Wt/kbd/хэчэн

Add links
From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > хэчэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [xɐ'tʂɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • хэ- + [ч] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "хэчэн"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: хэчэн
щымыӀэныгъэ: хэмычэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэчэн ухэчэн хэчэн дыхэчэн фыхэчэн хэчэн(хэ)
щымыӀэныгъэ: сыхэмычэн ухэмычэн хэмычэн дыхэмычэн фыхэмычэн хэмычэн(хэ)
унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: хэчэ! фыхэчэ!
щымыӀэныгъэ: ухэмычэ! фыхэмычэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхречэ ухречэ хречэ дыхречэ фыхречэ хречэ
щымыӀэныгъэ: сыхремычэ ухремычэ хремычэ дыхремычэ фыхремычэ хремычэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхочэ(р) ухочэ(р) хочэ(р) дыхочэ(р) фыхочэ(р) хочэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэркъым ухэчэркъым хэчэркъым дыхэчэркъым фыхэчэркъым хэчэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэчэрт ухэчэрт хэчэрт дыхэчэрт фыхэчэрт хэчэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэчэртэкъым ухэчэртэкъым хэчэртэкъым дыхэчэртэкъым фыхэчэртэкъым хэчэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэчащ ухэчащ хэчащ дыхэчащ фыхэчащ хэча(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэчакъым ухэчакъым хэчакъым дыхэчакъым фыхэчакъым хэча(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэчат ухэчат хэчат дыхэчат фыхэчат хэча(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэчатэкъым ухэчатэкъым хэчатэкъым дыхэчатэкъым фыхэчатэкъым хэча(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэгъащ ухэчэгъащ хэчэгъащ дыхэчэгъащ фыхэчэгъащ хэчэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэгъакъым ухэчэгъакъым хэчэгъакъым дыхэчэгъакъым фыхэчэгъакъым хэчэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэгъат ухэчэгъат хэчэгъат дыхэчэгъат фыхэчэгъат хэчэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэгъатэкъым ухэчэгъатэкъым хэчэгъатэкъым дыхэчэгъатэкъым фыхэчэгъатэкъым хэчэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыхэчэщ ухэчэщ хэчэщ дыхэчэщ фыхэчэщ хэчэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыхэчэкъым ухэчэкъым хэчэкъым дыхэчэкъым фыхэчэкъым хэчэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыхэчэт ухэчэт хэчэт дыхэчэт фыхэчэт хэчэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыхэчэтэкъым ухэчэтэкъым хэчэтэкъым дыхэчэтэкъым фыхэчэтэкъым хэчэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнщ ухэчэнщ хэчэнщ дыхэчэнщ фыхэчэнщ хэчэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэнкъым ухэчэнкъым хэчэнкъым дыхэчэнкъым фыхэчэнкъым хэчэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнущ ухэчэнущ хэчэнущ дыхэчэнущ фыхэчэнущ хэчэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэнукъым ухэчэнукъым хэчэнукъым дыхэчэнукъым фыхэчэнукъым хэчэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэрэ ухэчэрэ хэчэрэ дыхэчэрэ фыхэчэрэ хэчэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэркъэ ухэчэркъэ хэчэркъэ дыхэчэркъэ фыхэчэркъэ хэчэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэчэрт ухэчэрт хэчэрт дыхэчэрт фыхэчэрт хэчэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэчэртэкъэ ухэчэртэкъэ хэчэртэкъэ дыхэчэртэкъэ фыхэчэртэкъэ хэчэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэча ухэча хэча дыхэча фыхэча хэча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэчакъэ ухэчакъэ хэчакъэ дыхэчакъэ фыхэчакъэ хэча(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэчат ухэчат хэчат дыхэчат фыхэчат хэча(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэчатэкъэ ухэчатэкъэ хэчатэкъэ дыхэчатэкъэ фыхэчатэкъэ хэча(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэгъа ухэчэгъа хэчэгъа дыхэчэгъа фыхэчэгъа хэчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэгъакъэ ухэчэгъакъэ хэчэгъакъэ дыхэчэгъакъэ фыхэчэгъакъэ хэчэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэгъат ухэчэгъат хэчэгъат дыхэчэгъат фыхэчэгъат хэчэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэчэгъатэкъэ ухэчэгъатэкъэ хэчэгъатэкъэ дыхэчэгъатэкъэ фыхэчэгъатэкъэ хэчэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыхэчэ ухэчэ хэчэ дыхэчэ фыхэчэ хэчэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыхэчэкъэ ухэчэкъэ хэчэкъэ дыхэчэкъэ фыхэчэкъэ хэчэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыхэчэт ухэчэт хэчэт дыхэчэт фыхэчэт хэчэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыхэчэтэкъэ ухэчэтэкъэ хэчэтэкъэ дыхэчэтэкъэ фыхэчэтэкъэ хэчэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэн ухэчэн хэчэн дыхэчэн фыхэчэн хэчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэнкъэ ухэчэнкъэ хэчэнкъэ дыхэчэнкъэ фыхэчэнкъэ хэчэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэну ухэчэну хэчэну дыхэчэну фыхэчэну хэчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэнукъэ ухэчэнукъэ хэчэнукъэ дыхэчэнукъэ фыхэчэнукъэ хэчэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэмэ ухэчэмэ хэчэмэ дыхэчэмэ фыхэчэмэ хэчэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэмэ ухэмычэмэ хэмычэмэ дыхэмычэмэ фыхэмычэмэ хэмычэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэчамэ ухэчамэ хэчамэ дыхэчамэ фыхэчамэ хэча(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмычамэ ухэмычамэ хэмычамэ дыхэмычамэ фыхэмычамэ мыча(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэчэгъамэ ухэчэгъамэ хэчэгъамэ дыхэчэгъамэ фыхэчэгъамэ хэчэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэгъамэ ухэмычэгъамэ хэмычэгъамэ дыхэмычэгъамэ фыхэмычэгъамэ хэмычэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнмэ ухэчэнмэ хэчэнмэ дыхэчэнмэ фыхэчэнмэ хэчэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэнмэ ухэмычэнмэ хэмычэнмэ дыхэмычэнмэ фыхэмычэнмэ хэмычэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнумэ ухэчэнумэ хэчэнумэ дыхэчэнумэ фыхэчэнумэ хэчэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэнумэ ухэмычэнумэ хэмычэнумэ дыхэмычэнумэ фыхэмычэнумэ хэмычэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэтэмэ ухэчэтэмэ хэчэтэмэ дыхэчэтэмэ фыхэчэтэмэ хэчэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэтэмэ ухэмычэтэмэ хэмычэтэмэ дыхэмычэтэмэ фыхэмычэтэмэ хэмычэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэчатэмэ ухэчатэмэ хэчатэмэ дыхэчатэмэ фыхэчатэмэ хэча(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмычатэмэ ухэмычатэмэ хэмычатэмэ дыхэмычатэмэ фыхэмычатэмэ хэмыча(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэчэгъатэмэ ухэчэгъатэмэ хэчэгъатэмэ дыхэчэгъатэмэ фыхэчэгъатэмэ хэчэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэгъатэмэ ухэмычэгъатэмэ хэмычэгъатэмэ дыхэмычэгъатэмэ фыхэмычэгъатэмэ хэмычэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнтэмэ ухэчэнтэмэ хэчэнтэмэ дыхэчэнтэмэ фыхэчэнтэмэ хэчэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэнтэмэ ухэмычэнтэмэ хэмычэнтэмэ дыхэмычэнтэмэ фыхэмычэнтэмэ хэмычэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнутэмэ ухэчэнутэмэ хэчэнутэмэ дыхэчэнутэмэ фыхэчэнутэмэ хэчэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэнутэмэ ухэмычэнутэмэ хэмычэнутэмэ дыхэмычэнутэмэ фыхэмычэнутэмэ хэмычэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнт ухэчэнт хэчэнт дыхэчэнт фыхэчэнт хэчэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэнтэкъым ухэчэнтэкъым хэчэнтэкъым дыхэчэнтэкъым фыхэчэнтэкъым хэчэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнут ухэчэнут хэчэнут дыхэчэнут фыхэчэнут хэчэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэчэнутэкъым ухэчэнутэкъым хэчэнутэкъым дыхэчэнутэкъым фыхэчэнутэкъым хэчэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэми ухэчэми хэчэми дыхэчэми фыхэчэми хэчэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэми ухэмычэми хэмычэми дыхэмычэми фыхэмычэми хэмычэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэчами ухэчами хэчами дыхэчами фыхэчами хэча(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмычами ухэмычами хэмычами дыхэмычами фыхэмычами хэмыча(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэчэгъами ухэчэгъами хэчэгъами дыхэчэгъами фыхэчэгъами хэчэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэгъами ухэмычэгъами хэмычэгъами дыхэмычэгъами фыхэмычэгъами хэмычэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнми ухэчэнми хэчэнми дыхэчэнми фыхэчэнми хэчэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэнми ухэмычэнми хэмычэнми дыхэмычэнми фыхэмычэнми хэмычэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнуми ухэчэнуми хэчэнуми дыхэчэнуми фыхэчэнуми хэчэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэнуми ухэмычэнуми хэмычэнуми дыхэмычэнуми фыхэмычэнуми хэмычэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэтэми ухэчэтэми хэчэтэми дыхэчэтэми фыхэчэтэми хэчэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэтэми ухэмычэтэми хэмычэтэми дыхэмычэтэми фыхэмычэтэми хэмычэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэчатэми ухэчатэми хэчатэми дыхэчатэми фыхэчатэми хэча(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмычатэми ухэмычатэми хэмычатэми дыхэмычатэми фыхэмычатэми хэмыча(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэчэгъатэми ухэчэгъатэми хэчэгъатэми дыхэчэгъатэми фыхэчэгъатэми хэчэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэгъатэми ухэмычэгъатэми хэмычэгъатэми дыхэмычэгъатэми фыхэмычэгъатэми хэмычэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнтэми ухэчэнтэми хэчэнтэми дыхэчэнтэми фыхэчэнтэми хэчэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэнтэми ухэмычэнтэми хэмычэнтэми дыхэмычэнтэми фыхэмычэнтэми хэмычэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэчэнутэми ухэчэнутэми хэчэнутэми дыхэчэнутэми фыхэчэнутэми хэчэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмычэнутэми ухэмычэнутэми хэмычэнутэми дыхэмычэнутэми фыхэмычэнутэми хэмычэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэчаи ухэчаи хэчаи дыхэчаи фыхэчаи хэчаи
щымыӀэныгъэ: сыхэчакъыми ухэчакъыми хэчакъыми дыхэчакъыми фыхэчакъыми хэчакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэчащэрэт ухэчащэрэт хэчащэрэт дыхэчащэрэт фыхэчащэрэт хэчащэрэт
щымыӀэныгъэ: сыхэмычащэрэт ухэмычащэрэт хэмычащэрэт дыхэмычащэрэт фыхэмычащэрэт хэмычащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэчагъэнщ ухэчагъэнщ хэчагъэнщ дыхэчагъэнщ фыхэчагъэнщ хэчагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэчагъэнкъым ухэчагъэнкъым хэчагъэнкъым дыхэчагъэнкъым фыхэчагъэнкъым хэчагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэчагъэнт ухэчагъэнт хэчагъэнт дыхэчагъэнт фыхэчагъэнт хэчагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэчагъэнтэкъым ухэчагъэнтэкъым хэчагъэнтэкъым дыхэчагъэнтэкъым фыхэчагъэнтэкъым хэчагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэчагъэн ухэчагъэн хэчагъэн дыхэчагъэн фыхэчагъэн хэчагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэчагъэнкъэ ухэчагъэнкъэ хэчагъэнкъэ дыхэчагъэнкъэ фыхэчагъэнкъэ хэчагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэчагъэнт ухэчагъэнт хэчагъэнт дыхэчагъэнт фыхэчагъэнт хэчагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэчагъэнтэкъэ ухэчагъэнтэкъэ хэчагъэнтэкъэ дыхэчагъэнтэкъэ фыхэчагъэнтэкъэ хэчагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэчагъэнущ ухэчагъэнущ хэчагъэнущ дыхэчагъэнущ фыхэчагъэнущ хэчагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэчагъэнукъым ухэчагъэнукъым хэчагъэнукъым дыхэчагъэнукъым фыхэчагъэнукъым хэчагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэчагъэнут ухэчагъэнут хэчагъэнут дыхэчагъэнут фыхэчагъэнут хэчагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэчагъэнутэкъым ухэчагъэнутэкъым хэчагъэнутэкъым дыхэчагъэнутэкъым фыхэчагъэнутэкъым хэчагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэчагъэну ухэчагъэну хэчагъэну дыхэчагъэну фыхэчагъэну хэчагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэчагъэнукъэ ухэчагъэнукъэ хэчагъэнукъэ дыхэчагъэнукъэ фыхэчагъэнукъэ хэчагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэчагъэнут ухэчагъэнут хэчагъэнут дыхэчагъэнут фыхэчагъэнут хэчагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэчагъэнутэкъэ ухэчагъэнутэкъэ хэчагъэнутэкъэ дыхэчагъэнутэкъэ фыхэчагъэнутэкъэ хэчагъэнутэкъэ
Причастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыхэчэ ухэчэ хэчэ дыхэчэ фыхэчэ хэчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмычэ ухэмычэ хэмычэ дыхэмычэ фыхэмычэ хэмычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэча ухэча хэча дыхэча фыхэча хэча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмыча ухэмыча хэмыча дыхэмыча фыхэмыча хэмыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэчэгъа ухэчэгъа хэчэгъа дыхэчэгъа фыхэчэгъа хэчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмычэгъа ухэмычэгъа хэмычэгъа дыхэмычэгъа фыхэмычэгъа хэмычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыхэчэн ухэчэн хэчэн дыхэчэн фыхэчэн хэчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмычэн ухэмычэн хэмычэн дыхэмычэн фыхэмычэн хэмычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыхэчэну ухэчэну хэчэну дыхэчэну фыхэчэну хэчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмычэну ухэмычэну хэмычэну дыхэмычэну фыхэмычэну хэмычэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэчэ узэрыхэчэ зэрыхэчэ дызэрыхэчэ фызэрыхэчэ зэрыхэчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмычэ узэрыхэмычэ зэрыхэмычэ дызэрыхэмычэ фызэрыхэмычэ зэрыхэмычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэча узэрыхэча зэрыхэча дызэрыхэча фызэрыхэча зэрыхэча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмыча узэрыхэмыча зэрыхэмыча дызэрыхэмыча фызэрыхэмыча зэрыхэмыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэчэгъа узэрыхэчэгъа зэрыхэчэгъа дызэрыхэчэгъа фызэрыхэчэгъа зэрыхэчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмычэгъа узэрыхэмычэгъа зэрыхэмычэгъа дызэрыхэмычэгъа фызэрыхэмычэгъа зэрыхэмычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэчэн узэрыхэчэн зэрыхэчэн дызэрыхэчэн фызэрыхэчэн зэрыхэчэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмычэн узэрыхэмычэн зэрыхэмычэн дызэрыхэмычэн фызэрыхэмычэн зэрыхэмычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэчэну узэрыхэчэну зэрыхэчэну дызэрыхэчэну фызэрыхэчэну зэрыхэчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмычэну узэрыхэмычэну зэрыхэмычэну дызэрыхэмычэну фызэрыхэмычэну зэрыхэмычэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэчэ ущыхэчэ щыхэчэ дыщыхэчэ фыщыхэчэ щыхэчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмычэ ущыхэмычэ щыхэмычэ дыщыхэмычэ фыщыхэмычэ щыхэмычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэча ущыхэча щыхэча дыщыхэча фыщыхэча щыхэча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмыча ущыхэмыча щыхэмыча дыщыхэмыча фыщыхэмыча щыхэмыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэчэгъа ущыхэчэгъа щыхэчэгъа дыщыхэчэгъа фыщыхэчэгъа щыхэчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмычэгъа ущыхэмычэгъа щыхэмычэгъа дыщыхэмычэгъа фыщыхэмычэгъа щыхэмычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэчэн ущыхэчэн щыхэчэн дыщыхэчэн фыщыхэчэн щыхэчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмычэн ущыхэмычэн щыхэмычэн дыщыхэмычэн фыщыхэмычэн щыхэмычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэчэну ущыхэчэну щыхэчэну дыщыхэчэну фыщыхэчэну щыхэчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмычэну ущыхэмычэну щыхэмычэну дыщыхэмычэну фыщыхэмычэну щыхэмычэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэчэ уздыхэчэ здыхэчэ дыздыхэчэ фыздыхэчэ здыхэчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмычэ уздыхэмычэ здыхэмычэ дыздыхэмычэ фыздыхэмычэ здыхэмычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэча уздыхэча здыхэча дыздыхэча фыздыхэча здыхэча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмыча уздыхэмыча здыхэмыча дыздыхэмыча фыздыхэмыча здыхэмыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэчэгъа уздыхэчэгъа здыхэчэгъа дыздыхэчэгъа фыздыхэчэгъа здыхэчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмычэгъа уздыхэмычэгъа здыхэмычэгъа дыздыхэмычэгъа фыздыхэмычэгъа здыхэмычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэчэн уздыхэчэн здыхэчэн дыздыхэчэн фыздыхэчэн здыхэчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмычэн уздыхэмычэн здыхэмычэн дыздыхэмычэн фыздыхэмычэн здыхэмычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэчэну уздыхэчэну здыхэчэну дыздыхэчэну фыздыхэчэну здыхэчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмычэну уздыхэмычэну здыхэмычэну дыздыхэмычэну фыздыхэмычэну здыхэмычэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэчэ ущӀыхэчэ щӀыхэчэ дыщӀыхэчэ фыщӀыхэчэ щӀыхэчэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмычэ ущӀыхэмычэ щӀыхэмычэ дыщӀыхэмычэ фыщӀыхэмычэ щӀыхэмычэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэча ущӀыхэча щӀыхэча дыщӀыхэча фыщӀыхэча щӀыхэча(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмыча ущӀыхэмыча щӀыхэмыча дыщӀыхэмыча фыщӀыхэмыча щӀыхэмыча(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэчэгъа ущӀыхэчэгъа щӀыхэчэгъа дыщӀыхэчэгъа фыщӀыхэчэгъа щӀыхэчэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмычэгъа ущӀыхэмычэгъа щӀыхэмычэгъа дыщӀыхэмычэгъа фыщӀыхэмычэгъа щӀыхэмычэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэчэн ущӀыхэчэн щӀыхэчэн дыщӀыхэчэн фыщӀыхэчэн щӀыхэчэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмычэн ущӀыхэмычэн щӀыхэмычэн дыщӀыхэмычэн фыщӀыхэмычэн щӀыхэмычэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэчэну ущӀыхэчэну щӀыхэчэну дыщӀыхэчэну фыщӀыхэчэну щӀыхэчэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмычэну ущӀыхэмычэну щӀыхэмычэну дыщӀыхэмычэну фыщӀыхэмычэну щӀыхэмычэну(хэ)
Деепричастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ сыхэчэу ухэчэу хэчэу дыхэчэу фыхэчэу хэчэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмычэу ухэмычэу хэмычэу дыхэмычэу фыхэмычэу хэмычэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэчауэ ухэчауэ хэчауэ дыхэчауэ фыхэчауэ хэчауэ / хэча(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмычауэ ухэмычауэ хэмычауэ дыхэмычауэ фыхэмычауэ хэмычауэ(хэ) / хэмыча(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сыхэчэурэ ухэчэурэ хэчэурэ дыхэчэурэ фыхэчэурэ хэчэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сыхэмычэурэ ухэмычэурэ хэмычэурэ дыхэмычэурэ фыхэмычэурэ хэмычэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ

сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- сыпхочэ сыхочэ -- сыфхочэ сахочэ
уэ усхочэ -- ухочэ утхочэ -- уахочэ
ар схочэ пхочэ хочэ тхочэ фхочэ яхочэ
дэ -- дыпхочэ дыхочэ -- дыфхочэ дахочэ
фэ фысхочэ -- фыхочэ фытхочэ -- фахочэ
ахэр схочэ(хэ) пхочэ(хэ) хочэ(хэ) тхочэ(хэ) фхочэ(хэ) яхочэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ч]э [ч]эр -- [ч]эхэр
Эргативнэ: [ч]э [ч]эм -- [ч]эхэм
Послеложнэ: [ч]экӀэ [ч]эмкӀэ [ч]эхэкӀэ [ч]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ч]эуэ [ч]эрауэ [ч]эхэу [ч]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ч]а [ч]ар -- [ч]ахэр
Эргативнэ: [ч]а [ч]ам -- [ч]ахэм
Послеложнэ: [ч]акӀэ [ч]амкӀэ [ч]ахэкӀэ [ч]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ч]ауэ [ч]арауэ [ч]ахэу [ч]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ч]эн [ч]эныр -- [ч]энхэр
Эргативнэ: [ч]эн [ч]эным -- [ч]энхэм
Послеложнэ: [ч]энкӀэ [ч]энымкӀэ [ч]энхэкӀэ [ч]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [ч]эну [ч]энырауэ [ч]энхэу [ч]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ч]эну [ч]энур -- [ч]энухэр
Эргативнэ: [ч]эну [ч]энум -- [ч]энухэм
Послеложнэ: [ч]энукӀэ [ч]энумкӀэ [ч]энухэкӀэ [ч]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ч]энууэ [ч]энурауэ [ч]энухэу [ч]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Жын, къэчэн.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Абджыр хэчащ.
  • Мылыр хэчащ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • хэчэн: crack, for a crack or fissure
  • Абджыр хэчащ: the window cracked.
  • Мылыр хэчащ: the ice cracked
УРЫСЫБЗЭ
  • хэчэн: треснуть, образовать трещину
  • Абджыр хэчащ: стекло треснуло.
  • Мылыр хэчащ: лёд треснул.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/хэчэн&oldid=5790248"