Wt/kbd/щхьэдэгъэуфэрэкӏыхын
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ɕħɐdɐʁɐwǝfɐrɐtʹʂǝ'xǝn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- щхьэ- + дэ- + гъэ- + [уфэрэкӏ] + -ы + -х + -ы + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "щхьэдэгъэуфэрэкӏыхын"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | щхьэдэгъэуфэрэкӏыхын |
| щымыӀэныгъэ: | щхьэдэмыгъэуфэрэкӏыхын |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдигъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдагъэуфэрэкӏыхын |
| щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхын |
| Унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | щхьэдэгъэуфэрэкӏых! | щхьэдэвгъэуфэрэкӏых! |
| щымыӀэныгъэ: | щхьэдумыгъэуфэрэкӏых! | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏых! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сыщхьэдрегъэуфэрэкӏых | ущхьэдрегъэуфэрэкӏых | щхьэдрегъэуфэрэкӏых | дыщхьэдрегъэуфэрэкӏых | фыщхьэдрегъэуфэрэкӏых | щхьэдрегъэуфэрэкӏых |
| щымыӀэныгъэ: | сыщхьэдремыгъэуфэрэкӏых | ущхьэдремыгъэуфэрэкӏых | щхьэдремыгъэуфэрэкӏых | дыщхьэдремыгъэуфэрэкӏых | фыщхьэдремыгъэуфэрэкӏых | щхьэдремыгъэуфэрэкӏых |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдызогъэуфэрэкӏых(ыр) | щхьэдыбогъэуфэрэкӏых(ыр) | щхьэдегъэуфэрэкӏых(ыр) | щхьэдыдогъэуфэрэкӏых(ыр) | щхьэдывогъэуфэрэкӏых(ыр) | щхьэдагъэуфэрэкӏых(ыр) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыркъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыркъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыркъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыркъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыркъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдигъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдагъэуфэрэкӏыхырт |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыртэкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыртэкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыртэкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыртэкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыртэкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыртэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхащ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхащ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхащ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхащ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхащ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхащ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхакъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхакъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхакъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхакъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхакъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхакъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхат | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхат | щхьэдигъэуфэрэкӏыхат | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхат | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхат | щхьэдагъэуфэрэкӏыхат |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхатэкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхатэкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхатэкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхатэкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхатэкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхатэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъащ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъащ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъащ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъащ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъащ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъащ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъакъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъакъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъакъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъакъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъакъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъакъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъат |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъатэкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъатэкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъатэкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъатэкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъатэкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъатэкъым |
| блэкӀа гъэщхьэда зэман I – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхщ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхщ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхщ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхщ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхщ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхщ |
| блэкӀа гъэщхьэда зэман I – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхкъым |
| блэкӀа гъэщхьэда зэман II – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхт | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхт | щхьэдигъэуфэрэкӏыхт | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхт | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхт | щхьэдагъэуфэрэкӏыхт |
| блэкӀа гъэщхьэда зэман II – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхтэкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхтэкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхтэкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхтэкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхтэкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхтэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынщ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынщ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынщ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынщ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынщ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынщ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынущ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынущ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынущ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынущ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынущ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынущ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынукъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынукъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынукъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынукъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынукъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынукъым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхрэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхрэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхрэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхрэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхрэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхрэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыркъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыркъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыркъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыркъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыркъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдигъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхырт | щхьэдагъэуфэрэкӏыхырт |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыртэкъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыртэкъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыртэкъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыртэкъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыртэкъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыртэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыха | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыха | щхьэдигъэуфэрэкӏыха | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыха | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыха | щхьэдагъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхакъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхакъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхакъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхакъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхакъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхакъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхат | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхат | щхьэдигъэуфэрэкӏыхат | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхат | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхат | щхьэдагъэуфэрэкӏыхат |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхатэкъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхатэкъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхатэкъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхатэкъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхатэкъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхатэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъакъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъакъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъакъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъакъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъакъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъакъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъат | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъат |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъатэкъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъатэкъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъатэкъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъатэкъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъатэкъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъатэкъэ |
