АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
Глагол лъэӏэс "хэшиен"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
хэшиен
щымыӀэныгъэ:
хэмышиен
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэсшиен
хэпшиен
хишиен
хэтшиен
хэфшиен
хашиен
щымыӀэныгъэ:
хэзмышиен
хыумышиен
химышиен
хэдмышиен
хэвмышиен
хамышиен
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
хэшие!
хэфшие!
щымыӀэныгъэ:
хыумышие!
хэвмышие!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сыхрешие
ухрешие
хрешие
дыхрешие
фыхрешие
хрешие
щымыӀэныгъэ:
сыхремышие
ухремышие
хремышие
дыхремышие
фыхремышие
хремышие
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хызошие(р)
хыбошие(р)
хешие(р)
хыдошие(р)
хывошие(р)
хашие(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиеркъым
хэпшиеркъым
хишиеркъым
хэтшиеркъым
хэфшиеркъым
хашиеркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшиерт
хэпшиерт
хишиерт
хэтшиерт
хэфшиерт
хашиерт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсшиертэкъым
хэпшиертэкъым
хишиертэкъым
хэтшиертэкъым
хэфшиертэкъым
хашиертэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшиящ
хэпшиящ
хишиящ
хэтшиящ
хэфшиящ
хашиящ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсшиякъым
хэпшиякъым
хишиякъым
хэтшиякъым
хэфшиякъым
хашиякъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшият
хэпшият
хишият
хэтшият
хэфшият
хашият
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсшиятэкъым
хэпшиятэкъым
хишиятэкъым
хэтшиятэкъым
хэфшиятэкъым
хашиятэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиегъащ
хэпшиегъащ
хишиегъащ
хэтшиегъащ
хэфшиегъащ
хашиегъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиегъакъым
хэпшиегъакъым
хишиегъакъым
хэтшиегъакъым
хэфшиегъакъым
хашиегъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиегъат
хэпшиегъат
хишиегъат
хэтшиегъат
хэфшиегъат
хашиегъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиегъатэкъым
хэпшиегъатэкъым
хишиегъатэкъым
хэтшиегъатэкъым
хэфшиегъатэкъым
хашиегъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
хэсшиещ
хэпшиещ
хишиещ
хэтшиещ
хэфшиещ
хашиещ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
хэсшиекъым
хэпшиекъым
хишиекъым
хэтшиекъым
хэфшиекъым
хашиекъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
хэсшиет
хэпшиет
хишиет
хэтшиет
хэфшиет
хашиет
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
хэсшиетэкъым
хэпшиетэкъым
хишиетэкъым
хэтшиетэкъым
хэфшиетэкъым
хашиетэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиенщ
хэпшиенщ
хишиенщ
хэтшиенщ
хэфшиенщ
хашиенщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиенкъым
хэпшиенкъым
хишиенкъым
хэтшиенкъым
хэфшиенкъым
хашиенкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиенущ
хэпшиенущ
хишиенущ
хэтшиенущ
хэфшиенущ
хашиенущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиенукъым
хэпшиенукъым
хишиенукъым
хэтшиенукъым
хэфшиенукъым
хашиенукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиерэ
хэпшиерэ
хишиерэ
хэтшиерэ
хэфшиерэ
хашиерэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиеркъэ
хэпшиеркъэ
хишиеркъэ
хэтшиеркъэ
хэфшиеркъэ
хашиеркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшиерт
хэпшиерт
хишиерт
хэтшиерт
хэфшиерт
хашиерт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсшиертэкъэ
хэпшиертэкъэ
хишиертэкъэ
хэтшиертэкъэ
хэфшиертэкъэ
хашиертэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшия
хэпшия
хишия
хэтшия
хэфшия
хашия
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсшиякъэ
хэпшиякъэ
хишиякъэ
хэтшиякъэ
хэфшиякъэ
хашиякъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшият
хэпшият
хишият
хэтшият
хэфшият
хашият
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсшиятэкъэ
хэпшиятэкъэ
хишиятэкъэ
хэтшиятэкъэ
хэфшиятэкъэ
хашиятэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиегъа
хэпшиегъа
хишиегъа
хэтшиегъа
хэфшиегъа
хашиегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
хэсшиегъакъэ
хэпшиегъакъэ
хишиегъакъэ
хэтшиегъакъэ
хэфшиегъакъэ
хашиегъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиегъат
хэпшиегъат
хишиегъат
хэтшиегъат
хэфшиегъат
хашиегъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсшиегъатэкъэ
хэпшиегъатэкъэ
хишиегъатэкъэ
хэтшиегъатэкъэ
хэфшиегъатэкъэ
хашиегъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
хэсшие
хэпшие
хишие
хэтшие
хэфшие
хашие
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
хэсшиекъэ
хэпшиекъэ
хишиекъэ
хэтшиекъэ
хэфшиекъэ
хашиекъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
хэсшиет
хэпшиет
хишиет
хэтшиет
хэфшиет
хашиет
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
хэсшиетэкъэ
хэпшиетэкъэ
хишиетэкъэ
хэтшиетэкъэ
хэфшиетэкъэ
хашиетэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиен
хэпшиен
хишиен
хэтшиен
хэфшиен
хашиен
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиенкъэ
хэпшиенкъэ
хишиенкъэ
хэтшиенкъэ
хэфшиенкъэ
хашиенкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиену
хэпшиену
хишиену
хэтшиену
хэфшиену
хашиену
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиенукъэ
хэпшиенукъэ
хишиенукъэ
хэтшиенукъэ
хэфшиенукъэ
хашиенукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиемэ
хэпшиемэ
хишиемэ
хэтшиемэ
хэфшиемэ
хашиемэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиемэ
хыумышиемэ
химышиемэ
хэдмышиемэ
хэвмышиемэ
хамышиемэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшиямэ
хэпшиямэ
хишиямэ
хэтшиямэ
хэфшиямэ
хашиямэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиямэ
хыумышиямэ
химышиямэ
хэдмышиямэ
хэвмышиямэ
хамышиямэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэсшиегъамэ
хэпшиегъамэ
хишиегъамэ
хэтшиегъамэ
хэфшиегъамэ
хашиегъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиегъамэ
хыумышиегъамэ
химышиегъамэ
хэдмышиегъамэ
хэвмышиегъамэ
хамышиегъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиенмэ
хэпшиенмэ
хишиенмэ
хэтшиенмэ
хэфшиенмэ
хашиенмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиенмэ
хыумышиенмэ
химышиенмэ
хэдмышиенмэ
хэвмышиенмэ
хамышиенмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиенумэ
хэпшиенумэ
хишиенумэ
хэтшиенумэ
хэфшиенумэ
хашиенумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиенумэ
хыумышиенумэ
химышиенумэ
хэдмышиенумэ
хэвмышиенумэ
хамышиенумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиетэмэ
хэпшиетэмэ
хишиетэмэ
хэтшиетэмэ
хэфшиетэмэ
хашиетэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиетэмэ
хыумышиетэмэ
химышиетэмэ
хэдмышиетэмэ
хэвмышиетэмэ
хамышиетэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшиятэмэ
хэпшиятэмэ
хишиятэмэ
хэтшиятэмэ
хэфшиятэмэ
хашиятэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиятэмэ
хыумышиятэмэ
химышиятэмэ
хэдмышиятэмэ
хэвмышиятэмэ
хамышиятэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэсшиегъатэмэ
хэпшиегъатэмэ
хишиегъатэмэ
хэтшиегъатэмэ
хэфшиегъатэмэ
хашиегъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиегъатэмэ
хыумышиегъатэмэ
химышиегъатэмэ
хэдмышиегъатэмэ
хэвмышиегъатэмэ
хамышиегъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиентэмэ
хэпшиентэмэ
хишиентэмэ
хэтшиентэмэ
хэфшиентэмэ
хашиентэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиентэмэ
хыумышиентэмэ
химышиентэмэ
хэдмышиентэмэ
хэвмышиентэмэ
хамышиентэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиенутэмэ
хэпшиенутэмэ
хишиенутэмэ
хэтшиенутэмэ
хэфшиенутэмэ
хашиенутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиенутэмэ
хыумышиенутэмэ
химышиенутэмэ
хэдмышиенутэмэ
хэвмышиенутэмэ
хамышиенутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиент
хэпшиент
хишиент
хэтшиент
хэфшиент
хашиент
