Wt/kbd/чэтхъэн

Add links
From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > чэтхъэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [tʂɐˈtχɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [чэтхъ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "чэтхъэн"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: чэтхъэн
щымыӀэныгъэ: мычэтхъэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: счэтхъэн пчэтхъэн ичэтхъэн тчэтхъэн фчэтхъэн ячэтхъэн
щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэн умычэтхъэн имычэтхъэн дымычэтхъэн фымычэтхъэн ямычэтхъэн
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: чатхъэ! фчатхъэ!
щымыӀэныгъэ: умычатхъэ! фымычатхъэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сречатхъэ уречатхъэ иречатхъэ дречатхъэ фречатхъэ иречатхъэ
щымыӀэныгъэ: сремычатхъэ уремычатхъэ иремычатхъэ дремычатхъэ фремычатхъэ иремычатхъэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сочатхъэ(р) уочатхъэ(р) / бочатхъэ(р) ечатхъэ(р) дочатхъэ(р) фочатхъэ(р) ячатхъэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: счатхъэркъым пчатхъэркъым ичатхъэркъым тчатхъэркъым фчатхъэркъым ячатхъэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: счатхъэрт пчатхъэрт ичатхъэрт тчатхъэрт фчатхъэрт ячатхъэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: счатхъэртэкъым пчатхъэртэкъым ичатхъэртэкъым тчатхъэртэкъым фчатхъэртэкъым ячатхъэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: счэтхъащ пчэтхъащ ичэтхъащ тчэтхъащ фчэтхъащ ячэтхъащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: счэтхъакъым пчэтхъакъым ичэтхъакъым тчэтхъакъым фчэтхъакъым ячэтхъакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: счэтхъат пчэтхъат ичэтхъат тчэтхъат фчэтхъат ячэтхъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: счэтхъатэкъым пчэтхъатэкъым ичэтхъатэкъым тчэтхъатэкъым фчэтхъатэкъым ячэтхъатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэгъащ пчэтхъэгъащ ичэтхъэгъащ тчэтхъэгъащ фчэтхъэгъащ ячэтхъэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: счэтхъэгъакъым пчэтхъэгъакъым ичэтхъэгъакъым тчэтхъэгъакъым фчэтхъэгъакъым ячэтхъэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэгъат пчэтхъэгъат ичэтхъэгъат тчэтхъэгъат фчэтхъэгъат ячэтхъэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: счэтхъэгъатэкъым пчэтхъэгъатэкъым ичэтхъэгъатэкъым тчэтхъэгъатэкъым фчэтхъэгъатэкъым ячэтхъэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: счатхъэщ пчатхъэщ ичатхъэщ тчатхъэщ фчатхъэщ ячатхъэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: счатхъэкъым пчатхъэкъым ичатхъэкъым тчатхъэкъым фчатхъэкъым ячатхъэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: счатхъэт пчатхъэт ичатхъэт тчатхъэт фчатхъэт ячатхъэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: счатхъэтэкъым пчатхъэтэкъым ичатхъэтэкъым тчатхъэтэкъым фчатхъэтэкъым ячатхъэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнщ пчэтхъэнщ ичэтхъэнщ тчэтхъэнщ фчэтхъэнщ ячэтхъэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: счэтхъэнкъым пчэтхъэнкъым ичэтхъэнкъым тчэтхъэнкъым фчэтхъэнкъым ячэтхъэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнущ пчэтхъэнущ ичэтхъэнущ тчэтхъэнущ фчэтхъэнущ ячэтхъэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: счэтхъэнукъым пчэтхъэнукъым ичэтхъэнукъым тчэтхъэнукъым фчэтхъэнукъым ячэтхъэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: счатхъэрэ пчатхъэрэ ичатхъэрэ тчатхъэрэ фчатхъэрэ ячатхъэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: счатхъэркъэ пчатхъэркъэ ичатхъэркъэ тчатхъэркъэ фчатхъэркъэ ячатхъэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: счатхъэрт пчатхъэрт ичатхъэрт тчатхъэрт фчатхъэрт ячатхъэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: счатхъэртэкъэ пчатхъэртэкъэ ичатхъэртэкъэ тчатхъэртэкъэ фчатхъэртэкъэ ячатхъэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: счэтхъа пчэтхъа ичэтхъа тчэтхъа фчэтхъа ячэтхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: счэтхъакъэ пчэтхъакъэ ичэтхъакъэ тчэтхъакъэ фчэтхъакъэ ячэтхъакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: счэтхъат пчэтхъат ичэтхъат тчэтхъат фчэтхъат ячэтхъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: счэтхъатэкъэ пчэтхъатэкъэ ичэтхъатэкъэ тчэтхъатэкъэ фчэтхъатэкъэ ячэтхъатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэгъа пчэтхъэгъа ичэтхъэгъа тчэтхъэгъа фчэтхъэгъа ячэтхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: счэтхъэгъакъэ пчэтхъэгъакъэ ичэтхъэгъакъэ тчэтхъэгъакъэ фчэтхъэгъакъэ ячэтхъэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэгъат пчэтхъэгъат ичэтхъэгъат тчэтхъэгъат фчэтхъэгъат ячэтхъэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: счэтхъэгъатэкъэ пчэтхъэгъатэкъэ ичэтхъэгъатэкъэ тчэтхъэгъатэкъэ фчэтхъэгъатэкъэ ячэтхъэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: счатхъэ пчатхъэ ичатхъэ тчатхъэ фчатхъэ ячатхъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: счатхъэкъэ пчатхъэкъэ ичатхъэкъэ тчатхъэкъэ фчатхъэкъэ ячатхъэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: счатхъэт пчатхъэт ичатхъэт тчатхъэт фчатхъэт ячатхъэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: счатхъэтэкъэ пчатхъэтэкъэ ичатхъэтэкъэ тчатхъэтэкъэ фчатхъэтэкъэ ячатхъэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэн пчэтхъэн ичэтхъэн тчэтхъэн фчэтхъэн ячэтхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: счэтхъэнкъэ пчэтхъэнкъэ ичэтхъэнкъэ тчэтхъэнкъэ фчэтхъэнкъэ ячэтхъэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэну пчэтхъэну ичэтхъэну тчэтхъэну фчэтхъэну ячэтхъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: счэтхъэнукъэ пчэтхъэнукъэ ичэтхъэнукъэ тчэтхъэнукъэ фчэтхъэнукъэ ячэтхъэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: счатхъэмэ пчатхъэмэ ичатхъэмэ тчатхъэмэ фчатхъэмэ ячатхъэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымычатхъэмэ умычатхъэмэ имычатхъэмэ дымычатхъэмэ фымычатхъэмэ ямычатхъэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: счэтхъамэ пчэтхъамэ ичэтхъамэ тчэтхъамэ фчэтхъамэ ячэтхъамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъамэ умычэтхъамэ имычэтхъамэ дымычэтхъамэ фымычэтхъамэ ямычэтхъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: счэтхъэгъамэ пчэтхъэгъамэ ичэтхъэгъамэ тчэтхъэгъамэ фчэтхъэгъамэ ячэтхъэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэгъамэ умычэтхъэгъамэ имычэтхъэгъамэ дымычэтхъэгъамэ фымычэтхъэгъамэ ямычэтхъэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнмэ пчэтхъэнмэ ичэтхъэнмэ тчэтхъэнмэ фчэтхъэнмэ ячэтхъэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнмэ умычэтхъэнмэ имычэтхъэнмэ дымычэтхъэнмэ фымычэтхъэнмэ ямычэтхъэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнумэ пчэтхъэнумэ ичэтхъэнумэ тчэтхъэнумэ фчэтхъэнумэ ячэтхъэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнумэ умычэтхъэнумэ имычэтхъэнумэ дымычэтхъэнумэ фымычэтхъэнумэ ямычэтхъэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: счатхъэтэмэ пчатхъэтэмэ ичатхъэтэмэ тчатхъэтэмэ фчатхъэтэмэ ячатхъэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымычатхъэтэмэ умычатхъэтэмэ имычатхъэтэмэ дымычатхъэтэмэ фымычатхъэтэмэ ямычатхъэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: счэтхъатэмэ пчэтхъатэмэ ичэтхъатэмэ тчэтхъатэмэ фчэтхъатэмэ ячэтхъатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъатэмэ умычэтхъатэмэ имычэтхъатэмэ дымычэтхъатэмэ фымычэтхъатэмэ ямычэтхъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: счэтхъэгъатэмэ пчэтхъэгъатэмэ ичэтхъэгъатэмэ тчэтхъэгъатэмэ фчэтхъэгъатэмэ ячэтхъэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэгъатэмэ умычэтхъэгъатэмэ имычэтхъэгъатэмэ дымычэтхъэгъатэмэ фымычэтхъэгъатэмэ ямычэтхъэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнтэмэ пчэтхъэнтэмэ ичэтхъэнтэмэ тчэтхъэнтэмэ фчэтхъэнтэмэ ячэтхъэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнтэмэ умычэтхъэнтэмэ имычэтхъэнтэмэ дымычэтхъэнтэмэ фымычэтхъэнтэмэ ямычэтхъэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнутэмэ пчэтхъэнутэмэ ичэтхъэнутэмэ тчэтхъэнутэмэ фчэтхъэнутэмэ ячэтхъэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнутэмэ умычэтхъэнутэмэ имычэтхъэнутэмэ дымычэтхъэнутэмэ фымычэтхъэнутэмэ ямычэтхъэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнт пчэтхъэнт ичэтхъэнт тчэтхъэнт фчэтхъэнт ячэтхъэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: счэтхъэнтэкъым пчэтхъэнтэкъым ичэтхъэнтэкъым тчэтхъэнтэкъым фчэтхъэнтэкъым ячэтхъэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнут пчэтхъэнут ичэтхъэнут тчэтхъэнут фчэтхъэнут ячэтхъэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: счэтхъэнутэкъым пчэтхъэнутэкъым ичэтхъэнутэкъым тчэтхъэнутэкъым фчэтхъэнутэкъым ячэтхъэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: счатхъэми пчатхъэми ичатхъэми тчатхъэми фчатхъэми ячатхъэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымычатхъэми умычатхъэми имычатхъэми дымычатхъэми фымычатхъэми ямычатхъэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: счэтхъами пчэтхъами ичэтхъами тчэтхъами фчэтхъами ячэтхъами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъами умычэтхъами имычэтхъами дымычэтхъами фымычэтхъами ямычэтхъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: счэтхъэгъами пчэтхъэгъами ичэтхъэгъами тчэтхъэгъами фчэтхъэгъами ячэтхъэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэгъами умычэтхъэгъами имычэтхъэгъами дымычэтхъэгъами фымычэтхъэгъами ямычэтхъэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнми пчэтхъэнми ичэтхъэнми тчэтхъэнми фчэтхъэнми ячэтхъэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнми умычэтхъэнми имычэтхъэнми дымычэтхъэнми фымычэтхъэнми ямычэтхъэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнуми пчэтхъэнуми ичэтхъэнуми тчэтхъэнуми фчэтхъэнуми ячэтхъэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнуми умычэтхъэнуми имычэтхъэнуми дымычэтхъэнуми фымычэтхъэнуми ямычэтхъэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: счатхъэтэми пчатхъэтэми ичатхъэтэми тчатхъэтэми фчатхъэтэми ячатхъэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымычатхъэтэми умычатхъэтэми имычатхъэтэми дымычатхъэтэми фымычатхъэтэми ямычатхъэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: счэтхъатэми пчэтхъатэми ичэтхъатэми тчэтхъатэми фчэтхъатэми ячэтхъатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъатэми умычэтхъатэми имычэтхъатэми дымычэтхъатэми фымычэтхъатэми ямычэтхъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: счэтхъэгъатэми пчэтхъэгъатэми ичэтхъэгъатэми тчэтхъэгъатэми фчэтхъэгъатэми ячэтхъэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэгъатэми умычэтхъэгъатэми имычэтхъэгъатэми дымычэтхъэгъатэми фымычэтхъэгъатэми ямычэтхъэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнтэми пчэтхъэнтэми ичэтхъэнтэми тчэтхъэнтэми фчэтхъэнтэми ячэтхъэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнтэми умычэтхъэнтэми имычэтхъэнтэми дымычэтхъэнтэми фымычэтхъэнтэми ямычэтхъэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: счэтхъэнутэми пчэтхъэнутэми ичэтхъэнутэми тчэтхъэнутэми фчэтхъэнутэми ячэтхъэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнутэми умычэтхъэнутэми имычэтхъэнутэми дымычэтхъэнутэми фымычэтхъэнутэми ямычэтхъэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: счэтхъаи пчэтхъаи ичэтхъаи тчэтхъаи фчэтхъаи ячэтхъаи
щымыӀэныгъэ: счэтхъакъыми пчэтхъакъыми ичэтхъакъыми тчэтхъакъыми фчэтхъакъыми ячэтхъакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: счэтхъащэрэт пчэтхъащэрэт ичэтхъащэрэт тчэтхъащэрэт фчэтхъащэрэт ячэтхъащэрэт
