АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "щэщэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
щэщэн
щымыӀэныгъэ:
мыщэщэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыщэщэн
ущэщэн
щэщэн
дыщэщэн
фыщэщэн
щэщэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэн
умыщэщэн
мыщэщэн
дымыщэщэн
фымыщэщэн
мыщэщэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
щащэ!
фыщащэ!
щымыӀэныгъэ:
умыщащэ!
фымыщащэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
срещащэ
урещащэ
ирещащэ
дрещащэ
фрещащэ
ирещащэ
щымыӀэныгъэ:
сремыщащэ
уремыщащэ
иремыщащэ
дремыщащэ
фремыщащэ
иремыщащэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сощащэ(р)
уощащэ(р)
мэщащэ(р)
дощащэ(р)
фощащэ(р)
мэщащэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщащэркъым
ущащэркъым
щащэркъым
дыщащэркъым
фыщащэркъым
щащэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыщащэ(р)т
ущащэ(р)т
щащэ(р)т
дыщащэ(р)т
фыщащэ(р)т
щащэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщащэ(р)тэкъым
ущащэ(р)тэкъым
щащэ(р)тэкъым
дыщащэ(р)тэкъым
фыщащэ(р)тэкъым
щащэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщэщащ
ущэщащ
щэщащ
дыщэщащ
фыщэщащ
щэща(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщэщакъым
ущэщакъым
щэщакъым
дыщэщакъым
фыщэщакъым
щэща(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыщэщат
ущэщат
щэщат
дыщэщат
фыщэщат
щэща(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщэщатэкъым
ущэщатэкъым
щэщатэкъым
дыщэщатэкъым
фыщэщатэкъым
щэща(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэгъащ
ущэщэгъащ
щэщэгъащ
дыщэщэгъащ
фыщэщэгъащ
щэщэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэгъакъым
ущэщэгъакъым
щэщэгъакъым
дыщэщэгъакъым
фыщэщэгъакъым
щэщэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэгъат
ущэщэгъат
щэщэгъат
дыщэщэгъат
фыщэщэгъат
щэщэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэгъатэкъым
ущэщэгъатэкъым
щэщэгъатэкъым
дыщэщэгъатэкъым
фыщэщэгъатэкъым
щэщэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыщащэщ
ущащэщ
щащэщ
дыщащэщ
фыщащэщ
щащэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыщащэкъым
ущащэкъым
щащэкъым
дыщащэкъым
фыщащэкъым
щащэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыщащэт
ущащэт
щащэт
дыщащэт
фыщащэт
щащэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыщащэтэкъым
ущащэтэкъым
щащэтэкъым
дыщащэтэкъым
фыщащэтэкъым
щащэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнщ
ущэщэнщ
щэщэнщ
дыщэщэнщ
фыщэщэнщ
щэщэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэнкъым
ущэщэнкъым
щэщэнкъым
дыщэщэнкъым
фыщэщэнкъым
щэщэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнущ
ущэщэнущ
щэщэнущ
дыщэщэнущ
фыщэщэнущ
щэщэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэнукъым
ущэщэнукъым
щэщэнукъым
дыщэщэнукъым
фыщэщэнукъым
щэщэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщащэрэ
ущащэрэ
щащэрэ
дыщащэрэ
фыщащэрэ
щащэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщащэркъэ
ущащэркъэ
щащэркъэ
дыщащэркъэ
фыщащэркъэ
щащэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыщащэ(р)т
ущащэ(р)т
щащэ(р)т
дыщащэ(р)т
фыщащэ(р)т
щащэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщащэ(р)тэкъэ
ущащэ(р)тэкъэ
щащэ(р)тэкъэ
дыщащэ(р)тэкъэ
фыщащэ(р)тэкъэ
щащэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщэща
ущэща
щэща
дыщэща
фыщэща
щэща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщэщакъэ
