Wt/kbd/хэшхэн

Add links
From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > хэшхэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [xɐ'ʂxɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • хэ- + [шх] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "хэшхэн"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: хэшхэн
щымыӀэныгъэ: хэмышхэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: хэсшхэн хэпшхэн хишхэн хэтшхэн хэфшхэн хашхэн
щымыӀэныгъэ: хэзмышхэн хыумышхэн химышхэн хэдмышхэн хэвмышхэн хамышхэн
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: хэшхэ! хэфшхэ!
щымыӀэныгъэ: хыумышхэ! хэвмышхэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сыхрешхэ ухрешхэ хрешхэ дыхрешхэ фыхрешхэ хрешхэ
щымыӀэныгъэ: сыхремышхэ ухремышхэ хремышхэ дыхремышхэ фыхремышхэ хремышхэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хызошхэ(р) хыбошхэ(р) хешхэ(р) хыдошхэ(р) хывошхэ(р) хашхэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэркъым хэпшхэркъым хишхэркъым хэтшхэркъым хэфшхэркъым хашхэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: хэсшхэрт хэпшхэрт хишхэрт хэтшхэрт хэфшхэрт хашхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: хэсшхэртэкъым хэпшхэртэкъым хишхэртэкъым хэтшхэртэкъым хэфшхэртэкъым хашхэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэсшхащ хэпшхащ хишхащ хэтшхащ хэфшхащ хашхащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэсшхакъым хэпшхакъым хишхакъым хэтшхакъым хэфшхакъым хашхакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: хэсшхат хэпшхат хишхат хэтшхат хэфшхат хашхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэсшхатэкъым хэпшхатэкъым хишхатэкъым хэтшхатэкъым хэфшхатэкъым хашхатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэгъащ хэпшхэгъащ хишхэгъащ хэтшхэгъащ хэфшхэгъащ хашхэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэгъакъым хэпшхэгъакъым хишхэгъакъым хэтшхэгъакъым хэфшхэгъакъым хашхэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэгъат хэпшхэгъат хишхэгъат хэтшхэгъат хэфшхэгъат хашхэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэгъатэкъым хэпшхэгъатэкъым хишхэгъатэкъым хэтшхэгъатэкъым хэфшхэгъатэкъым хашхэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: хэсшхэщ хэпшхэщ хишхэщ хэтшхэщ хэфшхэщ хашхэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: хэсшхэкъым хэпшхэкъым хишхэкъым хэтшхэкъым хэфшхэкъым хашхэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: хэсшхэт хэпшхэт хишхэт хэтшхэт хэфшхэт хашхэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: хэсшхэтэкъым хэпшхэтэкъым хишхэтэкъым хэтшхэтэкъым хэфшхэтэкъым хашхэтэкъым
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнщ хэпшхэнщ хишхэнщ хэтшхэнщ хэфшхэнщ хашхэнщ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэнкъым хэпшхэнкъым хишхэнкъым хэтшхэнкъым хэфшхэнкъым хашхэнкъым
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнущ хэпшхэнущ хишхэнущ хэтшхэнущ хэфшхэнущ хашхэнущ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэнукъым хэпшхэнукъым хишхэнукъым хэтшхэнукъым хэфшхэнукъым хашхэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэрэ хэпшхэрэ хишхэрэ хэтшхэрэ хэфшхэрэ хашхэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэркъэ хэпшхэркъэ хишхэркъэ хэтшхэркъэ хэфшхэркъэ хашхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: хэсшхэрт хэпшхэрт хишхэрт хэтшхэрт хэфшхэрт хашхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: хэсшхэртэкъэ хэпшхэртэкъэ хишхэртэкъэ хэтшхэртэкъэ хэфшхэртэкъэ хашхэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэсшха хэпшха хишха хэтшха хэфшха хашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэсшхакъэ хэпшхакъэ хишхакъэ хэтшхакъэ хэфшхакъэ хашхакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: хэсшхат хэпшхат хишхат хэтшхат хэфшхат хашхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэсшхатэкъэ хэпшхатэкъэ хишхатэкъэ хэтшхатэкъэ хэфшхатэкъэ хашхатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэгъа хэпшхэгъа хишхэгъа хэтшхэгъа хэфшхэгъа хашхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: хэсшхэгъакъэ хэпшхэгъакъэ хишхэгъакъэ хэтшхэгъакъэ хэфшхэгъакъэ хашхэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэгъат хэпшхэгъат хишхэгъат хэтшхэгъат хэфшхэгъат хашхэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэсшхэгъатэкъэ хэпшхэгъатэкъэ хишхэгъатэкъэ хэтшхэгъатэкъэ хэфшхэгъатэкъэ хашхэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: хэсшхэ хэпшхэ хишхэ хэтшхэ хэфшхэ хашхэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: хэсшхэкъэ хэпшхэкъэ хишхэкъэ хэтшхэкъэ хэфшхэкъэ хашхэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: хэсшхэт хэпшхэт хишхэт хэтшхэт хэфшхэт хашхэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: хэсшхэтэкъэ хэпшхэтэкъэ хишхэтэкъэ хэтшхэтэкъэ хэфшхэтэкъэ хашхэтэкъэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэн хэпшхэн хишхэн хэтшхэн хэфшхэн хашхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэнкъэ хэпшхэнкъэ хишхэнкъэ хэтшхэнкъэ хэфшхэнкъэ хашхэнкъэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэну хэпшхэну хишхэну хэтшхэну хэфшхэну хашхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэнукъэ хэпшхэнукъэ хишхэнукъэ хэтшхэнукъэ хэфшхэнукъэ хашхэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэмэ хэпшхэмэ хишхэмэ хэтшхэмэ хэфшхэмэ хашхэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэмэ хыумышхэмэ химышхэмэ хэдмышхэмэ хэвмышхэмэ хамышхэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэсшхамэ хэпшхамэ хишхамэ хэтшхамэ хэфшхамэ хашхамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмышхамэ хыумышхамэ химышхамэ хэдмышхамэ хэвмышхамэ хамышхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: хэсшхэгъамэ хэпшхэгъамэ хишхэгъамэ хэтшхэгъамэ хэфшхэгъамэ хашхэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэгъамэ хыумышхэгъамэ химышхэгъамэ хэдмышхэгъамэ хэвмышхэгъамэ хамышхэгъамэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнмэ хэпшхэнмэ хишхэнмэ хэтшхэнмэ хэфшхэнмэ хашхэнмэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэнмэ хыумышхэнмэ химышхэнмэ хэдмышхэнмэ хэвмышхэнмэ хамышхэнмэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнумэ хэпшхэнумэ хишхэнумэ хэтшхэнумэ хэфшхэнумэ хашхэнумэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэнумэ хыумышхэнумэ химышхэнумэ хэдмышхэнумэ хэвмышхэнумэ хамышхэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэтэмэ хэпшхэтэмэ хишхэтэмэ хэтшхэтэмэ хэфшхэтэмэ хашхэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэтэмэ хыумышхэтэмэ химышхэтэмэ хэдмышхэтэмэ хэвмышхэтэмэ хамышхэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэсшхатэмэ хэпшхатэмэ хишхатэмэ хэтшхатэмэ хэфшхатэмэ хашхатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмышхатэмэ хыумышхатэмэ химышхатэмэ хэдмышхатэмэ хэвмышхатэмэ хамышхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: хэсшхэгъатэмэ хэпшхэгъатэмэ хишхэгъатэмэ хэтшхэгъатэмэ хэфшхэгъатэмэ хашхэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэгъатэмэ хыумышхэгъатэмэ химышхэгъатэмэ хэдмышхэгъатэмэ хэвмышхэгъатэмэ хамышхэгъатэмэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнтэмэ хэпшхэнтэмэ хишхэнтэмэ хэтшхэнтэмэ хэфшхэнтэмэ хашхэнтэмэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэнтэмэ хыумышхэнтэмэ химышхэнтэмэ хэдмышхэнтэмэ хэвмышхэнтэмэ хамышхэнтэмэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнутэмэ хэпшхэнутэмэ хишхэнутэмэ хэтшхэнутэмэ хэфшхэнутэмэ хашхэнутэмэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэнутэмэ хыумышхэнутэмэ химышхэнутэмэ хэдмышхэнутэмэ хэвмышхэнутэмэ хамышхэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнт хэпшхэнт хишхэнт хэтшхэнт хэфшхэнт хашхэнт