| блэкӀа гъэщхьэда зэман I – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏых | щхьэдэбгъэуфэрэкӏых | щхьэдигъэуфэрэкӏых | щхьэдэдгъэуфэрэкӏых | щхьэдэвгъэуфэрэкӏых | щхьэдагъэуфэрэкӏых |
| блэкӀа гъэщхьэда зэман I – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхкъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхкъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхкъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхкъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхкъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхкъэ |
| блэкӀа гъэщхьэда зэман II – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхт | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхт | щхьэдигъэуфэрэкӏыхт | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхт | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхт | щхьэдагъэуфэрэкӏыхт |
| блэкӀа гъэщхьэда зэман II – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхтэкъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхтэкъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхтэкъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхтэкъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхтэкъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхтэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдигъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдагъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынкъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынкъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынкъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынкъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынкъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынкъэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынукъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынукъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынукъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынукъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынукъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынукъэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхмэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхамэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхамэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхамэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъамэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыгъамэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыгъамэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхынмэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхынмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынумэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхынумэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхынумэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхтэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхтэмэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхтэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхатэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхатэмэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхатэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыгъатэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынтэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхынтэмэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхынтэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынутэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхынутэмэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхынутэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынт | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынт | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынт | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынт | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынт | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынт |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынтэкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынтэкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынтэкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынтэкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынтэкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынтэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынут | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынут | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынут | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынут | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынут | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынут |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынутэкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынутэкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынутэкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынутэкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынутэкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынутэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхми | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхми | щхьэдигъэуфэрэкӏыхми | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхми | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхми | щхьэдагъэуфэрэкӏыхми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхми | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхми | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхми | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхми | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхми | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхами | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхами | щхьэдигъэуфэрэкӏыхами | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхами | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхами | щхьэдагъэуфэрэкӏыхами |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхами | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхами | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхами | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхами | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхами | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхами |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъами |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыгъами | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыгъами |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхынми | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхынми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынуми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхынуми | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхынуми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдигъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдагъэуфэрэкӏыхтэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхтэми | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхтэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдигъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдагъэуфэрэкӏыхатэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхатэми | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхатэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъатэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыгъатэми | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыгъатэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдагъэуфэрэкӏыхынтэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхынтэми | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхынтэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхынутэми | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхынутэми | щхьэдигъэуфэрэкӏыхынутэми | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхынутэми | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхэнутэми | щхьэдагъэуфэрэкӏыхэнутэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхынутэми | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхынутэми | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхынутэми | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхынутэми | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхынутэми | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхынутэми |
| гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхаи | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхаи | щхьэдигъэуфэрэкӏыхаи | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхаи | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхаи | щхьэдагъэуфэрэкӏыхаи |
| щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхакъыми | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхакъыми | щхьэдигъэуфэрэкӏыхакъыми | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхакъыми | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхакъыми | щхьэдагъэуфэрэкӏыхакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдигъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдагъэуфэрэкӏыхащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхащэрэт | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнщ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнщ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнщ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнщ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнщ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэн | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэн | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэн | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэн | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэн | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнкъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнкъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнкъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнкъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнкъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнт | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнущ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнущ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнущ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнущ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнущ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнукъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнукъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнукъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнукъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнукъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъым | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъым | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъым | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъым | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъым | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэну | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэну | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэну | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэну | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэну | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнукъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнукъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнукъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнукъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнукъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнут | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхагъэнутэкъэ |
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | |
|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзыгъэуфэрэкӏых |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзымыгъэуфэрэкӏых |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзыгъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзымыгъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзыгъэуфэрэкӏыхыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзымыгъэуфэрэкӏыхыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзыгъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзымыгъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзыгъэуфэрэкӏыхыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзымыгъэуфэрэкӏыхыну |
| Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзгъэуфэрэкӏых | щхьэдэбгъэуфэрэкӏых | щхьэдигъэуфэрэкӏых | щхьэдэдгъэуфэрэкӏых | щхьэдэвгъэуфэрэкӏых | щхьэдагъэуфэрэкӏых |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏых | щхьэдумыгъэуфэрэкӏых | щхьэдимыгъэуфэрэкӏых | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏых | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏых | щхьэдамыгъэуфэрэкӏых |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыха | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыха | щхьэдигъэуфэрэкӏыха | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыха | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыха | щхьэдагъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыха | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыха | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыха | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыха | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыха | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдигъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдагъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхын | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыну | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыну |
| Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ) | |
|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэгъэуфэрэкӏых |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэмыгъэуфэрэкӏых |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэгъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэмыгъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэгъэуфэрэкӏыхыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэмыгъэуфэрэкӏыхыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэгъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэмыгъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэгъэуфэрэкӏыхыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэмыгъэуфэрэкӏыхыну |
| Обстоятельственнэ причастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзгъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдэбгъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдигъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдэдгъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдэвгъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдагъэуфэрэкӏых |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдумыгъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдимыгъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏых | зэрыщхьэдамыгъэуфэрэкӏых |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдигъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдагъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыха | зэрыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | зэрыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдигъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдагъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхын | зэрыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдигъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдагъэуфэрэкӏыхыну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | зэрыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыну | зэрыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыну |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щыщхьэдэзгъэуфэрэкӏых | щыщхьэдэбгъэуфэрэкӏых | щыщхьэдигъэуфэрэкӏых | щыщхьэдэдгъэуфэрэкӏых | щыщхьэдэвгъэуфэрэкӏых | щыщхьэдагъэуфэрэкӏых |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏых | щыщхьэдумыгъэуфэрэкӏых | щыщхьэдимыгъэуфэрэкӏых | щыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏых | щыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏых | щыщхьэдамыгъэуфэрэкӏых |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдигъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдагъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыха | щыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдигъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдагъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхын | щыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдигъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдагъэуфэрэкӏыхыну |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыну | щыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыну |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | здыщхьэдэзгъэуфэрэкӏых | здыщхьэдэбгъэуфэрэкӏых | здыщхьэдигъэуфэрэкӏых | здыщхьэдэдгъэуфэрэкӏых | здыщхьэдэвгъэуфэрэкӏых | здыщхьэдагъэуфэрэкӏых |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | здыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏых | здыщхьэдумыгъэуфэрэкӏых | здыщхьэдимыгъэуфэрэкӏых | здыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏых | здыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏых | здыщхьэдамыгъэуфэрэкӏых |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | здыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдигъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдагъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | здыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыха | здыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | здыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | здыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | здыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | здыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдигъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдагъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | здыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхын | здыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | здыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдигъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдагъэуфэрэкӏыхыну |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | здыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыну | здыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыну |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзгъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдэбгъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдигъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдэдгъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдэвгъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдагъэуфэрэкӏых |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдумыгъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдимыгъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏых | щӀыщхьэдамыгъэуфэрэкӏых |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдигъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдагъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыха | щӀыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыха |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдигъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдагъэуфэрэкӏыхыгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыгъа | щӀыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдигъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдагъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхын | щӀыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхын |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдигъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдагъэуфэрэкӏыхэну |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щӀыщхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыну | щӀыщхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыну |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыу |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыу | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыу |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхауэ |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхауэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхауэ |
| урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | щхьэдэзгъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдэбгъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдигъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдэдгъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдэвгъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдагъэуфэрэкӏыхыурэ |
| урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | щхьэдэзмыгъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдумыгъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдимыгъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдэдмыгъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдэвмыгъэуфэрэкӏыхыурэ | щхьэдамыгъэуфэрэкӏыхыурэ |
| Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ | Прямой Дополненэ | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | ар | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | пщхьэдызогъэуфэрэкӏых | щхьэдызогъэуфэрэкӏых | -- | фщхьэдызогъэуфэрэкӏых | ящхьэдызогъэуфэрэкӏых(хэ) |
| уэ | сщхьэдыбогъэуфэрэкӏых | -- | щхьэдыбогъэуфэрэкӏых | тщхьэдыбогъэуфэрэкӏых | -- | ящхьэдыбогъэуфэрэкӏых(хэ) |
| абы | сщхьэдегъэуфэрэкӏых | пщхьэдегъэуфэрэкӏых | щхьэдегъэуфэрэкӏых | тщхьэдегъэуфэрэкӏых | фщхьэдегъэуфэрэкӏых | ящхьэдегъэуфэрэкӏых(хэ) |
| дэ | -- | пщхьэдыдогъэуфэрэкӏых | щхьэдыдогъэуфэрэкӏых | -- | фщхьэдыдогъэуфэрэкӏых | ящхьэдыдогъэуфэрэкӏых(хэ) |
| фэ | сщхьэдывогъэуфэрэкӏых | -- | щхьэдывогъэуфэрэкӏых | тщхьэдывогъэуфэрэкӏых | -- | ящхьэдывогъэуфэрэкӏых(хэ) |
| абыхэм | сщхьэдагъэуфэрэкӏых | пщхьэдагъэуфэрэкӏых | щхьэдагъэуфэрэкӏых | тщхьэдагъэуфэрэкӏых | фщхьэдагъэуфэрэкӏых | ящхьэдагъэуфэрэкӏых(хэ) |
| Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) | Прямой Дополненэ | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | ар | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | пщхьэдэзгъэ[уфэрэкӏыхрэ] | щхьэдэзгъэ[уфэрэкӏыхырэ] | -- | фщхьэдэзгъэ[уфэрэкӏыхрэ] | ящхьэдэзгъэ[уфэрэкӏыхы(хэ)рэ] |
| уэ | сщхьэдэбгъэ[уфэрэкӏыхрэ] | -- | щхьэдэбгъэ[уфэрэкӏыхырэ] | тщхьэдэбгъэ[уфэрэкӏыхрэ] | -- | ящхьэдэбгъэ[уфэрэкӏыхы(хэ)рэ] |
| абы | сщхьэдигъэ[уфэрэкӏыхрэ] | пщхьэдигъэ[уфэрэкӏыхрэ] | щхьэдигъэ[уфэрэкӏыхрэ] | тщхьэдигъэ[уфэрэкӏыхрэ] | фщхьэдигъэ[уфэрэкӏыхрэ] | ящхьэдигъэ[уфэрэкӏых(хэ)рэ] |
| дэ | -- | пщхьэдэдгъэ[уфэрэкӏыхрэ] | щхьэдэдгъэ[уфэрэкӏыхырэ] | -- | фщхьэдэдгъэ[уфэрэкӏыхрэ] | ящхьэдэдгъэ[уфэрэкӏыхы(хэ)рэ] |
| фэ | сщхьэдэвгъэ[уфэрэкӏыхрэ] | -- | щхьэдэвгъэ[уфэрэкӏыхырэ] | тщхьэдэвгъэ[уфэрэкӏыхрэ] | -- | ящхьэдэвгъэ[уфэрэкӏыхы(хэ)рэ] |
| абыхэм | сщхьэдагъэ[уфэрэкӏыхрэ] | пщхьэдагъэ[уфэрэкӏыхрэ] | щхьэдагъэ[уфэрэкӏыхрэ] | тщхьэдагъэ[уфэрэкӏыхрэ] | фщхьэдагъэ[уфэрэкӏыхрэ] | ящхьэдагъэ[уфэрэкӏых(хэ)рэ] |
| -ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [уфэрэкӏых] | [уфэрэкӏых]ыр | -- | [уфэрэкӏых]хэр |
| Эргативнэ: | [уфэрэкӏых] | [уфэрэкӏых]ым | -- | [уфэрэкӏых]хэм |
| Послеложнэ: | [уфэрэкӏых]кӀэ | [уфэрэкӏых]ымкӀэ | [уфэрэкӏых]хэкӀэ | [уфэрэкӏых]хэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [уфэрэкӏых]ыу | [уфэрэкӏых]ырауэ | [уфэрэкӏых]хэу | [уфэрэкӏых]хэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [уфэрэкӏых]а | [уфэрэкӏых]ар | -- | [уфэрэкӏых]ахэр |
| Эргативнэ: | [уфэрэкӏых]а | [уфэрэкӏых]ам | -- | [уфэрэкӏых]ахэм |
| Послеложнэ: | [уфэрэкӏых]акӀэ | [уфэрэкӏых]амкӀэ | [уфэрэкӏых]ахэкӀэ | [уфэрэкӏых]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [уфэрэкӏых]ауэ | [уфэрэкӏых]арауэ | [уфэрэкӏых]ахэу | [уфэрэкӏых]ахэрауэ |
| -ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [уфэрэкӏых]ын | [уфэрэкӏых]ыныр | -- | [уфэрэкӏых]ынхэр |
| Эргативнэ: | [уфэрэкӏых]ын | [уфэрэкӏых]ыным | -- | [уфэрэкӏых]ынхэм |
| Послеложнэ: | [уфэрэкӏых]ынкӀэ | [уфэрэкӏых]ынымкӀэ | [уфэрэкӏых]ынхэкӀэ | [уфэрэкӏых]ынхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [уфэрэкӏых]ыну | [уфэрэкӏых]ынырауэ | [уфэрэкӏых]ынхэу | [уфэрэкӏых]ынхэрауэ |
| -ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [уфэрэкӏых]ыну | [уфэрэкӏых]ынур | -- | [уфэрэкӏых]ынухэр |
| Эргативнэ: | [уфэрэкӏых]ыну | [уфэрэкӏых]ынум | -- | [уфэрэкӏых]ынухэм |
| Послеложнэ: | [уфэрэкӏых]ынукӀэ | [уфэрэкӏых]ынумкӀэ | [уфэрэкӏых]ынухэкӀэ | [уфэрэкӏых]ынухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [уфэрэкӏых]ынууэ | [уфэрэкӏых]ынурауэ | [уфэрэкӏых]ынухэу | [уфэрэкӏых]ынухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- щхьэдэуфэрэкӏыхын псалъэм и каузатив.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Бжыхьым щхьэдэгъэуфэрэкӀыхын.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- щхьэдэгъэуфэрэкӏыхын: causative for щхьэдэуфэрэкӏыхын: have, make or let sb overturn sth above or over sth.
- Бжыхьым щхьэдэгъэуфэрэкӀыхын: turn sth over sth above a wattle fence.
УРЫСЫБЗЭ
- щхьэдэгъэуфэрэкӏыхын: каузатив к щхьэдэуфэрэкӏыхын: заставить опрокинуть что-л. над чем-л.
- Бжыхьым щхьэдэгъэуфэрэкӀыхын: заставить опрокинуть что-л. над плетнём.
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.