ущэщакъэ
щэщакъэ
дыщэщакъэ
фыщэщакъэ
щэща(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыщэщат
ущэщат
щэщат
дыщэщат
фыщэщат
щэща(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщэщатэкъэ
ущэщатэкъэ
щэщатэкъэ
дыщэщатэкъэ
фыщэщатэкъэ
щэща(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэгъа
ущэщэгъа
щэщэгъа
дыщэщэгъа
фыщэщэгъа
щэщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэгъакъэ
ущэщэгъакъэ
щэщэгъакъэ
дыщэщэгъакъэ
фыщэщэгъакъэ
щэщэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэгъат
ущэщэгъат
щэщэгъат
дыщэщэгъат
фыщэщэгъат
щэщэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэгъатэкъэ
ущэщэгъатэкъэ
щэщэгъатэкъэ
дыщэщэгъатэкъэ
фыщэщэгъатэкъэ
щэщэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыщащэ
ущащэ
щащэ
дыщащэ
фыщащэ
щащэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыщащэкъэ
ущащэкъэ
щащэкъэ
дыщащэкъэ
фыщащэкъэ
щащэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыщащэт
ущащэт
щащэт
дыщащэт
фыщащэт
щащэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыщащэтэкъэ
ущащэтэкъэ
щащэтэкъэ
дыщащэтэкъэ
фыщащэтэкъэ
щащэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэн
ущэщэн
щэщэн
дыщэщэн
фыщэщэн
щэщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэнкъэ
ущэщэнкъэ
щэщэнкъэ
дыщэщэнкъэ
фыщэщэнкъэ
щэщэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэну
ущэщэну
щэщэну
дыщэщэну
фыщэщэну
щэщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэнукъэ
ущэщэнукъэ
щэщэнукъэ
дыщэщэнукъэ
фыщэщэнукъэ
щэщэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщащэмэ
ущащэмэ
щащэмэ
дыщащэмэ
фыщащэмэ
щащэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщащэмэ
умыщащэмэ
мыщащэмэ
дымыщащэмэ
фымыщащэмэ
мыщащэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщэщамэ
ущэщамэ
щэщамэ
дыщэщамэ
фыщэщамэ
щэща(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщамэ
умыщэщамэ
мыщэщамэ
дымыщэщамэ
фымыщэщамэ
мыщэща(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыщэщэгъамэ
ущэщэгъамэ
щэщэгъамэ
дыщэщэгъамэ
фыщэщэгъамэ
щэщэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэгъамэ
умыщэщэгъамэ
мыщэщэгъамэ
дымыщэщэгъамэ
фымыщэщэгъамэ
мыщэщэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнмэ
ущэщэнмэ
щэщэнмэ
дыщэщэнмэ
фыщэщэнмэ
щэщэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэнмэ
умыщэщэнмэ
мыщэщэнмэ
дымыщэщэнмэ
фымыщэщэнмэ
мыщэщэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнумэ
ущэщэнумэ
щэщэнумэ
дыщэщэнумэ
фыщэщэнумэ
щэщэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэнумэ
умыщэщэнумэ
мыщэщэнумэ
дымыщэщэнумэ
фымыщэщэнумэ
мыщэщэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщащэтэмэ
ущащэтэмэ
щащэтэмэ
дыщащэтэмэ
фыщащэтэмэ
щащэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщащэтэмэ
умыщащэтэмэ
мыщащэтэмэ
дымыщащэтэмэ
фымыщащэтэмэ
мыщащэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщэщатэмэ
ущэщатэмэ
щэщатэмэ
дыщэщатэмэ
фыщэщатэмэ
щэща(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщатэмэ
умыщэщатэмэ
мыщэщатэмэ
дымыщэщатэмэ
фымыщэщатэмэ
мыщэща(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыщэщэгъатэмэ
ущэщэгъатэмэ
щэщэгъатэмэ
дыщэщэгъатэмэ
фыщэщэгъатэмэ
щэщэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэгъатэмэ
умыщэщэгъатэмэ
мыщэщэгъатэмэ
дымыщэщэгъатэмэ
фымыщэщэгъатэмэ
мыщэщэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнтэмэ
ущэщэнтэмэ
щэщэнтэмэ
дыщэщэнтэмэ
фыщэщэнтэмэ
щэщэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэнтэмэ
умыщэщэнтэмэ
мыщэщэнтэмэ
дымыщэщэнтэмэ
фымыщэщэнтэмэ
мыщэщэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнутэмэ
ущэщэнутэмэ
щэщэнутэмэ
дыщэщэнутэмэ
фыщэщэнутэмэ
щэщэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэнутэмэ
умыщэщэнутэмэ
мыщэщэнутэмэ
дымыщэщэнутэмэ
фымыщэщэнутэмэ
мыщэщэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнт
ущэщэнт
щэщэнт
дыщэщэнт
фыщэщэнт
щэщэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэнтэкъым
ущэщэнтэкъым
щэщэнтэкъым
дыщэщэнтэкъым
фыщэщэнтэкъым
щэщэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнут
ущэщэнут
щэщэнут
дыщэщэнут
фыщэщэнут
щэщэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщэщэнутэкъым
ущэщэнутэкъым
щэщэнутэкъым
дыщэщэнутэкъым
фыщэщэнутэкъым
щэщэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщащэми
ущащэми
щащэми
дыщащэми
фыщащэми
щащэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщащэми
умыщащэми
мыщащэми
дымыщащэми
фымыщащэми
мыщащэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщэщами
ущэщами
щэщами
дыщэщами
фыщэщами
щэща(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщами
умыщэщами
мыщэщами
дымыщэщами
фымыщэщами
мыщэща(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыщэщэгъами
ущэщэгъами
щэщэгъами
дыщэщэгъами
фыщэщэгъами
щэщэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэгъами
умыщэщэгъами
мыщэщэгъами
дымыщэщэгъами
фымыщэщэгъами
мыщэщэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнми
ущэщэнми
щэщэнми
дыщэщэнми
фыщэщэнми
щэщэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэнми
умыщэщэнми
мыщэщэнми
дымыщэщэнми
фымыщэщэнми
мыщэщэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнуми
ущэщэнуми
щэщэнуми
дыщэщэнуми
фыщэщэнуми
щэщэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэнуми
умыщэщэнуми
мыщэщэнуми
дымыщэщэнуми
фымыщэщэнуми
мыщэщэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщащэтэми
ущащэтэми
щащэтэми
дыщащэтэми
фыщащэтэми
щащэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщащэтэми
умыщащэтэми
мыщащэтэми
дымыщащэтэми
фымыщащэтэми
мыщащэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщэщатэми
ущэщатэми
щэщатэми
дыщэщатэми
фыщэщатэми
щэща(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщатэми
умыщэщатэми
мыщэщатэми
дымыщэщатэми
фымыщэщатэми
мыщэща(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыщэщэгъатэми
ущэщэгъатэми
щэщэгъатэми
дыщэщэгъатэми
фыщэщэгъатэми
щэщэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэгъатэми
умыщэщэгъатэми
мыщэщэгъатэми
дымыщэщэгъатэми
фымыщэщэгъатэми
мыщэщэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнтэми
ущэщэнтэми
щэщэнтэми
дыщэщэнтэми
фыщэщэнтэми
щэщэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэнтэми
умыщэщэнтэми
мыщэщэнтэми
дымыщэщэнтэми
фымыщэщэнтэми
мыщэщэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщэщэнутэми
ущэщэнутэми
щэщэнутэми
дыщэщэнутэми
фыщэщэнутэми
щэщэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщэщэнутэми
умыщэщэнутэми
мыщэщэнутэми
дымыщэщэнутэми
фымыщэщэнутэми
мыщэщэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъщэщэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыщэщаи
ущэщаи
щэщаи
дыщэщаи
фыщэщаи
щэщаи
щымыӀэныгъэ:
сыщэщакъыми
ущэщакъыми
щэщакъыми
дыщэщакъыми
