Wt/kbd/щхьэщыгъуэлъхьэн
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ɕħɐɕǝʁʷɐ'ɬħɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- щхьэ- + щы- + [гъуэлъхь] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "щхьэщыгъуэлъхьэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | щхьэщыгъуэлъхьэн |
| щымыӀэныгъэ: | щхьэщымыгъуэлъхьэн |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэн | ущхьэщыгъуэлъхьэн | щхьэщыгъуэлъхьэн | дыщхьэщыгъуэлъхьэн | фыщхьэщыгъуэлъхьэн | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэн | ущхьэщымыгъуэлъхьэн | щхьэщымыгъуэлъхьэн | дыщхьэщымыгъуэлъхьэн | фыщхьэщымыгъуэлъхьэн | щхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | щхьэщыгъуалъхьэ! | фыщхьэщыгъуалъхьэ! |
| щымыӀэныгъэ: | ущхьэщымыгъуалъхьэ! | фыщхьэщымыгъуалъхьэ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыщхьэщрегъуалъхьэ | ущхьэщрегъуалъхьэ | щхьэщрегъуалъхьэ | дыщхьэщрегъуалъхьэ | фыщхьэщрегъуалъхьэ | щхьэщрегъуалъхьэ |
| щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщремыгъуалъхьэ | ущхьэщремыгъуалъхьэ | щхьэщремыгъуалъхьэ | дыщхьэщремыгъуалъхьэ | фыщхьэщремыгъуалъхьэ | щхьэщремыгъуалъхьэ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщогъуалъхьэ(р) | ущхьэщогъуалъхьэ(р) | щхьэщогъуалъхьэ(р) | щхьэщогъуалъхьэ(р) | фыщхьэщогъуалъхьэ(р) | щхьэщогъуалъхьэ(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэркъым | ущхьэщыгъуалъхьэркъым | щхьэщыгъуалъхьэркъым | дыщхьэщыгъуалъхьэркъым | фыщхьэщыгъуалъхьэркъым | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэ(р)т | ущхьэщыгъуалъхьэ(р)т | щхьэщыгъуалъхьэ(р)т | дыщхьэщыгъуалъхьэ(р)т | фыщхьэщыгъуалъхьэ(р)т | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъым | ущхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъым | щхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъым | дыщхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъым | фыщхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъым | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)(р)тэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьащ | ущхьэщыгъуэлъхьащ | щхьэщыгъуэлъхьащ | дыщхьэщыгъуэлъхьащ | фыщхьэщыгъуэлъхьащ | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьакъым | ущхьэщыгъуэлъхьакъым | щхьэщыгъуэлъхьакъым | дыщхьэщыгъуэлъхьакъым | фыщхьэщыгъуэлъхьакъым | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьат | ущхьэщыгъуэлъхьат | щхьэщыгъуэлъхьат | дыщхьэщыгъуэлъхьат | фыщхьэщыгъуэлъхьат | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьатэкъым | ущхьэщыгъуэлъхьатэкъым | щхьэщыгъуэлъхьатэкъым | дыщхьэщыгъуэлъхьатэкъым | фыщхьэщыгъуэлъхьатэкъым | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъащ | ущхьэщыгъуэлъхьэгъащ | щхьэщыгъуэлъхьэгъащ | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъащ | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъащ | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъакъым | ущхьэщыгъуэлъхьэгъакъым | щхьэщыгъуэлъхьэгъакъым | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъакъым | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъакъым | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъат | ущхьэщыгъуэлъхьэгъат | щхьэщыгъуэлъхьэгъат | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъат | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъат | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъым | ущхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъым | щхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъым | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъым | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъым | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэщ | ущхьэщыгъуалъхьэщ | щхьэщыгъуалъхьэщ | дыщхьэщыгъуалъхьэщ | фыщхьэщыгъуалъхьэщ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэкъым | ущхьэщыгъуалъхьэкъым | щхьэщыгъуалъхьэкъым | дыщхьэщыгъуалъхьэкъым | фыщхьэщыгъуалъхьэкъым | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэт | ущхьэщыгъуалъхьэт | щхьэщыгъуалъхьэт | дыщхьэщыгъуалъхьэт | фыщхьэщыгъуалъхьэт | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэтэкъым | ущхьэщыгъуалъхьэтэкъым | щхьэщыгъуалъхьэтэкъым | дыщхьэщыгъуалъхьэтэкъым | фыщхьэщыгъуалъхьэтэкъым | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнщ | ущхьэщыгъуэлъхьэнщ | щхьэщыгъуэлъхьэнщ | дыщхьэщыгъуэлъхьэнщ | фыщхьэщыгъуэлъхьэнщ | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнкъым | ущхьэщыгъуэлъхьэнкъым | щхьэщыгъуэлъхьэнкъым | дыщхьэщыгъуэлъхьэнкъым | фыщхьэщыгъуэлъхьэнкъым | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнущ | ущхьэщыгъуэлъхьэнущ | щхьэщыгъуэлъхьэнущ | дыщхьэщыгъуэлъхьэнущ | фыщхьэщыгъуэлъхьэнущ | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнукъым | ущхьэщыгъуэлъхьэнукъым | щхьэщыгъуэлъхьэнукъым | дыщхьэщыгъуэлъхьэнукъым | фыщхьэщыгъуэлъхьэнукъым | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэрэ | ущхьэщыгъуалъхьэрэ | щхьэщыгъуалъхьэрэ | дыщхьэщыгъуалъхьэрэ | фыщхьэщыгъуалъхьэрэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэркъэ | ущхьэщыгъуалъхьэркъэ | щхьэщыгъуалъхьэркъэ | дыщхьэщыгъуалъхьэркъэ | фыщхьэщыгъуалъхьэркъэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)ркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэ(р)т | ущхьэщыгъуалъхьэ(р)т | щхьэщыгъуалъхьэ(р)т | дыщхьэщыгъуалъхьэ(р)т | фыщхьэщыгъуалъхьэ(р)т | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | ущхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | щхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | дыщхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | фыщхьэщыгъуалъхьэ(р)тэкъэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)(р)тэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьа | ущхьэщыгъуэлъхьа | щхьэщыгъуэлъхьа | дыщхьэщыгъуэлъхьа | фыщхьэщыгъуэлъхьа | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьакъэ | ущхьэщыгъуэлъхьакъэ | щхьэщыгъуэлъхьакъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьакъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьакъэ | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьат | ущхьэщыгъуэлъхьат | щхьэщыгъуэлъхьат | дыщхьэщыгъуэлъхьат | фыщхьэщыгъуэлъхьат | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьатэкъэ | ущхьэщыгъуэлъхьатэкъэ | щхьэщыгъуэлъхьатэкъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьатэкъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьатэкъэ | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | ущхьэщыгъуэлъхьэгъа | щхьэщыгъуэлъхьэгъа | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъакъэ | ущхьэщыгъуэлъхьэгъакъэ | щхьэщыгъуэлъхьэгъакъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъакъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъакъэ | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъат | ущхьэщыгъуэлъхьэгъат | щхьэщыгъуэлъхьэгъат | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъат | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъат | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъэ | ущхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъэ | щхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэкъэ | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэ | ущхьэщыгъуалъхьэ | щхьэщыгъуалъхьэ | дыщхьэщыгъуалъхьэ | фыщхьэщыгъуалъхьэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэкъэ | ущхьэщыгъуалъхьэкъэ | щхьэщыгъуалъхьэкъэ | дыщхьэщыгъуалъхьэкъэ | фыщхьэщыгъуалъхьэкъэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэт | ущхьэщыгъуалъхьэт | щхьэщыгъуалъхьэт | дыщхьэщыгъуалъхьэт | фыщхьэщыгъуалъхьэт | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэтэкъэ | ущхьэщыгъуалъхьэтэкъэ | щхьэщыгъуалъхьэтэкъэ | дыщхьэщыгъуалъхьэтэкъэ | фыщхьэщыгъуалъхьэтэкъэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэн | ущхьэщыгъуэлъхьэн | щхьэщыгъуэлъхьэн | дыщхьэщыгъуэлъхьэн | фыщхьэщыгъуэлъхьэн | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнкъэ | ущхьэщыгъуэлъхьэнкъэ | щхьэщыгъуэлъхьэнкъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэнкъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэнкъэ | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэну | ущхьэщыгъуэлъхьэну | щхьэщыгъуэлъхьэну | дыщхьэщыгъуэлъхьэну | фыщхьэщыгъуэлъхьэну | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнукъэ | ущхьэщыгъуэлъхьэнукъэ | щхьэщыгъуэлъхьэнукъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэнукъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэнукъэ | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэмэ | ущхьэщыгъуалъхьэмэ | щхьэщыгъуалъхьэмэ | дыщхьэщыгъуалъхьэмэ | фыщхьэщыгъуалъхьэмэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуалъхьэмэ | ущхьэщымыгъуалъхьэмэ | щхьэщымыгъуалъхьэмэ | дыщхьэщымыгъуалъхьэмэ | фыщхьэщымыгъуалъхьэмэ | щхьэщымыгъуалъхьэ(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьамэ | ущхьэщыгъуэлъхьамэ | щхьэщыгъуэлъхьамэ | дыщхьэщыгъуэлъхьамэ | фыщхьэщыгъуэлъхьамэ | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьамэ | ущхьэщымыгъуэлъхьамэ | щхьэщымыгъуэлъхьамэ | дыщхьэщымыгъуэлъхьамэ | фыщхьэщымыгъуэлъхьамэ | щхьэщмыгъуэлъхьа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъамэ | ущхьэщыгъуэлъхьэгъамэ | щхьэщыгъуэлъхьэгъамэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъамэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъамэ | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэгъамэ | ущхьэщымыгъуэлъхьэгъамэ | щхьэщымыгъуэлъхьэгъамэ | дыщхьэщымыгъуэлъхьэгъамэ | фыщхьэщымыгъуэлъхьэгъамэ | щхьэщымыгъуэлъхьэгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнмэ | ущхьэщыгъуэлъхьэнмэ | щхьэщыгъуэлъхьэнмэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэнмэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэнмэ | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэнмэ | ущхьэщымыгъуэлъхьэнмэ | щхьэщымыгъуэлъхьэнмэ | дыщхьэщымыгъуэлъхьэнмэ | фыщхьэщымыгъуэлъхьэнмэ | щхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнумэ | ущхьэщыгъуэлъхьэнумэ | щхьэщыгъуэлъхьэнумэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэнумэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэнумэ | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэнумэ | ущхьэщымыгъуэлъхьэнумэ | щхьэщымыгъуэлъхьэнумэ | дыщхьэщымыгъуэлъхьэнумэ | фыщхьэщымыгъуэлъхьэнумэ | щхьэщымыгъуэлъхьэну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэтэмэ | ущхьэщыгъуалъхьэтэмэ | щхьэщыгъуалъхьэтэмэ | дыщхьэщыгъуалъхьэтэмэ | фыщхьэщыгъуалъхьэтэмэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуалъхьэтэмэ | ущхьэщымыгъуалъхьэтэмэ | щхьэщымыгъуалъхьэтэмэ | дыщхьэщымыгъуалъхьэтэмэ | фыщхьэщымыгъуалъхьэтэмэ | щхьэщымыгъуалъхьэ(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьатэмэ | ущхьэщыгъуэлъхьатэмэ | щхьэщыгъуэлъхьатэмэ | дыщхьэщыгъуэлъхьатэмэ | фыщхьэщыгъуэлъхьатэмэ | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьатэмэ | ущхьэщымыгъуэлъхьатэмэ | щхьэщымыгъуэлъхьатэмэ | дыщхьэщымыгъуэлъхьатэмэ | фыщхьэщымыгъуэлъхьатэмэ | щхьэщымыгъуэлъхьа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэмэ | ущхьэщыгъуэлъхьэгъатэмэ | щхьэщыгъуэлъхьэгъатэмэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэмэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэмэ | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэгъатэмэ | ущхьэщымыгъуэлъхьэгъатэмэ | щхьэщымыгъуэлъхьэгъатэмэ | дыщхьэщымыгъуэлъхьэгъатэмэ | фыщхьэщымыгъуэлъхьэгъатэмэ | щхьэщымыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнтэмэ | ущхьэщыгъуэлъхьэнтэмэ | щхьэщыгъуэлъхьэнтэмэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэнтэмэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэнтэмэ | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэнтэмэ | ущхьэщымыгъуэлъхьэнтэмэ | щхьэщымыгъуэлъхьэнтэмэ | дыщхьэщымыгъуэлъхьэнтэмэ | фыщхьэщымыгъуэлъхьэнтэмэ | щхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнутэмэ | ущхьэщыгъуэлъхьэнутэмэ | щхьэщыгъуэлъхьэнутэмэ | дыщхьэщыгъуэлъхьэнутэмэ | фыщхьэщыгъуэлъхьэнутэмэ | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэнутэмэ | ущхьэщымыгъуэлъхьэнутэмэ | щхьэщымыгъуэлъхьэнутэмэ | дыщхьэщымыгъуэлъхьэнутэмэ | фыщхьэщымыгъуэлъхьэнутэмэ | щхьэщымыгъуэлъхьэну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнт | ущхьэщыгъуэлъхьэнт | щхьэщыгъуэлъхьэнт | дыщхьэщыгъуэлъхьэнт | фыщхьэщыгъуэлъхьэнт | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнтэкъым | ущхьэщыгъуэлъхьэнтэкъым | щхьэщыгъуэлъхьэнтэкъым | дыщхьэщыгъуэлъхьэнтэкъым | фыщхьэщыгъуэлъхьэнтэкъым | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнут | ущхьэщыгъуэлъхьэнут | щхьэщыгъуэлъхьэнут | дыщхьэщыгъуэлъхьэнут | фыщхьэщыгъуэлъхьэнут | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнутэкъым | ущхьэщыгъуэлъхьэнутэкъым | щхьэщыгъуэлъхьэнутэкъым | дыщхьэщыгъуэлъхьэнутэкъым | фыщхьэщыгъуэлъхьэнутэкъым | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэми | ущхьэщыгъуалъхьэми | щхьэщыгъуалъхьэми | дыщхьэщыгъуалъхьэми | фыщхьэщыгъуалъхьэми | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуалъхьэми | ущхьэщымыгъуалъхьэми | щхьэщымыгъуалъхьэми | дыщхьэщымыгъуалъхьэми | фыщхьэщымыгъуалъхьэми | щхьэщымыгъуалъхьэ(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьами | ущхьэщыгъуэлъхьами | щхьэщыгъуэлъхьами | дыщхьэщыгъуэлъхьами | фыщхьэщыгъуэлъхьами | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьами | ущхьэщымыгъуэлъхьами | щхьэщымыгъуэлъхьами | дыщхьэщымыгъуэлъхьами | фыщхьэщымыгъуэлъхьами | щхьэщымыгъуэлъхьа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъами | ущхьэщыгъуэлъхьэгъами | щхьэщыгъуэлъхьэгъами | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъами | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъами | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэгъами | ущхьэщымыгъуэлъхьэгъами | щхьэщымыгъуэлъхьэгъами | дыщхьэщымыгъуэлъхьэгъами | фыщхьэщымыгъуэлъхьэгъами | щхьэщымыгъуэлъхьэгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнми | ущхьэщыгъуэлъхьэнми | щхьэщыгъуэлъхьэнми | дыщхьэщыгъуэлъхьэнми | фыщхьэщыгъуэлъхьэнми | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэнми | ущхьэщымыгъуэлъхьэнми | щхьэщымыгъуэлъхьэнми | дыщхьэщымыгъуэлъхьэнми | фыщхьэщымыгъуэлъхьэнми | щхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнуми | ущхьэщыгъуэлъхьэнуми | щхьэщыгъуэлъхьэнуми | дыщхьэщыгъуэлъхьэнуми | фыщхьэщыгъуэлъхьэнуми | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэнуми | ущхьэщымыгъуэлъхьэнуми | щхьэщымыгъуэлъхьэнуми | дыщхьэщымыгъуэлъхьэнуми | фыщхьэщымыгъуэлъхьэнуми | щхьэщымыгъуэлъхьэну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуалъхьэтэми | ущхьэщыгъуалъхьэтэми | щхьэщыгъуалъхьэтэми | дыщхьэщыгъуалъхьэтэми | фыщхьэщыгъуалъхьэтэми | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуалъхьэтэми | ущхьэщымыгъуалъхьэтэми | щхьэщымыгъуалъхьэтэми | дыщхьэщымыгъуалъхьэтэми | фыщхьэщымыгъуалъхьэтэми | щхьэщымыгъуалъхьэ(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьатэми | ущхьэщыгъуэлъхьатэми | щхьэщыгъуэлъхьатэми | дыщхьэщыгъуэлъхьатэми | фыщхьэщыгъуэлъхьатэми | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьатэми | ущхьэщымыгъуэлъхьатэми | щхьэщымыгъуэлъхьатэми | дыщхьэщымыгъуэлъхьатэми | фыщхьэщымыгъуэлъхьатэми | щхьэщымыгъуэлъхьа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэми | ущхьэщыгъуэлъхьэгъатэми | щхьэщыгъуэлъхьэгъатэми | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэми | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъатэми | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэгъатэми | ущхьэщымыгъуэлъхьэгъатэми | щхьэщымыгъуэлъхьэгъатэми | дыщхьэщымыгъуэлъхьэгъатэми | фыщхьэщымыгъуэлъхьэгъатэми | щхьэщымыгъуэлъхьэгъа(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнтэми | ущхьэщыгъуэлъхьэнтэми | щхьэщыгъуэлъхьэнтэми | дыщхьэщыгъуэлъхьэнтэми | фыщхьэщыгъуэлъхьэнтэми | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэнтэми | ущхьэщымыгъуэлъхьэнтэми | щхьэщымыгъуэлъхьэнтэми | дыщхьэщымыгъуэлъхьэнтэми | фыщхьэщымыгъуэлъхьэнтэми | щхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьэнутэми | ущхьэщыгъуэлъхьэнутэми | щхьэщыгъуэлъхьэнутэми | дыщхьэщыгъуэлъхьэнутэми | фыщхьэщыгъуэлъхьэнутэми | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьэнутэми | ущхьэщымыгъуэлъхьэнутэми | щхьэщымыгъуэлъхьэнутэми | дыщхьэщымыгъуэлъхьэнутэми | фыщхьэщымыгъуэлъхьэнутэми | щхьэщымыгъуэлъхьэну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъгъуэлъхьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьаи | ущхьэщыгъуэлъхьаи | щхьэщыгъуэлъхьаи | дыщхьэщыгъуэлъхьаи | фыщхьэщыгъуэлъхьаи | щхьэщыгъуэлъхьаи |
| щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьакъыми | ущхьэщыгъуэлъхьакъыми | щхьэщыгъуэлъхьакъыми | дыщхьэщыгъуэлъхьакъыми | фыщхьэщыгъуэлъхьакъыми | щхьэщыгъуэлъхьакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьащэрэт | ущхьэщыгъуэлъхьащэрэт | щхьэщыгъуэлъхьащэрэт | дыщхьэщыгъуэлъхьащэрэт | фыщхьэщыгъуэлъхьащэрэт | щхьэщыгъуэлъхьащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщымыгъуэлъхьащэрэт | ущхьэщымыгъуэлъхьащэрэт | щхьэщымыгъуэлъхьащэрэт | дыщхьэщымыгъуэлъхьащэрэт | фыщхьэщымыгъуэлъхьащэрэт | щхьэщымыгъуэлъхьащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнщ | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнщ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнщ | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнщ | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнщ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнкъым | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнкъым | щхьэщыгъуэлъхьагъэнкъым | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнкъым | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнкъым | щхьэщыгъуэлъхьагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнт | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнт | щхьэщыгъуэлъхьагъэнт | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнт | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнт | щхьэщыгъуэлъхьагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъым | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъым | щхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъым | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъым | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъым | щхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэн | ущхьэщыгъуэлъхьагъэн | щхьэщыгъуэлъхьагъэн | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэн | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэн | щхьэщыгъуэлъхьагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнкъэ | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнкъэ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнкъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнкъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнкъэ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнт | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнт | щхьэщыгъуэлъхьагъэнт | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнт | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнт | щхьэщыгъуэлъхьагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъэ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнущ | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнущ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнущ | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнущ | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнущ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнукъым | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнукъым | щхьэщыгъуэлъхьагъэнукъым | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнукъым | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнукъым | щхьэщыгъуэлъхьагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнут | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнут | щхьэщыгъуэлъхьагъэнут | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнут | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнут | щхьэщыгъуэлъхьагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъым | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъым | щхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъым | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъым | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъым | щхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэну | ущхьэщыгъуэлъхьагъэну | щхьэщыгъуэлъхьагъэну | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэну | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэну | щхьэщыгъуэлъхьагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнукъэ | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнукъэ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнукъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнукъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнукъэ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнут | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнут | щхьэщыгъуэлъхьагъэнут | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнут | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнут | щхьэщыгъуэлъхьагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сыщхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | ущхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | дыщхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | фыщхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъэ | щхьэщыгъуэлъхьагъэнутэкъэ |
| Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщхьэщыгъуалъхьэ | ущхьэщыгъуалъхьэ | щхьэщыгъуалъхьэ | дыщхьэщыгъуалъхьэ | фыщхьэщыгъуалъхьэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщхьэщымыгъуалъхьэ | ущхьэщымыгъуалъхьэ | щхьэщымыгъуалъхьэ | дыщхьэщымыгъуалъхьэ | фыщхьэщымыгъуалъхьэ | щхьэщымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщхьэщыгъуэлъхьа | ущхьэщыгъуэлъхьа | щхьэщыгъуэлъхьа | дыщхьэщыгъуэлъхьа | фыщхьэщыгъуэлъхьа | щхьэщыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщхьэщымыгъуэлъхьа | ущхьэщымыгъуэлъхьа | щхьэщымыгъуэлъхьа | дыщхьэщымыгъуэлъхьа | фыщхьэщымыгъуэлъхьа | щхьэщымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | ущхьэщыгъуэлъхьэгъа | щхьэщыгъуэлъхьэгъа | дыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | фыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | щхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | ущхьэщымыгъуэлъхьэгъа | щхьэщымыгъуэлъхьэгъа | дыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | фыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | щхьэщымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыщхьэщыгъуэлъхьэн | ущхьэщыгъуэлъхьэн | щхьэщыгъуэлъхьэн | дыщхьэщыгъуэлъхьэн | фыщхьэщыгъуэлъхьэн | щхьэщыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыщхьэщымыгъуэлъхьэн | ущхьэщымыгъуэлъхьэн | щхьэщымыгъуэлъхьэн | дыщхьэщымыгъуэлъхьэн | фыщхьэщымыгъуэлъхьэн | щхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сыщхьэщыгъуэлъхьэну | ущхьэщыгъуэлъхьэну | щхьэщыгъуэлъхьэну | дыщхьэщыгъуэлъхьэну | фыщхьэщыгъуэлъхьэну | щхьэщыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сыщхьэщымыгъуэлъхьэну | ущхьэщымыгъуэлъхьэну | щхьэщымыгъуэлъхьэну | дыщхьэщымыгъуэлъхьэну | фыщхьэщымыгъуэлъхьэну | щхьэщымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщыгъуалъхьэ | узэрыщхьэщыгъуалъхьэ | зэрыщхьэщыгъуалъхьэ | дызэрыщхьэщыгъуалъхьэ | фызэрыщхьэщыгъуалъхьэ | зэрыщхьэщыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщымыгъуалъхьэ | узэрыщхьэщымыгъуалъхьэ | зэрыщхьэщымыгъуалъхьэ | дызэрыщхьэщымыгъуалъхьэ | фызэрыщхьэщымыгъуалъхьэ | зэрыщхьэщымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщыгъуэлъхьа | узэрыщхьэщыгъуэлъхьа | зэрыщхьэщыгъуэлъхьа | дызэрыщхьэщыгъуэлъхьа | фызэрыщхьэщыгъуэлъхьа | зэрыщхьэщыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщымыгъуэлъхьа | узэрыщхьэщымыгъуэлъхьа | зэрыщхьэщымыгъуэлъхьа | дызэрыщхьэщымыгъуэлъхьа | фызэрыщхьэщымыгъуэлъхьа | зэрыщхьэщымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | узэрыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | зэрыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | дызэрыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | фызэрыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | зэрыщхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | узэрыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | зэрыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | дызэрыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | фызэрыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | зэрыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщыгъуэлъхьэн | узэрыщхьэщыгъуэлъхьэн | зэрыщхьэщыгъуэлъхьэн | дызэрыщхьэщыгъуэлъхьэн | фызэрыщхьэщыгъуэлъхьэн | зэрыщхьэщыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщымыгъуэлъхьэн | узэрыщхьэщымыгъуэлъхьэн | зэрыщхьэщымыгъуэлъхьэн | дызэрыщхьэщымыгъуэлъхьэн | фызэрыщхьэщымыгъуэлъхьэн | зэрыщхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщыгъуэлъхьэну | узэрыщхьэщыгъуэлъхьэну | зэрыщхьэщыгъуэлъхьэну | дызэрыщхьэщыгъуэлъхьэну | фызэрыщхьэщыгъуэлъхьэну | зэрыщхьэщыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрыщхьэщымыгъуэлъхьэну | узэрыщхьэщымыгъуэлъхьэну | зэрыщхьэщымыгъуэлъхьэну | дызэрыщхьэщымыгъуэлъхьэну | фызэрыщхьэщымыгъуэлъхьэну | зэрыщхьэщымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщыщхьэщыгъуалъхьэ | ущыщхьэщыгъуалъхьэ | щыщхьэщыгъуалъхьэ | дыщыщхьэщыгъуалъхьэ | фыщыщхьэщыгъуалъхьэ | щыщхьэщыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыщхьэщымыгъуалъхьэ | ущыщхьэщымыгъуалъхьэ | щыщхьэщымыгъуалъхьэ | дыщыщхьэщымыгъуалъхьэ | фыщыщхьэщымыгъуалъхьэ | щыщхьэщымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыщхьэщыгъуэлъхьа | ущыщхьэщыгъуэлъхьа | щыщхьэщыгъуэлъхьа | дыщыщхьэщыгъуэлъхьа | фыщыщхьэщыгъуэлъхьа | щыщхьэщыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыщхьэщымыгъуэлъхьа | ущыщхьэщымыгъуэлъхьа | щыщхьэщымыгъуэлъхьа | дыщыщхьэщымыгъуэлъхьа | фыщыщхьэщымыгъуэлъхьа | щыщхьэщымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | ущыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | щыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | дыщыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | фыщыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | щыщхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | ущыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | щыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | дыщыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | фыщыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | щыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыщхьэщыгъуэлъхьэн | ущыщхьэщыгъуэлъхьэн | щыщхьэщыгъуэлъхьэн | дыщыщхьэщыгъуэлъхьэн | фыщыщхьэщыгъуэлъхьэн | щыщхьэщыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыщхьэщымыгъуэлъхьэн | ущыщхьэщымыгъуэлъхьэн | щыщхьэщымыгъуэлъхьэн | дыщыщхьэщымыгъуэлъхьэн | фыщыщхьэщымыгъуэлъхьэн | щыщхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщыщхьэщыгъуэлъхьэну | ущыщхьэщыгъуэлъхьэну | щыщхьэщыгъуэлъхьэну | дыщыщхьэщыгъуэлъхьэну | фыщыщхьэщыгъуэлъхьэну | щыщхьэщыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщыщхьэщымыгъуэлъхьэну | ущыщхьэщымыгъуэлъхьэну | щыщхьэщымыгъуэлъхьэну | дыщыщхьэщымыгъуэлъхьэну | фыщыщхьэщымыгъуэлъхьэну | щыщхьэщымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздыщхьэщыгъуалъхьэ | уздыщхьэщыгъуалъхьэ | здыщхьэщыгъуалъхьэ | дыздыщхьэщыгъуалъхьэ | фыздыщхьэщыгъуалъхьэ | здыщхьэщыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыщхьэщымыгъуалъхьэ | уздыщхьэщымыгъуалъхьэ | здыщхьэщымыгъуалъхьэ | дыздыщхьэщымыгъуалъхьэ | фыздыщхьэщымыгъуалъхьэ | здыщхьэщымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздыщхьэщыгъуэлъхьа | уздыщхьэщыгъуэлъхьа | здыщхьэщыгъуэлъхьа | дыздыщхьэщыгъуэлъхьа | фыздыщхьэщыгъуэлъхьа | здыщхьэщыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыщхьэщымыгъуэлъхьа | уздыщхьэщымыгъуэлъхьа | здыщхьэщымыгъуэлъхьа | дыздыщхьэщымыгъуэлъхьа | фыздыщхьэщымыгъуэлъхьа | здыщхьэщымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | уздыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | здыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | дыздыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | фыздыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | здыщхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | уздыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | здыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | дыздыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | фыздыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | здыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздыщхьэщыгъуэлъхьэн | уздыщхьэщыгъуэлъхьэн | здыщхьэщыгъуэлъхьэн | дыздыщхьэщыгъуэлъхьэн | фыздыщхьэщыгъуэлъхьэн | здыщхьэщыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыщхьэщымыгъуэлъхьэн | уздыщхьэщымыгъуэлъхьэн | здыщхьэщымыгъуэлъхьэн | дыздыщхьэщымыгъуэлъхьэн | фыздыщхьэщымыгъуэлъхьэн | здыщхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздыщхьэщыгъуэлъхьэну | уздыщхьэщыгъуэлъхьэну | здыщхьэщыгъуэлъхьэну | дыздыщхьэщыгъуэлъхьэну | фыздыщхьэщыгъуэлъхьэну | здыщхьэщыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздыщхьэщымыгъуэлъхьэну | уздыщхьэщымыгъуэлъхьэну | здыщхьэщымыгъуэлъхьэну | дыздыщхьэщымыгъуэлъхьэну | фыздыщхьэщымыгъуэлъхьэну | здыщхьэщымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщыгъуалъхьэ | ущӀыщхьэщыгъуалъхьэ | щӀыщхьэщыгъуалъхьэ | дыщӀыщхьэщыгъуалъхьэ | фыщӀыщхьэщыгъуалъхьэ | щӀыщхьэщыгъуалъхьэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщымыгъуалъхьэ | ущӀыщхьэщымыгъуалъхьэ | щӀыщхьэщымыгъуалъхьэ | дыщӀыщхьэщымыгъуалъхьэ | фыщӀыщхьэщымыгъуалъхьэ | щӀыщхьэщымыгъуалъхьэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщыгъуэлъхьа | ущӀыщхьэщыгъуэлъхьа | щӀыщхьэщыгъуэлъхьа | дыщӀыщхьэщыгъуэлъхьа | фыщӀыщхьэщыгъуэлъхьа | щӀыщхьэщыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьа | ущӀыщхьэщымыгъуэлъхьа | щӀыщхьэщымыгъуэлъхьа | дыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьа | фыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьа | щӀыщхьэщымыгъуэлъхьа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | ущӀыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | щӀыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | дыщӀыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | фыщӀыщхьэщыгъуэлъхьэгъа | щӀыщхьэщыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | ущӀыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | щӀыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | дыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | фыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа | щӀыщхьэщымыгъуэлъхьэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщыгъуэлъхьэн | ущӀыщхьэщыгъуэлъхьэн | щӀыщхьэщыгъуэлъхьэн | дыщӀыщхьэщыгъуэлъхьэн | фыщӀыщхьэщыгъуэлъхьэн | щӀыщхьэщыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьэн | ущӀыщхьэщымыгъуэлъхьэн | щӀыщхьэщымыгъуэлъхьэн | дыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьэн | фыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьэн | щӀыщхьэщымыгъуэлъхьэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщыгъуэлъхьэну | ущӀыщхьэщыгъуэлъхьэну | щӀыщхьэщыгъуэлъхьэну | дыщӀыщхьэщыгъуэлъхьэну | фыщӀыщхьэщыгъуэлъхьэну | щӀыщхьэщыгъуэлъхьэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьэну | ущӀыщхьэщымыгъуэлъхьэну | щӀыщхьэщымыгъуэлъхьэну | дыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьэну | фыщӀыщхьэщымыгъуэлъхьэну | щӀыщхьэщымыгъуэлъхьэну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщхьэщыгъуалъхьэу | ущхьэщыгъуалъхьэу | щхьэщыгъуалъхьэу | дыщхьэщыгъуалъхьэу | фыщхьэщыгъуалъхьэу | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщхьэщымыгъуалъхьэу | ущхьэщымыгъуалъхьэу | щхьэщымыгъуалъхьэу | дыщхьэщымыгъуалъхьэу | фыщхьэщымыгъуалъхьэу | щхьэщымыгъуалъхьэ(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщхьэщыгъуэлъхьауэ | ущхьэщыгъуэлъхьауэ | щхьэщыгъуэлъхьауэ | дыщхьэщыгъуэлъхьауэ | фыщхьэщыгъуэлъхьауэ | щхьэщыгъуэлъхьауэ / щхьэщыгъуэлъхьа(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщхьэщымыгъуэлъхьауэ | ущхьэщымыгъуэлъхьауэ | щхьэщымыгъуэлъхьауэ | дыщхьэщымыгъуэлъхьауэ | фыщхьэщымыгъуэлъхьауэ | щхьэщымыгъуэлъхьауэ(хэ) / щхьэщымыгъуэлъхьа(хэ)у |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сыщхьэщыгъуалъхьэурэ | ущхьэщыгъуалъхьэурэ | щхьэщыгъуалъхьэурэ | дыщхьэщыгъуалъхьэурэ | фыщхьэщыгъуалъхьэурэ | щхьэщыгъуалъхьэ(хэ)урэ |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сыщхьэщымыгъуалъхьэурэ | ущхьэщымыгъуалъхьэурэ | щхьэщымыгъуалъхьэурэ | дыщхьэщымыгъуалъхьэурэ | фыщхьэщымыгъуалъхьэурэ | щхьэщымыгъуалъхьэ(хэ)урэ |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыпщхьэщогъуалъхьэ | сыщхьэщогъуалъхьэ | -- | сыфщхьэщогъуалъхьэ | сащхьэщогъуалъхьэ(хэ) |
| уэ | усщхьэщогъуалъхьэ | -- | ущхьэщогъуалъхьэ | утщхьэщогъуалъхьэ | -- | уащхьэщогъуалъхьэ(хэ) |
| ар | сщхьэщогъуалъхьэ | пщхьэщогъуалъхьэ | щхьэщогъуалъхьэ | тщхьэщогъуалъхьэ | фщхьэщогъуалъхьэ | ящхьэщогъуалъхьэ(хэ) |
| дэ | -- | дыпщхьэщогъуалъхьэ | дыщхьэщогъуалъхьэ | -- | дыфщхьэщогъуалъхьэ | дащхьэщогъуалъхьэ(хэ) |
| фэ | фысщхьэщогъуалъхьэ | -- | фыщхьэщогъуалъхьэ | фытщхьэщогъуалъхьэ | -- | фащхьэщогъуалъхьэ(хэ) |
| ахэр | сщхьэщогъуалъхьэ | пщхьэщогъуалъхьэ | щхьэщогъуалъхьэ | тщхьэщогъуалъхьэ | фщхьэщогъуалъхьэ | ящхьэщогъуалъхьэ(хэ) |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыпщхьэщыгъуалъхьэрэ] | сыщхьэщыгъуалъхьэрэ] | -- | сыфщхьэщыгъуалъхьэрэ] | сащхьэщыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| уэ | усщхьэщыгъуалъхьэрэ] | -- | ущхьэщыгъуалъхьэрэ] | утщхьэщыгъуалъхьэрэ] | -- | уащхьэщыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| ар | сщхьэщыгъуалъхьэрэ] | пщхьэщыгъуалъхьэрэ] | щхьэщыгъуалъхьэрэ] | тщхьэщыгъуалъхьэрэ] | фщхьэщыгъуалъхьэрэ] | ящхьэщыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| дэ | -- | дыпщхьэщыгъуалъхьэрэ] | дыщхьэщыгъуалъхьэрэ] | -- | дыфщхьэщыгъуалъхьэрэ] | дащхьэщыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| фэ | фысщхьэщыгъуалъхьэрэ] | -- | фыщхьэщыгъуалъхьэрэ] | фытдщхьэщыгъуалъхьэрэ] | -- | фащхьэщыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| ахэр | сщхьэщыгъуалъхьэрэ] | пщхьэщыгъуалъхьэрэ] | щхьэщыгъуалъхьэрэ] | тщхьэщыгъуалъхьэрэ] | фщхьэщыгъуалъхьэрэ] | ящхьэщыгъуалъхьэ(хэ)рэ] |
| -э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуалъхь]э | [гъуалъхь]эр | -- | [гъуалъхь]эхэр |
| Эргативнэ: | [гъуалъхь]э | [гъуалъхь]эм | -- | [гъуалъхь]эхэм |
| Послеложнэ: | [гъуалъхь]экӀэ | [гъуалъхь]эмкӀэ | [гъуалъхь]эхэкӀэ | [гъуалъхь]эхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гъуалъхь]эуэ | [гъуалъхь]эрауэ | [гъуалъхь]эхэу | [гъуалъхь]эхэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуэлъхь]а | [гъуэлъхь]ар | -- | [гъуэлъхь]ахэр |
| Эргативнэ: | [гъуэлъхь]а | [гъуэлъхь]ам | -- | [гъуэлъхь]ахэм |
| Послеложнэ: | [гъуэлъхь]акӀэ | [гъуэлъхь]амкӀэ | [гъуэлъхь]ахэкӀэ | [гъуэлъхь]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гъуэлъхь]ауэ | [гъуэлъхь]арауэ | [гъуэлъхь]ахэу | [гъуэлъхь]ахэрауэ |
| -эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуэлъхь]эн | [гъуэлъхь]эныр | -- | [гъуэлъхь]энхэр |
| Эргативнэ: | [гъуэлъхь]эн | [гъуэлъхь]эным | -- | [гъуэлъхь]энхэм |
| Послеложнэ: | [гъуэлъхь]энкӀэ | [гъуэлъхь]энымкӀэ | [гъуэлъхь]энхэкӀэ | [гъуэлъхь]энхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [гъуэлъхь]эну | [гъуэлъхь]энырауэ | [гъуэлъхь]энхэу | [гъуэлъхь]энхэрауэ |
| -эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [гъуэлъхь]эну | [гъуэлъхь]энур | -- | [гъуэлъхь]энухэр |
| Эргативнэ: | [гъуэлъхь]эну | [гъуэлъхь]энум | -- | [гъуэлъхь]энухэм |
| Послеложнэ: | [гъуэлъхь]энукӀэ | [гъуэлъхь]энумкӀэ | [гъуэлъхь]энухэкӀэ | [гъуэлъхь]энухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [гъуэлъхь]энууэ | [гъуэлъхь]энурауэ | [гъуэлъхь]энухэу | [гъуэлъхь]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым и щӀыӀукӀэ, и гъунэгъуу, и Ӏуфэм деж гъуэлъын.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Бгым щхьэщыгъуэлъхьэн.
- Псынэм щхьэщыгъуэлъхьэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- щхьэщыгъуэлъхьэн: lie down on top of sb or sth
- Бгым щхьэщыгъуэлъхьэн: lie down on top of the mountain.
- Псынэм щхьэщыгъуэлъхьэн: lie down on top of the well.
УРЫСЫБЗЭ
- щхьэщыгъуэлъхьэн: лечь над кем-чем-л.
- Бгым щхьэщыгъуэлъхьэн: лечь над горой.
- Псынэм щхьэщыгъуэлъхьэн: лечь над колодцем.
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.