АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "чэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
чэн
щымыӀэныгъэ:
мычэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сычэн
учэн
чэн
дычэн
фычэн
чэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сымычэн
умычэн
мычэн
дымычэн
фымычэн
мычэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
чэ!
фычэ!
щымыӀэныгъэ:
умычэ!
фымычэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сречэ
уречэ
иречэ
дречэ
фречэ
иречэ
щымыӀэныгъэ:
сремычэ
уремычэ
иремычэ
дремычэ
фремычэ
иремычэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сочэ(р)
уочэ(р)
мачэ(р)
дочэ(р)
фочэ(р)
мачэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэркъым
учэркъым
чэркъым
дычэркъым
фычэркъым
чэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сычэ(р)т
учэ(р)т
чэ(р)т
дычэ(р)т
фычэ(р)т
чэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сычэ(р)тэкъым
учэ(р)тэкъым
чэ(р)тэкъым
дычэ(р)тэкъым
фычэ(р)тэкъым
чэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сычащ
учащ
чащ
дычащ
фычащ
ча(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сычакъым
учакъым
чакъым
дычакъым
фычакъым
ча(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сычат
учат
чат
дычат
фычат
ча(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сычатэкъым
учатэкъым
чатэкъым
дычатэкъым
фычатэкъым
ча(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сычэгъащ
учэгъащ
чэгъащ
дычэгъащ
фычэгъащ
чэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэгъакъым
учэгъакъым
чэгъакъым
дычэгъакъым
фычэгъакъым
чэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сычэгъат
учэгъат
чэгъат
дычэгъат
фычэгъат
чэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэгъатэкъым
учэгъатэкъым
чэгъатэкъым
дычэгъатэкъым
фычэгъатэкъым
чэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сычэщ
учэщ
чэщ
дычэщ
фычэщ
чэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сычэкъым
учэкъым
чэкъым
дычэкъым
фычэкъым
чэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сычэт
учэт
чэт
дычэт
фычэт
чэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сычэтэкъым
учэтэкъым
чэтэкъым
дычэтэкъым
фычэтэкъым
чэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнщ
учэнщ
чэнщ
дычэнщ
фычэнщ
чэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэнкъым
учэнкъым
чэнкъым
дычэнкъым
фычэнкъым
чэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнущ
учэнущ
чэнущ
дычэнущ
фычэнущ
чэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэнукъым
учэнукъым
чэнукъым
дычэнукъым
фычэнукъым
чэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сычэрэ
учэрэ
чэрэ
дычэрэ
фычэрэ
чэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэркъэ
учэркъэ
чэркъэ
дычэркъэ
фычэркъэ
чэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сычэ(р)т
учэ(р)т
чэ(р)т
дычэ(р)т
фычэ(р)т
чэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сычэ(р)тэкъэ
учэ(р)тэкъэ
чэ(р)тэкъэ
дычэ(р)тэкъэ
фычэ(р)тэкъэ
чэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыча
уча
ча
дыча
фыча
ча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сычакъэ
учакъэ
чакъэ
дычакъэ
фычакъэ
ча(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сычат
учат
чат
дычат
фычат
ча(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сычатэкъэ
учатэкъэ
чатэкъэ
дычатэкъэ
фычатэкъэ
ча(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сычэгъа
учэгъа
чэгъа
дычэгъа
фычэгъа
чэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэгъакъэ
учэгъакъэ
чэгъакъэ
дычэгъакъэ
фычэгъакъэ
чэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сычэгъат
учэгъат
чэгъат
дычэгъат
фычэгъат
чэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сычэгъатэкъэ
учэгъатэкъэ
чэгъатэкъэ
дычэгъатэкъэ
фычэгъатэкъэ
чэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сычэ
учэ
чэ
дычэ
фычэ
чэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сычэкъэ
учэкъэ
чэкъэ
дычэкъэ
фычэкъэ
чэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сычэт
учэт
чэт
дычэт
фычэт
чэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сычэтэкъэ
учэтэкъэ
чэтэкъэ
дычэтэкъэ
фычэтэкъэ
чэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэн
учэн
чэн
дычэн
фычэн
чэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэнкъэ
учэнкъэ
чэнкъэ
дычэнкъэ
фычэнкъэ
чэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэну
учэну
чэну
дычэну
фычэну
чэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэнукъэ
учэнукъэ
чэнукъэ
дычэнукъэ
фычэнукъэ
чэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сычэмэ
учэмэ
чэмэ
дычэмэ
фычэмэ
чэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэмэ
умычэмэ
мычэмэ
дымычэмэ
фымычэмэ
мычэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сычамэ
учамэ
чамэ
дычамэ
фычамэ
ча(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымычамэ
умычамэ
мычамэ
дымычамэ
фымычамэ
мыча(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сычэгъамэ
учэгъамэ
чэгъамэ
дычэгъамэ
фычэгъамэ
чэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымычэгъамэ
умычэгъамэ
мычэгъамэ
дымычэгъамэ
фымычэгъамэ
мычэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнмэ
учэнмэ
чэнмэ
дычэнмэ
фычэнмэ
чэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэнмэ
умычэнмэ
мычэнмэ
дымычэнмэ
фымычэнмэ
мычэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнумэ
учэнумэ
чэнумэ
дычэнумэ
фычэнумэ
чэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэнумэ
умычэнумэ
мычэнумэ
дымычэнумэ
фымычэнумэ
мычэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сычэтэмэ
учэтэмэ
чэтэмэ
дычэтэмэ
фычэтэмэ
чэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэтэмэ
умычэтэмэ
мычэтэмэ
дымычэтэмэ
фымычэтэмэ
мычэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сычатэмэ
учатэмэ
чатэмэ
дычатэмэ
фычатэмэ
ча(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымычатэмэ
умычатэмэ
мычатэмэ
дымычатэмэ
фымычатэмэ
мыча(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сычэгъатэмэ
учэгъатэмэ
чэгъатэмэ
дычэгъатэмэ
фычэгъатэмэ
чэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымычэгъатэмэ
умычэгъатэмэ
мычэгъатэмэ
дымычэгъатэмэ
фымычэгъатэмэ
мычэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнтэмэ
учэнтэмэ
чэнтэмэ
дычэнтэмэ
фычэнтэмэ
чэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэнтэмэ
умычэнтэмэ
мычэнтэмэ
дымычэнтэмэ
фымычэнтэмэ
мычэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнутэмэ
учэнутэмэ
чэнутэмэ
дычэнутэмэ
фычэнутэмэ
чэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэнутэмэ
умычэнутэмэ
мычэнутэмэ
дымычэнутэмэ
фымычэнутэмэ
мычэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнт
учэнт
чэнт
дычэнт
фычэнт
чэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэнтэкъым
учэнтэкъым
чэнтэкъым
дычэнтэкъым
фычэнтэкъым
чэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнут
учэнут
чэнут
дычэнут
фычэнут
чэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сычэнутэкъым
учэнутэкъым
чэнутэкъым
дычэнутэкъым
фычэнутэкъым
чэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сычэми
учэми
чэми
дычэми
фычэми
чэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэми
умычэми
мычэми
дымычэми
фымычэми
мычэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сычами
учами
чами
дычами
фычами
ча(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымычами
умычами
мычами
дымычами
фымычами
мыча(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сычэгъами
учэгъами
чэгъами
дычэгъами
фычэгъами
чэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымычэгъами
умычэгъами
мычэгъами
дымычэгъами
фымычэгъами
мычэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнми
учэнми
чэнми
дычэнми
фычэнми
чэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэнми
умычэнми
мычэнми
дымычэнми
фымычэнми
мычэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнуми
учэнуми
чэнуми
дычэнуми
фычэнуми
чэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэнуми
умычэнуми
мычэнуми
дымычэнуми
фымычэнуми
мычэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сычэтэми
учэтэми
чэтэми
дычэтэми
фычэтэми
чэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэтэми
умычэтэми
мычэтэми
дымычэтэми
фымычэтэми
мычэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сычатэми
учатэми
чатэми
дычатэми
фычатэми
ча(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымычатэми
умычатэми
мычатэми
дымычатэми
фымычатэми
мыча(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сычэгъатэми
учэгъатэми
чэгъатэми
дычэгъатэми
фычэгъатэми
чэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымычэгъатэми
умычэгъатэми
мычэгъатэми
дымычэгъатэми
фымычэгъатэми
мычэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнтэми
учэнтэми
чэнтэми
дычэнтэми
фычэнтэми
чэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэнтэми
умычэнтэми
мычэнтэми
дымычэнтэми
фымычэнтэми
мычэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сычэнутэми
учэнутэми
чэнутэми
дычэнутэми
фычэнутэми
чэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымычэнутэми
умычэнутэми
мычэнутэми
дымычэнутэми
фымычэнутэми
мычэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сычаи
учаи
чаи
дычаи
фычаи
чаи