щымыӀэныгъэ: сымычэтхъащэрэт умычэтхъащэрэт имычэтхъащэрэт дымычэтхъащэрэт фымычэтхъащэрэт ямычэтхъащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: счэтхъагъэнщ пчэтхъагъэнщ ичэтхъагъэнщ тчэтхъагъэнщ фчэтхъагъэнщ ячэтхъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: счэтхъагъэнкъым пчэтхъагъэнкъым ичэтхъагъэнкъым тчэтхъагъэнкъым фчэтхъагъэнкъым ячэтхъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: счэтхъагъэнт пчэтхъагъэнт ичэтхъагъэнт тчэтхъагъэнт фчэтхъагъэнт ячэтхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: счэтхъагъэнтэкъым пчэтхъагъэнтэкъым ичэтхъагъэнтэкъым тчэтхъагъэнтэкъым фчэтхъагъэнтэкъым ячэтхъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: счэтхъагъэн пчэтхъагъэн ичэтхъагъэн тчэтхъагъэн фчэтхъагъэн ячэтхъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: счэтхъагъэнкъэ пчэтхъагъэнкъэ ичэтхъагъэнкъэ тчэтхъагъэнкъэ фчэтхъагъэнкъэ ячэтхъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: счэтхъагъэнт пчэтхъагъэнт ичэтхъагъэнт тчэтхъагъэнт фчэтхъагъэнт ячэтхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: счэтхъагъэнтэкъэ пчэтхъагъэнтэкъэ ичэтхъагъэнтэкъэ тчэтхъагъэнтэкъэ фчэтхъагъэнтэкъэ ячэтхъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: счэтхъагъэнущ пчэтхъагъэнущ ичэтхъагъэнущ тчэтхъагъэнущ фчэтхъагъэнущ ячэтхъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: счэтхъагъэнукъым пчэтхъагъэнукъым ичэтхъагъэнукъым тчэтхъагъэнукъым фчэтхъагъэнукъым ячэтхъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: счэтхъагъэнут пчэтхъагъэнут ичэтхъагъэнут тчэтхъагъэнут фчэтхъагъэнут ячэтхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: счэтхъагъэнутэкъым пчэтхъагъэнутэкъым ичэтхъагъэнутэкъым тчэтхъагъэнутэкъым фчэтхъагъэнутэкъым ячэтхъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: счэтхъагъэну пчэтхъагъэну ичэтхъагъэну тчэтхъагъэну фчэтхъагъэну ячэтхъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: счэтхъагъэнукъэ пчэтхъагъэнукъэ ичэтхъагъэнукъэ тчэтхъагъэнукъэ фчэтхъагъэнукъэ ячэтхъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: счэтхъагъэнут пчэтхъагъэнут ичэтхъагъэнут тчэтхъагъэнут фчэтхъагъэнут ячэтхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: счэтхъагъэнутэкъэ пчэтхъагъэнутэкъэ ичэтхъагъэнутэкъэ тчэтхъагъэнутэкъэ фчэтхъагъэнутэкъэ ячэтхъагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зычатхъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зымычатхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зычэтхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымычэтхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зычэтхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымычэтхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зычэтхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымычэтхъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зычэтхъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымычэтхъэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ счатхъэ пчатхъэ ичатхъэ тчатхъэ фчатхъэ ячатхъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымычатхъэ умычатхъэ имычатхъэ дымычатхъэ фымычатхъэ ямычатхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ счэтхъа пчэтхъа ичэтхъа тчэтхъа фчэтхъа ячэтхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъа умычэтхъа имычэтхъа дымычэтхъа фымычэтхъа ямычэтхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ счэтхъэгъа пчэтхъэгъа ичэтхъэгъа тчэтхъэгъа фчэтхъэгъа ячэтхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъэгъа умычэтхъэгъа имычэтхъэгъа дымычэтхъэгъа фымычэтхъэгъа ямычэтхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ счэтхъэн пчэтхъэн ичэтхъэн тчэтхъэн фчэтхъэн ячэтхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъэн умычэтхъэн имычэтхъэн дымычэтхъэн фымычэтхъэн ямычэтхъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ счэтхъэну пчэтхъэну ичэтхъэну тчэтхъэну фчэтхъэну ячэтхъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъэну умычэтхъэну имычэтхъэну дымычэтхъэну фымычэтхъэну ямычэтхъэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ чатхъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ мычатхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ чэтхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мычэтхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ чэтхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мычэтхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ чэтхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мычэтхъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ чэтхъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мычэтхъэну
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрызчатхъэ зэрыбчатхъэ зэричатхъэ зэрыдчатхъэ зэрывчатхъэ зэрачатхъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмычатхъэ зэрумычатхъэ зэримычатхъэ зэрыдмычатхъэ зэрывмычатхъэ зэрамычатхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрызчэтхъа зэрыбчэтхъа зэричэтхъа зэрыдчэтхъа зэрывчэтхъа зэрачэтхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмычэтхъа зэрумычэтхъа зэримычэтхъа зэрыдмычэтхъа зэрывмычэтхъа зэрамычэтхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрызчэтхъэгъа зэрыбчэтхъэгъа зэричэтхъэгъа зэрыдчэтхъэгъа зэрывчэтхъэгъа зэрачэтхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмычэтхъэгъа зэрумычэтхъэгъа зэримычэтхъэгъа зэрыдмычэтхъэгъа зэрывмычэтхъэгъа зэрамычэтхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрызчэтхъэн зэрыбчэтхъэн зэричэтхъэн зэрыдчэтхъэн зэрывчэтхъэн зэрачэтхъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмычэтхъэн зэрумычэтхъэн зэримычэтхъэн зэрыдмычэтхъэн зэрывмычэтхъэн зэрамычэтхъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрызчэтхъэну зэрыбчэтхъэну зэричэтхъэну зэрыдчэтхъэну зэрывчэтхъэну зэрачэтхъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмычэтхъэну зэрумычэтхъэну зэримычэтхъэну зэрыдмычэтхъэну зэрывмычэтхъэну зэрамычэтхъэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щызчатхъэ щыбчатхъэ щичатхъэ щыдчатхъэ щывчатхъэ щачатхъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щызмычатхъэ щумычатхъэ щимычатхъэ щыдмычатхъэ щывмычатхъэ щамычатхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щызчэтхъа щыбчэтхъа щичэтхъа щыдчэтхъа щывчэтхъа щачэтхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмычэтхъа щумычэтхъа щимычэтхъа щыдмычэтхъа щывмычэтхъа щамычэтхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щызчэтхъэгъа щыбчэтхъэгъа щичэтхъэгъа щыдчэтхъэгъа щывчэтхъэгъа щачэтхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмычэтхъэгъа щумычэтхъэгъа щимычэтхъэгъа щыдмычэтхъэгъа щывмычэтхъэгъа щамычэтхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щызчэтхъэн щыбчэтхъэн щичэтхъэн щыдчэтхъэн щывчэтхъэн щачэтхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмычэтхъэн щумычэтхъэн щимычэтхъэн щыдмычэтхъэн щывмычэтхъэн щамычэтхъэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щызчэтхъэну щыбчэтхъэну щичэтхъэну щыдчэтхъэну щывчэтхъэну щачэтхъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмычэтхъэну щумычэтхъэну щимычэтхъэну щыдмычэтхъэну щывмычэтхъэну щамычэтхъэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здэзчатхъэ здэбчатхъэ здичатхъэ здэдчатхъэ здэвчатхъэ здачатхъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ здэзмычатхъэ здумычатхъэ здимычатхъэ здэдмычатхъэ здэвмычатхъэ здамычатхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэзчэтхъа здэбчэтхъа здичэтхъа здэдчэтхъа здэвчэтхъа здачэтхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмычэтхъа здумычэтхъа здимычэтхъа здэдмычэтхъа здэвмычэтхъа здамычэтхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэзчэтхъэгъа здэбчэтхъэгъа здичэтхъэгъа здэдчэтхъэгъа здэвчэтхъэгъа здачэтхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмычэтхъэгъа здумычэтхъэгъа здимычэтхъэгъа здэдмычэтхъэгъа здэвмычэтхъэгъа здамычэтхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэзчэтхъэн здэбчэтхъэн здичэтхъэн здэдчэтхъэн здэвчэтхъэн здачэтхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмычэтхъэн здумычэтхъэн здимычэтхъэн здэдмычэтхъэн здэвмычэтхъэн здамычэтхъэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэзчэтхъэну здэбчэтхъэну здичэтхъэну здэдчэтхъэну здэвчэтхъэну здачэтхъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмычэтхъэну здумычэтхъэну здимычэтхъэну здэдмычэтхъэну здэвмычэтхъэну здамычэтхъэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀэзчатхъэ щӀэбчатхъэ щӀичатхъэ щӀэдчатхъэ щӀэвчатхъэ щӀачатхъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмычатхъэ щӀумычатхъэ щӀимычатхъэ щӀэдмычатхъэ щӀэвмычатхъэ щӀамычатхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэзчэтхъа щӀэбчэтхъа щӀичэтхъа щӀэдчэтхъа щӀэвчэтхъа щӀачэтхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмычэтхъа щӀумычэтхъа щӀимычэтхъа щӀэдмычэтхъа щӀэвмычэтхъа щӀамычэтхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэзчэтхъэгъа щӀэбчэтхъэгъа щӀичэтхъэгъа щӀэдчэтхъэгъа щӀэвчэтхъэгъа щӀачэтхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмычэтхъэгъа щӀумычэтхъэгъа щӀимычэтхъэгъа щӀэдмычэтхъэгъа щӀэвмычэтхъэгъа щӀамычэтхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэзчэтхъэн щӀэбчэтхъэн щӀичэтхъэн щӀэдчэтхъэн щӀэвчэтхъэн щӀачэтхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмычэтхъэн щӀумычэтхъэн щӀимычэтхъэн щӀэдмычэтхъэн щӀэвмычэтхъэн щӀамычэтхъэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэзчэтхъэну щӀэбчэтхъэну щӀичэтхъэну щӀэдчэтхъэну щӀэвчэтхъэну щӀачэтхъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмычэтхъэну щӀумычэтхъэну щӀимычэтхъэну щӀэдмычэтхъэну щӀэвмычэтхъэну щӀамычэтхъэну
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ счатхъэу пчатхъэу ичатхъэу тчатхъэу фчатхъэуэ ячатхъэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымычатхъэу умычатхъэу имычатхъэу дымычатхъэу фымычатхъэу ямычатхъэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ счэтхъауэ пчэтхъауэ ичэтхъауэ тчэтхъауэ фчэтхъауэ ячэтхъауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъауэ умычэтхъауэ имычэтхъауэ дымычэтхъауэ фымычэтхъауэ ямычэтхъауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ счатхъэурэ пчатхъэурэ ичатхъэурэ тчатхъэурэ фчатхъэурэ ячатхъэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сымычатхъэурэ умычатхъэурэ имычатхъэурэ дымычатхъэурэ фымычатхъэурэ ямычатхъэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- узочатхъэ сочатхъэ -- фызочатхъэ сочатхъэ(хэ)
уэ сыбочатхъэ -- уочатхъэ / бочатхъэ дыбочатхъэ -- уочатхъэ(хэ) / бочатхъэ(хэ)
абы сечатхъэ уечатхъэ ечатхъэ дечатхъэ фечатхъэ ечатхъэ(хэ)
дэ -- удочатхъэ дочатхъэ -- фыдочатхъэ дочатхъэ(хэ)
фэ сывочатхъэ -- фочатхъэ дывочатхъэ -- фочатхъэ(хэ)
абыхэм сачатхъэ уачатхъэ ячатхъэ дачатхъэ фачатхъэ ячатхъэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- уз[чатхъэрэ] с[чатхъэрэ] -- фыз[чатхъэрэ] с[чатхъэ(хэ)рэ]
уэ сыб[чатхъэрэ] -- п[чатхъэрэ] дыб[чатхъэрэ] -- п[чатхъэ(хэ)рэ]
абы си[чатхъэрэ] уи[чатхъэрэ] и[чатхъэрэ] ди[чатхъэрэ] фи[чатхъэрэ] и[чатхъэ(хэ)рэ]
дэ -- уд[чатхъэрэ] т[чатхъэрэ] -- фыд[чатхъэрэ] т[чатхъэ(хэ)рэ]
фэ сыв[чатхъэрэ] -- ф[чатхъэрэ] дыв[чатхъэрэ] -- ф[чатхъэ(хэ)рэ]
абыхэм са[чатхъэрэ] уа[чатхъэрэ] я[чатхъэрэ] да[чатхъэрэ] фа[чатхъэрэ] я[чатхъэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [чатхъ]э [чатхъ]эр -- [чатхъ]эхэр
Эргативнэ: [чатхъ]э [чатхъ]эм -- [чатхъ]эхэм
Послеложнэ: [чатхъ]экӀэ [чатхъ]эмкӀэ [чатхъ]эхэкӀэ [чатхъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [чатхъ]эуэ [чатхъ]эрауэ [чатхъ]эхэу [чатхъ]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [чэтхъ]а [чэтхъ]ар -- [чэтхъ]ахэр
Эргативнэ: [чэтхъ]а [чэтхъ]ам -- [чэтхъ]ахэм
Послеложнэ: [чэтхъ]акӀэ [чэтхъ]амкӀэ [чэтхъ]ахэкӀэ [чэтхъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [чэтхъ]ауэ [чэтхъ]арауэ [чэтхъ]ахэу [чэтхъ]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [чэтхъ]эн [чэтхъ]эныр -- [чэтхъ]энхэр
Эргативнэ: [чэтхъ]эн [чэтхъ]эным -- [чэтхъ]энхэм
Послеложнэ: [чэтхъ]энкӀэ [чэтхъ]энымкӀэ [чэтхъ]энхэкӀэ [чэтхъ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [чэтхъ]эну [чэтхъ]энырауэ [чэтхъ]энхэу [чэтхъ]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [чэтхъ]эну [чэтхъ]энур -- [чэтхъ]энухэр
Эргативнэ: [чэтхъ]эну [чэтхъ]энум -- [чэтхъ]энухэм
Послеложнэ: [чэтхъ]энукӀэ [чэтхъ]энумкӀэ [чэтхъ]энухэкӀэ [чэтхъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [чэтхъ]энууэ [чэтхъ]энурауэ [чэтхъ]энухэу [чэтхъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ЦӀыкӀу-цӀыкӀуу зыгуэр зэфӀэтхъын.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Джанэр чэтхъэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • чэтхъэн: tear sth to pieces, to shreds
  • Джанэр чэтхъэн: tear a shirt to shreds
УРЫСЫБЗЭ
  • чэтхъэн: разорвать что-л. на куски, в клочья
  • Джанэр чэтхъэн: розорвать рубашку в клочья

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [tʂɐˈtχɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [чэтхъ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "чэтхъэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: чэтхъэн
щымыӀэныгъэ: мычэтхъэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сычэтхъэн учэтхъэн чэтхъэн дычэтхъэн фычэтхъэн чэтхъэн(хэ)
щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэн умычэтхъэн мычэтхъэн дымычэтхъэн фымычэтхъэн мычэтхъэн(хэ)
унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: чатхъэ! фычатхъэ!
