Wt/kbd/шхуэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
шхуэ
-
шхуэ
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ʂxʷɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [шху] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | шхуэ | шхуэр | -- | шхуэхэр |
Эргативнэ: | шхуэ | шхуэм | -- | шхуэхэм |
Послеложнэ: | шхуэкӀэ | шхуэмкӀэ | шхуэхэкӀэ | шхуэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | шхуэуэ | шхуэрауэ | шхуэхэу | шхуэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Ӏэпслъэпсхэм щыщу шхуэӀу, шхуэмылакӀэ иӀэу шым и щхьэм фӀалъхьэ, ар къызэрырашэкӀ фэ кӀапсэ зэрыхъэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- Шы къэзыщэхунум нэхъапэ шхуэ къещэху. Псалъэжьхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- шхуэ: bridle
УРЫСЫБЗЭ
- шхуэ: узда, уздечка
псалъафэ зэпыщӀахэр
Шхуэ пщӀэхэлъхьэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: curb, restrain sb Урысыбзэ: обуздать кого-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
шхуэ пэбг
Мыхьэнэ: Шхуэм щыщ Ӏыхьэу шым и пэбгым зэпрыкӀыу къытелъыр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: the part of the bridle that covers the bridge of the horse’s nose Урысыбзэ: часть узды, лежащая на храпе лошади; нахрапник Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
шхуэ щхьэфэ
Мыхьэнэ: Шхуэм щыщ Ӏыхьэу шхуэӀу тхьэгъуитӀым пыдауэ шым и щхьэм къекӀуэкӀыр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: the part of the bridle that goes round the horse's head Урысыбзэ: часть узды, лежащая вокруг головы лошади Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.