Wt/kbd/щхьэрыщэтэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [ɕħɐrǝɕɐ'tɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• щхьэ- + ры- + [щэт] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "щхьэрыщэтэн"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	щхьэрыщэтэн
щымыӀэныгъэ:	щхьэрымыщэтэн

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэн	ущхьэрыщэтэн	щхьэрыщэтэн	дыщхьэрыщэтэн	фыщхьэрыщэтэн	щхьэрыщэтэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэн	ущхьэрымыщэтэн	щхьэрымыщэтэн	дыщхьэрымыщэтэн	фыщхьэрымыщэтэн	щхьэрымыщэтэн(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	щхьэрыщатэ!	фыщхьэрыщатэ!
щымыӀэныгъэ:	ущхьэрымыщатэ!	фыщхьэрымыщатэ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщхьэрырещатэ	ущхьэрырещатэ	щхьэрырещатэ	дыщхьэрырещатэ	фыщхьэрырещатэ	щхьэрырещатэ
щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыремыщатэ	ущхьэрыремыщатэ	щхьэрыремыщатэ	дыщхьэрыремыщатэ	фыщхьэрыремыщатэ	щхьэрыремыщатэ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрощатэ(р)	ущхьэрощатэ(р)	щхьэрощатэ(р)	щхьэрощатэ(р)	фыщхьэрощатэ(р)	щхьэрощатэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэркъым	ущхьэрыщатэркъым	щхьэрыщатэркъым	дыщхьэрыщатэркъым	фыщхьэрыщатэркъым	щхьэрыщатэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэ(р)т	ущхьэрыщатэ(р)т	щхьэрыщатэ(р)т	дыщхьэрыщатэ(р)т	фыщхьэрыщатэ(р)т	щхьэрыщатэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэ(р)тэкъым	ущхьэрыщатэ(р)тэкъым	щхьэрыщатэ(р)тэкъым	дыщхьэрыщатэ(р)тэкъым	фыщхьэрыщатэ(р)тэкъым	щхьэрыщатэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтащ	ущхьэрыщэтащ	щхьэрыщэтащ	дыщхьэрыщэтащ	фыщхьэрыщэтащ	щхьэрыщэта(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтакъым	ущхьэрыщэтакъым	щхьэрыщэтакъым	дыщхьэрыщэтакъым	фыщхьэрыщэтакъым	щхьэрыщэта(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтат	ущхьэрыщэтат	щхьэрыщэтат	дыщхьэрыщэтат	фыщхьэрыщэтат	щхьэрыщэта(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтатэкъым	ущхьэрыщэтатэкъым	щхьэрыщэтатэкъым	дыщхьэрыщэтатэкъым	фыщхьэрыщэтатэкъым	щхьэрыщэта(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъащ	ущхьэрыщэтэгъащ	щхьэрыщэтэгъащ	дыщхьэрыщэтэгъащ	фыщхьэрыщэтэгъащ	щхьэрыщэтэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъакъым	ущхьэрыщэтэгъакъым	щхьэрыщэтэгъакъым	дыщхьэрыщэтэгъакъым	фыщхьэрыщэтэгъакъым	щхьэрыщэтэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъат	ущхьэрыщэтэгъат	щхьэрыщэтэгъат	дыщхьэрыщэтэгъат	фыщхьэрыщэтэгъат	щхьэрыщэтэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъатэкъым	ущхьэрыщэтэгъатэкъым	щхьэрыщэтэгъатэкъым	дыщхьэрыщэтэгъатэкъым	фыщхьэрыщэтэгъатэкъым	щхьэрыщэтэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэщ	ущхьэрыщатэщ	щхьэрыщатэщ	дыщхьэрыщатэщ	фыщхьэрыщатэщ	щхьэрыщатэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэкъым	ущхьэрыщатэкъым	щхьэрыщатэкъым	дыщхьэрыщатэкъым	фыщхьэрыщатэкъым	щхьэрыщатэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэт	ущхьэрыщатэт	щхьэрыщатэт	дыщхьэрыщатэт	фыщхьэрыщатэт	щхьэрыщатэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэтэкъым	ущхьэрыщатэтэкъым	щхьэрыщатэтэкъым	дыщхьэрыщатэтэкъым	фыщхьэрыщатэтэкъым	щхьэрыщатэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнщ	ущхьэрыщэтэнщ	щхьэрыщэтэнщ	дыщхьэрыщэтэнщ	фыщхьэрыщэтэнщ	щхьэрыщэтэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнкъым	ущхьэрыщэтэнкъым	щхьэрыщэтэнкъым	дыщхьэрыщэтэнкъым	фыщхьэрыщэтэнкъым	щхьэрыщэтэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнущ	ущхьэрыщэтэнущ	щхьэрыщэтэнущ	дыщхьэрыщэтэнущ	фыщхьэрыщэтэнущ	щхьэрыщэтэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнукъым	ущхьэрыщэтэнукъым	щхьэрыщэтэнукъым	дыщхьэрыщэтэнукъым	фыщхьэрыщэтэнукъым	щхьэрыщэтэну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэрэ	ущхьэрыщатэрэ	щхьэрыщатэрэ	дыщхьэрыщатэрэ	фыщхьэрыщатэрэ	щхьэрыщатэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэркъэ	ущхьэрыщатэркъэ	щхьэрыщатэркъэ	дыщхьэрыщатэркъэ	фыщхьэрыщатэркъэ	щхьэрыщатэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэ(р)т	ущхьэрыщатэ(р)т	щхьэрыщатэ(р)т	дыщхьэрыщатэ(р)т	фыщхьэрыщатэ(р)т	щхьэрыщатэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэ(р)тэкъэ	ущхьэрыщатэ(р)тэкъэ	щхьэрыщатэ(р)тэкъэ	дыщхьэрыщатэ(р)тэкъэ	фыщхьэрыщатэ(р)тэкъэ	щхьэрыщатэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэта	ущхьэрыщэта	щхьэрыщэта	дыщхьэрыщэта	фыщхьэрыщэта	щхьэрыщэта(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтакъэ	ущхьэрыщэтакъэ	щхьэрыщэтакъэ	дыщхьэрыщэтакъэ	фыщхьэрыщэтакъэ	щхьэрыщэта(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтат	ущхьэрыщэтат	щхьэрыщэтат	дыщхьэрыщэтат	фыщхьэрыщэтат	щхьэрыщэта(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтатэкъэ	ущхьэрыщэтатэкъэ	щхьэрыщэтатэкъэ	дыщхьэрыщэтатэкъэ	фыщхьэрыщэтатэкъэ	щхьэрыщэта(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъа	ущхьэрыщэтэгъа	щхьэрыщэтэгъа	дыщхьэрыщэтэгъа	фыщхьэрыщэтэгъа	щхьэрыщэтэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъакъэ	ущхьэрыщэтэгъакъэ	щхьэрыщэтэгъакъэ	дыщхьэрыщэтэгъакъэ	фыщхьэрыщэтэгъакъэ	щхьэрыщэтэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъат	ущхьэрыщэтэгъат	щхьэрыщэтэгъат	дыщхьэрыщэтэгъат	фыщхьэрыщэтэгъат	щхьэрыщэтэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъатэкъэ	ущхьэрыщэтэгъатэкъэ	щхьэрыщэтэгъатэкъэ	дыщхьэрыщэтэгъатэкъэ	фыщхьэрыщэтэгъатэкъэ	щхьэрыщэтэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэ	ущхьэрыщатэ	щхьэрыщатэ	дыщхьэрыщатэ	фыщхьэрыщатэ	щхьэрыщатэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэкъэ	ущхьэрыщатэкъэ	щхьэрыщатэкъэ	дыщхьэрыщатэкъэ	фыщхьэрыщатэкъэ	щхьэрыщатэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэт	ущхьэрыщатэт	щхьэрыщатэт	дыщхьэрыщатэт	фыщхьэрыщатэт	щхьэрыщатэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэтэкъэ	ущхьэрыщатэтэкъэ	щхьэрыщатэтэкъэ	дыщхьэрыщатэтэкъэ	фыщхьэрыщатэтэкъэ	щхьэрыщатэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэн	ущхьэрыщэтэн	щхьэрыщэтэн	дыщхьэрыщэтэн	фыщхьэрыщэтэн	щхьэрыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнкъэ	ущхьэрыщэтэнкъэ	щхьэрыщэтэнкъэ	дыщхьэрыщэтэнкъэ	фыщхьэрыщэтэнкъэ	щхьэрыщэтэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэну	ущхьэрыщэтэну	щхьэрыщэтэну	дыщхьэрыщэтэну	фыщхьэрыщэтэну	щхьэрыщэтэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнукъэ	ущхьэрыщэтэнукъэ	щхьэрыщэтэнукъэ	дыщхьэрыщэтэнукъэ	фыщхьэрыщэтэнукъэ	щхьэрыщэтэну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэмэ	ущхьэрыщатэмэ	щхьэрыщатэмэ	дыщхьэрыщатэмэ	фыщхьэрыщатэмэ	щхьэрыщатэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщатэмэ	ущхьэрымыщатэмэ	щхьэрымыщатэмэ	дыщхьэрымыщатэмэ	фыщхьэрымыщатэмэ	щхьэрымыщатэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтамэ	ущхьэрыщэтамэ	щхьэрыщэтамэ	дыщхьэрыщэтамэ	фыщхьэрыщэтамэ	щхьэрыщэта(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтамэ	ущхьэрымыщэтамэ	щхьэрымыщэтамэ	дыщхьэрымыщэтамэ	фыщхьэрымыщэтамэ	щхьэрмыщэта(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъамэ	ущхьэрыщэтэгъамэ	щхьэрыщэтэгъамэ	дыщхьэрыщэтэгъамэ	фыщхьэрыщэтэгъамэ	щхьэрыщэтэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэгъамэ	ущхьэрымыщэтэгъамэ	щхьэрымыщэтэгъамэ	дыщхьэрымыщэтэгъамэ	фыщхьэрымыщэтэгъамэ	щхьэрымыщэтэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнмэ	ущхьэрыщэтэнмэ	щхьэрыщэтэнмэ	дыщхьэрыщэтэнмэ	фыщхьэрыщэтэнмэ	щхьэрыщэтэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэнмэ	ущхьэрымыщэтэнмэ	щхьэрымыщэтэнмэ	дыщхьэрымыщэтэнмэ	фыщхьэрымыщэтэнмэ	щхьэрымыщэтэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнумэ	ущхьэрыщэтэнумэ	щхьэрыщэтэнумэ	дыщхьэрыщэтэнумэ	фыщхьэрыщэтэнумэ	щхьэрыщэтэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэнумэ	ущхьэрымыщэтэнумэ	щхьэрымыщэтэнумэ	дыщхьэрымыщэтэнумэ	фыщхьэрымыщэтэнумэ	щхьэрымыщэтэну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэтэмэ	ущхьэрыщатэтэмэ	щхьэрыщатэтэмэ	дыщхьэрыщатэтэмэ	фыщхьэрыщатэтэмэ	щхьэрыщатэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщатэтэмэ	ущхьэрымыщатэтэмэ	щхьэрымыщатэтэмэ	дыщхьэрымыщатэтэмэ	фыщхьэрымыщатэтэмэ	щхьэрымыщатэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтатэмэ	ущхьэрыщэтатэмэ	щхьэрыщэтатэмэ	дыщхьэрыщэтатэмэ	фыщхьэрыщэтатэмэ	щхьэрыщэта(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтатэмэ	ущхьэрымыщэтатэмэ	щхьэрымыщэтатэмэ	дыщхьэрымыщэтатэмэ	фыщхьэрымыщэтатэмэ	щхьэрымыщэта(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъатэмэ	ущхьэрыщэтэгъатэмэ	щхьэрыщэтэгъатэмэ	дыщхьэрыщэтэгъатэмэ	фыщхьэрыщэтэгъатэмэ	щхьэрыщэтэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэгъатэмэ	ущхьэрымыщэтэгъатэмэ	щхьэрымыщэтэгъатэмэ	дыщхьэрымыщэтэгъатэмэ	фыщхьэрымыщэтэгъатэмэ	щхьэрымыщэтэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнтэмэ	ущхьэрыщэтэнтэмэ	щхьэрыщэтэнтэмэ	дыщхьэрыщэтэнтэмэ	фыщхьэрыщэтэнтэмэ	щхьэрыщэтэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэнтэмэ	ущхьэрымыщэтэнтэмэ	щхьэрымыщэтэнтэмэ	дыщхьэрымыщэтэнтэмэ	фыщхьэрымыщэтэнтэмэ	щхьэрымыщэтэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнутэмэ	ущхьэрыщэтэнутэмэ	щхьэрыщэтэнутэмэ	дыщхьэрыщэтэнутэмэ	фыщхьэрыщэтэнутэмэ	щхьэрыщэтэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэнутэмэ	ущхьэрымыщэтэнутэмэ	щхьэрымыщэтэнутэмэ	дыщхьэрымыщэтэнутэмэ	фыщхьэрымыщэтэнутэмэ	щхьэрымыщэтэну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнт	ущхьэрыщэтэнт	щхьэрыщэтэнт	дыщхьэрыщэтэнт	фыщхьэрыщэтэнт	щхьэрыщэтэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнтэкъым	ущхьэрыщэтэнтэкъым	щхьэрыщэтэнтэкъым	дыщхьэрыщэтэнтэкъым	фыщхьэрыщэтэнтэкъым	щхьэрыщэтэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнут	ущхьэрыщэтэнут	щхьэрыщэтэнут	дыщхьэрыщэтэнут	фыщхьэрыщэтэнут	щхьэрыщэтэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнутэкъым	ущхьэрыщэтэнутэкъым	щхьэрыщэтэнутэкъым	дыщхьэрыщэтэнутэкъым	фыщхьэрыщэтэнутэкъым	щхьэрыщэтэну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэми	ущхьэрыщатэми	щхьэрыщатэми	дыщхьэрыщатэми	фыщхьэрыщатэми	щхьэрыщатэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщатэми	ущхьэрымыщатэми	щхьэрымыщатэми	дыщхьэрымыщатэми	фыщхьэрымыщатэми	щхьэрымыщатэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтами	ущхьэрыщэтами	щхьэрыщэтами	дыщхьэрыщэтами	фыщхьэрыщэтами	щхьэрыщэта(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтами	ущхьэрымыщэтами	щхьэрымыщэтами	дыщхьэрымыщэтами	фыщхьэрымыщэтами	щхьэрымыщэта(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъами	ущхьэрыщэтэгъами	щхьэрыщэтэгъами	дыщхьэрыщэтэгъами	фыщхьэрыщэтэгъами	щхьэрыщэтэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэгъами	ущхьэрымыщэтэгъами	щхьэрымыщэтэгъами	дыщхьэрымыщэтэгъами	фыщхьэрымыщэтэгъами	щхьэрымыщэтэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнми	ущхьэрыщэтэнми	щхьэрыщэтэнми	дыщхьэрыщэтэнми	фыщхьэрыщэтэнми	щхьэрыщэтэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэнми	ущхьэрымыщэтэнми	щхьэрымыщэтэнми	дыщхьэрымыщэтэнми	фыщхьэрымыщэтэнми	щхьэрымыщэтэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнуми	ущхьэрыщэтэнуми	щхьэрыщэтэнуми	дыщхьэрыщэтэнуми	фыщхьэрыщэтэнуми	щхьэрыщэтэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэнуми	ущхьэрымыщэтэнуми	щхьэрымыщэтэнуми	дыщхьэрымыщэтэнуми	фыщхьэрымыщэтэнуми	щхьэрымыщэтэну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщатэтэми	ущхьэрыщатэтэми	щхьэрыщатэтэми	дыщхьэрыщатэтэми	фыщхьэрыщатэтэми	щхьэрыщатэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщатэтэми	ущхьэрымыщатэтэми	щхьэрымыщатэтэми	дыщхьэрымыщатэтэми	фыщхьэрымыщатэтэми	щхьэрымыщатэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтатэми	ущхьэрыщэтатэми	щхьэрыщэтатэми	дыщхьэрыщэтатэми	фыщхьэрыщэтатэми	щхьэрыщэта(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтатэми	ущхьэрымыщэтатэми	щхьэрымыщэтатэми	дыщхьэрымыщэтатэми	фыщхьэрымыщэтатэми	щхьэрымыщэта(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэгъатэми	ущхьэрыщэтэгъатэми	щхьэрыщэтэгъатэми	дыщхьэрыщэтэгъатэми	фыщхьэрыщэтэгъатэми	щхьэрыщэтэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэгъатэми	ущхьэрымыщэтэгъатэми	щхьэрымыщэтэгъатэми	дыщхьэрымыщэтэгъатэми	фыщхьэрымыщэтэгъатэми	щхьэрымыщэтэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнтэми	ущхьэрыщэтэнтэми	щхьэрыщэтэнтэми	дыщхьэрыщэтэнтэми	фыщхьэрыщэтэнтэми	щхьэрыщэтэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэнтэми	ущхьэрымыщэтэнтэми	щхьэрымыщэтэнтэми	дыщхьэрымыщэтэнтэми	фыщхьэрымыщэтэнтэми	щхьэрымыщэтэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтэнутэми	ущхьэрыщэтэнутэми	щхьэрыщэтэнутэми	дыщхьэрыщэтэнутэми	фыщхьэрыщэтэнутэми	щхьэрыщэтэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтэнутэми	ущхьэрымыщэтэнутэми	щхьэрымыщэтэнутэми	дыщхьэрымыщэтэнутэми	фыщхьэрымыщэтэнутэми	щхьэрымыщэтэну(хэ)тэми

гъэщӀэгъщэтэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтаи	ущхьэрыщэтаи	щхьэрыщэтаи	дыщхьэрыщэтаи	фыщхьэрыщэтаи	щхьэрыщэтаи
щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтакъыми	ущхьэрыщэтакъыми	щхьэрыщэтакъыми	дыщхьэрыщэтакъыми	фыщхьэрыщэтакъыми	щхьэрыщэтакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтащэрэт	ущхьэрыщэтащэрэт	щхьэрыщэтащэрэт	дыщхьэрыщэтащэрэт	фыщхьэрыщэтащэрэт	щхьэрыщэтащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрымыщэтащэрэт	ущхьэрымыщэтащэрэт	щхьэрымыщэтащэрэт	дыщхьэрымыщэтащэрэт	фыщхьэрымыщэтащэрэт	щхьэрымыщэтащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнщ	ущхьэрыщэтагъэнщ	щхьэрыщэтагъэнщ	дыщхьэрыщэтагъэнщ	фыщхьэрыщэтагъэнщ	щхьэрыщэтагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнкъым	ущхьэрыщэтагъэнкъым	щхьэрыщэтагъэнкъым	дыщхьэрыщэтагъэнкъым	фыщхьэрыщэтагъэнкъым	щхьэрыщэтагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнт	ущхьэрыщэтагъэнт	щхьэрыщэтагъэнт	дыщхьэрыщэтагъэнт	фыщхьэрыщэтагъэнт	щхьэрыщэтагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнтэкъым	ущхьэрыщэтагъэнтэкъым	щхьэрыщэтагъэнтэкъым	дыщхьэрыщэтагъэнтэкъым	фыщхьэрыщэтагъэнтэкъым	щхьэрыщэтагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэн	ущхьэрыщэтагъэн	щхьэрыщэтагъэн	дыщхьэрыщэтагъэн	фыщхьэрыщэтагъэн	щхьэрыщэтагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнкъэ	ущхьэрыщэтагъэнкъэ	щхьэрыщэтагъэнкъэ	дыщхьэрыщэтагъэнкъэ	фыщхьэрыщэтагъэнкъэ	щхьэрыщэтагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнт	ущхьэрыщэтагъэнт	щхьэрыщэтагъэнт	дыщхьэрыщэтагъэнт	фыщхьэрыщэтагъэнт	щхьэрыщэтагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнтэкъэ	ущхьэрыщэтагъэнтэкъэ	щхьэрыщэтагъэнтэкъэ	дыщхьэрыщэтагъэнтэкъэ	фыщхьэрыщэтагъэнтэкъэ	щхьэрыщэтагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнущ	ущхьэрыщэтагъэнущ	щхьэрыщэтагъэнущ	дыщхьэрыщэтагъэнущ	фыщхьэрыщэтагъэнущ	щхьэрыщэтагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнукъым	ущхьэрыщэтагъэнукъым	щхьэрыщэтагъэнукъым	дыщхьэрыщэтагъэнукъым	фыщхьэрыщэтагъэнукъым	щхьэрыщэтагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнут	ущхьэрыщэтагъэнут	щхьэрыщэтагъэнут	дыщхьэрыщэтагъэнут	фыщхьэрыщэтагъэнут	щхьэрыщэтагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнутэкъым	ущхьэрыщэтагъэнутэкъым	щхьэрыщэтагъэнутэкъым	дыщхьэрыщэтагъэнутэкъым	фыщхьэрыщэтагъэнутэкъым	щхьэрыщэтагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэну	ущхьэрыщэтагъэну	щхьэрыщэтагъэну	дыщхьэрыщэтагъэну	фыщхьэрыщэтагъэну	щхьэрыщэтагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнукъэ	ущхьэрыщэтагъэнукъэ	щхьэрыщэтагъэнукъэ	дыщхьэрыщэтагъэнукъэ	фыщхьэрыщэтагъэнукъэ	щхьэрыщэтагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнут	ущхьэрыщэтагъэнут	щхьэрыщэтагъэнут	дыщхьэрыщэтагъэнут	фыщхьэрыщэтагъэнут	щхьэрыщэтагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыщхьэрыщэтагъэнутэкъэ	ущхьэрыщэтагъэнутэкъэ	щхьэрыщэтагъэнутэкъэ	дыщхьэрыщэтагъэнутэкъэ	фыщхьэрыщэтагъэнутэкъэ	щхьэрыщэтагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщхьэрыщатэ	ущхьэрыщатэ	щхьэрыщатэ	дыщхьэрыщатэ	фыщхьэрыщатэ	щхьэрыщатэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщхьэрымыщатэ	ущхьэрымыщатэ	щхьэрымыщатэ	дыщхьэрымыщатэ	фыщхьэрымыщатэ	щхьэрымыщатэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщхьэрыщэта	ущхьэрыщэта	щхьэрыщэта	дыщхьэрыщэта	фыщхьэрыщэта	щхьэрыщэта(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщхьэрымыщэта	ущхьэрымыщэта	щхьэрымыщэта	дыщхьэрымыщэта	фыщхьэрымыщэта	щхьэрымыщэта(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщхьэрыщэтэгъа	ущхьэрыщэтэгъа	щхьэрыщэтэгъа	дыщхьэрыщэтэгъа	фыщхьэрыщэтэгъа	щхьэрыщэтэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщхьэрымыщэтэгъа	ущхьэрымыщэтэгъа	щхьэрымыщэтэгъа	дыщхьэрымыщэтэгъа	фыщхьэрымыщэтэгъа	щхьэрымыщэтэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыщхьэрыщэтэн	ущхьэрыщэтэн	щхьэрыщэтэн	дыщхьэрыщэтэн	фыщхьэрыщэтэн	щхьэрыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыщхьэрымыщэтэн	ущхьэрымыщэтэн	щхьэрымыщэтэн	дыщхьэрымыщэтэн	фыщхьэрымыщэтэн	щхьэрымыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыщхьэрыщэтэну	ущхьэрыщэтэну	щхьэрыщэтэну	дыщхьэрыщэтэну	фыщхьэрыщэтэну	щхьэрыщэтэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыщхьэрымыщэтэну	ущхьэрымыщэтэну	щхьэрымыщэтэну	дыщхьэрымыщэтэну	фыщхьэрымыщэтэну	щхьэрымыщэтэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрыщатэ	узэрыщхьэрыщатэ	зэрыщхьэрыщатэ	дызэрыщхьэрыщатэ	фызэрыщхьэрыщатэ	зэрыщхьэрыщатэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрымыщатэ	узэрыщхьэрымыщатэ	зэрыщхьэрымыщатэ	дызэрыщхьэрымыщатэ	фызэрыщхьэрымыщатэ	зэрыщхьэрымыщатэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрыщэта	узэрыщхьэрыщэта	зэрыщхьэрыщэта	дызэрыщхьэрыщэта	фызэрыщхьэрыщэта	зэрыщхьэрыщэта(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрымыщэта	узэрыщхьэрымыщэта	зэрыщхьэрымыщэта	дызэрыщхьэрымыщэта	фызэрыщхьэрымыщэта	зэрыщхьэрымыщэта(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрыщэтэгъа	узэрыщхьэрыщэтэгъа	зэрыщхьэрыщэтэгъа	дызэрыщхьэрыщэтэгъа	фызэрыщхьэрыщэтэгъа	зэрыщхьэрыщэтэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрымыщэтэгъа	узэрыщхьэрымыщэтэгъа	зэрыщхьэрымыщэтэгъа	дызэрыщхьэрымыщэтэгъа	фызэрыщхьэрымыщэтэгъа	зэрыщхьэрымыщэтэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрыщэтэн	узэрыщхьэрыщэтэн	зэрыщхьэрыщэтэн	дызэрыщхьэрыщэтэн	фызэрыщхьэрыщэтэн	зэрыщхьэрыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрымыщэтэн	узэрыщхьэрымыщэтэн	зэрыщхьэрымыщэтэн	дызэрыщхьэрымыщэтэн	фызэрыщхьэрымыщэтэн	зэрыщхьэрымыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрыщэтэну	узэрыщхьэрыщэтэну	зэрыщхьэрыщэтэну	дызэрыщхьэрыщэтэну	фызэрыщхьэрыщэтэну	зэрыщхьэрыщэтэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыщхьэрымыщэтэну	узэрыщхьэрымыщэтэну	зэрыщхьэрымыщэтэну	дызэрыщхьэрымыщэтэну	фызэрыщхьэрымыщэтэну	зэрыщхьэрымыщэтэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщхьэрыщатэ	ущыщхьэрыщатэ	щыщхьэрыщатэ	дыщыщхьэрыщатэ	фыщыщхьэрыщатэ	щыщхьэрыщатэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщхьэрымыщатэ	ущыщхьэрымыщатэ	щыщхьэрымыщатэ	дыщыщхьэрымыщатэ	фыщыщхьэрымыщатэ	щыщхьэрымыщатэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщхьэрыщэта	ущыщхьэрыщэта	щыщхьэрыщэта	дыщыщхьэрыщэта	фыщыщхьэрыщэта	щыщхьэрыщэта(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщхьэрымыщэта	ущыщхьэрымыщэта	щыщхьэрымыщэта	дыщыщхьэрымыщэта	фыщыщхьэрымыщэта	щыщхьэрымыщэта(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщхьэрыщэтэгъа	ущыщхьэрыщэтэгъа	щыщхьэрыщэтэгъа	дыщыщхьэрыщэтэгъа	фыщыщхьэрыщэтэгъа	щыщхьэрыщэтэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщхьэрымыщэтэгъа	ущыщхьэрымыщэтэгъа	щыщхьэрымыщэтэгъа	дыщыщхьэрымыщэтэгъа	фыщыщхьэрымыщэтэгъа	щыщхьэрымыщэтэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщхьэрыщэтэн	ущыщхьэрыщэтэн	щыщхьэрыщэтэн	дыщыщхьэрыщэтэн	фыщыщхьэрыщэтэн	щыщхьэрыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщхьэрымыщэтэн	ущыщхьэрымыщэтэн	щыщхьэрымыщэтэн	дыщыщхьэрымыщэтэн	фыщыщхьэрымыщэтэн	щыщхьэрымыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыщхьэрыщэтэну	ущыщхьэрыщэтэну	щыщхьэрыщэтэну	дыщыщхьэрыщэтэну	фыщыщхьэрыщэтэну	щыщхьэрыщэтэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыщхьэрымыщэтэну	ущыщхьэрымыщэтэну	щыщхьэрымыщэтэну	дыщыщхьэрымыщэтэну	фыщыщхьэрымыщэтэну	щыщхьэрымыщэтэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщхьэрыщатэ	уздыщхьэрыщатэ	здыщхьэрыщатэ	дыздыщхьэрыщатэ	фыздыщхьэрыщатэ	здыщхьэрыщатэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщхьэрымыщатэ	уздыщхьэрымыщатэ	здыщхьэрымыщатэ	дыздыщхьэрымыщатэ	фыздыщхьэрымыщатэ	здыщхьэрымыщатэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщхьэрыщэта	уздыщхьэрыщэта	здыщхьэрыщэта	дыздыщхьэрыщэта	фыздыщхьэрыщэта	здыщхьэрыщэта(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщхьэрымыщэта	уздыщхьэрымыщэта	здыщхьэрымыщэта	дыздыщхьэрымыщэта	фыздыщхьэрымыщэта	здыщхьэрымыщэта(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщхьэрыщэтэгъа	уздыщхьэрыщэтэгъа	здыщхьэрыщэтэгъа	дыздыщхьэрыщэтэгъа	фыздыщхьэрыщэтэгъа	здыщхьэрыщэтэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщхьэрымыщэтэгъа	уздыщхьэрымыщэтэгъа	здыщхьэрымыщэтэгъа	дыздыщхьэрымыщэтэгъа	фыздыщхьэрымыщэтэгъа	здыщхьэрымыщэтэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщхьэрыщэтэн	уздыщхьэрыщэтэн	здыщхьэрыщэтэн	дыздыщхьэрыщэтэн	фыздыщхьэрыщэтэн	здыщхьэрыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщхьэрымыщэтэн	уздыщхьэрымыщэтэн	здыщхьэрымыщэтэн	дыздыщхьэрымыщэтэн	фыздыщхьэрымыщэтэн	здыщхьэрымыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыщхьэрыщэтэну	уздыщхьэрыщэтэну	здыщхьэрыщэтэну	дыздыщхьэрыщэтэну	фыздыщхьэрыщэтэну	здыщхьэрыщэтэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыщхьэрымыщэтэну	уздыщхьэрымыщэтэну	здыщхьэрымыщэтэну	дыздыщхьэрымыщэтэну	фыздыщхьэрымыщэтэну	здыщхьэрымыщэтэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрыщатэ	ущӀыщхьэрыщатэ	щӀыщхьэрыщатэ	дыщӀыщхьэрыщатэ	фыщӀыщхьэрыщатэ	щӀыщхьэрыщатэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрымыщатэ	ущӀыщхьэрымыщатэ	щӀыщхьэрымыщатэ	дыщӀыщхьэрымыщатэ	фыщӀыщхьэрымыщатэ	щӀыщхьэрымыщатэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрыщэта	ущӀыщхьэрыщэта	щӀыщхьэрыщэта	дыщӀыщхьэрыщэта	фыщӀыщхьэрыщэта	щӀыщхьэрыщэта(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрымыщэта	ущӀыщхьэрымыщэта	щӀыщхьэрымыщэта	дыщӀыщхьэрымыщэта	фыщӀыщхьэрымыщэта	щӀыщхьэрымыщэта(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрыщэтэгъа	ущӀыщхьэрыщэтэгъа	щӀыщхьэрыщэтэгъа	дыщӀыщхьэрыщэтэгъа	фыщӀыщхьэрыщэтэгъа	щӀыщхьэрыщэтэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрымыщэтэгъа	ущӀыщхьэрымыщэтэгъа	щӀыщхьэрымыщэтэгъа	дыщӀыщхьэрымыщэтэгъа	фыщӀыщхьэрымыщэтэгъа	щӀыщхьэрымыщэтэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрыщэтэн	ущӀыщхьэрыщэтэн	щӀыщхьэрыщэтэн	дыщӀыщхьэрыщэтэн	фыщӀыщхьэрыщэтэн	щӀыщхьэрыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрымыщэтэн	ущӀыщхьэрымыщэтэн	щӀыщхьэрымыщэтэн	дыщӀыщхьэрымыщэтэн	фыщӀыщхьэрымыщэтэн	щӀыщхьэрымыщэтэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрыщэтэну	ущӀыщхьэрыщэтэну	щӀыщхьэрыщэтэну	дыщӀыщхьэрыщэтэну	фыщӀыщхьэрыщэтэну	щӀыщхьэрыщэтэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыщхьэрымыщэтэну	ущӀыщхьэрымыщэтэну	щӀыщхьэрымыщэтэну	дыщӀыщхьэрымыщэтэну	фыщӀыщхьэрымыщэтэну	щӀыщхьэрымыщэтэну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщхьэрыщатэу	ущхьэрыщатэу	щхьэрыщатэу	дыщхьэрыщатэу	фыщхьэрыщатэу	щхьэрыщатэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщхьэрымыщатэу	ущхьэрымыщатэу	щхьэрымыщатэу	