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиентэкъым
хэпшиентэкъым
хишиентэкъым
хэтшиентэкъым
хэфшиентэкъым
хашиентэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиенут
хэпшиенут
хишиенут
хэтшиенут
хэфшиенут
хашиенут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсшиенутэкъым
хэпшиенутэкъым
хишиенутэкъым
хэтшиенутэкъым
хэфшиенутэкъым
хашиенутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиеми
хэпшиеми
хишиеми
хэтшиеми
хэфшиеми
хашиеми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиеми
хыумышиеми
химышиеми
хэдмышиеми
хэвмышиеми
хамышиеми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшиями
хэпшиями
хишиями
хэтшиями
хэфшиями
хашиями
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиями
хыумышиями
химышиями
хэдмышиями
хэвмышиями
хамышиями
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэсшиегъами
хэпшиегъами
хишиегъами
хэтшиегъами
хэфшиегъами
хашиегъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиегъами
хыумышиегъами
химышиегъами
хэдмышиегъами
хэвмышиегъами
хамышиегъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиенми
хэпшиенми
хишиенми
хэтшиенми
хэфшиенми
хашиенми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиенми
хыумышиенми
химышиенми
хэдмышиенми
хэвмышиенми
хамышиенми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиенуми
хэпшиенуми
хишиенуми
хэтшиенуми
хэфшиенуми
хашиенуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиенуми
хыумышиенуми
химышиенуми
хэдмышиенуми
хэвмышиенуми
хамышиенуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиетэми
хэпшиетэми
хишиетэми
хэтшиетэми
хэфшиетэми
хашиетэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиетэми
хыумышиетэми
химышиетэми
хэдмышиетэми
хэвмышиетэми
хамышиетэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсшиятэми
хэпшиятэми
хишиятэми
хэтшиятэми
хэфшиятэми
хашиятэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиятэми
хыумышиятэми
химышиятэми
хэдмышиятэми
хэвмышиятэми
хамышиятэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэсшиегъатэми
хэпшиегъатэми
хишиегъатэми
хэтшиегъатэми
хэфшиегъатэми
хашиегъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиегъатэми
хыумышиегъатэми
химышиегъатэми
хэдмышиегъатэми
хэвмышиегъатэми
хамышиегъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиентэми
хэпшиентэми
хишиентэми
хэтшиентэми
хэфшиентэми
хашиентэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиентэми
хыумышиентэми
химышиентэми
хэдмышиентэми
хэвмышиентэми
хамышиентэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсшиенутэми
хэпшиенутэми
хишиенутэми
хэтшиенутэми
хэфшиэнутэми
хашиэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмышиенутэми
хыумышиенутэми
химышиенутэми
хэдмышиенутэми
хэвмышиенутэми
хамышиенутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэсшияи
хэпшияи
хишияи
хэтшияи
хэфшияи
хашияи
щымыӀэныгъэ:
хэсшиякъыми
хэпшиякъыми
хишиякъыми
хэтшиякъыми
хэфшиякъыми
хашиякъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэсшиящэрэт
хэпшиящэрэт
хишиящэрэт
хэтшиящэрэт
хэфшиящэрэт
хашиящэрэт
щымыӀэныгъэ:
хэзмышиящэрэт
хыумышиящэрэт
химышиящэрэт
хэдмышиящэрэт
хэвмышиящэрэт
хамышиящэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнщ
хэпшиягъэнщ
хишиягъэнщ
хэтшиягъэнщ
хэфшиягъэнщ
хашиягъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнкъым
хэпшиягъэнкъым
хишиягъэнкъым
хэтшиягъэнкъым
хэфшиягъэнкъым
хашиягъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнт
хэпшиягъэнт
хишиягъэнт
хэтшиягъэнт
хэфшиягъэнт
хашиягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнтэкъым
хэпшиягъэнтэкъым
хишиягъэнтэкъым
хэтшиягъэнтэкъым
хэфшиягъэнтэкъым
хашиягъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэсшиягъэн
хэпшиягъэн
хишиягъэн
хэтшиягъэн
хэфшиягъэн
хашиягъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнкъэ
хэпшиягъэнкъэ
хишиягъэнкъэ
хэтшиягъэнкъэ
хэфшиягъэнкъэ
хашиягъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнт
хэпшиягъэнт
хишиягъэнт
хэтшиягъэнт
хэфшиягъэнт
хашиягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнтэкъэ
хэпшиягъэнтэкъэ
хишиягъэнтэкъэ
хэтшиягъэнтэкъэ
хэфшиягъэнтэкъэ
хашиягъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнущ
хэпшиягъэнущ
хишиягъэнущ
хэтшиягъэнущ
хэфшиягъэнущ
хашиягъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнукъым
хэпшиягъэнукъым
хишиягъэнукъым
хэтшиягъэнукъым
хэфшиягъэнукъым
хашиягъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнут
хэпшиягъэнут
хишиягъэнут
хэтшиягъэнут
хэфшиягъэнут
хашиягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнутэкъым
хэпшиягъэнутэкъым
хишиягъэнутэкъым
хэтшиягъэнутэкъым
хэфшиягъэнутэкъым
хашиягъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэсшиягъэну
хэпшиягъэну
хишиягъэну
хэтшиягъэну
хэфшиягъэну
хашиягъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнукъэ
хэпшиягъэнукъэ
хишиягъэнукъэ
хэтшиягъэнукъэ
хэфшиягъэнукъэ
хашиягъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнут
хэпшиягъэнут
хишиягъэнут
хэтшиягъэнут
хэфшиягъэнут
хашиягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэсшиягъэнутэкъэ
хэпшиягъэнутэкъэ
хишиягъэнутэкъэ
хэтшиягъэнутэкъэ
хэфшиягъэнутэкъэ
хашиягъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэзышие
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымышие
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэзышия
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымышия
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэзышиегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымышиегъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэзышиен
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымышиен
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэзышиену
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымышиену
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэсшие
хэпшие
хишие
хэтшие
хэфшие
хашие
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмышие
хыумышие
химышие
хэдмышие
хэвмышие
хамышие
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэсшия
хэпшия
хишия
хэтшия
хэфшия
хашия
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмышия
хыумышия
химышия
хэдмышия
хэвмышия
хамышия
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэсшиегъа
хэпшиегъа
хишиегъа
хэтшиегъа
хэфшиегъа
хашиегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмышиегъа
хыумышиегъа
химышиегъа
хэдмышиегъа
хэвмышиегъа
хамышиегъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэсшиен
хэпшиен
хишиен
хэтшиен
хэфшиен
хашиен
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмышиен
хыумышиен
химышиен
хэдмышиен
хэвмышиен
хамышиен
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэсшиену
хэпшиену
хишиену
хэтшиену
хэфшиену
хашиену
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмышиену
хыумышиену
химышиену
хэдмышиену
хэвмышиену
хамышиену
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэшие
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэмышие
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэшия
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэмышия
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэшиегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэмышиегъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэшиен
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэмышиен
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэшиену
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэмышиену
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсшие
зэрыхэпшие
зэрыхишие
зэрыхэтшие
зэрыхэфшие
зэрыхашие
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмышие
зэрыхыумышие