щымыӀэныгъэ: умычатхъэ! фымычатхъэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сречатхъэ уречатхъэ иречатхъэ дречатхъэ фречатхъэ иречатхъэ
щымыӀэныгъэ: сремычатхъэ уремычатхъэ иремычатхъэ дремычатхъэ фремычатхъэ иремычатхъэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сочатхъэ(р) уочатхъэ(р) мэчатхъэ(р) дочатхъэ(р) фочатхъэ(р) мэчатхъэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сычатхъэркъым учатхъэркъым чатхъэркъым дычатхъэркъым фычатхъэркъым чатхъэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сычатхъэ(р)т учатхъэ(р)т чатхъэ(р)т дычатхъэ(р)т фычатхъэ(р)т чатхъэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сычатхъэ(р)тэкъым учатхъэ(р)тэкъым чатхъэ(р)тэкъым дычатхъэ(р)тэкъым фычатхъэ(р)тэкъым чатхъэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сычэтхъащ учэтхъащ чэтхъащ дычэтхъащ фычэтхъащ чэтхъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сычэтхъакъым учэтхъакъым чэтхъакъым дычэтхъакъым фычэтхъакъым чэтхъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сычэтхъат учэтхъат чэтхъат дычэтхъат фычэтхъат чэтхъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сычэтхъатэкъым учэтхъатэкъым чэтхъатэкъым дычэтхъатэкъым фычэтхъатэкъым чэтхъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэгъащ учэтхъэгъащ чэтхъэгъащ дычэтхъэгъащ фычэтхъэгъащ чэтхъэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэгъакъым учэтхъэгъакъым чэтхъэгъакъым дычэтхъэгъакъым фычэтхъэгъакъым чэтхъэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэгъат учэтхъэгъат чэтхъэгъат дычэтхъэгъат фычэтхъэгъат чэтхъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэгъатэкъым учэтхъэгъатэкъым чэтхъэгъатэкъым дычэтхъэгъатэкъым фычэтхъэгъатэкъым чэтхъэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сычатхъэщ учатхъэщ чатхъэщ дычатхъэщ фычатхъэщ чатхъэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сычатхъэкъым учатхъэкъым чатхъэкъым дычатхъэкъым фычатхъэкъым чатхъэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сычатхъэт учатхъэт чатхъэт дычатхъэт фычатхъэт чатхъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сычатхъэтэкъым учатхъэтэкъым чатхъэтэкъым дычатхъэтэкъым фычатхъэтэкъым чатхъэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнщ учэтхъэнщ чэтхъэнщ дычэтхъэнщ фычэтхъэнщ чэтхъэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэнкъым учэтхъэнкъым чэтхъэнкъым дычэтхъэнкъым фычэтхъэнкъым чэтхъэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнущ учэтхъэнущ чэтхъэнущ дычэтхъэнущ фычэтхъэнущ чэтхъэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэнукъым учэтхъэнукъым чэтхъэнукъым дычэтхъэнукъым фычэтхъэнукъым чэтхъэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сычатхъэрэ учатхъэрэ чатхъэрэ дычатхъэрэ фычатхъэрэ чатхъэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сычатхъэркъэ учатхъэркъэ чатхъэркъэ дычатхъэркъэ фычатхъэркъэ чатхъэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сычатхъэ(р)т учатхъэ(р)т чатхъэ(р)т дычатхъэ(р)т фычатхъэ(р)т чатхъэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сычатхъэ(р)тэкъэ учатхъэ(р)тэкъэ чатхъэ(р)тэкъэ дычатхъэ(р)тэкъэ фычатхъэ(р)тэкъэ чатхъэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сычэтхъа учэтхъа чэтхъа дычэтхъа фычэтхъа чэтхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сычэтхъакъэ учэтхъакъэ чэтхъакъэ дычэтхъакъэ фычэтхъакъэ чэтхъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сычэтхъат учэтхъат чэтхъат дычэтхъат фычэтхъат чэтхъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сычэтхъатэкъэ учэтхъатэкъэ чэтхъатэкъэ дычэтхъатэкъэ фычэтхъатэкъэ чэтхъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэгъа учэтхъэгъа чэтхъэгъа дычэтхъэгъа фычэтхъэгъа чэтхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэгъакъэ учэтхъэгъакъэ чэтхъэгъакъэ дычэтхъэгъакъэ фычэтхъэгъакъэ чэтхъэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэгъат учэтхъэгъат чэтхъэгъат дычэтхъэгъат фычэтхъэгъат чэтхъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэгъатэкъэ учэтхъэгъатэкъэ чэтхъэгъатэкъэ дычэтхъэгъатэкъэ фычэтхъэгъатэкъэ чэтхъэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сычатхъэ учатхъэ чатхъэ дычатхъэ фычатхъэ чатхъэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сычатхъэкъэ учатхъэкъэ чатхъэкъэ дычатхъэкъэ фычатхъэкъэ чатхъэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сычатхъэт учатхъэт чатхъэт дычатхъэт фычатхъэт чатхъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сычатхъэтэкъэ учатхъэтэкъэ чатхъэтэкъэ дычатхъэтэкъэ фычатхъэтэкъэ чатхъэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэн учэтхъэн чэтхъэн дычэтхъэн фычэтхъэн чэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэнкъэ учэтхъэнкъэ чэтхъэнкъэ дычэтхъэнкъэ фычэтхъэнкъэ чэтхъэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэну учэтхъэну чэтхъэну дычэтхъэну фычэтхъэну чэтхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэнукъэ учэтхъэнукъэ чэтхъэнукъэ дычэтхъэнукъэ фычэтхъэнукъэ чэтхъэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сычатхъэмэ учатхъэмэ чатхъэмэ дычатхъэмэ фычатхъэмэ чатхъэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымычатхъэмэ умычатхъэмэ мычатхъэмэ дымычатхъэмэ фымычатхъэмэ мычатхъэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сычэтхъамэ учэтхъамэ чэтхъамэ дычэтхъамэ фычэтхъамэ чэтхъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъамэ умычэтхъамэ мычэтхъамэ дымычэтхъамэ фымычэтхъамэ мычэтхъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сычэтхъэгъамэ учэтхъэгъамэ чэтхъэгъамэ дычэтхъэгъамэ фычэтхъэгъамэ чэтхъэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэгъамэ умычэтхъэгъамэ мычэтхъэгъамэ дымычэтхъэгъамэ фымычэтхъэгъамэ мычэтхъэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнмэ учэтхъэнмэ чэтхъэнмэ дычэтхъэнмэ фычэтхъэнмэ чэтхъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнмэ умычэтхъэнмэ мычэтхъэнмэ дымычэтхъэнмэ фымычэтхъэнмэ мычэтхъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнумэ учэтхъэнумэ чэтхъэнумэ дычэтхъэнумэ фычэтхъэнумэ чэтхъэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнумэ умычэтхъэнумэ мычэтхъэнумэ дымычэтхъэнумэ фымычэтхъэнумэ мычэтхъэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сычатхъэтэмэ учатхъэтэмэ чатхъэтэмэ дычатхъэтэмэ фычатхъэтэмэ чатхъэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымычатхъэтэмэ умычатхъэтэмэ мычатхъэтэмэ дымычатхъэтэмэ фымычатхъэтэмэ мычатхъэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сычэтхъатэмэ учэтхъатэмэ чэтхъатэмэ дычэтхъатэмэ фычэтхъатэмэ чэтхъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъатэмэ умычэтхъатэмэ мычэтхъатэмэ дымычэтхъатэмэ фымычэтхъатэмэ мычэтхъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сычэтхъэгъатэмэ учэтхъэгъатэмэ чэтхъэгъатэмэ дычэтхъэгъатэмэ фычэтхъэгъатэмэ чэтхъэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэгъатэмэ умычэтхъэгъатэмэ мычэтхъэгъатэмэ дымычэтхъэгъатэмэ фымычэтхъэгъатэмэ мычэтхъэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнтэмэ учэтхъэнтэмэ чэтхъэнтэмэ дычэтхъэнтэмэ фычэтхъэнтэмэ чэтхъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнтэмэ умычэтхъэнтэмэ мычэтхъэнтэмэ дымычэтхъэнтэмэ фымычэтхъэнтэмэ мычэтхъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнутэмэ учэтхъэнутэмэ чэтхъэнутэмэ дычэтхъэнутэмэ фычэтхъэнутэмэ чэтхъэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнутэмэ умычэтхъэнутэмэ мычэтхъэнутэмэ дымычэтхъэнутэмэ фымычэтхъэнутэмэ мычэтхъэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнт учэтхъэнт чэтхъэнт дычэтхъэнт фычэтхъэнт чэтхъэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэнтэкъым учэтхъэнтэкъым чэтхъэнтэкъым дычэтхъэнтэкъым фычэтхъэнтэкъым чэтхъэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнут учэтхъэнут чэтхъэнут дычэтхъэнут фычэтхъэнут чэтхъэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сычэтхъэнутэкъым учэтхъэнутэкъым чэтхъэнутэкъым дычэтхъэнутэкъым фычэтхъэнутэкъым чэтхъэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сычатхъэми учатхъэми чатхъэми дычатхъэми фычатхъэми чатхъэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымычатхъэми умычатхъэми мычатхъэми дымычатхъэми фымычатхъэми мычатхъэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сычэтхъами учэтхъами чэтхъами дычэтхъами фычэтхъами чэтхъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъами умычэтхъами мычэтхъами дымычэтхъами фымычэтхъами мычэтхъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сычэтхъэгъами учэтхъэгъами чэтхъэгъами дычэтхъэгъами фычэтхъэгъами чэтхъэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэгъами умычэтхъэгъами мычэтхъэгъами дымычэтхъэгъами фымычэтхъэгъами мычэтхъэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнми учэтхъэнми чэтхъэнми дычэтхъэнми фычэтхъэнми чэтхъэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнми умычэтхъэнми мычэтхъэнми дымычэтхъэнми фымычэтхъэнми мычэтхъэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнуми учэтхъэнуми чэтхъэнуми дычэтхъэнуми фычэтхъэнуми чэтхъэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнуми умычэтхъэнуми мычэтхъэнуми дымычэтхъэнуми фымычэтхъэнуми мычэтхъэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сычатхъэтэми учатхъэтэми чатхъэтэми дычатхъэтэми фычатхъэтэми чатхъэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымычатхъэтэми умычатхъэтэми мычатхъэтэми дымычатхъэтэми фымычатхъэтэми мычатхъэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сычэтхъатэми учэтхъатэми чэтхъатэми дычэтхъатэми фычэтхъатэми чэтхъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъатэми умычэтхъатэми мычэтхъатэми дымычэтхъатэми фымычэтхъатэми мычэтхъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сычэтхъэгъатэми учэтхъэгъатэми чэтхъэгъатэми дычэтхъэгъатэми фычэтхъэгъатэми чэтхъэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэгъатэми умычэтхъэгъатэми мычэтхъэгъатэми дымычэтхъэгъатэми фымычэтхъэгъатэми мычэтхъэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнтэми учэтхъэнтэми чэтхъэнтэми дычэтхъэнтэми фычэтхъэнтэми чэтхъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнтэми умычэтхъэнтэми мычэтхъэнтэми дымычэтхъэнтэми фымычэтхъэнтэми мычэтхъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сычэтхъэнутэми учэтхъэнутэми чэтхъэнутэми дычэтхъэнутэми фычэтхъэнутэми чэтхъэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымычэтхъэнутэми умычэтхъэнутэми мычэтхъэнутэми дымычэтхъэнутэми фымычэтхъэнутэми мычэтхъэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъчэтхъэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сычэтхъаи учэтхъаи чэтхъаи дычэтхъаи фычэтхъаи чэтхъаи
щымыӀэныгъэ: сычэтхъакъыми учэтхъакъыми чэтхъакъыми дычэтхъакъыми фычэтхъакъыми чэтхъакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сычэтхъащэрэт учэтхъащэрэт чэтхъащэрэт дычэтхъащэрэт фычэтхъащэрэт чэтхъащэрэт
