Wt/kbd/щапхъэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

IPA ['ɕɑ:pχɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

ща- + [пхъ] + -э

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	щапхъэ	щапхъэр	--	щапхъэхэр
Эргативнэ:	щапхъэ	щапхъэм	--	щапхъэхэм
Послеложнэ:	щапхъэкӀэ	щапхъэмкӀэ	щапхъэхэкӀэ	щапхъэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	щапхъэу	щапхъэрауэ	щапхъэхэу	щапхъэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Инагъ, кӀыхьагъ, хьэлъагъ с. ху. къызэрапщым ироджэ.
Зыгуэрхэр зыхуэдизыр белджылы щӀын щхьэкӀэ къагъэсэбэп къызэрапщ пщалъэ е Ӏэмэпсымэ гуэр.
Ӏуэхугъуэ, гупсысэ гуэр наӀуэ, гурыӀуэгъуэ ящӀын щхьэкӀэ къагъэсэбэпыр.
ЦӀыхум и дуней тетыкӀэм, и хьэл-щэным нэгъуэщӀхэр дэплъей, зыхалъхьэ хъуну хэлъыр.

ЩАПХЪЭХЭР

ЗумылӀэж! ДяужькӀэ къэхъунум залӀэж, заукӀыжу щапхъэ Ӏейр къыумыгъанэ. Нартхэр

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

КӀыхьагъ къазэрапщ щапхъэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

щапхъэ: 1. measure, dimension, unit of measure 2. scale, measuring device 3. example (given as clarification, evidence or proof) 4. sample, example, pattern (something for imitation or copying)
КӀыхьагъ къазэрапщ щапхъэ: unit of measure for length

УРЫСЫБЗЭ

щапхъэ: 1. мера, единица измерения чего-л. 2. мера, мерка 3. пример (приводимый в пояснение, доказательство чего-л.) 4. пример, образец (напр. для подражания)
КӀыхьагъ къазэрапщ щапхъэ: единица измерения длины

псалъафэ зэпыщӀахэр

Щапхъэ къэхьын

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: give, adduce an example
     Урысыбзэ: привести пример.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Щапхъэ къытехын

1.

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: take down sb’s measurements
     Урысыбзэ: снять мерку с кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

2.

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: take sb as an example
     Урысыбзэ: брать пример с кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Щапхъэ техын

1.

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: take down sb’s measurements
     Урысыбзэ: снять мерку с кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

2.

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: take sb as an example
     Урысыбзэ: брать пример с кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Мы си ӀэужьыфӀхэм трах щапхъэ цӀыхухэм. ЩоджэнцӀыкӀу Нурий

БИБЛИОГРАФИЕ

Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.