зэрыхимышие
зэрыхэдмышие
зэрыхэвмышие
зэрыхамышие
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсшия
зэрыхэпшия
зэрыхишия
зэрыхэтшия
зэрыхэфшия
зэрыхашия
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмышия
зэрыхыумышия
зэрыхимышия
зэрыхэдмышия
зэрыхэвмышия
зэрыхамышия
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсшиегъа
зэрыхэпшиегъа
зэрыхишиегъа
зэрыхэтшиегъа
зэрыхэфшиегъа
зэрыхашиегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмышиегъа
зэрыхыумышиегъа
зэрыхимышиегъа
зэрыхэдмышиегъа
зэрыхэвмышиегъа
зэрыхамышиегъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсшиен
зэрыхэпшиен
зэрыхишиен
зэрыхэтшиен
зэрыхэфшиен
зэрыхашиен
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмышиен
зэрыхыумышиен
зэрыхимышиен
зэрыхэдмышиен
зэрыхэвмышиен
зэрыхамышиен
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсшиену
зэрыхэпшиену
зэрыхишиену
зэрыхэтшиену
зэрыхэфшиену
зэрыхашиену
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмышиену
зэрыхыумышиену
зэрыхимышиену
зэрыхэдмышиену
зэрыхэвмышиену
зэрыхамышиену
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсшие
щыхэпшие
щыхишие
щыхэтшие
щыхэфшие
щыхашие
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмышие
щыхыумышие
щыхимышие
щыхэдмышие
щыхэвмышие
щыхамышие
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсшия
щыхэпшия
щыхишия
щыхэтшия
щыхэфшия
щыхашия
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмышия
щыхыумышия
щыхимышия
щыхэдмышия
щыхэвмышия
щыхамышия
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсшиегъа
щыхэпшиегъа
щыхишиегъа
щыхэтшиегъа
щыхэфшиегъа
щыхашиегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмышиегъа
щыхыумышиегъа
щыхимышиегъа
щыхэдмышиегъа
щыхэвмышиегъа
щыхамышиегъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсшиен
щыхэпшиен
щыхишиен
щыхэтшиен
щыхэфшиен
щыхашиен
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмышиен
щыхыумышиен
щыхимышиен
щыхэдмышиен
щыхэвмышиен
щыхамышиен
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсшиену
щыхэпшиену
щыхишиену
щыхэтшиену
щыхэфшиену
щыхашиену
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмышиену
щыхыумышиену
щыхимышиену
щыхэдмышиену
щыхэвмышиену
щыхамышиену
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсшие
здыхэпшие
здыхишие
здыхэтшие
здыхэфшие
здыхашие
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмышие
здыхыумышие
здыхимышие
здыхэдмышие
здыхэвмышие
здыхамышие
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсшия
здыхэпшия
здыхишия
здыхэтшия
здыхэфшия
здыхашия
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмышия
здыхыумышия
здыхимышия
здыхэдмышия
здыхэвмышия
здыхамышия
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсшиегъа
здыхэпшиегъа
здыхишиегъа
здыхэтшиегъа
здыхэфшиегъа
здыхашиегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмышиегъа
здыхыумышиегъа
здыхимышиегъа
здыхэдмышиегъа
здыхэвмышиегъа
здыхамышиегъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсшиен
здыхэпшиен
здыхишиен
здыхэтшиен
здыхэфшиен
здыхашиен
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмышиен
здыхыумышиен
здыхимышиен
здыхэдмышиен
здыхэвмышиен
здыхамышиен
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсшиену
здыхэпшиену
здыхишиену
здыхэтшиену
здыхэфшиену
здыхашиену
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмышиену
здыхыумышиену
здыхимышиену
здыхэдмышиену
здыхэвмышиену
здыхамышиену
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсшие
щӀыхэпшие
щӀыхишие
щӀыхэтшие
щӀыхэфшие
щӀыхашие
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмышие
щӀыхыумышие
щӀыхимышие
щӀыхэдмышие
щӀыхэвмышие
щӀыхамышие
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсшия
щӀыхэпшия
щӀыхишия
щӀыхэтшия
щӀыхэфшия
щӀыхашия
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмышия
щӀыхыумышия
щӀыхимышия
щӀыхэдмышия
щӀыхэвмышия
щӀыхамышия
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсшиегъа
щӀыхэпшиегъа
щӀыхишиегъа
щӀыхэтшиегъа
щӀыхэфшиегъа
щӀыхашиегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмышиегъа
щӀыхыумышиегъа
щӀыхимышиегъа
щӀыхэдмышиегъа
щӀыхэвмышиегъа
щӀыхамышиегъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсшиен
щӀыхэпшиен
щӀыхишиен
щӀыхэтшиен
щӀыхэфшиен
щӀыхашиен
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмышиен
щӀыхыумышиен
щӀыхимышиен
щӀыхэдмышиен
щӀыхэвмышиен
щӀыхамышиен
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсшиену
щӀыхэпшиену
щӀыхишиену
щӀыхэтшиену
щӀыхэфшиену
щӀыхашиену
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмышиену
щӀыхыумышиену
щӀыхимышиену
щӀыхэдмышиену
щӀыхэвмышиену
щӀыхамышиену
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэсшиеу
хэпшиеу
хишиеу
хэтшиеу
хэфшиеу
хашиеу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмышиеу
хыумышиеу
химышиеу
хэдмышиеу
хэвмышиеу
хамышиеу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэсшияуэ
хэпшияуэ
хишияуэ
хэтшияуэ
хэфшияуэ
хашияуэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмышияуэ
хыумышияуэ
химышияуэ
хэдмышияуэ
хэвмышияуэ
хамышияуэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
хэсшиеурэ
хэпшиеурэ
хишиеурэ
хэтшиеурэ
хэфшиеурэ
хашиеурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
хэзмышиеурэ
хыумышиеурэ
химышиеурэ
хэдмышиеурэ
хэвмышиеурэ
хамышиеурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ --
пхызошие
хызошие
--
фхызошие
яхызошие(хэ)
уэ схыбошие
--
хыбошие
тхыбошие
--
яхыбошие(хэ)
абы схешие
пхешие
хешие
тхешие
фхешие
яхешие(хэ)
дэ --
пхыдошие
хыдошие
--
фхыдошие
яхыдошие(хэ)
фэ схывошие
--
хывошие
тхывошие
--
яхывошие(хэ)
абыхэм схашие
пхашие
хашие
тхашие
фхашие
яхашие(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ --
пхэс[шиерэ]
хэс[шиерэ]
--
фхэс[шиерэ]
яхэс[шие(хэ)рэ]
уэ схэп[шиерэ]
--
хэп[шиерэ]
тхэп[шиерэ]
--
яхэп[шие(хэ)рэ]
абы схи[шиерэ]
пхи[шиерэ]
хи[шиерэ]
тхи[шиерэ]
фхи[шиерэ]
яхи[шие(хэ)рэ]
дэ --
пхэт[шиерэ]
хэт[шиерэ]
--
фхэт[шиерэ]
яхэт[шие(хэ)рэ]
фэ схэф[шиерэ]
--
хэф[шиерэ]
тхэф[шиерэ]
--
яхэф[шие(хэ)рэ]
абыхэм сха[шиерэ]
пха[шиерэ]
ха[шиерэ]
тха[шиерэ]
фха[шиерэ]
яха[шие(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ши]е
[ши]ер
--
[ши]ехэр
Эргативнэ: [ши]е
[ши]ем
--
[ши]ехэм
Послеложнэ: [ши]екӀэ
[ши]емкӀэ
[ши]ехэкӀэ
[ши]ехэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ши]еуэ
[ши]ерауэ
[ши]ехэу
[ши]ехэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ши]я
[ши]яр
--
[ши]яхэр
Эргативнэ: [ши]я
[ши]ям
--
[ши]яхэм
Послеложнэ: [ши]якӀэ
[ши]ямкӀэ
[ши]яхэкӀэ
[ши]яхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ши]яуэ
[ши]ярауэ
[ши]яхэу
[ши]яхэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ши]ен
[ши]еныр
--
[ши]енхэр
Эргативнэ: [ши]ен
[ши]еным
--
[ши]енхэм
Послеложнэ: [ши]енкӀэ
[ши]енымкӀэ
[ши]енхэкӀэ
[ши]енхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[ши]ену
[ши]енырауэ
[ши]енхэу
[ши]енхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ши]ену
[ши]енур
--
[ши]енухэр
Эргативнэ: [ши]ену
[ши]енум
--
[ши]енухэм
Послеложнэ: [ши]енукӀэ
[ши]енумкӀэ
[ши]енухэкӀэ
[ши]енухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ши]енууэ
[ши]енурауэ
[ши]енухэу
[ши]енухэрауэ
Укъуэдиин, шиин, зыгуэрым хуэкӀуэу, хыхьэу. Лъакъуэр псым хэшиен.
Ӏэр нэхум хэшиен. хэшиен: extend sth, reach sth out into, amidst or among sth
Лъакъуэр псым хэшиен: put your foot in the water.
Ӏэр нэхум хэшиен: reach out your hand towards the light. хэшиен: протянуть что-л. во что-л. (в какую-л. массу)
Лъакъуэр псым хэшиен: опустить ногу в воду.
Ӏэр нэхум хэшиен: протянуть руку к свету. Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009. 