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэнтэкъым хэпшхэнтэкъым хишхэнтэкъым хэтшхэнтэкъым хэфшхэнтэкъым хашхэнтэкъым
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнут хэпшхэнут хишхэнут хэтшхэнут хэфшхэнут хашхэнут
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэсшхэнутэкъым хэпшхэнутэкъым хишхэнутэкъым хэтшхэнутэкъым хэфшхэнутэкъым хашхэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэми хэпшхэми хишхэми хэтшхэми хэфшхэми хашхэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэми хыумышхэми химышхэми хэдмышхэми хэвмышхэми хамышхэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэсшхами хэпшхами хишхами хэтшхами хэфшхами хашхами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмышхами хыумышхами химышхами хэдмышхами хэвмышхами хамышхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: хэсшхэгъами хэпшхэгъами хишхэгъами хэтшхэгъами хэфшхэгъами хашхэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэгъами хыумышхэгъами химышхэгъами хэдмышхэгъами хэвмышхэгъами хамышхэгъами
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнми хэпшхэнми хишхэнми хэтшхэнми хэфшхэнми хашхэнми
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэнми хыумышхэнми химышхэнми хэдмышхэнми хэвмышхэнми хамышхэнми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнуми хэпшхэнуми хишхэнуми хэтшхэнуми хэфшхэнуми хашхэнуми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэнуми хыумышхэнуми химышхэнуми хэдмышхэнуми хэвмышхэнуми хамышхэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэтэми хэпшхэтэми хишхэтэми хэтшхэтэми хэфшхэтэми хашхэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэтэми хыумышхэтэми химышхэтэми хэдмышхэтэми хэвмышхэтэми хамышхэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэсшхатэми хэпшхатэми хишхатэми хэтшхатэми хэфшхатэми хашхатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмышхатэми хыумышхатэми химышхатэми хэдмышхатэми хэвмышхатэми хамышхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: хэсшхэгъатэми хэпшхэгъатэми хишхэгъатэми хэтшхэгъатэми хэфшхэгъатэми хашхэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэгъатэми хыумышхэгъатэми химышхэгъатэми хэдмышхэгъатэми хэвмышхэгъатэми хамышхэгъатэми
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнтэми хэпшхэнтэми хишхэнтэми хэтшхэнтэми хэфшхэнтэми хашхэнтэми
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэнтэми хыумышхэнтэми химышхэнтэми хэдмышхэнтэми хэвмышхэнтэми хамышхэнтэми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэсшхэнутэми хэпшхэнутэми хишхэнутэми хэтшхэнутэми хэфшхэнутэми хашхэнутэми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмышхэнутэми хыумышхэнутэми химышхэнутэми хэдмышхэнутэми хэвмышхэнутэми хамышхэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: хэсшхаи хэпшхаи хишхаи хэтшхаи хэфшхаи хашхаи
щымыӀэныгъэ: хэсшхакъыми хэпшхакъыми хишхакъыми хэтшхакъыми хэфшхакъыми хашхакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: хэсшхащэрэт хэпшхащэрэт хишхащэрэт хэтшхащэрэт хэфшхащэрэт хашхащэрэт
щымыӀэныгъэ: хэзмышхащэрэт хыумышхащэрэт химышхащэрэт хэдмышхащэрэт хэвмышхащэрэт хамышхащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: хэсшхагъэнщ хэпшхагъэнщ хишхагъэнщ хэтшхагъэнщ хэфшхагъэнщ хашхагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: хэсшхагъэнкъым хэпшхагъэнкъым хишхагъэнкъым хэтшхагъэнкъым хэфшхагъэнкъым хашхагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: хэсшхагъэнт хэпшхагъэнт хишхагъэнт хэтшхагъэнт хэфшхагъэнт хашхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: хэсшхагъэнтэкъым хэпшхагъэнтэкъым хишхагъэнтэкъым хэтшхагъэнтэкъым хэфшхагъэнтэкъым хашхагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: хэсшхагъэн хэпшхагъэн хишхагъэн хэтшхагъэн хэфшхагъэн хашхагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: хэсшхагъэнкъэ хэпшхагъэнкъэ хишхагъэнкъэ хэтшхагъэнкъэ хэфшхагъэнкъэ хашхагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: хэсшхагъэнт хэпшхагъэнт хишхагъэнт хэтшхагъэнт хэфшхагъэнт хашхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: хэсшхагъэнтэкъэ хэпшхагъэнтэкъэ хишхагъэнтэкъэ хэтшхагъэнтэкъэ хэфшхагъэнтэкъэ хашхагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: хэсшхагъэнущ хэпшхагъэнущ хишхагъэнущ хэтшхагъэнущ хэфшхагъэнущ хашхагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: хэсшхагъэнукъым хэпшхагъэнукъым хишхагъэнукъым хэтшхагъэнукъым хэфшхагъэнукъым хашхагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: хэсшхагъэнут хэпшхагъэнут хишхагъэнут хэтшхагъэнут хэфшхагъэнут хашхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: хэсшхагъэнутэкъым хэпшхагъэнутэкъым хишхагъэнутэкъым хэтшхагъэнутэкъым хэфшхагъэнутэкъым хашхагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: хэсшхагъэну хэпшхагъэну хишхагъэну хэтшхагъэну хэфшхагъэну хашхагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: хэсшхагъэнукъэ хэпшхагъэнукъэ хишхагъэнукъэ хэтшхагъэнукъэ хэфшхагъэнукъэ хашхагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: хэсшхагъэнут хэпшхагъэнут хишхагъэнут хэтшхагъэнут хэфшхагъэнут хашхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: хэсшхагъэнутэкъэ хэпшхагъэнутэкъэ хишхагъэнутэкъэ хэтшхагъэнутэкъэ хэфшхагъэнутэкъэ хашхагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ хэзышхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ хэзымышхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэзышха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзымышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэзышхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзымышхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэзышхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэзымышхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэзышхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэзымышхэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ хэсшхэ хэпшхэ хишхэ хэтшхэ хэфшхэ хашхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ хэзмышхэ хыумышхэ химышхэ хэдмышхэ хэвмышхэ хамышхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэсшха хэпшха хишха хэтшха хэфшха хашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзмышха хыумышха химышха хэдмышха хэвмышха хамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэсшхэгъа хэпшхэгъа хишхэгъа хэтшхэгъа хэфшхэгъа хашхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзмышхэгъа хыумышхэгъа химышхэгъа хэдмышхэгъа хэвмышхэгъа хамышхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэсшхэн хэпшхэн хишхэн хэтшхэн хэфшхэн хашхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэзмышхэн хыумышхэн химышхэн хэдмышхэн хэвмышхэн хамышхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэсшхэну хэпшхэну хишхэну хэтшхэну хэфшхэну хашхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэзмышхэну хыумышхэну химышхэну хэдмышхэну хэвмышхэну хамышхэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ хэшхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ хэмышхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэшха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэмышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэшхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэмышхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэшхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэмышхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэшхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэмышхэну
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэсшхэ зэрыхэпшхэ зэрыхишхэ зэрыхэтшхэ зэрыхэфшхэ зэрыхашхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмышхэ зэрыхыумышхэ зэрыхимышхэ зэрыхэдмышхэ зэрыхэвмышхэ зэрыхамышхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэсшха зэрыхэпшха зэрыхишха зэрыхэтшха зэрыхэфшха зэрыхашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмышха зэрыхыумышха зэрыхимышха зэрыхэдмышха зэрыхэвмышха зэрыхамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэсшхэгъа зэрыхэпшхэгъа зэрыхишхэгъа зэрыхэтшхэгъа зэрыхэфшхэгъа зэрыхашхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмышхэгъа зэрыхыумышхэгъа зэрыхимышхэгъа зэрыхэдмышхэгъа зэрыхэвмышхэгъа зэрыхамышхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэсшхэн зэрыхэпшхэн зэрыхишхэн зэрыхэтшхэн зэрыхэфшхэн зэрыхашхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмышхэн зэрыхыумышхэн зэрыхимышхэн зэрыхэдмышхэн зэрыхэвмышхэн зэрыхамышхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэсшхэну зэрыхэпшхэну зэрыхишхэну зэрыхэтшхэну зэрыхэфшхэну зэрыхашхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмышхэну зэрыхыумышхэну зэрыхимышхэну зэрыхэдмышхэну зэрыхэвмышхэну зэрыхамышхэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щыхэсшхэ щыхэпшхэ щыхишхэ щыхэтшхэ щыхэфшхэ щыхашхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмышхэ щыхыумышхэ щыхимышхэ щыхэдмышхэ щыхэвмышхэ щыхамышхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щыхэсшха щыхэпшха щыхишха щыхэтшха щыхэфшха щыхашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмышха щыхыумышха щыхимышха щыхэдмышха щыхэвмышха щыхамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щыхэсшхэгъа щыхэпшхэгъа щыхишхэгъа щыхэтшхэгъа щыхэфшхэгъа щыхашхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмышхэгъа щыхыумышхэгъа щыхимышхэгъа щыхэдмышхэгъа щыхэвмышхэгъа щыхамышхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыхэсшхэн щыхэпшхэн щыхишхэн щыхэтшхэн щыхэфшхэн щыхашхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмышхэн щыхыумышхэн щыхимышхэн щыхэдмышхэн щыхэвмышхэн щыхамышхэн
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыхэсшхэну щыхэпшхэну щыхишхэну щыхэтшхэну щыхэфшхэну щыхашхэну
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмышхэну щыхыумышхэну щыхимышхэну щыхэдмышхэну щыхэвмышхэну щыщамышхэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здыхэсшхэ здыхэпшхэ здыхишхэ здыхэтшхэ здыхэфшхэ здыхашхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмышхэ здыхыумышхэ здыхимышхэ здыхэдмышхэ здыхэвмышхэ здыхамышхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здыхэсшха здыхэпшха здыхишха здыхэтшха здыхэфшха здыхашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмышха здыхыумышха здыхимышха здыхэдмышха здыхэвмышха здыхамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здыхэсшхэгъа здыхэпшхэгъа здыхишхэгъа здыхэтшхэгъа здыхэфшхэгъа здыхашхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмышхэгъа здыхыумышхэгъа здыхимышхэгъа здыхэдмышхэгъа здыхэвмышхэгъа здыхамышхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здыхэсшхэн здыхэпшхэн здыхишхэн здыхэтшхэн здыхэфшхэн здыхашхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмышхэн здыхыумышхэн здыхимышхэн здыхэдмышхэн здыхэвмышхэн здыхамышхэн
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здыхэсшхэну здыхэпшхэну здыхишхэну здыхэтшхэну здыхэфшхэну здыхашхэну
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмышхэну здыхыумышхэну здыхимышхэну здыхэдмышхэну здыхэвмышхэну здыхамышхэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэсшхэ щӀыхэпшхэ щӀыхишхэ щӀыхэтшхэ щӀыхэфшхэ щӀыхашхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмышхэ щӀыхыумышхэ щӀыхимышхэ щӀыхэдмышхэ щӀыхэвмышхэ щӀыхамышхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэсшха щӀыхэпшха щӀыхишха щӀыхэтшха щӀыхэфшха щӀыхашха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмышха щӀыхыумышха щӀыхимышха щӀыхэдмышха щӀыхэвмышха щӀыхамышха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэсшхэгъа щӀыхэпшхэгъа щӀыхишхэгъа щӀыхэтшхэгъа щӀыхэфшхэгъа щӀыхашхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмышхэгъа щӀыхыумышхэгъа щӀыхимышхэгъа щӀыхэдмышхэгъа щӀыхэвмышхэгъа щӀыхамышхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэсшхэн щӀыхэпшхэн щӀыхишхэн щӀыхэтшхэн щӀыхэфшхэн щӀыхашхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмышхэн щӀыхыумышхэн щӀыхимышхэн щӀыхэдмышхэн щӀыхэвмышхэн щӀыхамышхэн
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэсшхэну щӀыхэпшхэну щӀыхишхэну щӀыхэтшхэну щӀыхэфшхэну щӀыхашхэну
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмышхэну щӀыхыумышхэну щӀыхимышхэну щӀыхэдмышхэну щӀыхэвмышхэну щӀыхамышхэну
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ хэсшхэу хэпшхэу хишхэу хэтшхэу хэфшхэу хашхэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ хэзмышхэу хыумышхэу химышхэу хэдмышхэу хэвмышхэу хамышхэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэсшхауэ хэпшхауэ хишхауэ хэтшхауэ хэфшхауэ хашхауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзмышхауэ хыумышхауэ химышхауэ хэдмышхауэ хэвмышхауэ хамышхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ хэсшхэурэ хэпшхэурэ хишхэурэ хэтшхэурэ хэфшхэурэ хашхэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ хэзмышхэурэ хыумышхэурэ химышхэурэ хэдмышхэурэ хэвмышхэурэ хамышхэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- ухызошхэ хызошхэ -- фыхызошхэ хызошхэ(хэ)
уэ сыхыбошхэ -- хыбошхэ дыхыбошхэ -- хыбошхэ(хэ)
абы сыхешхэ ухешхэ хешхэ дыхешхэ фыхешхэ хешхэ(хэ)
дэ -- ухыдошхэ хыдошхэ -- фыхыдошхэ хыдошхэ(хэ)
фэ сыхывошхэ -- хывошхэ дыхывошхэ -- хывошхэ(хэ)
абыхэм сыхашхэ ухашхэ хашхэ дыхашхэ фыхашхэ хашхэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- ухэс[шхэрэ] хэс[шхэрэ] -- фыхэс[шхэрэ] хэс[шхэ(хэ)рэ]
уэ сыхэп[шхэрэ] -- хэп[шхэрэ] дыхэп[шхэрэ] -- хэп[шхэ(хэ)рэ]
абы сыхи[шхэрэ] ухи[шхэрэ] хи[шхэрэ] дыхи[шхэрэ] фыхи[шхэрэ] хи[шхэ(хэ)рэ]
дэ -- ухэт[шхэрэ] хэт[шхэрэ] -- фыхэт[шхэрэ] хэт[шхэ(хэ)рэ]
фэ сыхэф[шхэрэ] -- хэф[шхээрэ] дыхэф[шхэрэ] -- хэф[шхэ(хэ)рэ]
абыхэм сыха[шхэрэ] уха[шхэрэ] ха[шхэрэ] дыха[шхэрэ] фыха[шхэрэ] ха[шхэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]э [шх]эр -- [шх]эхэр
Эргативнэ: [шх]э [шх]эм -- [шх]эхэм
Послеложнэ: [шх]экӀэ [шх]эмкӀэ [шх]эхэкӀэ [шх]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]эу [шх]эрауэ [шх]эхэу [шх]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]а [шх]ар -- [шх]ахэр
Эргативнэ: [шх]а [шх]ам -- [шх]ахэм
Послеложнэ: [шх]акӀэ [шх]амкӀэ [шх]ахэкӀэ [шх]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]ауэ [шх]арауэ [шх]ахэу [шх]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]эн [шх]эныр -- [шх]энхэр
Эргативнэ: [шх]эн [шх]эным -- [шх]энхэм
Послеложнэ: [шх]энкӀэ [шх]энымкӀэ [шх]энхэкӀэ [шх]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [шх]эну [шх]энырауэ [шх]энхэу [шх]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]эну [шх]энур -- [шх]энухэр
Эргативнэ: [шх]эну [шх]энум -- [шх]энухэм
Послеложнэ: [шх]энукӀэ [шх]энумкӀэ [шх]энухэкӀэ [шх]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]энууэ [шх]энурауэ [шх]энухэу [шх]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ХэгъэпщӀэн, шхэпскӀэ хегъэубыдэн.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • хэшхэн: glue or paste sth into sth, amidst or among sth
УРЫСЫБЗЭ
  • хэшхэн: вклеить что-л. во что-л.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [xɐ'ʂxɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • хэ- + [шх] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "хэшхэн"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: хэшхэн
щымыӀэныгъэ: хэмышхэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэшхэн ухэшхэн хэшхэн дыхэшхэн фыхэшхэн хэшхэн(хэ)
щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэн ухэмышхэн хэмышхэн дыхэмышхэн фыхэмышхэн хэмышхэн(хэ)
унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: хэшхэ! фыхэшхэ!
