АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "щыпэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар):
щыӀэныгъэ:
щыпэн
щымыӀэныгъэ:
мыщыпэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыщыпэн
ущыпэн
щыпэн
дыщыпэн
фыщыпэн
щыпэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэн
умыщыпэн
мыщыпэн
дымыщыпэн
фымыщыпэн
мыщыпэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
щыпэ!
фыщыпэ!
щымыӀэныгъэ:
умыщыпэ!
фымыщыпэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
срещыпэ
урещыпэ
ирещыпэ
дрещыпэ
фрещыпэ
ирещыпэ
щымыӀэныгъэ:
сремыщыпэ
уремыщыпэ
иремыщыпэ
дремыщыпэ
фремыщыпэ
иремыщыпэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сощыпэ(р)
уощыпэ(р)
мэщыпэ(р)
дощыпэ(р)
фощыпэ(р)
мэщыпэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэркъым
ущыпэркъым
щыпэркъым
дыщыпэркъым
фыщыпэркъым
щыпэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпэ(р)т
ущыпэ(р)т
щыпэ(р)т
дыщыпэ(р)т
фыщыпэ(р)т
щыпэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэ(р)тэкъым
ущыпэ(р)тэкъым
щыпэ(р)тэкъым
дыщыпэ(р)тэкъым
фыщыпэ(р)тэкъым
щыпэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпащ
ущыпащ
щыпащ
дыщыпащ
фыщыпащ
щыпа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщыпакъым
ущыпакъым
щыпакъым
дыщыпакъым
фыщыпакъым
щыпа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпат
ущыпат
щыпат
дыщыпат
фыщыпат
щыпа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщыпатэкъым
ущыпатэкъым
щыпатэкъым
дыщыпатэкъым
фыщыпатэкъым
щыпа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэгъащ
ущыпэгъащ
щыпэгъащ
дыщыпэгъащ
фыщыпэгъащ
щыпэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэгъакъым
ущыпэгъакъым
щыпэгъакъым
дыщыпэгъакъым
фыщыпэгъакъым
щыпэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэгъат
ущыпэгъат
щыпэгъат
дыщыпэгъат
фыщыпэгъат
щыпэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэгъатэкъым
ущыпэгъатэкъым
щыпэгъатэкъым
дыщыпэгъатэкъым
фыщыпэгъатэкъым
щыпэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыщыпэщ
ущыпэщ
щыпэщ
дыщыпэщ
фыщыпэщ
щыпэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэкъым
ущыпэкъым
щыпэкъым
дыщыпэкъым
фыщыпэкъым
щыпэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыщыпэт
ущыпэт
щыпэт
дыщыпэт
фыщыпэт
щыпэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэтэкъым
ущыпэтэкъым
щыпэтэкъым
дыщыпэтэкъым
фыщыпэтэкъым
щыпэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнщ
ущыпэнщ
щыпэнщ
дыщыпэнщ
фыщыпэнщ
щыпэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэнкъым
ущыпэнкъым
щыпэнкъым
дыщыпэнкъым
фыщыпэнкъым
щыпэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнущ
ущыпэнущ
щыпэнущ
дыщыпэнущ
фыщыпэнущ
щыпэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэнукъым
ущыпэнукъым
щыпэнукъым
дыщыпэнукъым
фыщыпэнукъым
щыпэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэрэ
ущыпэрэ
щыпэрэ
дыщыпэрэ
фыщыпэрэ
щыпэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэркъэ
ущыпэркъэ
щыпэркъэ
дыщыпэркъэ
фыщыпэркъэ
щыпэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпэ(р)т
ущыпэ(р)т
щыпэ(р)т
дыщыпэ(р)т
фыщыпэ(р)т
щыпэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэ(р)тэкъэ
ущыпэ(р)тэкъэ
щыпэ(р)тэкъэ
дыщыпэ(р)тэкъэ
фыщыпэ(р)тэкъэ
щыпэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпа
ущыпа
щыпа
дыщыпа
фыщыпа
щыпа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщыпакъэ
ущыпакъэ
щыпакъэ
дыщыпакъэ
фыщыпакъэ
щыпа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпат
ущыпат
щыпат
дыщыпат
фыщыпат
щыпа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщыпатэкъэ
ущыпатэкъэ
щыпатэкъэ
дыщыпатэкъэ
фыщыпатэкъэ
щыпа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэгъа
ущыпэгъа
щыпэгъа
дыщыпэгъа
фыщыпэгъа
щыпэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэгъакъэ
ущыпэгъакъэ
щыпэгъакъэ
дыщыпэгъакъэ
фыщыпэгъакъэ
щыпэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэгъат
ущыпэгъат
щыпэгъат
дыщыпэгъат
фыщыпэгъат
щыпэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэгъатэкъэ
ущыпэгъатэкъэ
щыпэгъатэкъэ
дыщыпэгъатэкъэ
фыщыпэгъатэкъэ
щыпэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыщыпэ
ущыпэ
щыпэ
дыщыпэ
фыщыпэ
щыпэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэкъэ
ущыпэкъэ
щыпэкъэ
дыщыпэкъэ
фыщыпэкъэ
щыпэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыщыпэт
ущыпэт
щыпэт
дыщыпэт
фыщыпэт
щыпэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэтэкъэ
ущыпэтэкъэ
щыпэтэкъэ
дыщыпэтэкъэ
фыщыпэтэкъэ
щыпэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэн
ущыпэн
щыпэн
дыщыпэн
фыщыпэн
щыпэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэнкъэ
ущыпэнкъэ
щыпэнкъэ
дыщыпэнкъэ
фыщыпэнкъэ
щыпэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэну
ущыпэну
щыпэну
дыщыпэну
фыщыпэну
щыпэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэнукъэ
ущыпэнукъэ
щыпэнукъэ
дыщыпэнукъэ
фыщыпэнукъэ
щыпэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэмэ
ущыпэмэ
щыпэмэ
дыщыпэмэ
фыщыпэмэ
щыпэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэмэ
умыщыпэмэ
мыщыпэмэ
дымыщыпэмэ
фымыщыпэмэ
мыщыпэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпамэ
ущыпамэ
щыпамэ
дыщыпамэ
фыщыпамэ
щыпа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпамэ
умыщыпамэ
мыщыпамэ
дымыщыпамэ
фымыщыпамэ
мыщыпа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыщыпэгъамэ
ущыпэгъамэ
щыпэгъамэ
дыщыпэгъамэ
фыщыпэгъамэ
щыпэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэгъамэ
умыщыпэгъамэ
мыщыпэгъамэ
дымыщыпэгъамэ
фымыщыпэгъамэ
мыщыпэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнмэ
ущыпэнмэ
щыпэнмэ
дыщыпэнмэ
фыщыпэнмэ
щыпэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэнмэ
умыщыпэнмэ
мыщыпэнмэ
дымыщыпэнмэ
фымыщыпэнмэ
мыщыпэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнумэ
ущыпэнумэ
щыпэнумэ
дыщыпэнумэ
фыщыпэнумэ
щыпэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэнумэ
умыщыпэнумэ
мыщыпэнумэ
дымыщыпэнумэ
фымыщыпэнумэ
мыщыпэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэтэмэ
ущыпэтэмэ
щыпэтэмэ
дыщыпэтэмэ
фыщыпэтэмэ
щыпэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэтэмэ
умыщыпэтэмэ
мыщыпэтэмэ
дымыщыпэтэмэ
фымыщыпэтэмэ
мыщыпэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпатэмэ
ущыпатэмэ
щыпатэмэ
дыщыпатэмэ
фыщыпатэмэ
щыпа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпатэмэ
умыщыпатэмэ
мыщыпатэмэ
дымыщыпатэмэ
фымыщыпатэмэ
мыщыпа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыщыпэгъатэмэ
ущыпэгъатэмэ
щыпэгъатэмэ
дыщыпэгъатэмэ
фыщыпэгъатэмэ
щыпэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэгъатэмэ
умыщыпэгъатэмэ
мыщыпэгъатэмэ
дымыщыпэгъатэмэ
фымыщыпэгъатэмэ
мыщыпэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнтэмэ
ущыпэнтэмэ
щыпэнтэмэ
дыщыпэнтэмэ
фыщыпэнтэмэ
щыпэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэнтэмэ
умыщыпэнтэмэ
мыщыпэнтэмэ
дымыщыпэнтэмэ
фымыщыпэнтэмэ
мыщыпэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнутэмэ
ущыпэнутэмэ
щыпэнутэмэ
дыщыпэнутэмэ
фыщыпэнутэмэ
щыпэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэнутэмэ
умыщыпэнутэмэ
мыщыпэнутэмэ
дымыщыпэнутэмэ
фымыщыпэнутэмэ
мыщыпэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнт
ущыпэнт
щыпэнт
дыщыпэнт
фыщыпэнт
щыпэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэнтэкъым
ущыпэнтэкъым
щыпэнтэкъым
дыщыпэнтэкъым
фыщыпэнтэкъым
щыпэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнут
ущыпэнут
щыпэнут
дыщыпэнут
фыщыпэнут
щыпэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыщыпэнутэкъым
ущыпэнутэкъым
щыпэнутэкъым
дыщыпэнутэкъым
фыщыпэнутэкъым
щыпэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэми
ущыпэми
щыпэми
дыщыпэми
фыщыпэми
щыпэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэми
умыщыпэми
мыщыпэми
дымыщыпэми
фымыщыпэми
мыщыпэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпами
ущыпами
щыпами
дыщыпами
фыщыпами
щыпа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпами
умыщыпами
мыщыпами
дымыщыпами
фымыщыпами
мыщыпа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыщыпэгъами
ущыпэгъами
щыпэгъами
дыщыпэгъами
фыщыпэгъами
щыпэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэгъами
умыщыпэгъами
мыщыпэгъами
дымыщыпэгъами
фымыщыпэгъами
мыщыпэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнми
ущыпэнми
щыпэнми
дыщыпэнми
фыщыпэнми
щыпэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэнми
умыщыпэнми
мыщыпэнми
дымыщыпэнми
фымыщыпэнми
мыщыпэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнуми
ущыпэнуми
щыпэнуми
дыщыпэнуми
фыщыпэнуми
щыпэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэнуми
умыщыпэнуми
мыщыпэнуми
дымыщыпэнуми
фымыщыпэнуми
мыщыпэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэтэми
ущыпэтэми
щыпэтэми
дыщыпэтэми
фыщыпэтэми
щыпэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэтэми
умыщыпэтэми
мыщыпэтэми
дымыщыпэтэми
фымыщыпэтэми
мыщыпэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыщыпатэми
ущыпатэми
щыпатэми
дыщыпатэми
фыщыпатэми
щыпа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпатэми
умыщыпатэми
мыщыпатэми
дымыщыпатэми
фымыщыпатэми
мыщыпа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыщыпэгъатэми
ущыпэгъатэми
щыпэгъатэми
дыщыпэгъатэми
фыщыпэгъатэми
щыпэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэгъатэми
умыщыпэгъатэми
мыщыпэгъатэми
дымыщыпэгъатэми
фымыщыпэгъатэми
мыщыпэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнтэми
ущыпэнтэми
щыпэнтэми
дыщыпэнтэми
фыщыпэнтэми
щыпэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэнтэми
умыщыпэнтэми
мыщыпэнтэми
дымыщыпэнтэми
фымыщыпэнтэми
мыщыпэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыщыпэнутэми
ущыпэнутэми
щыпэнутэми
дыщыпэнутэми
фыщыпэнутэми
щыпэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыщыпэнутэми
умыщыпэнутэми
мыщыпэнутэми
дымыщыпэнутэми
фымыщыпэнутэми
мыщыпэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыщыпаи
ущыпаи
щыпаи
дыщыпаи
фыщыпаи
щыпаи
щымыӀэныгъэ:
сыщыпакъыми
ущыпакъыми
щыпакъыми
дыщыпакъыми
фыщыпакъыми
щыпакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыщыпащэрэт
ущыпащэрэт
щыпащэрэт
дыщыпащэрэт
фыщыпащэрэт
щыпащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыщыпащэрэт
умыщыпащэрэт
мыщыпащэрэт
дымыщыпащэрэт
фымыщыпащэрэт
мыщыпащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнщ
ущыпагъэнщ
щыпагъэнщ
дыщыпагъэнщ
фыщыпагъэнщ
щыпагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнкъым
ущыпагъэнкъым
щыпагъэнкъым
дыщыпагъэнкъым
фыщыпагъэнкъым
щыпагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнт
ущыпагъэнт
щыпагъэнт
дыщыпагъэнт
фыщыпагъэнт
щыпагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнтэкъым
ущыпагъэнтэкъым
щыпагъэнтэкъым
дыщыпагъэнтэкъым
фыщыпагъэнтэкъым
щыпагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыщыпагъэн
ущыпагъэн
щыпагъэн
дыщыпагъэн
фыщыпагъэн
щыпагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнкъэ
ущыпагъэнкъэ
щыпагъэнкъэ
дыщыпагъэнкъэ
фыщыпагъэнкъэ
щыпагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнт
ущыпагъэнт
щыпагъэнт
дыщыпагъэнт
фыщыпагъэнт
щыпагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнтэкъэ
ущыпагъэнтэкъэ
щыпагъэнтэкъэ
дыщыпагъэнтэкъэ
фыщыпагъэнтэкъэ
щыпагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнущ
ущыпагъэнущ
щыпагъэнущ
дыщыпагъэнущ
фыщыпагъэнущ
щыпагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнукъым
ущыпагъэнукъым
щыпагъэнукъым
дыщыпагъэнукъым
фыщыпагъэнукъым
щыпагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнут
ущыпагъэнут
щыпагъэнут
дыщыпагъэнут
фыщыпагъэнут
щыпагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнутэкъым
ущыпагъэнутэкъым
щыпагъэнутэкъым
дыщыпагъэнутэкъым
фыщыпагъэнутэкъым
щыпагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыщыпагъэну
ущыпагъэну
щыпагъэну
дыщыпагъэну
фыщыпагъэну
щыпагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнукъэ
ущыпагъэнукъэ
щыпагъэнукъэ
дыщыпагъэнукъэ
фыщыпагъэнукъэ
щыпагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнут
ущыпагъэнут
щыпагъэнут
дыщыпагъэнут
фыщыпагъэнут
щыпагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыщыпагъэнутэкъэ
ущыпагъэнутэкъэ
щыпагъэнутэкъэ
дыщыпагъэнутэкъэ
фыщыпагъэнутэкъэ
щыпагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыпэ
ущыпэ
щыпэ
дыщыпэ
фыщыпэ
щыпэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщыпэ
умыщыпэ
мыщыпэ
дымыщыпэ
фымыщыпэ
мыщыпэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыпа
ущыпа
щыпа
дыщыпа
фыщыпа
щыпа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщыпа
умыщыпа
мыщыпа
дымыщыпа
фымыщыпа
мыщыпа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыпэгъа
ущыпэгъа
щыпэгъа
дыщыпэгъа
фыщыпэгъа
щыпэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщыпэгъа
умыщыпэгъа
мыщыпэгъа
дымыщыпэгъа
фымыщыпэгъа
мыщыпэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыщыпэн
ущыпэн
щыпэн
дыщыпэн
фыщыпэн
щыпэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщыпэн
умыщыпэн
мыщыпэн
дымыщыпэн
фымыщыпэн
мыщыпэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыщыпэну
ущыпэну
щыпэну
дыщыпэну
фыщыпэну
щыпэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщыпэну
умыщыпэну
мыщыпэну
дымыщыпэну
фымыщыпэну
мыщыпэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщыпэ
узэрыщыпэ
зэрыщыпэ
дызэрыщыпэ
фызэрыщыпэ
зэрыщыпэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщыпэ
узэрымыщыпэ
зэрымыщыпэ
дызэрымыщыпэ
фызэрымыщыпэ
мызэрыщыпэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщыпа
узэрыщыпа
зэрыщыпа
дызэрыщыпа
фызэрыщыпа