щымыӀэныгъэ: сымычэтхъащэрэт умычэтхъащэрэт мычэтхъащэрэт дымычэтхъащэрэт фымычэтхъащэрэт мычэтхъащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнщ учэтхъагъэнщ чэтхъагъэнщ дычэтхъагъэнщ фычэтхъагъэнщ чэтхъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнкъым учэтхъагъэнкъым чэтхъагъэнкъым дычэтхъагъэнкъым фычэтхъагъэнкъым чэтхъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнт учэтхъагъэнт чэтхъагъэнт дычэтхъагъэнт фычэтхъагъэнт чэтхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнтэкъым учэтхъагъэнтэкъым чэтхъагъэнтэкъым дычэтхъагъэнтэкъым фычэтхъагъэнтэкъым чэтхъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сычэтхъагъэн учэтхъагъэн чэтхъагъэн дычэтхъагъэн фычэтхъагъэн чэтхъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнкъэ учэтхъагъэнкъэ чэтхъагъэнкъэ дычэтхъагъэнкъэ фычэтхъагъэнкъэ чэтхъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнт учэтхъагъэнт чэтхъагъэнт дычэтхъагъэнт фычэтхъагъэнт чэтхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнтэкъэ учэтхъагъэнтэкъэ чэтхъагъэнтэкъэ дычэтхъагъэнтэкъэ фычэтхъагъэнтэкъэ чэтхъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнущ учэтхъагъэнущ чэтхъагъэнущ дычэтхъагъэнущ фычэтхъагъэнущ чэтхъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнукъым учэтхъагъэнукъым чэтхъагъэнукъым дычэтхъагъэнукъым фычэтхъагъэнукъым чэтхъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнут учэтхъагъэнут чэтхъагъэнут дычэтхъагъэнут фычэтхъагъэнут чэтхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнутэкъым учэтхъагъэнутэкъым чэтхъагъэнутэкъым дычэтхъагъэнутэкъым фычэтхъагъэнутэкъым чэтхъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сычэтхъагъэну учэтхъагъэну чэтхъагъэну дычэтхъагъэну фычэтхъагъэну чэтхъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнукъэ учэтхъагъэнукъэ чэтхъагъэнукъэ дычэтхъагъэнукъэ фычэтхъагъэнукъэ чэтхъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнут учэтхъагъэнут чэтхъагъэнут дычэтхъагъэнут фычэтхъагъэнут чэтхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сычэтхъагъэнутэкъэ учэтхъагъэнутэкъэ чэтхъагъэнутэкъэ дычэтхъагъэнутэкъэ фычэтхъагъэнутэкъэ чэтхъагъэнутэкъэ
Причастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сычатхъэ учатхъэ чатхъэ дычатхъэ фычатхъэ чатхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымычатхъэ умычатхъэ мычатхъэ дымычатхъэ фымычатхъэ мычатхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сычэтхъа учэтхъа чэтхъа дычэтхъа фычэтхъа чэтхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъа умычэтхъа мычэтхъа дымычэтхъа фымычэтхъа мычэтхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сычэтхъэгъа учэтхъэгъа чэтхъэгъа дычэтхъэгъа фычэтхъэгъа чэтхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъэгъа умычэтхъэгъа мычэтхъэгъа дымычэтхъэгъа фымычэтхъэгъа мычэтхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сычэтхъэн учэтхъэн чэтхъэн дычэтхъэн фычэтхъэн чэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъэн умычэтхъэн мычэтхъэн дымычэтхъэн фымычэтхъэн мычэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сычэтхъэну учэтхъэну чэтхъэну дычэтхъэну фычэтхъэну чэтхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъэну умычэтхъэну мычэтхъэну дымычэтхъэну фымычэтхъэну мычэтхъэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сызэрычатхъэ узэрычатхъэ зэрычатхъэ дызэрычатхъэ фызэрычатхъэ зэрычатхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымычатхъэ узэрымычатхъэ зэрымычатхъэ дызэрымычатхъэ фызэрымычатхъэ мызэрычатхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрычэтхъа узэрычэтхъа зэрычэтхъа дызэрычэтхъа фызэрычэтхъа зэрычэтхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымычэтхъа узэрымычэтхъа зэрымычэтхъа дызэрымычэтхъа фызэрымычэтхъа зэрымычэтхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрычэтхъэгъа узэрычэтхъэгъа зэрычэтхъэгъа дызэрычэтхъэгъа фызэрычэтхъэгъа зэрычэтхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымычэтхъэгъа узэрымычэтхъэгъа зэрымычэтхъэгъа дызэрымычэтхъэгъа фызэрымычэтхъэгъа зэрымычэтхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрычэтхъэн узэрычэтхъэн зэрычэтхъэн дызэрычэтхъэн фызэрычэтхъэн зэрычэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымычэтхъэн узэрымычэтхъэн зэрымычэтхъэн дызэрымычэтхъэн фызэрымычэтхъэн зэрымычэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрычэтхъэну узэрычэтхъэну зэрычэтхъэну дызэрычэтхъэну фызэрычэтхъэну зэрычэтхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрымычэтхъэну узэрымычэтхъэну зэрымычэтхъэну дызэрымычэтхъэну фызэрымычэтхъэну зэрымычэтхъэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщычатхъэ ущычатхъэ щычатхъэ дыщычатхъэ фыщычатхъэ щычатхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщымычатхъэ ущымычатхъэ щымычатхъэ дыщымычатхъэ фыщымычатхъэ щымычатхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщычэтхъа ущычэтхъа щычэтхъа дыщычэтхъа фыщычэтхъа щычэтхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщымычэтхъа ущымычэтхъа щымычэтхъа дыщымычэтхъа фыщымычэтхъа щымычэтхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщычэтхъэгъа ущычэтхъэгъа щычэтхъэгъа дыщычэтхъэгъа фыщычэтхъэгъа щычэтхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщымычэтхъэгъа ущымычэтхъэгъа щымычэтхъэгъа дыщымычэтхъэгъа фыщымычэтхъэгъа щымычэтхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщычэтхъэн ущычэтхъэн щычэтхъэн