щымыӀэныгъэ: ухэмышхэ! фыхэмышхэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхрешхэ ухрешхэ хрешхэ дыхрешхэ фыхрешхэ хрешхэ
щымыӀэныгъэ: сыхремышхэ ухремышхэ хремышхэ дыхремышхэ фыхремышхэ хремышхэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхошхэ(р) ухошхэ(р) хошхэ(р) дыхошхэ(р) фыхошхэ(р) хошхэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэркъым ухэшхэркъым хэшхэркъым дыхэшхэркъым фыхэшхэркъым хэшхэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхэрт ухэшхэрт хэшхэрт дыхэшхэрт фыхэшхэрт хэшхэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэртэкъым ухэшхэртэкъым хэшхэртэкъым дыхэшхэртэкъым фыхэшхэртэкъым хэшхэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхащ ухэшхащ хэшхащ дыхэшхащ фыхэшхащ хэшха(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхакъым ухэшхакъым хэшхакъым дыхэшхакъым фыхэшхакъым хэшха(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхат ухэшхат хэшхат дыхэшхат фыхэшхат хэшха(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхатэкъым ухэшхатэкъым хэшхатэкъым дыхэшхатэкъым фыхэшхатэкъым хэшха(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъащ ухэшхэгъащ хэшхэгъащ дыхэшхэгъащ фыхэшхэгъащ хэшхэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэгъакъым ухэшхэгъакъым хэшхэгъакъым дыхэшхэгъакъым фыхэшхэгъакъым хэшхэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъат ухэшхэгъат хэшхэгъат дыхэшхэгъат фыхэшхэгъат хэшхэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэгъатэкъым ухэшхэгъатэкъым хэшхэгъатэкъым дыхэшхэгъатэкъым фыхэшхэгъатэкъым хэшхэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыхэшхэщ ухэшхэщ хэшхэщ дыхэшхэщ фыхэшхэщ хэшхэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэкъым ухэшхэкъым хэшхэкъым дыхэшхэкъым фыхэшхэкъым хэшхэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыхэшхэт ухэшхэт хэшхэт дыхэшхэт фыхэшхэт хэшхэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэтэкъым ухэшхэтэкъым хэшхэтэкъым дыхэшхэтэкъым фыхэшхэтэкъым хэшхэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнщ ухэшхэнщ хэшхэнщ дыхэшхэнщ фыхэшхэнщ хэшхэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнкъым ухэшхэнкъым хэшхэнкъым дыхэшхэнкъым фыхэшхэнкъым хэшхэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнущ ухэшхэнущ хэшхэнущ дыхэшхэнущ фыхэшхэнущ хэшхэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнукъым ухэшхэнукъым хэшхэнукъым дыхэшхэнукъым фыхэшхэнукъым хэшхэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэрэ ухэшхэрэ хэшхэрэ дыхэшхэрэ фыхэшхэрэ хэшхэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэркъэ ухэшхэркъэ хэшхэркъэ дыхэшхэркъэ фыхэшхэркъэ хэшхэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхэрт ухэшхэрт хэшхэрт дыхэшхэрт фыхэшхэрт хэшхэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэртэкъэ ухэшхэртэкъэ хэшхэртэкъэ дыхэшхэртэкъэ фыхэшхэртэкъэ хэшхэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшха ухэшха хэшха дыхэшха фыхэшха хэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхакъэ ухэшхакъэ хэшхакъэ дыхэшхакъэ фыхэшхакъэ хэшха(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхат ухэшхат хэшхат дыхэшхат фыхэшхат хэшха(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхатэкъэ ухэшхатэкъэ хэшхатэкъэ дыхэшхатэкъэ фыхэшхатэкъэ хэшха(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъа ухэшхэгъа хэшхэгъа дыхэшхэгъа фыхэшхэгъа хэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэгъакъэ ухэшхэгъакъэ хэшхэгъакъэ дыхэшхэгъакъэ фыхэшхэгъакъэ хэшхэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъат ухэшхэгъат хэшхэгъат дыхэшхэгъат фыхэшхэгъат хэшхэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэгъатэкъэ ухэшхэгъатэкъэ хэшхэгъатэкъэ дыхэшхэгъатэкъэ фыхэшхэгъатэкъэ хэшхэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыхэшхэ ухэшхэ хэшхэ дыхэшхэ фыхэшхэ хэшхэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэкъэ ухэшхэкъэ хэшхэкъэ дыхэшхэкъэ фыхэшхэкъэ хэшхэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыхэшхэт ухэшхэт хэшхэт дыхэшхэт фыхэшхэт хэшхэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэтэкъэ ухэшхэтэкъэ хэшхэтэкъэ дыхэшхэтэкъэ фыхэшхэтэкъэ хэшхэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэн ухэшхэн хэшхэн дыхэшхэн фыхэшхэн хэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнкъэ ухэшхэнкъэ хэшхэнкъэ дыхэшхэнкъэ фыхэшхэнкъэ хэшхэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэну ухэшхэну хэшхэну дыхэшхэну фыхэшхэну хэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнукъэ ухэшхэнукъэ хэшхэнукъэ дыхэшхэнукъэ фыхэшхэнукъэ хэшхэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэмэ ухэшхэмэ хэшхэмэ дыхэшхэмэ фыхэшхэмэ хэшхэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэмэ ухэмышхэмэ хэмышхэмэ дыхэмышхэмэ фыхэмышхэмэ хэмышхэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхамэ ухэшхамэ хэшхамэ дыхэшхамэ фыхэшхамэ хэшха(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхамэ ухэмышхамэ хэмышхамэ дыхэмышхамэ фыхэмышхамэ мышха(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъамэ ухэшхэгъамэ хэшхэгъамэ дыхэшхэгъамэ фыхэшхэгъамэ хэшхэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэгъамэ ухэмышхэгъамэ хэмышхэгъамэ дыхэмышхэгъамэ фыхэмышхэгъамэ хэмышхэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнмэ ухэшхэнмэ хэшхэнмэ дыхэшхэнмэ фыхэшхэнмэ хэшхэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнмэ ухэмышхэнмэ хэмышхэнмэ дыхэмышхэнмэ фыхэмышхэнмэ хэмышхэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнумэ ухэшхэнумэ хэшхэнумэ дыхэшхэнумэ фыхэшхэнумэ хэшхэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнумэ ухэмышхэнумэ хэмышхэнумэ дыхэмышхэнумэ фыхэмышхэнумэ хэмышхэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэтэмэ ухэшхэтэмэ хэшхэтэмэ дыхэшхэтэмэ фыхэшхэтэмэ хэшхэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэтэмэ ухэмышхэтэмэ хэмышхэтэмэ дыхэмышхэтэмэ фыхэмышхэтэмэ хэмышхэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхатэмэ ухэшхатэмэ хэшхатэмэ дыхэшхатэмэ фыхэшхатэмэ хэшха(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхатэмэ ухэмышхатэмэ хэмышхатэмэ дыхэмышхатэмэ фыхэмышхатэмэ хэмышха(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъатэмэ ухэшхэгъатэмэ хэшхэгъатэмэ дыхэшхэгъатэмэ фыхэшхэгъатэмэ хэшхэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэгъатэмэ ухэмышхэгъатэмэ хэмышхэгъатэмэ дыхэмышхэгъатэмэ фыхэмышхэгъатэмэ хэмышхэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнтэмэ ухэшхэнтэмэ хэшхэнтэмэ дыхэшхэнтэмэ фыхэшхэнтэмэ хэшхэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнтэмэ ухэмышхэнтэмэ хэмышхэнтэмэ дыхэмышхэнтэмэ фыхэмышхэнтэмэ хэмышхэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнутэмэ ухэшхэнутэмэ хэшхэнутэмэ дыхэшхэнутэмэ фыхэшхэнутэмэ хэшхэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнутэмэ ухэмышхэнутэмэ хэмышхэнутэмэ дыхэмышхэнутэмэ фыхэмышхэнутэмэ хэмышхэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнт ухэшхэнт хэшхэнт дыхэшхэнт фыхэшхэнт хэшхэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнтэкъым ухэшхэнтэкъым хэшхэнтэкъым дыхэшхэнтэкъым фыхэшхэнтэкъым хэшхэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнут ухэшхэнут хэшхэнут дыхэшхэнут фыхэшхэнут хэшхэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнутэкъым ухэшхэнутэкъым хэшхэнутэкъым дыхэшхэнутэкъым фыхэшхэнутэкъым хэшхэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэми ухэшхэми хэшхэми дыхэшхэми фыхэшхэми хэшхэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэми ухэмышхэми хэмышхэми дыхэмышхэми фыхэмышхэми хэмышхэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхами ухэшхами хэшхами дыхэшхами фыхэшхами хэшха(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхами ухэмышхами хэмышхами дыхэмышхами фыхэмышхами хэмышха(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъами ухэшхэгъами хэшхэгъами дыхэшхэгъами фыхэшхэгъами хэшхэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэгъами ухэмышхэгъами хэмышхэгъами дыхэмышхэгъами фыхэмышхэгъами хэмышхэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнми ухэшхэнми хэшхэнми дыхэшхэнми фыхэшхэнми хэшхэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнми ухэмышхэнми хэмышхэнми