зэрыщыпа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщыпа
узэрымыщыпа
зэрымыщыпа
дызэрымыщыпа
фызэрымыщыпа
зэрымыщыпа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщыпэгъа
узэрыщыпэгъа
зэрыщыпэгъа
дызэрыщыпэгъа
фызэрыщыпэгъа
зэрыщыпэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщыпэгъа
узэрымыщыпэгъа
зэрымыщыпэгъа
дызэрымыщыпэгъа
фызэрымыщыпэгъа
зэрымыщыпэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщыпэн
узэрыщыпэн
зэрыщыпэн
дызэрыщыпэн
фызэрыщыпэн
зэрыщыпэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщыпэн
узэрымыщыпэн
зэрымыщыпэн
дызэрымыщыпэн
фызэрымыщыпэн
зэрымыщыпэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыщыпэну
узэрыщыпэну
зэрыщыпэну
дызэрыщыпэну
фызэрыщыпэну
зэрыщыпэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыщыпэну
узэрымыщыпэну
зэрымыщыпэну
дызэрымыщыпэну
фызэрымыщыпэну
зэрымыщыпэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщыпэ
ущыщыпэ
щыщыпэ
дыщыщыпэ
фыщыщыпэ
щыщыпэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщыпэ
ущымыщыпэ
щымыщыпэ
дыщымыщыпэ
фыщымыщыпэ
щымыщыпэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщыпа
ущыщыпа
щыщыпа
дыщыщыпа
фыщыщыпа
щыщыпа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщыпа
ущымыщыпа
щымыщыпа
дыщымыщыпа
фыщымыщыпа
щымыщыпа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщыпэгъа
ущыщыпэгъа
щыщыпэгъа
дыщыщыпэгъа
фыщыщыпэгъа
щыщыпэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщыпэгъа
ущымыщыпэгъа
щымыщыпэгъа
дыщымыщыпэгъа
фыщымыщыпэгъа
щымыщыпэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщыпэн
ущыщыпэн
щыщыпэн
дыщыщыпэн
фыщыщыпэн
щыщыпэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщыпэн
ущымыщыпэн
щымыщыпэн
дыщымыщыпэн
фыщымыщыпэн
щымыщыпэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыщыпэну
ущыщыпэну
щыщыпэну
дыщыщыпэну
фыщыщыпэну
щыщыпэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыщыпэну
ущымыщыпэну
щымыщыпэну
дыщымыщыпэну
фыщымыщыпэну
щымыщыпэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщыпэ
уздэщыпэ
здэщыпэ
дыздэщыпэ
фыздэщыпэ
здэщыпэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщыпэ
уздэмыщыпэ
здэмыщыпэ
дыздэмыщыпэ
фыздэмыщыпэ
здэмыщыпэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщыпа
уздэщыпа
здэщыпа
дыздэщыпа
фыздэщыпа
здэщыпа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщыпа
уздэмыщыпа
здэмыщыпа
дыздэмыщыпа
фыздэмыщыпа
здэмыщыпа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщыпэгъа
уздэщыпэгъа
здэщыпэгъа
дыздэщыпэгъа
фыздэщыпэгъа
здэщыпэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщыпэгъа
уздэмыщыпэгъа
здэмыщыпэгъа
дыздэмыщыпэгъа
фыздэмыщыпэгъа
здэмыщыпэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщыпэн
уздэщыпэн
здэщыпэн
дыздэщыпэн
фыздэщыпэн
здэщыпэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщыпэн
уздэмыщыпэн
здэмыщыпэн
дыздэмыщыпэн
фыздэмыщыпэн
здэмыщыпэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэщыпэну
уздэщыпэну
здэщыпэну
дыздэщыпэну
фыздэщыпэну
здэщыпэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыщыпэну
уздэмыщыпэну
здэмыщыпэну
дыздэмыщыпэну
фыздэмыщыпэну
здэмыщыпэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщыпэ
ущӀэщыпэ
щӀэщыпэ
дыщӀэщыпэ
фыщӀэщыпэ
щӀэщыпэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщыпэ
ущӀэмыщыпэ
щӀэмыщыпэ
дыщӀэмыщыпэ
фыщӀэмыщыпэ
щӀэмыщыпэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщыпа
ущӀэщыпа
щӀэщыпа
дыщӀэщыпа
фыщӀэщыпа
щӀэщыпа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщыпа
ущӀэмыщыпа
щӀэмыщыпа
дыщӀэмыщыпа
фыщӀэмыщыпа
щӀэмыщыпа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщыпэгъа
ущӀэщыпэгъа
щӀэщыпэгъа
дыщӀэщыпэгъа
фыщӀэщыпэгъа
щӀэщыпэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщыпэгъа
ущӀэмыщыпэгъа
щӀэмыщыпэгъа
дыщӀэмыщыпэгъа
фыщӀэмыщыпэгъа
щӀэмыщыпэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщыпэн
ущӀэщыпэн
щӀэщыпэн
дыщӀэщыпэн
фыщӀэщыпэн
щӀэщыпэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщыпэн
ущӀэмыщыпэн
щӀэмыщыпэн
дыщӀэмыщыпэн
фыщӀэмыщыпэн
щӀэмыщыпэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэщыпэну
ущӀэщыпэну
щӀэщыпэну
дыщӀэщыпэну
фыщӀэщыпэну
щӀэщыпэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыщыпэну
ущӀэмыщыпэну
щӀэмыщыпэну
дыщӀэмыщыпэну
фыщӀэмыщыпэну
щӀэмыщыпэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыпэу
ущыпэу
щыпэу
дыщыпэу
фыщыпэу
щыпэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщыпэу
умыщыпэу
мыщыпэу
дымыщыпэу
фымыщыпэу
мыщыпэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыпауэ
ущыпауэ
щыпауэ
дыщыпауэ
фыщыпауэ
щыпауэ / щыпа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыщыпауэ
умыщыпауэ
мыщыпауэ
дымыщыпауэ
фымыщыпауэ
мыщыпауэ(хэ) / мыщыпа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыщыпэурэ
ущыпэурэ
щыпэурэ
дыщыпэурэ
фыщыпэурэ
щыпэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыщыпэурэ
умыщыпэурэ
мыщыпэурэ
дымыщыпэурэ
фымыщыпэурэ
мыщыпэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[щып]э
[щып]эр
--
[щып]эхэр
Эргативнэ:
[щып]э
[щып]эм
--
[щып]эхэм
Послеложнэ:
[щып]экӀэ
[щып]эмкӀэ
[щып]эхэкӀэ
[щып]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[щып]эу
[щып]эрауэ
[щып]эхэу
[щып]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[щып]а
[щып]ар
--
[щып]ахэр
Эргативнэ:
[щып]а
[щып]ам
--
[щып]ахэм
Послеложнэ:
[щып]акӀэ
[щып]амкӀэ
[щып]ахэкӀэ
[щып]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[щып]ауэ
[щып]арауэ
[щып]ахэу
[щып]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[щып]эн
[щып]эныр
--
[щып]энхэр
Эргативнэ:
[щып]эн
[щып]эным
--
[щып]энхэм
Послеложнэ:
[щып]энкӀэ
[щып]энымкӀэ
[щып]энхэкӀэ
[щып]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[щып]эну
[щып]энырауэ
[щып]энхэу
[щып]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[щып]эну
[щып]энур
--
[щып]энухэр
Эргативнэ:
[щып]эну
[щып]энум
--
[щып]энухэм
Послеложнэ:
[щып]энукӀэ
[щып]энумкӀэ
[щып]энухэкӀэ
[щып]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[щып]энуэ
[щып]энурауэ
[щып]энухэу
[щып]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Щыкъун щыпын, шхэн.
Зыгуэр ззхуэхьэсын, зэщӀэкъуэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
Джэджьей быныр мэщыпэ.
Сабийхэр мэщыпэри мэракӀуей жыгым и лъабжьэм щӀэтщ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
щыпэн: 1. peck (about birds) 2. gather, collect sth
Джэджьей быныр мэщыпэ: the chicks are pecking.
Сабийхэр мэщыпэри мэракӀуей жыгым и лъабжьэм щӀэтщ: the children stood under the mulberry tree picking berries.
УРЫСЫБЗЭ
щыпэн: 1. клевать (о птицах) 2. собирать что-л.
Джэджьей быныр мэщыпэ: цыплята клюют.
Сабийхэр мэщыпэри мэракӀуей жыгым и лъабжьэм щӀэтщ: дети стояли под тутовым деревом и собирали туту.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.