фыщэщакъыми
щэщакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыщэщащэрэт
ущэщащэрэт
щэщащэрэт
дыщэщащэрэт
фыщэщащэрэт
щэщащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыщэщащэрэт
умыщэщащэрэт
мыщэщащэрэт
дымыщэщащэрэт
фымыщэщащэрэт
мыщэщащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнщ
ущэщагъэнщ
щэщагъэнщ
дыщэщагъэнщ
фыщэщагъэнщ
щэщагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнкъым
ущэщагъэнкъым
щэщагъэнкъым
дыщэщагъэнкъым
фыщэщагъэнкъым
щэщагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнт
ущэщагъэнт
щэщагъэнт
дыщэщагъэнт
фыщэщагъэнт
щэщагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнтэкъым
ущэщагъэнтэкъым
щэщагъэнтэкъым
дыщэщагъэнтэкъым
фыщэщагъэнтэкъым
щэщагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыщэщагъэн
ущэщагъэн
щэщагъэн
дыщэщагъэн
фыщэщагъэн
щэщагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнкъэ
ущэщагъэнкъэ
щэщагъэнкъэ
дыщэщагъэнкъэ
фыщэщагъэнкъэ
щэщагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнт
ущэщагъэнт
щэщагъэнт
дыщэщагъэнт
фыщэщагъэнт
щэщагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнтэкъэ
ущэщагъэнтэкъэ
щэщагъэнтэкъэ
дыщэщагъэнтэкъэ
фыщэщагъэнтэкъэ
щэщагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнущ
ущэщагъэнущ
щэщагъэнущ
дыщэщагъэнущ
фыщэщагъэнущ
щэщагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнукъым
ущэщагъэнукъым
щэщагъэнукъым
дыщэщагъэнукъым
фыщэщагъэнукъым
щэщагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнут
ущэщагъэнут
щэщагъэнут
дыщэщагъэнут
фыщэщагъэнут
щэщагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнутэкъым
ущэщагъэнутэкъым
щэщагъэнутэкъым
дыщэщагъэнутэкъым
фыщэщагъэнутэкъым
щэщагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыщэщагъэну
ущэщагъэну
щэщагъэну
дыщэщагъэну
фыщэщагъэну
щэщагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнукъэ
ущэщагъэнукъэ
щэщагъэнукъэ
дыщэщагъэнукъэ
фыщэщагъэнукъэ
щэщагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнут
ущэщагъэнут
щэщагъэнут
дыщэщагъэнут
фыщэщагъэнут
щэщагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыщэщагъэнутэкъэ
ущэщагъэнутэкъэ
щэщагъэнутэкъэ
дыщэщагъэнутэкъэ
фыщэщагъэнутэкъэ
щэщагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщащэ
ущащэ
щащэ
дыщащэ
фыщащэ
щащэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщащэ
умыщащэ
мыщащэ
дымыщащэ
фымыщащэ
мыщащэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщэща
ущэща
щэща
дыщэща
фыщэща
щэща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщэща
умыщэща
мыщэща
дымыщэща
фымыщэща
мыщэща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщэщэгъа
ущэщэгъа
щэщэгъа
дыщэщэгъа
фыщэщэгъа
щэщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщэщэгъа
умыщэщэгъа
мыщэщэгъа
дымыщэщэгъа
фымыщэщэгъа
мыщэщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыщэщэн
ущэщэн
щэщэн
дыщэщэн
фыщэщэн
щэщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщэщэн
умыщэщэн
мыщэщэн
дымыщэщэн
фымыщэщэн
мыщэщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыщэщэну
ущэщэну
щэщэну
дыщэщэну
фыщэщэну
щэщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщэщэну
умыщэщэну
мыщэщэну
дымыщэщэну
фымыщэщэну
мыщэщэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщащэ
узэрыщащэ
зэрыщащэ
дызэрыщащэ
фызэрыщащэ
зэрыщащэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщащэ
узэрымыщащэ
зэрымыщащэ
дызэрымыщащэ