дыхэмышхэнми фыхэмышхэнми хэмышхэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнуми ухэшхэнуми хэшхэнуми дыхэшхэнуми фыхэшхэнуми хэшхэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнуми ухэмышхэнуми хэмышхэнуми дыхэмышхэнуми фыхэмышхэнуми хэмышхэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэтэми ухэшхэтэми хэшхэтэми дыхэшхэтэми фыхэшхэтэми хэшхэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэтэми ухэмышхэтэми хэмышхэтэми дыхэмышхэтэми фыхэмышхэтэми хэмышхэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхатэми ухэшхатэми хэшхатэми дыхэшхатэми фыхэшхатэми хэшха(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхатэми ухэмышхатэми хэмышхатэми дыхэмышхатэми фыхэмышхатэми хэмышха(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъатэми ухэшхэгъатэми хэшхэгъатэми дыхэшхэгъатэми фыхэшхэгъатэми хэшхэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэгъатэми ухэмышхэгъатэми хэмышхэгъатэми дыхэмышхэгъатэми фыхэмышхэгъатэми хэмышхэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнтэми ухэшхэнтэми хэшхэнтэми дыхэшхэнтэми фыхэшхэнтэми хэшхэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнтэми ухэмышхэнтэми хэмышхэнтэми дыхэмышхэнтэми фыхэмышхэнтэми хэмышхэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнутэми ухэшхэнутэми хэшхэнутэми дыхэшхэнутэми фыхэшхэнутэми хэшхэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнутэми ухэмышхэнутэми хэмышхэнутэми дыхэмышхэнутэми фыхэмышхэнутэми хэмышхэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэшхаи ухэшхаи хэшхаи дыхэшхаи фыхэшхаи хэшхаи
щымыӀэныгъэ: сыхэшхакъыми ухэшхакъыми хэшхакъыми дыхэшхакъыми фыхэшхакъыми хэшхакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэшхащэрэт ухэшхащэрэт хэшхащэрэт дыхэшхащэрэт фыхэшхащэрэт хэшхащэрэт
щымыӀэныгъэ: сыхэмышхащэрэт ухэмышхащэрэт хэмышхащэрэт дыхэмышхащэрэт фыхэмышхащэрэт хэмышхащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнщ ухэшхагъэнщ хэшхагъэнщ дыхэшхагъэнщ фыхэшхагъэнщ хэшхагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнкъым ухэшхагъэнкъым хэшхагъэнкъым дыхэшхагъэнкъым фыхэшхагъэнкъым хэшхагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнт ухэшхагъэнт хэшхагъэнт дыхэшхагъэнт фыхэшхагъэнт хэшхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнтэкъым ухэшхагъэнтэкъым хэшхагъэнтэкъым дыхэшхагъэнтэкъым фыхэшхагъэнтэкъым хэшхагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэн ухэшхагъэн хэшхагъэн дыхэшхагъэн фыхэшхагъэн хэшхагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнкъэ ухэшхагъэнкъэ хэшхагъэнкъэ дыхэшхагъэнкъэ фыхэшхагъэнкъэ хэшхагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнт ухэшхагъэнт хэшхагъэнт дыхэшхагъэнт фыхэшхагъэнт хэшхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнтэкъэ ухэшхагъэнтэкъэ хэшхагъэнтэкъэ дыхэшхагъэнтэкъэ фыхэшхагъэнтэкъэ хэшхагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнущ ухэшхагъэнущ хэшхагъэнущ дыхэшхагъэнущ фыхэшхагъэнущ хэшхагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнукъым ухэшхагъэнукъым хэшхагъэнукъым дыхэшхагъэнукъым фыхэшхагъэнукъым хэшхагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнут ухэшхагъэнут хэшхагъэнут дыхэшхагъэнут фыхэшхагъэнут хэшхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнутэкъым ухэшхагъэнутэкъым хэшхагъэнутэкъым дыхэшхагъэнутэкъым фыхэшхагъэнутэкъым хэшхагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэну ухэшхагъэну хэшхагъэну дыхэшхагъэну фыхэшхагъэну хэшхагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнукъэ ухэшхагъэнукъэ хэшхагъэнукъэ дыхэшхагъэнукъэ фыхэшхагъэнукъэ хэшхагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнут ухэшхагъэнут хэшхагъэнут дыхэшхагъэнут фыхэшхагъэнут хэшхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнутэкъэ ухэшхагъэнутэкъэ хэшхагъэнутэкъэ дыхэшхагъэнутэкъэ фыхэшхагъэнутэкъэ хэшхагъэнутэкъэ
Причастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэ ухэшхэ хэшхэ дыхэшхэ фыхэшхэ хэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэ ухэмышхэ хэмышхэ дыхэмышхэ фыхэмышхэ хэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэшха ухэшха хэшха дыхэшха фыхэшха хэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышха ухэмышха хэмышха дыхэмышха фыхэмышха хэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэгъа ухэшхэгъа хэшхэгъа дыхэшхэгъа фыхэшхэгъа хэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэгъа ухэмышхэгъа хэмышхэгъа дыхэмышхэгъа фыхэмышхэгъа хэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэн ухэшхэн хэшхэн дыхэшхэн фыхэшхэн хэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэн ухэмышхэн хэмышхэн дыхэмышхэн фыхэмышхэн хэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэну ухэшхэну хэшхэну дыхэшхэну фыхэшхэну хэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэну ухэмышхэну хэмышхэну дыхэмышхэну фыхэмышхэну хэмышхэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшхэ узэрыхэшхэ зэрыхэшхэ дызэрыхэшхэ фызэрыхэшхэ зэрыхэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышхэ узэрыхэмышхэ зэрыхэмышхэ дызэрыхэмышхэ фызэрыхэмышхэ зэрыхэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшха узэрыхэшха зэрыхэшха дызэрыхэшха фызэрыхэшха зэрыхэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышха узэрыхэмышха зэрыхэмышха дызэрыхэмышха фызэрыхэмышха зэрыхэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшхэгъа узэрыхэшхэгъа зэрыхэшхэгъа дызэрыхэшхэгъа фызэрыхэшхэгъа зэрыхэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышхэгъа узэрыхэмышхэгъа зэрыхэмышхэгъа дызэрыхэмышхэгъа фызэрыхэмышхэгъа зэрыхэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшхэн узэрыхэшхэн зэрыхэшхэн дызэрыхэшхэн фызэрыхэшхэн зэрыхэшхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышхэн узэрыхэмышхэн зэрыхэмышхэн дызэрыхэмышхэн фызэрыхэмышхэн зэрыхэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшхэну узэрыхэшхэну зэрыхэшхэну дызэрыхэшхэну фызэрыхэшхэну зэрыхэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышхэну узэрыхэмышхэну зэрыхэмышхэну дызэрыхэмышхэну фызэрыхэмышхэну зэрыхэмышхэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшхэ ущыхэшхэ щыхэшхэ дыщыхэшхэ фыщыхэшхэ щыхэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышхэ ущыхэмышхэ щыхэмышхэ дыщыхэмышхэ фыщыхэмышхэ щыхэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшха ущыхэшха щыхэшха дыщыхэшха фыщыхэшха щыхэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышха ущыхэмышха щыхэмышха дыщыхэмышха фыщыхэмышха щыхэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшхэгъа ущыхэшхэгъа щыхэшхэгъа дыщыхэшхэгъа фыщыхэшхэгъа щыхэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышхэгъа ущыхэмышхэгъа щыхэмышхэгъа дыщыхэмышхэгъа фыщыхэмышхэгъа щыхэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшхэн ущыхэшхэн щыхэшхэн дыщыхэшхэн фыщыхэшхэн щыхэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышхэн ущыхэмышхэн щыхэмышхэн дыщыхэмышхэн фыщыхэмышхэн щыхэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшхэну ущыхэшхэну щыхэшхэну дыщыхэшхэну фыщыхэшхэну щыхэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышхэну ущыхэмышхэну щыхэмышхэну дыщыхэмышхэну фыщыхэмышхэну щыхэмышхэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшхэ уздыхэшхэ здыхэшхэ дыздыхэшхэ фыздыхэшхэ здыхэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышхэ уздыхэмышхэ здыхэмышхэ дыздыхэмышхэ фыздыхэмышхэ здыхэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшха уздыхэшха здыхэшха дыздыхэшха фыздыхэшха здыхэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышха уздыхэмышха здыхэмышха дыздыхэмышха фыздыхэмышха здыхэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшхэгъа уздыхэшхэгъа здыхэшхэгъа дыздыхэшхэгъа фыздыхэшхэгъа здыхэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышхэгъа уздыхэмышхэгъа здыхэмышхэгъа дыздыхэмышхэгъа фыздыхэмышхэгъа здыхэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшхэн уздыхэшхэн здыхэшхэн дыздыхэшхэн фыздыхэшхэн здыхэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышхэн уздыхэмышхэн здыхэмышхэн дыздыхэмышхэн фыздыхэмышхэн здыхэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшхэну уздыхэшхэну здыхэшхэну дыздыхэшхэну фыздыхэшхэну здыхэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышхэну уздыхэмышхэну здыхэмышхэну дыздыхэмышхэну фыздыхэмышхэну здыхэмышхэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшхэ ущӀыхэшхэ щӀыхэшхэ дыщӀыхэшхэ фыщӀыхэшхэ щӀыхэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышхэ ущӀыхэмышхэ щӀыхэмышхэ дыщӀыхэмышхэ фыщӀыхэмышхэ щӀыхэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшха ущӀыхэшха щӀыхэшха дыщӀыхэшха фыщӀыхэшха щӀыхэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышха ущӀыхэмышха щӀыхэмышха дыщӀыхэмышха фыщӀыхэмышха щӀыхэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшхэгъа ущӀыхэшхэгъа щӀыхэшхэгъа дыщӀыхэшхэгъа фыщӀыхэшхэгъа щӀыхэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышхэгъа ущӀыхэмышхэгъа щӀыхэмышхэгъа дыщӀыхэмышхэгъа фыщӀыхэмышхэгъа щӀыхэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшхэн ущӀыхэшхэн щӀыхэшхэн дыщӀыхэшхэн фыщӀыхэшхэн щӀыхэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышхэн ущӀыхэмышхэн щӀыхэмышхэн дыщӀыхэмышхэн фыщӀыхэмышхэн щӀыхэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшхэну ущӀыхэшхэну щӀыхэшхэну дыщӀыхэшхэну фыщӀыхэшхэну щӀыхэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышхэну ущӀыхэмышхэну щӀыхэмышхэну дыщӀыхэмышхэну фыщӀыхэмышхэну щӀыхэмышхэну(хэ)
Деепричастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэу ухэшхэу хэшхэу дыхэшхэу фыхэшхэу хэшхэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэу ухэмышхэу хэмышхэу дыхэмышхэу фыхэмышхэу хэмышхэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхауэ ухэшхауэ хэшхауэ дыхэшхауэ фыхэшхауэ хэшхауэ / хэшха(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхауэ ухэмышхауэ хэмышхауэ дыхэмышхауэ фыхэмышхауэ хэмышхауэ(хэ) / хэмышха(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сыхэшхэурэ ухэшхэурэ хэшхэурэ дыхэшхэурэ фыхэшхэурэ хэшхэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэурэ ухэмышхэурэ хэмышхэурэ дыхэмышхэурэ фыхэмышхэурэ хэмышхэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ

сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- сыпхошхэ сыхошхэ -- сыфхошхэ сахошхэ
уэ усхошхэ -- ухошхэ утхошхэ -- уахошхэ
ар схошхэ пхошхэ хошхэ тхошхэ фхошхэ яхошхэ
дэ -- дыпхошхэ дыхошхэ -- дыфхошхэ дахошхэ
фэ фысхошхэ -- фыхошхэ фытхошхэ -- фахошхэ
ахэр схошхэ(хэ) пхошхэ(хэ) хошхэ(хэ) тхошхэ(хэ) фхошхэ(хэ) яхошхэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]э [шх]эр -- [шх]эхэр
Эргативнэ: [шх]э [шх]эм -- [шх]эхэм
Послеложнэ: [шх]экӀэ [шх]эмкӀэ [шх]эхэкӀэ [шх]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]эуэ [шх]эрауэ [шх]эхэу [шх]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]а [шх]ар -- [шх]ахэр
Эргативнэ: [шх]а [шх]ам -- [шх]ахэм
Послеложнэ: [шх]акӀэ [шх]амкӀэ [шх]ахэкӀэ [шх]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]ауэ [шх]арауэ [шх]ахэу [шх]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]эн [шх]эныр -- [шх]энхэр
Эргативнэ: [шх]эн [шх]эным -- [шх]энхэм
Послеложнэ: [шх]энкӀэ [шх]энымкӀэ [шх]энхэкӀэ [шх]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [шх]эну [шх]энырауэ [шх]энхэу [шх]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]эну [шх]энур -- [шх]энухэр
Эргативнэ: [шх]эну [шх]энум -- [шх]энухэм
Послеложнэ: [шх]энукӀэ [шх]энумкӀэ [шх]энухэкӀэ [шх]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]энууэ [шх]энурауэ [шх]энухэу [шх]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ХэткӀуэн, хэлъэдэн (уэшхыр).

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Уэшхыр вагъэм хошхэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • хэшхэн: fall on sth, rain on sth (about rain)
  • Уэшхыр вагъэм хошхэ: the rain fell on the ploughed ground.
УРЫСЫБЗЭ
  • хэшхэн: выпасть на что-л. (о дожде)
  • Уэшхыр вагъэм хошхэ: дождь выпал на пашню.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [xɐ'ʂxɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • хэ- + [шх] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "хэшхэн"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: хэшхэн
щымыӀэныгъэ: хэмышхэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэшхэн ухэшхэн хэшхэн дыхэшхэн фыхэшхэн хэшхэн(хэ)
щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэн ухэмышхэн хэмышхэн дыхэмышхэн фыхэмышхэн хэмышхэн(хэ)
унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: хэшхэ! фыхэшхэ!
щымыӀэныгъэ: ухэмышхэ! фыхэмышхэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхрешхэ ухрешхэ хрешхэ дыхрешхэ фыхрешхэ хрешхэ
щымыӀэныгъэ: сыхремышхэ ухремышхэ хремышхэ дыхремышхэ фыхремышхэ хремышхэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхошхэ(р) ухошхэ(р) хошхэ(р) дыхошхэ(р) фыхошхэ(р) хошхэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэркъым ухэшхэркъым хэшхэркъым дыхэшхэркъым фыхэшхэркъым хэшхэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхэрт ухэшхэрт хэшхэрт дыхэшхэрт фыхэшхэрт хэшхэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэртэкъым ухэшхэртэкъым хэшхэртэкъым дыхэшхэртэкъым фыхэшхэртэкъым хэшхэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхащ ухэшхащ хэшхащ дыхэшхащ фыхэшхащ хэшха(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхакъым ухэшхакъым хэшхакъым дыхэшхакъым фыхэшхакъым хэшха(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхат ухэшхат хэшхат дыхэшхат фыхэшхат хэшха(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхатэкъым ухэшхатэкъым хэшхатэкъым дыхэшхатэкъым фыхэшхатэкъым хэшха(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъащ ухэшхэгъащ хэшхэгъащ дыхэшхэгъащ фыхэшхэгъащ хэшхэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэгъакъым ухэшхэгъакъым хэшхэгъакъым дыхэшхэгъакъым фыхэшхэгъакъым хэшхэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъат ухэшхэгъат хэшхэгъат дыхэшхэгъат фыхэшхэгъат хэшхэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэгъатэкъым ухэшхэгъатэкъым хэшхэгъатэкъым дыхэшхэгъатэкъым фыхэшхэгъатэкъым хэшхэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыхэшхэщ ухэшхэщ хэшхэщ дыхэшхэщ фыхэшхэщ хэшхэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэкъым ухэшхэкъым хэшхэкъым дыхэшхэкъым фыхэшхэкъым хэшхэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыхэшхэт ухэшхэт хэшхэт дыхэшхэт фыхэшхэт хэшхэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэтэкъым ухэшхэтэкъым хэшхэтэкъым дыхэшхэтэкъым фыхэшхэтэкъым хэшхэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнщ ухэшхэнщ хэшхэнщ дыхэшхэнщ фыхэшхэнщ хэшхэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнкъым ухэшхэнкъым хэшхэнкъым дыхэшхэнкъым фыхэшхэнкъым хэшхэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнущ ухэшхэнущ хэшхэнущ дыхэшхэнущ фыхэшхэнущ хэшхэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнукъым ухэшхэнукъым хэшхэнукъым дыхэшхэнукъым фыхэшхэнукъым хэшхэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэрэ ухэшхэрэ хэшхэрэ дыхэшхэрэ фыхэшхэрэ хэшхэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэркъэ ухэшхэркъэ хэшхэркъэ дыхэшхэркъэ фыхэшхэркъэ хэшхэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхэрт ухэшхэрт хэшхэрт дыхэшхэрт фыхэшхэрт хэшхэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэртэкъэ ухэшхэртэкъэ хэшхэртэкъэ дыхэшхэртэкъэ фыхэшхэртэкъэ хэшхэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшха ухэшха хэшха дыхэшха фыхэшха хэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхакъэ ухэшхакъэ хэшхакъэ дыхэшхакъэ фыхэшхакъэ хэшха(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхат ухэшхат хэшхат дыхэшхат фыхэшхат хэшха(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхатэкъэ ухэшхатэкъэ хэшхатэкъэ дыхэшхатэкъэ фыхэшхатэкъэ хэшха(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъа ухэшхэгъа хэшхэгъа дыхэшхэгъа фыхэшхэгъа хэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэгъакъэ ухэшхэгъакъэ хэшхэгъакъэ дыхэшхэгъакъэ фыхэшхэгъакъэ хэшхэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъат ухэшхэгъат хэшхэгъат дыхэшхэгъат фыхэшхэгъат хэшхэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэгъатэкъэ ухэшхэгъатэкъэ хэшхэгъатэкъэ дыхэшхэгъатэкъэ фыхэшхэгъатэкъэ хэшхэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыхэшхэ ухэшхэ хэшхэ дыхэшхэ фыхэшхэ хэшхэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэкъэ ухэшхэкъэ хэшхэкъэ дыхэшхэкъэ фыхэшхэкъэ хэшхэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыхэшхэт ухэшхэт хэшхэт дыхэшхэт фыхэшхэт хэшхэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэтэкъэ ухэшхэтэкъэ хэшхэтэкъэ дыхэшхэтэкъэ фыхэшхэтэкъэ хэшхэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэн ухэшхэн хэшхэн дыхэшхэн фыхэшхэн хэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнкъэ ухэшхэнкъэ хэшхэнкъэ дыхэшхэнкъэ фыхэшхэнкъэ хэшхэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэну ухэшхэну хэшхэну дыхэшхэну фыхэшхэну хэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнукъэ ухэшхэнукъэ хэшхэнукъэ дыхэшхэнукъэ фыхэшхэнукъэ хэшхэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэмэ ухэшхэмэ хэшхэмэ дыхэшхэмэ фыхэшхэмэ хэшхэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэмэ ухэмышхэмэ хэмышхэмэ дыхэмышхэмэ фыхэмышхэмэ хэмышхэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхамэ ухэшхамэ хэшхамэ дыхэшхамэ фыхэшхамэ хэшха(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхамэ ухэмышхамэ хэмышхамэ дыхэмышхамэ фыхэмышхамэ мышха(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъамэ ухэшхэгъамэ хэшхэгъамэ дыхэшхэгъамэ фыхэшхэгъамэ хэшхэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэгъамэ ухэмышхэгъамэ хэмышхэгъамэ дыхэмышхэгъамэ фыхэмышхэгъамэ хэмышхэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнмэ ухэшхэнмэ хэшхэнмэ дыхэшхэнмэ фыхэшхэнмэ хэшхэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнмэ ухэмышхэнмэ хэмышхэнмэ дыхэмышхэнмэ фыхэмышхэнмэ хэмышхэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнумэ ухэшхэнумэ хэшхэнумэ дыхэшхэнумэ фыхэшхэнумэ хэшхэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнумэ ухэмышхэнумэ хэмышхэнумэ дыхэмышхэнумэ фыхэмышхэнумэ хэмышхэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэтэмэ ухэшхэтэмэ хэшхэтэмэ дыхэшхэтэмэ фыхэшхэтэмэ хэшхэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэтэмэ ухэмышхэтэмэ хэмышхэтэмэ дыхэмышхэтэмэ фыхэмышхэтэмэ хэмышхэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхатэмэ ухэшхатэмэ хэшхатэмэ дыхэшхатэмэ фыхэшхатэмэ хэшха(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхатэмэ ухэмышхатэмэ хэмышхатэмэ дыхэмышхатэмэ фыхэмышхатэмэ хэмышха(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъатэмэ ухэшхэгъатэмэ хэшхэгъатэмэ дыхэшхэгъатэмэ фыхэшхэгъатэмэ хэшхэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэгъатэмэ ухэмышхэгъатэмэ хэмышхэгъатэмэ дыхэмышхэгъатэмэ фыхэмышхэгъатэмэ хэмышхэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнтэмэ ухэшхэнтэмэ хэшхэнтэмэ дыхэшхэнтэмэ фыхэшхэнтэмэ хэшхэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнтэмэ ухэмышхэнтэмэ хэмышхэнтэмэ дыхэмышхэнтэмэ фыхэмышхэнтэмэ хэмышхэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнутэмэ ухэшхэнутэмэ хэшхэнутэмэ дыхэшхэнутэмэ фыхэшхэнутэмэ хэшхэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнутэмэ ухэмышхэнутэмэ хэмышхэнутэмэ дыхэмышхэнутэмэ фыхэмышхэнутэмэ хэмышхэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнт ухэшхэнт хэшхэнт дыхэшхэнт фыхэшхэнт хэшхэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнтэкъым ухэшхэнтэкъым хэшхэнтэкъым дыхэшхэнтэкъым фыхэшхэнтэкъым хэшхэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнут ухэшхэнут хэшхэнут дыхэшхэнут фыхэшхэнут хэшхэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэшхэнутэкъым ухэшхэнутэкъым хэшхэнутэкъым дыхэшхэнутэкъым фыхэшхэнутэкъым хэшхэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэми ухэшхэми хэшхэми дыхэшхэми фыхэшхэми хэшхэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэми ухэмышхэми хэмышхэми дыхэмышхэми фыхэмышхэми хэмышхэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхами ухэшхами хэшхами дыхэшхами фыхэшхами хэшха(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхами ухэмышхами хэмышхами дыхэмышхами фыхэмышхами хэмышха(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъами ухэшхэгъами хэшхэгъами дыхэшхэгъами фыхэшхэгъами хэшхэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэгъами ухэмышхэгъами хэмышхэгъами дыхэмышхэгъами фыхэмышхэгъами хэмышхэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнми ухэшхэнми хэшхэнми дыхэшхэнми фыхэшхэнми хэшхэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнми ухэмышхэнми хэмышхэнми дыхэмышхэнми фыхэмышхэнми хэмышхэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнуми ухэшхэнуми хэшхэнуми дыхэшхэнуми фыхэшхэнуми хэшхэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнуми ухэмышхэнуми хэмышхэнуми дыхэмышхэнуми фыхэмышхэнуми хэмышхэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэтэми ухэшхэтэми хэшхэтэми дыхэшхэтэми фыхэшхэтэми хэшхэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэтэми ухэмышхэтэми хэмышхэтэми дыхэмышхэтэми фыхэмышхэтэми хэмышхэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэшхатэми ухэшхатэми хэшхатэми дыхэшхатэми фыхэшхатэми хэшха(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхатэми ухэмышхатэми хэмышхатэми дыхэмышхатэми фыхэмышхатэми хэмышха(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэшхэгъатэми ухэшхэгъатэми хэшхэгъатэми дыхэшхэгъатэми фыхэшхэгъатэми хэшхэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэгъатэми ухэмышхэгъатэми хэмышхэгъатэми дыхэмышхэгъатэми фыхэмышхэгъатэми хэмышхэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнтэми ухэшхэнтэми хэшхэнтэми дыхэшхэнтэми фыхэшхэнтэми хэшхэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнтэми ухэмышхэнтэми хэмышхэнтэми дыхэмышхэнтэми фыхэмышхэнтэми хэмышхэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэшхэнутэми ухэшхэнутэми хэшхэнутэми дыхэшхэнутэми фыхэшхэнутэми хэшхэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмышхэнутэми ухэмышхэнутэми хэмышхэнутэми дыхэмышхэнутэми фыхэмышхэнутэми хэмышхэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэшхаи ухэшхаи хэшхаи дыхэшхаи фыхэшхаи хэшхаи
щымыӀэныгъэ: сыхэшхакъыми ухэшхакъыми хэшхакъыми дыхэшхакъыми фыхэшхакъыми хэшхакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэшхащэрэт ухэшхащэрэт хэшхащэрэт дыхэшхащэрэт фыхэшхащэрэт хэшхащэрэт
щымыӀэныгъэ: сыхэмышхащэрэт ухэмышхащэрэт хэмышхащэрэт дыхэмышхащэрэт фыхэмышхащэрэт хэмышхащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнщ ухэшхагъэнщ хэшхагъэнщ дыхэшхагъэнщ фыхэшхагъэнщ хэшхагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнкъым ухэшхагъэнкъым хэшхагъэнкъым дыхэшхагъэнкъым фыхэшхагъэнкъым хэшхагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнт ухэшхагъэнт хэшхагъэнт дыхэшхагъэнт фыхэшхагъэнт хэшхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнтэкъым ухэшхагъэнтэкъым хэшхагъэнтэкъым дыхэшхагъэнтэкъым фыхэшхагъэнтэкъым хэшхагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэн ухэшхагъэн хэшхагъэн дыхэшхагъэн фыхэшхагъэн хэшхагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнкъэ ухэшхагъэнкъэ хэшхагъэнкъэ дыхэшхагъэнкъэ фыхэшхагъэнкъэ хэшхагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнт ухэшхагъэнт хэшхагъэнт дыхэшхагъэнт фыхэшхагъэнт хэшхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнтэкъэ ухэшхагъэнтэкъэ хэшхагъэнтэкъэ дыхэшхагъэнтэкъэ фыхэшхагъэнтэкъэ хэшхагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнущ ухэшхагъэнущ хэшхагъэнущ дыхэшхагъэнущ фыхэшхагъэнущ хэшхагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнукъым ухэшхагъэнукъым хэшхагъэнукъым дыхэшхагъэнукъым фыхэшхагъэнукъым хэшхагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнут ухэшхагъэнут хэшхагъэнут дыхэшхагъэнут фыхэшхагъэнут хэшхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнутэкъым ухэшхагъэнутэкъым хэшхагъэнутэкъым дыхэшхагъэнутэкъым фыхэшхагъэнутэкъым хэшхагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэну ухэшхагъэну хэшхагъэну дыхэшхагъэну фыхэшхагъэну хэшхагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнукъэ ухэшхагъэнукъэ хэшхагъэнукъэ дыхэшхагъэнукъэ фыхэшхагъэнукъэ хэшхагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнут ухэшхагъэнут хэшхагъэнут дыхэшхагъэнут фыхэшхагъэнут хэшхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэшхагъэнутэкъэ ухэшхагъэнутэкъэ хэшхагъэнутэкъэ дыхэшхагъэнутэкъэ фыхэшхагъэнутэкъэ хэшхагъэнутэкъэ
Причастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэ ухэшхэ хэшхэ дыхэшхэ фыхэшхэ хэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэ ухэмышхэ хэмышхэ дыхэмышхэ фыхэмышхэ хэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэшха ухэшха хэшха дыхэшха фыхэшха хэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышха ухэмышха хэмышха дыхэмышха фыхэмышха хэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэгъа ухэшхэгъа хэшхэгъа дыхэшхэгъа фыхэшхэгъа хэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэгъа ухэмышхэгъа хэмышхэгъа дыхэмышхэгъа фыхэмышхэгъа хэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэн ухэшхэн хэшхэн дыхэшхэн фыхэшхэн хэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэн ухэмышхэн хэмышхэн дыхэмышхэн фыхэмышхэн хэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэну ухэшхэну хэшхэну дыхэшхэну фыхэшхэну хэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэну ухэмышхэну хэмышхэну дыхэмышхэну фыхэмышхэну хэмышхэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшхэ узэрыхэшхэ зэрыхэшхэ дызэрыхэшхэ фызэрыхэшхэ зэрыхэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышхэ узэрыхэмышхэ зэрыхэмышхэ дызэрыхэмышхэ фызэрыхэмышхэ зэрыхэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшха узэрыхэшха зэрыхэшха дызэрыхэшха фызэрыхэшха зэрыхэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышха узэрыхэмышха зэрыхэмышха дызэрыхэмышха фызэрыхэмышха зэрыхэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшхэгъа узэрыхэшхэгъа зэрыхэшхэгъа дызэрыхэшхэгъа фызэрыхэшхэгъа зэрыхэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышхэгъа узэрыхэмышхэгъа зэрыхэмышхэгъа дызэрыхэмышхэгъа фызэрыхэмышхэгъа зэрыхэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшхэн узэрыхэшхэн зэрыхэшхэн дызэрыхэшхэн фызэрыхэшхэн зэрыхэшхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышхэн узэрыхэмышхэн зэрыхэмышхэн дызэрыхэмышхэн фызэрыхэмышхэн зэрыхэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэшхэну узэрыхэшхэну зэрыхэшхэну дызэрыхэшхэну фызэрыхэшхэну зэрыхэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмышхэну узэрыхэмышхэну зэрыхэмышхэну дызэрыхэмышхэну фызэрыхэмышхэну зэрыхэмышхэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшхэ ущыхэшхэ щыхэшхэ дыщыхэшхэ фыщыхэшхэ щыхэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышхэ ущыхэмышхэ щыхэмышхэ дыщыхэмышхэ фыщыхэмышхэ щыхэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшха ущыхэшха щыхэшха дыщыхэшха фыщыхэшха щыхэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышха ущыхэмышха щыхэмышха дыщыхэмышха фыщыхэмышха щыхэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшхэгъа ущыхэшхэгъа щыхэшхэгъа дыщыхэшхэгъа фыщыхэшхэгъа щыхэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышхэгъа ущыхэмышхэгъа щыхэмышхэгъа дыщыхэмышхэгъа фыщыхэмышхэгъа щыхэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшхэн ущыхэшхэн щыхэшхэн дыщыхэшхэн фыщыхэшхэн щыхэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышхэн ущыхэмышхэн щыхэмышхэн дыщыхэмышхэн фыщыхэмышхэн щыхэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэшхэну ущыхэшхэну щыхэшхэну дыщыхэшхэну фыщыхэшхэну щыхэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмышхэну ущыхэмышхэну щыхэмышхэну дыщыхэмышхэну фыщыхэмышхэну щыхэмышхэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшхэ уздыхэшхэ здыхэшхэ дыздыхэшхэ фыздыхэшхэ здыхэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышхэ уздыхэмышхэ здыхэмышхэ дыздыхэмышхэ фыздыхэмышхэ здыхэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшха уздыхэшха здыхэшха дыздыхэшха фыздыхэшха здыхэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышха уздыхэмышха здыхэмышха дыздыхэмышха фыздыхэмышха здыхэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшхэгъа уздыхэшхэгъа здыхэшхэгъа дыздыхэшхэгъа фыздыхэшхэгъа здыхэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышхэгъа уздыхэмышхэгъа здыхэмышхэгъа дыздыхэмышхэгъа фыздыхэмышхэгъа здыхэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшхэн уздыхэшхэн здыхэшхэн дыздыхэшхэн фыздыхэшхэн здыхэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышхэн уздыхэмышхэн здыхэмышхэн дыздыхэмышхэн фыздыхэмышхэн здыхэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэшхэну уздыхэшхэну здыхэшхэну дыздыхэшхэну фыздыхэшхэну здыхэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмышхэну уздыхэмышхэну здыхэмышхэну дыздыхэмышхэну фыздыхэмышхэну здыхэмышхэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшхэ ущӀыхэшхэ щӀыхэшхэ дыщӀыхэшхэ фыщӀыхэшхэ щӀыхэшхэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышхэ ущӀыхэмышхэ щӀыхэмышхэ дыщӀыхэмышхэ фыщӀыхэмышхэ щӀыхэмышхэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшха ущӀыхэшха щӀыхэшха дыщӀыхэшха фыщӀыхэшха щӀыхэшха(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышха ущӀыхэмышха щӀыхэмышха дыщӀыхэмышха фыщӀыхэмышха щӀыхэмышха(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшхэгъа ущӀыхэшхэгъа щӀыхэшхэгъа дыщӀыхэшхэгъа фыщӀыхэшхэгъа щӀыхэшхэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышхэгъа ущӀыхэмышхэгъа щӀыхэмышхэгъа дыщӀыхэмышхэгъа фыщӀыхэмышхэгъа щӀыхэмышхэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшхэн ущӀыхэшхэн щӀыхэшхэн дыщӀыхэшхэн фыщӀыхэшхэн щӀыхэшхэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышхэн ущӀыхэмышхэн щӀыхэмышхэн дыщӀыхэмышхэн фыщӀыхэмышхэн щӀыхэмышхэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэшхэну ущӀыхэшхэну щӀыхэшхэну дыщӀыхэшхэну фыщӀыхэшхэну щӀыхэшхэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмышхэну ущӀыхэмышхэну щӀыхэмышхэну дыщӀыхэмышхэну фыщӀыхэмышхэну щӀыхэмышхэну(хэ)
Деепричастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхэу ухэшхэу хэшхэу дыхэшхэу фыхэшхэу хэшхэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэу ухэмышхэу хэмышхэу дыхэмышхэу фыхэмышхэу хэмышхэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэшхауэ ухэшхауэ хэшхауэ дыхэшхауэ фыхэшхауэ хэшхауэ / хэшха(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмышхауэ ухэмышхауэ хэмышхауэ дыхэмышхауэ фыхэмышхауэ хэмышхауэ(хэ) / хэмышха(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сыхэшхэурэ ухэшхэурэ хэшхэурэ дыхэшхэурэ фыхэшхэурэ хэшхэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сыхэмышхэурэ ухэмышхэурэ хэмышхэурэ дыхэмышхэурэ фыхэмышхэурэ хэмышхэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ

сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- сыпхошхэ сыхошхэ -- сыфхошхэ сахошхэ
уэ усхошхэ -- ухошхэ утхошхэ -- уахошхэ
ар схошхэ пхошхэ хошхэ тхошхэ фхошхэ яхошхэ
дэ -- дыпхошхэ дыхошхэ -- дыфхошхэ дахошхэ
фэ фысхошхэ -- фыхошхэ фытхошхэ -- фахошхэ
ахэр схошхэ(хэ) пхошхэ(хэ) хошхэ(хэ) тхошхэ(хэ) фхошхэ(хэ) яхошхэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]э [шх]эр -- [шх]эхэр
Эргативнэ: [шх]э [шх]эм -- [шх]эхэм
Послеложнэ: [шх]экӀэ [шх]эмкӀэ [шх]эхэкӀэ [шх]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]эуэ [шх]эрауэ [шх]эхэу [шх]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]а [шх]ар -- [шх]ахэр
Эргативнэ: [шх]а [шх]ам -- [шх]ахэм
Послеложнэ: [шх]акӀэ [шх]амкӀэ [шх]ахэкӀэ [шх]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]ауэ [шх]арауэ [шх]ахэу [шх]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]эн [шх]эныр -- [шх]энхэр
Эргативнэ: [шх]эн [шх]эным -- [шх]энхэм
Послеложнэ: [шх]энкӀэ [шх]энымкӀэ [шх]энхэкӀэ [шх]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [шх]эну [шх]энырауэ [шх]энхэу [шх]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [шх]эну [шх]энур -- [шх]энухэр
Эргативнэ: [шх]эну [шх]энум -- [шх]энухэм
Послеложнэ: [шх]энукӀэ [шх]энумкӀэ [шх]энухэкӀэ [шх]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [шх]энууэ [шх]энурауэ [шх]энухэу [шх]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. НэщӀым щыгъуэ шхэн, зыгуэр шхын (п. п. нэщӀ узэрисыр пщыгъупщэжу).

ЩАПХЪЭХЭР

  • Тхьэмадэр нэщӀым зы махуэкӀэ хэшхати иужькӀэ ипшыныжащ. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • хэшхэн: due to forgetfulness, eat sth during the Great Fast.
УРЫСЫБЗЭ
  • хэшхэн: есть что-л. по забывчивости во время уразы

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/хэшхэн&oldid=5790339"