щымыӀэныгъэ:
сымычаи
умычаи
мычаи
дымычаи
фымычаи
мычаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сычащэрэт
учащэрэт
чащэрэт
дычащэрэт
фычащэрэт
чащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымычащэрэт
умычащэрэт
мычащэрэт
дымычащэрэт
фымычащэрэт
мычащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сычагъэнщ
учагъэнщ
чагъэнщ
дычагъэнщ
фычагъэнщ
чагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сычагъэнкъым
учагъэнкъым
чагъэнкъым
дычагъэнкъым
фычагъэнкъым
чагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сычагъэнт
учагъэнт
чагъэнт
дычагъэнт
фычагъэнт
чагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сычагъэнтэкъым
учагъэнтэкъым
чагъэнтэкъым
дычагъэнтэкъым
фычагъэнтэкъым
чагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сычагъэн
учагъэн
чагъэн
дычагъэн
фычагъэн
чагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сычагъэнкъэ
учагъэнкъэ
чагъэнкъэ
дычагъэнкъэ
фычагъэнкъэ
чагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сычагъэнт
учагъэнт
чагъэнт
дычагъэнт
фычагъэнт
чагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сычагъэнтэкъэ
учагъэнтэкъэ
чагъэнтэкъэ
дычагъэнтэкъэ
фычагъэнтэкъэ
чагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сычагъэнущ
учагъэнущ
чагъэнущ
дычагъэнущ
фычагъэнущ
чагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сычагъэнукъым
учагъэнукъым
чагъэнукъым
дычагъэнукъым
фычагъэнукъым
чагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сычагъэнут
учагъэнут
чагъэнут
дычагъэнут
фычагъэнут
чагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сычагъэнутэкъым
учагъэнутэкъым
чагъэнутэкъым
дычагъэнутэкъым
фычагъэнутэкъым
чагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сычагъэну
учагъэну
чагъэну
дычагъэну
фычагъэну
чагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сычагъэнукъэ
учагъэнукъэ
чагъэнукъэ
дычагъэнукъэ
фычагъэнукъэ
чагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сычагъэнут
учагъэнут
чагъэнут
дычагъэнут
фычагъэнут
чагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сычагъэнутэкъэ
учагъэнутэкъэ
чагъэнутэкъэ
дычагъэнутэкъэ
фычагъэнутэкъэ
чагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сычэ
учэ
чэ
дычэ
фычэ
чэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымычэ
умычэ
мычэ
дымычэ
фымычэ
мычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыча
уча
ча
дыча
фыча
ча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыча
умыча
мыча
дымыча
фымыча
мыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сычэгъа
учэгъа
чэгъа
дычэгъа
фычэгъа
чэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымычэгъа
умычэгъа
мычэгъа
дымычэгъа
фымычэгъа
мычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сычэн
учэн
чэн
дычэн
фычэн
чэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымычэн
умычэн
мычэн
дымычэн
фымычэн
мычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сычэну
учэну
чэну
дычэну
фычэну
чэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымычэну
умычэну
мычэну
дымычэну
фымычэну
мычэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрычэ
узэрычэ
зэрычэ
дызэрычэ
фызэрычэ
зэрычэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымычэ
узэрымычэ
зэрымычэ
дызэрымычэ
фызэрымычэ
мызэрычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыча
узэрыча
зэрыча
дызэрыча
фызэрыча
зэрыча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыча
узэрымыча
зэрымыча
дызэрымыча
фызэрымыча
зэрымыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрычэгъа
узэрычэгъа
зэрычэгъа
дызэрычэгъа
фызэрычэгъа
зэрычэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымычэгъа
узэрымычэгъа
зэрымычэгъа
дызэрымычэгъа
фызэрымычэгъа
зэрымычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрычэн
узэрычэн
зэрычэн
дызэрычэн
фызэрычэн
зэрычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымычэн
узэрымычэн
зэрымычэн
дызэрымычэн
фызэрымычэн
зэрымычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрычэну
узэрычэну
зэрычэну
дызэрычэну
фызэрычэну
зэрычэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымычэну
узэрымычэну
зэрымычэну
дызэрымычэну
фызэрымычэну
зэрымычэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщычэ
ущычэ
щычэ
дыщычэ
фыщычэ
щычэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымычэ
ущымычэ
щымычэ
дыщымычэ
фыщымычэ
щымычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыча
ущыча
щыча
дыщыча
фыщыча
щыча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыча
ущымыча
щымыча
дыщымыча
фыщымыча
щымыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщычэгъа
ущычэгъа