дыщычэтхъэн фыщычэтхъэн щычэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщымычэтхъэн ущымычэтхъэн щымычэтхъэн дыщымычэтхъэн фыщымычэтхъэн щымычэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщычэтхъэну ущычэтхъэну щычэтхъэну дыщычэтхъэну фыщычэтхъэну щычэтхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщымычэтхъэну ущымычэтхъэну щымычэтхъэну дыщымычэтхъэну фыщымычэтхъэну щымычэтхъэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыздэчатхъэ уздэчатхъэ здэчатхъэ дыздэчатхъэ фыздэчатхъэ здэчатхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмычатхъэ уздэмычатхъэ здэмычатхъэ дыздэмычатхъэ фыздэмычатхъэ здэмычатхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздэчэтхъа уздэчэтхъа здэчэтхъа дыздэчэтхъа фыздэчэтхъа здэчэтхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмычэтхъа уздэмычэтхъа здэмычэтхъа дыздэмычэтхъа фыздэмычэтхъа здэмычэтхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздэчэтхъэгъа уздэчэтхъэгъа здэчэтхъэгъа дыздэчэтхъэгъа фыздэчэтхъэгъа здэчэтхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмычэтхъэгъа уздэмычэтхъэгъа здэмычэтхъэгъа дыздэмычэтхъэгъа фыздэмычэтхъэгъа здэмычэтхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздэчэтхъэн уздэчэтхъэн здэчэтхъэн дыздэчэтхъэн фыздэчэтхъэн здэчэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмычэтхъэн уздэмычэтхъэн здэмычэтхъэн дыздэмычэтхъэн фыздэмычэтхъэн здэмычэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздэчэтхъэну уздэчэтхъэну здэчэтхъэну дыздэчэтхъэну фыздэчэтхъэну здэчэтхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздэмычэтхъэну уздэмычэтхъэну здэмычэтхъэну дыздэмычэтхъэну фыздэмычэтхъэну здэмычэтхъэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэчатхъэ ущӀэчатхъэ щӀэчатхъэ дыщӀэчатхъэ фыщӀэчатхъэ щӀэчатхъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмычатхъэ ущӀэмычатхъэ щӀэмычатхъэ дыщӀэмычатхъэ фыщӀэмычатхъэ щӀэмычатхъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэчэтхъа ущӀэчэтхъа щӀэчэтхъа дыщӀэчэтхъа фыщӀэчэтхъа щӀэчэтхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмычэтхъа ущӀэмычэтхъа щӀэмычэтхъа дыщӀэмычэтхъа фыщӀэмычэтхъа щӀэмычэтхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэчэтхъэгъа ущӀэчэтхъэгъа щӀэчэтхъэгъа дыщӀэчэтхъэгъа фыщӀэчэтхъэгъа щӀэчэтхъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмычэтхъэгъа ущӀэмычэтхъэгъа щӀэмычэтхъэгъа дыщӀэмычэтхъэгъа фыщӀэмычэтхъэгъа щӀэмычэтхъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэчэтхъэн ущӀэчэтхъэн щӀэчэтхъэн дыщӀэчэтхъэн фыщӀэчэтхъэн щӀэчэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмычэтхъэн ущӀэмычэтхъэн щӀэмычэтхъэн дыщӀэмычэтхъэн фыщӀэмычэтхъэн щӀэмычэтхъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀэчэтхъэну ущӀэчэтхъэну щӀэчэтхъэну дыщӀэчэтхъэну фыщӀэчэтхъэну щӀэчэтхъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀэмычэтхъэну ущӀэмычэтхъэну щӀэмычэтхъэну дыщӀэмычэтхъэну фыщӀэмычэтхъэну щӀэмычэтхъэну(хэ)
Деепричастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ сычатхъэу учатхъэу чатхъэу дычатхъэу фычатхъэу чатхъэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымычатхъэу умычатхъэу мычатхъэу дымычатхъэу фымычатхъэу мычатхъэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сычэтхъауэ учэтхъауэ чэтхъауэ дычэтхъауэ фычэтхъауэ чэтхъауэ / чэтхъа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымычэтхъауэ умычэтхъауэ мычэтхъауэ дымычэтхъауэ фымычэтхъауэ мычэтхъауэ(хэ) / мычэтхъа(хэ)у
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сычатхъэурэ учатхъэурэ чатхъэурэ дычатхъэурэ фычатхъэурэ чатхъэ(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сымычатхъэурэ умычатхъэурэ мычатхъэурэ дымычатхъэурэ фымычатхъэурэ мычатхъэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [чатхъ]э [чатхъ]эр -- [чатхъ]эхэр
Эргативнэ: [чатхъ]э [чатхъ]эм -- [чатхъ]эхэм
Послеложнэ: [чатхъ]экӀэ [чатхъ]эмкӀэ [чатхъ]эхэкӀэ [чатхъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [чатхъ]эуэ [чатхъ]эрауэ [чатхъ]эхэу [чатхъ]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [чэтхъ]а [чэтхъ]ар -- [чэтхъ]ахэр
Эргативнэ: [чэтхъ]а [чэтхъ]ам -- [чэтхъ]ахэм
Послеложнэ: [чэтхъ]акӀэ [чэтхъ]амкӀэ [чэтхъ]ахэкӀэ [чэтхъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [чэтхъ]ауэ [чэтхъ]арауэ [чэтхъ]ахэу [чэтхъ]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [чэтхъ]эн [чэтхъ]эныр -- [чэтхъ]энхэр
Эргативнэ: [чэтхъ]эн [чэтхъ]эным -- [чэтхъ]энхэм
Послеложнэ: [чэтхъ]энкӀэ [чэтхъ]энымкӀэ [чэтхъ]энхэкӀэ [чэтхъ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [чэтхъ]эну [чэтхъ]энырауэ [чэтхъ]энхэу [чэтхъ]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [чэтхъ]эну [чэтхъ]энур -- [чэтхъ]энухэр
Эргативнэ: [чэтхъ]эну [чэтхъ]энум -- [чэтхъ]энухэм
Послеложнэ: [чэтхъ]энукӀэ [чэтхъ]энумкӀэ [чэтхъ]энухэкӀэ [чэтхъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [чэтхъ]энууэ [чэтхъ]энурауэ [чэтхъ]энухэу [чэтхъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ЦӀыкӀу-цӀыкӀу, зэхэфыщӀа хъун.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • ЩэкӀыр мэчатхъэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • чэтхъэн: be ripped or torn to shreds, to pieces
  • ЩэкӀыр мэчатхъэ: the pied of cloth was torn to shreds.
УРЫСЫБЗЭ
  • чэтхъэн: рваться в клочья, на кусочки
  • ЩэкӀыр мэчатхъэ: кусок ткани был разорван в клочья.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/чэтхъэн&oldid=5595952"