дыщхьэрымыщатэу	фыщхьэрымыщатэу	щхьэрымыщатэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщхьэрыщэтауэ	ущхьэрыщэтауэ	щхьэрыщэтауэ	дыщхьэрыщэтауэ	фыщхьэрыщэтауэ	щхьэрыщэтауэ / щхьэрыщэта(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщхьэрымыщэтауэ	ущхьэрымыщэтауэ	щхьэрымыщэтауэ	дыщхьэрымыщэтауэ	фыщхьэрымыщэтауэ	щхьэрымыщэтауэ(хэ) / щхьэрымыщэта(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыщхьэрыщатэурэ	ущхьэрыщатэурэ	щхьэрыщатэурэ	дыщхьэрыщатэурэ	фыщхьэрыщатэурэ	щхьэрыщатэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыщхьэрымыщатэурэ	ущхьэрымыщатэурэ	щхьэрымыщатэурэ	дыщхьэрымыщатэурэ	фыщхьэрымыщатэурэ	щхьэрымыщатэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпщхьэрощатэ	сыщхьэрощатэ	--	сыфщхьэрощатэ	сащхьэрощатэ(хэ)
уэ	усщхьэрощатэ	--	ущхьэрощатэ	утщхьэрощатэ	--	уащхьэрощатэ(хэ)
ар	сщхьэрощатэ	пщхьэрощатэ	щхьэрощатэ	тщхьэрощатэ	фщхьэрощатэ	ящхьэрощатэ(хэ)
дэ	--	дыпщхьэрощатэ	дыщхьэрощатэ	--	дыфщхьэрощатэ	дащхьэрощатэ(хэ)
фэ	фысщхьэрощатэ	--	фыщхьэрощатэ	фытщхьэрощатэ	--	фащхьэрощатэ(хэ)
ахэр	сщхьэрощатэ	пщхьэрощатэ	щхьэрощатэ	тщхьэрощатэ	фщхьэрощатэ	ящхьэрощатэ(хэ)

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпщхьэрыщатэрэ]	сыщхьэрыщатэрэ]	--	сыфщхьэрыщатэрэ]	сащхьэрыщатэ(хэ)рэ]
уэ	усщхьэрыщатэрэ]	--	ущхьэрыщатэрэ]	утщхьэрыщатэрэ]	--	уащхьэрыщатэ(хэ)рэ]
ар	сщхьэрыщатэрэ]	пщхьэрыщатэрэ]	щхьэрыщатэрэ]	тщхьэрыщатэрэ]	фщхьэрыщатэрэ]	ящхьэрыщатэ(хэ)рэ]
дэ	--	дыпщхьэрыщатэрэ]	дыщхьэрыщатэрэ]	--	дыфщхьэрыщатэрэ]	дащхьэрыщатэ(хэ)рэ]
фэ	фысщхьэрыщатэрэ]	--	фыщхьэрыщатэрэ]	фытдщхьэрыщатэрэ]	--	фащхьэрыщатэ(хэ)рэ]
ахэр	сщхьэрыщатэрэ]	пщхьэрыщатэрэ]	щхьэрыщатэрэ]	тщхьэрыщатэрэ]	фщхьэрыщатэрэ]	ящхьэрыщатэ(хэ)рэ]

		-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щат]э	[щат]эр	--	[щат]эхэр
Эргативнэ:	[щат]э	[щат]эм	--	[щат]эхэм
Послеложнэ:	[щат]экӀэ	[щат]эмкӀэ	[щат]эхэкӀэ	[щат]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щат]эуэ	[щат]эрауэ	[щат]эхэу	[щат]эхэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щэт]а	[щэт]ар	--	[щэт]ахэр
Эргативнэ:	[щэт]а	[щэт]ам	--	[щэт]ахэм
Послеложнэ:	[щэт]акӀэ	[щэт]амкӀэ	[щэт]ахэкӀэ	[щэт]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щэт]ауэ	[щэт]арауэ	[щэт]ахэу	[щэт]ахэрауэ

		-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щэт]эн	[щэт]эныр	--	[щэт]энхэр
Эргативнэ:	[щэт]эн	[щэт]эным	--	[щэт]энхэм
Послеложнэ:	[щэт]энкӀэ	[щэт]энымкӀэ	[щэт]энхэкӀэ	[щэт]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[щэт]эну	[щэт]энырауэ	[щэт]энхэу	[щэт]энхэрауэ

		-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[щэт]эну	[щэт]энур	--	[щэт]энухэр
Эргативнэ:	[щэт]эну	[щэт]энум	--	[щэт]энухэм
Послеложнэ:	[щэт]энукӀэ	[щэт]энумкӀэ	[щэт]энухэкӀэ	[щэт]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[щэт]энууэ	[щэт]энурауэ	[щэт]энухэу	[щэт]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Хуэину, хуиту щхьэрыхуэу щытын.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• ПыӀэр щхьэрыщэтэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• щхьэрыщэтэн: be big, fit the head freely (about a hat)
• ПыӀэр щхьэрыщэтэн: the hat is big, the hat fits freetly.

УРЫСЫБЗЭ

• щхьэрыщэтэн: надеваться на голову свободно, будучи большим по размеру (о шапке)
• ПыӀэр щхьэрыщэтэн: шляпа большая, шляпа надевается легко.

{{Wt/kbd/библиографие}