щычэгъа
дыщычэгъа
фыщычэгъа
щычэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымычэгъа
ущымычэгъа
щымычэгъа
дыщымычэгъа
фыщымычэгъа
щымычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщычэн
ущычэн
щычэн
дыщычэн
фыщычэн
щычэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымычэн
ущымычэн
щымычэн
дыщымычэн
фыщымычэн
щымычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщычэну
ущычэну
щычэну
дыщычэну
фыщычэну
щычэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымычэну
ущымычэну
щымычэну
дыщымычэну
фыщымычэну
щымычэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэчэ
уздэчэ
здэчэ
дыздэчэ
фыздэчэ
здэчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмычэ
уздэмычэ
здэмычэ
дыздэмычэ
фыздэмычэ
здэмычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэча
уздэча
здэча
дыздэча
фыздэча
здэча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыча
уздэмыча
здэмыча
дыздэмыча
фыздэмыча
здэмыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэчэгъа
уздэчэгъа
здэчэгъа
дыздэчэгъа
фыздэчэгъа
здэчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмычэгъа
уздэмычэгъа
здэмычэгъа
дыздэмычэгъа
фыздэмычэгъа
здэмычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэчэн
уздэчэн
здэчэн
дыздэчэн
фыздэчэн
здэчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмычэн
уздэмычэн
здэмычэн
дыздэмычэн
фыздэмычэн
здэмычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэчэну
уздэчэну
здэчэну
дыздэчэну
фыздэчэну
здэчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмычэну
уздэмычэну
здэмычэну
дыздэмычэну
фыздэмычэну
здэмычэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэчэ
ущӀэчэ
щӀэчэ
дыщӀэчэ
фыщӀэчэ
щӀэчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмычэ
ущӀэмычэ
щӀэмычэ
дыщӀэмычэ
фыщӀэмычэ
щӀэмычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэча
ущӀэча
щӀэча
дыщӀэча
фыщӀэча
щӀэча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыча
ущӀэмыча
щӀэмыча
дыщӀэмыча
фыщӀэмыча
щӀэмыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэчэгъа
ущӀэчэгъа
щӀэчэгъа
дыщӀэчэгъа
фыщӀэчэгъа
щӀэчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмычэгъа
ущӀэмычэгъа
щӀэмычэгъа
дыщӀэмычэгъа
фыщӀэмычэгъа
щӀэмычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэчэн
ущӀэчэн
щӀэчэн
дыщӀэчэн
фыщӀэчэн
щӀэчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмычэн
ущӀэмычэн
щӀэмычэн
дыщӀэмычэн
фыщӀэмычэн
щӀэмычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэчэну
ущӀэчэну
щӀэчэну
дыщӀэчэну
фыщӀэчэну
щӀэчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмычэну
ущӀэмычэну
щӀэмычэну
дыщӀэмычэну
фыщӀэмычэну
щӀэмычэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сычэу
учэу
чэу
дычэу
фычэу
чэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымычэу
умычэу
мычэу
дымычэу
фымычэу
мычэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сычауэ
учауэ
чауэ
дычауэ
фычауэ
чауэ / ча(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымычауэ
умычауэ
мычауэ
дымычауэ
фымычауэ
мычауэ(хэ) / мыча(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сычэурэ
учэурэ
чэурэ
дычэурэ
фычэурэ
чэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымычэурэ
умычэурэ
мычэурэ
дымычэурэ
фымычэурэ
мычэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ч]э
[ч]эр
--
[ч]эхэр
Эргативнэ:
[ч]э
[ч]эм
--
[ч]эхэм
Послеложнэ:
[ч]экӀэ
[ч]эмкӀэ
[ч]эхэкӀэ
[ч]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ч]эуэ
[ч]эрауэ
[ч]эхэу
[ч]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ч]а
[ч]ар
--
[ч]ахэр
Эргативнэ:
[ч]а
[ч]ам
--
[ч]ахэм
Послеложнэ:
[ч]акӀэ
[ч]амкӀэ
[ч]ахэкӀэ
[ч]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ч]ауэ
[ч]арауэ
[ч]ахэу
[ч]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ч]эн
[ч]эныр
--
[ч]энхэр
Эргативнэ:
[ч]эн
[ч]эным
--
[ч]энхэм
Послеложнэ:
[ч]энкӀэ
[ч]энымкӀэ
[ч]энхэкӀэ
[ч]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[ч]эну
[ч]энырауэ
[ч]энхэу
[ч]энхэрауэ
-энж-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ч]эну
[ч]энур
--
[ч]энухэр
Эргативнэ:
[ч]эну
[ч]энум
--
[ч]энухэм
Послеложнэ:
[ч]энукӀэ
[ч]энумкӀэ
[ч]энухэкӀэ
[ч]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ч]энууэ
[ч]энурауэ
[ч]энухэу
[ч]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зэгуэчын, жын.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
чэн: burst, pop, crack
Абджыр чэн: the glass cracked
Блыныр чэн: the wall cracked
УРЫСЫБЗЭ
чэн: треснуть, лопнуть
Абджыр чэн: стрекло треснуло
Блыныр чэн: стена треснула
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.