фызэрымыщащэ
мызэрыщащэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщэща
узэрыщэща
зэрыщэща
дызэрыщэща
фызэрыщэща
зэрыщэща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщэща
узэрымыщэща
зэрымыщэща
дызэрымыщэща
фызэрымыщэща
зэрымыщэща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщэщэгъа
узэрыщэщэгъа
зэрыщэщэгъа
дызэрыщэщэгъа
фызэрыщэщэгъа
зэрыщэщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщэщэгъа
узэрымыщэщэгъа
зэрымыщэщэгъа
дызэрымыщэщэгъа
фызэрымыщэщэгъа
зэрымыщэщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщэщэн
узэрыщэщэн
зэрыщэщэн
дызэрыщэщэн
фызэрыщэщэн
зэрыщэщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщэщэн
узэрымыщэщэн
зэрымыщэщэн
дызэрымыщэщэн
фызэрымыщэщэн
зэрымыщэщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщэщэну
узэрыщэщэну
зэрыщэщэну
дызэрыщэщэну
фызэрыщэщэну
зэрыщэщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщэщэну
узэрымыщэщэну
зэрымыщэщэну
дызэрымыщэщэну
фызэрымыщэщэну
зэрымыщэщэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщащэ
ущыщащэ
щыщащэ
дыщыщащэ
фыщыщащэ
щыщащэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщащэ
ущымыщащэ
щымыщащэ
дыщымыщащэ
фыщымыщащэ
щымыщащэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщэща
ущыщэща
щыщэща
дыщыщэща
фыщыщэща
щыщэща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщэща
ущымыщэща
щымыщэща
дыщымыщэща
фыщымыщэща
щымыщэща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщэщэгъа
ущыщэщэгъа
щыщэщэгъа
дыщыщэщэгъа
фыщыщэщэгъа
щыщэщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщэщэгъа
ущымыщэщэгъа
щымыщэщэгъа
дыщымыщэщэгъа
фыщымыщэщэгъа
щымыщэщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщэщэн
ущыщэщэн
щыщэщэн
дыщыщэщэн
фыщыщэщэн
щыщэщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщэщэн
ущымыщэщэн
щымыщэщэн
дыщымыщэщэн
фыщымыщэщэн
щымыщэщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщэщэну
ущыщэщэну
щыщэщэну
дыщыщэщэну
фыщыщэщэну
щыщэщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщэщэну
ущымыщэщэну
щымыщэщэну
дыщымыщэщэну
фыщымыщэщэну
щымыщэщэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщащэ
уздэщащэ
здэщащэ
дыздэщащэ
фыздэщащэ
здэщащэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщащэ
уздэмыщащэ
здэмыщащэ
дыздэмыщащэ
фыздэмыщащэ
здэмыщащэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщэща
уздэщэща
здэщэща
дыздэщэща
фыздэщэща
здэщэща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщэща
уздэмыщэща
здэмыщэща
дыздэмыщэща
фыздэмыщэща
здэмыщэща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщэщэгъа
уздэщэщэгъа
здэщэщэгъа
дыздэщэщэгъа
фыздэщэщэгъа
здэщэщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщэщэгъа
уздэмыщэщэгъа
здэмыщэщэгъа
дыздэмыщэщэгъа
фыздэмыщэщэгъа
здэмыщэщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщэщэн
уздэщэщэн
здэщэщэн
дыздэщэщэн
фыздэщэщэн
здэщэщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщэщэн
уздэмыщэщэн
здэмыщэщэн
дыздэмыщэщэн
фыздэмыщэщэн
здэмыщэщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщэщэну
уздэщэщэну
здэщэщэну
дыздэщэщэну
фыздэщэщэну
здэщэщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщэщэну
уздэмыщэщэну
здэмыщэщэну
дыздэмыщэщэну
фыздэмыщэщэну
здэмыщэщэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщащэ
ущӀэщащэ
щӀэщащэ
дыщӀэщащэ
фыщӀэщащэ
щӀэщащэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщащэ
ущӀэмыщащэ
щӀэмыщащэ
дыщӀэмыщащэ
фыщӀэмыщащэ
щӀэмыщащэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщэща
ущӀэщэща
щӀэщэща
дыщӀэщэща
фыщӀэщэща
щӀэщэща(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщэща
ущӀэмыщэща
щӀэмыщэща
дыщӀэмыщэща
фыщӀэмыщэща
щӀэмыщэща(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщэщэгъа
ущӀэщэщэгъа
щӀэщэщэгъа
дыщӀэщэщэгъа
фыщӀэщэщэгъа
щӀэщэщэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщэщэгъа
ущӀэмыщэщэгъа
щӀэмыщэщэгъа
дыщӀэмыщэщэгъа
фыщӀэмыщэщэгъа
щӀэмыщэщэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщэщэн
ущӀэщэщэн
щӀэщэщэн
дыщӀэщэщэн
фыщӀэщэщэн
щӀэщэщэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщэщэн
ущӀэмыщэщэн
щӀэмыщэщэн
дыщӀэмыщэщэн
фыщӀэмыщэщэн
щӀэмыщэщэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщэщэну
ущӀэщэщэну
щӀэщэщэну
дыщӀэщэщэну
фыщӀэщэщэну
щӀэщэщэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщэщэну
ущӀэмыщэщэну
щӀэмыщэщэну
дыщӀэмыщэщэну
фыщӀэмыщэщэну
щӀэмыщэщэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщащэу
ущащэу
щащэу
дыщащэу
фыщащэу
щащэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщащэу
умыщащэу
мыщащэу
дымыщащэу
фымыщащэу
мыщащэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщэщауэ
ущэщауэ
щэщауэ
дыщэщауэ
фыщэщауэ
щэщауэ / щэща(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщэщауэ
умыщэщауэ
мыщэщауэ
дымыщэщауэ
фымыщэщауэ
мыщэщауэ(хэ) / мыщэща(хэ)у
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыщащэурэ
ущащэурэ
щащэурэ
дыщащэурэ
фыщащэурэ
щащэ(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыщащэурэ
умыщащэурэ
мыщащэурэ
дымыщащэурэ
фымыщащэурэ
мыщащэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[щащ]э
[щащ]эр
--
[щащ]эхэр
Эргативнэ:
[щащ]э
[щащ]эм
--
[щащ]эхэм
Послеложнэ:
[щащ]экӀэ
[щащ]эмкӀэ
[щащ]эхэкӀэ
[щащ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[щащ]эуэ
[щащ]эрауэ
[щащ]эхэу
[щащ]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[щэщ]а
[щэщ]ар
--
[щэщ]ахэр
Эргативнэ:
[щэщ]а
[щэщ]ам
--
[щэщ]ахэм
Послеложнэ:
[щэщ]акӀэ
[щэщ]амкӀэ
[щэщ]ахэкӀэ
[щэщ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[щэщ]ауэ
[щэщ]арауэ
[щэщ]ахэу
[щэщ]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[щэщ]эн
[щэщ]эныр
--
[щэщ]энхэр
Эргативнэ:
[щэщ]эн
[щэщ]эным
--
[щэщ]энхэм
Послеложнэ:
[щэщ]энкӀэ
[щэщ]энымкӀэ
[щэщ]энхэкӀэ
[щэщ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[щэщ]эну
[щэщ]энырауэ
[щэщ]энхэу
[щэщ]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[щэщ]эну
[щэщ]энур
--
[щэщ]энухэр
Эргативнэ:
[щэщ]эну
[щэщ]энум
--
[щэщ]энухэм
Послеложнэ:
[щэщ]энукӀэ
[щэщ]энумкӀэ
[щэщ]энухэкӀэ
[щэщ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[щэщ]энууэ
[щэщ]энурауэ
[щэщ]энухэу
[щэщ]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
ЦӀыкӀу-цӀыкӀуу къутэн, зэпкърылъэлъын.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
Хьэлыуэ ӀупщӀэр мэщащэ.
Абдж фалъэр щэщащ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
щэщэн: crumble, shatter, fall apart into small pieces
Хьэлыуэ ӀупщӀэр мэщащэ: the piece of halwa is crumbling.
Абдж фалъэр щэщащ: the class cup shattered.
УРЫСЫБЗЭ
щэщэн: рассыпаться, развалиться на мелкие части
Хьэлыуэ ӀупщӀэр мэщащэ: кусок халвы рассыпается.
Абдж фалъэр щэщащ: стеклянная чашка расщепилась.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.