми
ӏугъуалъхьэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуалъхьэтэми
уӏумыгъуалъхьэтэми
ӏумыгъуалъхьэтэми
дыӏумыгъуалъхьэтэми
фыӏумыгъуалъхьэтэми
ӏумыгъуалъхьэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьатэми
уӏугъуэлъхьатэми
ӏугъуэлъхьатэми
дыӏугъуэлъхьатэми
фыӏугъуэлъхьатэми
ӏугъуэлъхьа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьатэми
уӏумыгъуэлъхьатэми
ӏумыгъуэлъхьатэми
дыӏумыгъуэлъхьатэми
фыӏумыгъуэлъхьатэми
ӏумыгъуэлъхьа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэгъатэми
уӏугъуэлъхьэгъатэми
ӏугъуэлъхьэгъатэми
дыӏугъуэлъхьэгъатэми
фыӏугъуэлъхьэгъатэми
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэгъатэми
уӏумыгъуэлъхьэгъатэми
ӏумыгъуэлъхьэгъатэми
дыӏумыгъуэлъхьэгъатэми
фыӏумыгъуэлъхьэгъатэми
ӏумыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнтэми
уӏугъуэлъхьэнтэми
ӏугъуэлъхьэнтэми
дыӏугъуэлъхьэнтэми
фыӏугъуэлъхьэнтэми
ӏугъуэлъхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэнтэми
уӏумыгъуэлъхьэнтэми
ӏумыгъуэлъхьэнтэми
дыӏумыгъуэлъхьэнтэми
фыӏумыгъуэлъхьэнтэми
ӏумыгъуэлъхьэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьэнутэми
уӏугъуэлъхьэнутэми
ӏугъуэлъхьэнутэми
дыӏугъуэлъхьэнутэми
фыӏугъуэлъхьэнутэми
ӏугъуэлъхьэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьэнутэми
уӏумыгъуэлъхьэнутэми
ӏумыгъуэлъхьэнутэми
дыӏумыгъуэлъхьэнутэми
фыӏумыгъуэлъхьэнутэми
ӏумыгъуэлъхьэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъгъуэлъхьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьаи
уӏугъуэлъхьаи
ӏугъуэлъхьаи
дыӏугъуэлъхьаи
фыӏугъуэлъхьаи
ӏугъуэлъхьаи
щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьакъыми
уӏугъуэлъхьакъыми
ӏугъуэлъхьакъыми
дыӏугъуэлъхьакъыми
фыӏугъуэлъхьакъыми
ӏугъуэлъхьакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьащэрэт
уӏугъуэлъхьащэрэт
ӏугъуэлъхьащэрэт
дыӏугъуэлъхьащэрэт
фыӏугъуэлъхьащэрэт
ӏугъуэлъхьащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыӏумыгъуэлъхьащэрэт
уӏумыгъуэлъхьащэрэт
ӏумыгъуэлъхьащэрэт
дыӏумыгъуэлъхьащэрэт
фыӏумыгъуэлъхьащэрэт
ӏумыгъуэлъхьащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнщ
уӏугъуэлъхьагъэнщ
ӏугъуэлъхьагъэнщ
дыӏугъуэлъхьагъэнщ
фыӏугъуэлъхьагъэнщ
ӏугъуэлъхьагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнкъым
уӏугъуэлъхьагъэнкъым
ӏугъуэлъхьагъэнкъым
дыӏугъуэлъхьагъэнкъым
фыӏугъуэлъхьагъэнкъым
ӏугъуэлъхьагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнт
уӏугъуэлъхьагъэнт
ӏугъуэлъхьагъэнт
дыӏугъуэлъхьагъэнт
фыӏугъуэлъхьагъэнт
ӏугъуэлъхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнтэкъым
уӏугъуэлъхьагъэнтэкъым
ӏугъуэлъхьагъэнтэкъым
дыӏугъуэлъхьагъэнтэкъым
фыӏугъуэлъхьагъэнтэкъым
ӏугъуэлъхьагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэн
уӏугъуэлъхьагъэн
ӏугъуэлъхьагъэн
дыӏугъуэлъхьагъэн
фыӏугъуэлъхьагъэн
ӏугъуэлъхьагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнкъэ
уӏугъуэлъхьагъэнкъэ
ӏугъуэлъхьагъэнкъэ
дыӏугъуэлъхьагъэнкъэ
фыӏугъуэлъхьагъэнкъэ
ӏугъуэлъхьагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнт
уӏугъуэлъхьагъэнт
ӏугъуэлъхьагъэнт
дыӏугъуэлъхьагъэнт
фыӏугъуэлъхьагъэнт
ӏугъуэлъхьагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнтэкъэ
уӏугъуэлъхьагъэнтэкъэ
ӏугъуэлъхьагъэнтэкъэ
дыӏугъуэлъхьагъэнтэкъэ
фыӏугъуэлъхьагъэнтэкъэ
ӏугъуэлъхьагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнущ
уӏугъуэлъхьагъэнущ
ӏугъуэлъхьагъэнущ
дыӏугъуэлъхьагъэнущ
фыӏугъуэлъхьагъэнущ
ӏугъуэлъхьагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнукъым
уӏугъуэлъхьагъэнукъым
ӏугъуэлъхьагъэнукъым
дыӏугъуэлъхьагъэнукъым
фыӏугъуэлъхьагъэнукъым
ӏугъуэлъхьагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнут
уӏугъуэлъхьагъэнут
ӏугъуэлъхьагъэнут
дыӏугъуэлъхьагъэнут
фыӏугъуэлъхьагъэнут
ӏугъуэлъхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнутэкъым
уӏугъуэлъхьагъэнутэкъым
ӏугъуэлъхьагъэнутэкъым
дыӏугъуэлъхьагъэнутэкъым
фыӏугъуэлъхьагъэнутэкъым
ӏугъуэлъхьагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэну
уӏугъуэлъхьагъэну
ӏугъуэлъхьагъэну
дыӏугъуэлъхьагъэну
фыӏугъуэлъхьагъэну
ӏугъуэлъхьагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнукъэ
уӏугъуэлъхьагъэнукъэ
ӏугъуэлъхьагъэнукъэ
дыӏугъуэлъхьагъэнукъэ
фыӏугъуэлъхьагъэнукъэ
ӏугъуэлъхьагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнут
уӏугъуэлъхьагъэнут
ӏугъуэлъхьагъэнут
дыӏугъуэлъхьагъэнут
фыӏугъуэлъхьагъэнут
ӏугъуэлъхьагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыӏугъуэлъхьагъэнутэкъэ
уӏугъуэлъхьагъэнутэкъэ
ӏугъуэлъхьагъэнутэкъэ
дыӏугъуэлъхьагъэнутэкъэ
фыӏугъуэлъхьагъэнутэкъэ
ӏугъуэлъхьагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыӏугъуалъхьэ
уӏугъуалъхьэ
ӏугъуалъхьэ
дыӏугъуалъхьэ
фыӏугъуалъхьэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыӏумыгъуалъхьэ
уӏумыгъуалъхьэ
ӏумыгъуалъхьэ
дыӏумыгъуалъхьэ
фыӏумыгъуалъхьэ
ӏумыгъуалъхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыӏугъуэлъхьа
уӏугъуэлъхьа
ӏугъуэлъхьа
дыӏугъуэлъхьа
фыӏугъуэлъхьа
ӏугъуэлъхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыӏумыгъуэлъхьа
уӏумыгъуэлъхьа
ӏумыгъуэлъхьа
дыӏумыгъуэлъхьа
фыӏумыгъуэлъхьа
ӏумыгъуэлъхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыӏугъуэлъхьэгъа
уӏугъуэлъхьэгъа
ӏугъуэлъхьэгъа
дыӏугъуэлъхьэгъа
фыӏугъуэлъхьэгъа
ӏугъуэлъхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыӏумыгъуэлъхьэгъа
уӏумыгъуэлъхьэгъа
ӏумыгъуэлъхьэгъа
дыӏумыгъуэлъхьэгъа
фыӏумыгъуэлъхьэгъа
ӏумыгъуэлъхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыӏугъуэлъхьэн
уӏугъуэлъхьэн
ӏугъуэлъхьэн
дыӏугъуэлъхьэн
фыӏугъуэлъхьэн
ӏугъуэлъхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыӏумыгъуэлъхьэн
уӏумыгъуэлъхьэн
ӏумыгъуэлъхьэн
дыӏумыгъуэлъхьэн
фыӏумыгъуэлъхьэн
ӏумыгъуэлъхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыӏугъуэлъхьэну
уӏугъуэлъхьэну
ӏугъуэлъхьэну
дыӏугъуэлъхьэну
фыӏугъуэлъхьэну
ӏугъуэлъхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыӏумыгъуэлъхьэну
уӏумыгъуэлъхьэну
ӏумыгъуэлъхьэну
дыӏумыгъуэлъхьэну
фыӏумыгъуэлъхьэну
ӏумыгъуэлъхьэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыӏугъуалъхьэ
узэрыӏугъуалъхьэ
зэрыӏугъуалъхьэ
дызэрыӏугъуалъхьэ
фызэрыӏугъуалъхьэ
зэрыӏугъуалъхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыӏумыгъуалъхьэ
узэрыӏумыгъуалъхьэ
зэрыӏумыгъуалъхьэ
дызэрыӏумыгъуалъхьэ
фызэрыӏумыгъуалъхьэ
зэрыӏумыгъуалъхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыӏугъуэлъхьа
узэрыӏугъуэлъхьа
зэрыӏугъуэлъхьа
дызэрыӏугъуэлъхьа
фызэрыӏугъуэлъхьа
зэрыӏугъуэлъхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыӏумыгъуэлъхьа
узэрыӏумыгъуэлъхьа
зэрыӏумыгъуэлъхьа
дызэрыӏумыгъуэлъхьа
фызэрыӏумыгъуэлъхьа
зэрыӏумыгъуэлъхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыӏугъуэлъхьэгъа
узэрыӏугъуэлъхьэгъа
зэрыӏугъуэлъхьэгъа
дызэрыӏугъуэлъхьэгъа
фызэрыӏугъуэлъхьэгъа
зэрыӏугъуэлъхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыӏумыгъуэлъхьэгъа
узэрыӏумыгъуэлъхьэгъа
зэрыӏумыгъуэлъхьэгъа
дызэрыӏумыгъуэлъхьэгъа
фызэрыӏумыгъуэлъхьэгъа
зэрыӏумыгъуэлъхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыӏугъуэлъхьэн
узэрыӏугъуэлъхьэн
зэрыӏугъуэлъхьэн
дызэрыӏугъуэлъхьэн
фызэрыӏугъуэлъхьэн
зэрыӏугъуэлъхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыӏумыгъуэлъхьэн
узэрыӏумыгъуэлъхьэн
зэрыӏумыгъуэлъхьэн
дызэрыӏумыгъуэлъхьэн
фызэрыӏумыгъуэлъхьэн
зэрыӏумыгъуэлъхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыӏугъуэлъхьэну
узэрыӏугъуэлъхьэну
зэрыӏугъуэлъхьэну
дызэрыӏугъуэлъхьэну
фызэрыӏугъуэлъхьэну
зэрыӏугъуэлъхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыӏумыгъуэлъхьэну
узэрыӏумыгъуэлъхьэну
зэрыӏумыгъуэлъхьэну
дызэрыӏумыгъуэлъхьэну
фызэрыӏумыгъуэлъхьэну
зэрыӏумыгъуэлъхьэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыӏугъуалъхьэ
ущыӏугъуалъхьэ
щыӏугъуалъхьэ
дыщыӏугъуалъхьэ
фыщыӏугъуалъхьэ
щыӏугъуалъхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыӏумыгъуалъхьэ
ущыӏумыгъуалъхьэ
щыӏумыгъуалъхьэ
дыщыӏумыгъуалъхьэ
фыщыӏумыгъуалъхьэ
щыӏумыгъуалъхьэ(хэ)
блэкӏа зэфӀэкӏа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыӏугъуэлъхьа
ущыӏугъуэлъхьа
щыӏугъуэлъхьа
дыщыӏугъуэлъхьа
фыщыӏугъуэлъхьа
щыӏугъуэлъхьа(хэ)
блэкӏа зэфӀэкӏа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыӏумыгъуэлъхьа
ущыӏумыгъуэлъхьа
щыӏумыгъуэлъхьа
дыщыӏумыгъуэлъхьа
фыщыӏумыгъуэлъхьа
щыӏумыгъуэлъхьа(хэ)
блэкӏа жыжьэ зэфӀэкӏа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыӏугъуэлъхьэгъа
ущыӏугъуэлъхьэгъа
щыӏугъуэлъхьэгъа
дыщыӏугъуэлъхьэгъа
фыщыӏугъуэлъхьэгъа
щыӏугъуэлъхьэгъа(хэ)
блэкӏа жыжьэ зэфӀэкӏа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыӏумыгъуэлъхьэгъа
ущыӏумыгъуэлъхьэгъа
щыӏумыгъуэлъхьэгъа
дыщыӏумыгъуэлъхьэгъа
фыщыӏумыгъуэлъхьэгъа
щыӏумыгъуэлъхьэгъа(хэ)
къэкӏуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыӏугъуэлъхьэн
ущыӏугъуэлъхьэн
щыӏугъуэлъхьэн
дыщыӏугъуэлъхьэн
фыщыӏугъуэлъхьэн
щыӏугъуэлъхьэн(хэ)
къэкӏуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыӏумыгъуэлъхьэн
ущыӏумыгъуэлъхьэн
щыӏумыгъуэлъхьэн
дыщыӏумыгъуэлъхьэн
фыщыӏумыгъуэлъхьэн
щыӏумыгъуэлъхьэн(хэ)
къэкӏуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыӏугъуэлъхьэну
ущыӏугъуэлъхьэну
щыӏугъуэлъхьэну
дыщыӏугъуэлъхьэну
фыщыӏугъуэлъхьэну
щыӏугъуэлъхьэну(хэ)
къэкӏуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыӏумыгъуэлъхьэну
ущыӏумыгъуэлъхьэну
щыӏумыгъуэлъхьэну
дыщыӏумыгъуэлъхьэну
фыщыӏумыгъуэлъхьэну
щыӏумыгъуэлъхьэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыдзыӏугъуалъхьэ
удзыӏугъуалъхьэ
дзыӏугъуалъхьэ
дыдзыӏугъуалъхьэ
фыдзыӏугъуалъхьэ
дзыӏугъуалъхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыдзыӏумыгъуалъхьэ
удзыӏумыгъуалъхьэ
дзыӏумыгъуалъхьэ
дыдзыӏумыгъуалъхьэ
фыдзыӏумыгъуалъхьэ
дзыӏумыгъуалъхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдзыӏугъуэлъхьа
удзыӏугъуэлъхьа
дзыӏугъуэлъхьа
дыдзыӏугъуэлъхьа
фыдзыӏугъуэлъхьа
дзыӏугъуэлъхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдзыӏумыгъуэлъхьа
удзыӏумыгъуэлъхьа
дзыӏумыгъуэлъхьа
дыдзыӏумыгъуэлъхьа
фыдзыӏумыгъуэлъхьа
дзыӏумыгъуэлъхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыдзыӏугъуэлъхьэгъа
удзыӏугъуэлъхьэгъа
дзыӏугъуэлъхьэгъа
дыдзыӏугъуэлъхьэгъа
фыдзыӏугъуэлъхьэгъа
дзыӏугъуэлъхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыдзыӏумыгъуэлъхьэгъа
удзыӏумыгъуэлъхьэгъа
дзыӏумыгъуэлъхьэгъа
дыдзыӏумыгъуэлъхьэгъа
фыдзыӏумыгъуэлъхьэгъа
дзыӏумыгъуэлъхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыдзыӏугъуэлъхьэн
удзыӏугъуэлъхьэн
дзыӏугъуэлъхьэн
дыдзыӏугъуэлъхьэн
фыдзыӏугъуэлъхьэн
дзыӏугъуэлъхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыдзыӏумыгъуэлъхьэн
удзыӏумыгъуэлъхьэн
дзыӏумыгъуэлъхьэн
дыдзыӏумыгъуэлъхьэн
фыдзыӏумыгъуэлъхьэн
дзыӏумыгъуэлъхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыдзыӏугъуэлъхьэну
удзыӏугъуэлъхьэну
дзыӏугъуэлъхьэну
дыдзыӏугъуэлъхьэну
фыдзыӏугъуэлъхьэну
дзыӏугъуэлъхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыдзыӏумыгъуэлъхьэну
удзыӏумыгъуэлъхьэну
дзыӏумыгъуэлъхьэну
дыдзыӏумыгъуэлъхьэну
фыдзыӏумыгъуэлъхьэну
дзыӏумыгъуэлъхьэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыӏугъуалъхьэ
ущӀыӏугъуалъхьэ
щӀыӏугъуалъхьэ
дыщӀыӏугъуалъхьэ
фыщӀыӏугъуалъхьэ
щӀыӏугъуалъхьэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыӏумыгъуалъхьэ
ущӀыӏумыгъуалъхьэ
щӀыӏумыгъуалъхьэ
дыщӀыӏумыгъуалъхьэ
фыщӀыӏумыгъуалъхьэ
щӀыӏумыгъуалъхьэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыӏугъуэлъхьа
ущӀыӏугъуэлъхьа
щӀыӏугъуэлъхьа
дыщӀыӏугъуэлъхьа
фыщӀыӏугъуэлъхьа
щӀыӏугъуэлъхьа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыӏумыгъуэлъхьа
ущӀыӏумыгъуэлъхьа
щӀыӏумыгъуэлъхьа
дыщӀыӏумыгъуэлъхьа
фыщӀыӏумыгъуэлъхьа
щӀыӏумыгъуэлъхьа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыӏугъуэлъхьэгъа
ущӀыӏугъуэлъхьэгъа
щӀыӏугъуэлъхьэгъа
дыщӀыӏугъуэлъхьэгъа
фыщӀыӏугъуэлъхьэгъа
щӀыӏугъуэлъхьэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыӏумыгъуэлъхьэгъа
ущӀыӏумыгъуэлъхьэгъа
щӀыӏумыгъуэлъхьэгъа
дыщӀыӏумыгъуэлъхьэгъа
фыщӀыӏумыгъуэлъхьэгъа
щӀыӏумыгъуэлъхьэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыӏугъуэлъхьэн
ущӀыӏугъуэлъхьэн
щӀыӏугъуэлъхьэн
дыщӀыӏугъуэлъхьэн
фыщӀыӏугъуэлъхьэн
щӀыӏугъуэлъхьэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыӏумыгъуэлъхьэн
ущӀыӏумыгъуэлъхьэн
щӀыӏумыгъуэлъхьэн
дыщӀыӏумыгъуэлъхьэн
фыщӀыӏумыгъуэлъхьэн
щӀыӏумыгъуэлъхьэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыӏугъуэлъхьэну
ущӀыӏугъуэлъхьэну
щӀыӏугъуэлъхьэну
дыщӀыӏугъуэлъхьэну
фыщӀыӏугъуэлъхьэну
щӀыӏугъуэлъхьэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыӏумыгъуэлъхьэну
ущӀыӏумыгъуэлъхьэну
щӀыӏумыгъуэлъхьэну
дыщӀыӏумыгъуэлъхьэну
фыщӀыӏумыгъуэлъхьэну
щӀыӏумыгъуэлъхьэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыӏугъуалъхьэу
уӏугъуалъхьэу
ӏугъуалъхьэу
дыӏугъуалъхьэу
фыӏугъуалъхьэу
ӏугъуалъхьэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыӏумыгъуалъхьэу
уӏумыгъуалъхьэу
ӏумыгъуалъхьэу
дыӏумыгъуалъхьэу
фыӏумыгъуалъхьэу
ӏумыгъуалъхьэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыӏугъуэлъхьауэ
уӏугъуэлъхьауэ
ӏугъуэлъхьауэ
дыӏугъуэлъхьауэ
фыӏугъуэлъхьауэ
ӏугъуэлъхьауэ / ӏугъуэлъхьа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыӏумыгъуэлъхьауэ
уӏумыгъуэлъхьауэ
ӏумыгъуэлъхьауэ
дыӏумыгъуэлъхьауэ
фыӏумыгъуэлъхьауэ
ӏумыгъуэлъхьауэ(хэ) / ӏумыгъуэлъхьа(хэ)у
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыӏугъуалъхьэурэ
уӏугъуалъхьэурэ
ӏугъуалъхьэурэ
дыӏугъуалъхьэурэ
фыӏугъуалъхьэурэ
ӏугъуалъхьэ(хэ)урэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыӏумыгъуалъхьэурэ
уӏумыгъуалъхьэурэ
ӏумыгъуалъхьэурэ
дыӏумыгъуалъхьэурэ
фыӏумыгъуалъхьэурэ
ӏумыгъуалъхьэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Заӏу бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гъуалъхь]э
[гъуалъхь]эр
--
[гъуалъхь]эхэр
Эргативнэ:
[гъуалъхь]э
[гъуалъхь]эм
--
[гъуалъхь]эхэм
Послеложнэ:
[гъуалъхь]экӀэ
[гъуалъхь]эмкӀэ
[гъуалъхь]эхэкӀэ
[гъуалъхь]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[гъуалъхь]эуэ
[гъуалъхь]эрауэ
[гъуалъхь]эхэу
[гъуалъхь]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Заӏу бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гъуэлъхь]а
[гъуэлъхь]ар
--
[гъуэлъхь]ахэр
Эргативнэ:
[гъуэлъхь]а
[гъуэлъхь]ам
--
[гъуэлъхь]ахэм
Послеложнэ:
[гъуэлъхь]акӀэ
[гъуэлъхь]амкӀэ
[гъуэлъхь]ахэкӀэ
[гъуэлъхь]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[гъуэлъхь]ауэ
[гъуэлъхь]арауэ
[гъуэлъхь]ахэу
[гъуэлъхь]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Заӏу бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гъуэлъхь]эн
[гъуэлъхь]эныр
--
[гъуэлъхь]энхэр
Эргативнэ:
[гъуэлъхь]эн
[гъуэлъхь]эным
--
[гъуэлъхь]энхэм
Послеложнэ:
[гъуэлъхь]энкӀэ
[гъуэлъхь]энымкӀэ
[гъуэлъхь]энхэкӀэ
[гъуэлъхь]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[гъуэлъхь]эну
[гъуэлъхь]энырауэ
[гъуэлъхь]энхэу
[гъуэлъхь]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Заӏу бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гъуэлъхь]эну
[гъуэлъхь]энур
--
[гъуэлъхь]энухэр
Эргативнэ:
[гъуэлъхь]эну
[гъуэлъхь]энум
--
[гъуэлъхь]энухэм
Послеложнэ:
[гъуэлъхь]энукӀэ
[гъуэлъхь]энумкӀэ
[гъуэлъхь]энухэкӀэ
[гъуэлъхь]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[гъуэлъхь]энууэ
[гъуэлъхь]энурауэ
[гъуэлъхь]энухэу
[гъуэлъхь]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зыгуэрым и гупэ, щӀыхьэпӀэ с. ху. гъуэлъын.
ЩАПХЪЭХЭР
Благъуэр псым Ӏуогъуалъхьэри егъэгъу. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
ӏугъуэлъхьэн: lie down near, next to or beside sth
УРЫСЫБЗЭ
ӏугъуэлъхьэн: лечь, расположиться около чего-л.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.