АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "хэхутэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
хэхутэн
щымыӀэныгъэ:
хэмыхутэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэсхутэн
хэпхутэн
хихутэн
хэтхутэн
хэфхутэн
хахутэн
щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэн
хыумыхутэн
химыхутэн
хэдмыхутэн
хэвмыхутэн
хамыхутэн
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
хэхутэ!
хэфхутэ!
щымыӀэныгъэ:
хыумыхутэ!
хэвмыхутэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сыхрехутэ
ухрехутэ
хрехутэ
дыхрехутэ
фыхрехутэ
хрехутэ
щымыӀэныгъэ:
сыхремыхутэ
ухремыхутэ
хремыхутэ
дыхремыхутэ
фыхремыхутэ
хремыхутэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хызохутэ(р)
хыбохутэ(р)
хехутэ(р)
хыдохутэ(р)
хывохутэ(р)
хахутэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэркъым
хэпхутэркъым
хихутэркъым
хэтхутэркъым
хэфхутэркъым
хахутэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхутэрт
хэпхутэрт
хихутэрт
хэтхутэрт
хэфхутэрт
хахутэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэртэкъым
хэпхутэртэкъым
хихутэртэкъым
хэтхутэртэкъым
хэфхутэртэкъым
хахутэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхутащ
хэпхутащ
хихутащ
хэтхутащ
хэфхутащ
хахутащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсхутакъым
хэпхутакъым
хихутакъым
хэтхутакъым
хэфхутакъым
хахутакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхутат
хэпхутат
хихутат
хэтхутат
хэфхутат
хахутат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсхутатэкъым
хэпхутатэкъым
хихутатэкъым
хэтхутатэкъым
хэфхутатэкъым
хахутатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэгъащ
хэпхутэгъащ
хихутэгъащ
хэтхутэгъащ
хэфхутэгъащ
хахутэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэгъакъым
хэпхутэгъакъым
хихутэгъакъым
хэтхутэгъакъым
хэфхутэгъакъым
хахутэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэгъат
хэпхутэгъат
хихутэгъат
хэтхутэгъат
хэфхутэгъат
хахутэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэгъатэкъым
хэпхутэгъатэкъым
хихутэгъатэкъым
хэтхутэгъатэкъым
хэфхутэгъатэкъым
хахутэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
хэсхутэщ
хэпхутэщ
хихутэщ
хэтхутэщ
хэфхутэщ
хахутэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэкъым
хэпхутэкъым
хихутэкъым
хэтхутэкъым
хэфхутэкъым
хахутэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
хэсхутэт
хэпхутэт
хихутэт
хэтхутэт
хэфхутэт
хахутэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэтэкъым
хэпхутэтэкъым
хихутэтэкъым
хэтхутэтэкъым
хэфхутэтэкъым
хахутэтэкъым
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнщ
хэпхутэнщ
хихутэнщ
хэтхутэнщ
хэфхутэнщ
хахутэнщ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэнкъым
хэпхутэнкъым
хихутэнкъым
хэтхутэнкъым
хэфхутэнкъым
хахутэнкъым
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнущ
хэпхутэнущ
хихутэнущ
хэтхутэнущ
хэфхутэнущ
хахутэнущ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэнукъым
хэпхутэнукъым
хихутэнукъым
хэтхутэнукъым
хэфхутэнукъым
хахутэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэрэ
хэпхутэрэ
хихутэрэ
хэтхутэрэ
хэфхутэрэ
хахутэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэркъэ
хэпхутэркъэ
хихутэркъэ
хэтхутэркъэ
хэфхутэркъэ
хахутэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхутэрт
хэпхутэрт
хихутэрт
хэтхутэрт
хэфхутэрт
хахутэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэртэкъэ
хэпхутэртэкъэ
хихутэртэкъэ
хэтхутэртэкъэ
хэфхутэртэкъэ
хахутэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхута
хэпхута
хихута
хэтхута
хэфхута
хахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсхутакъэ
хэпхутакъэ
хихутакъэ
хэтхутакъэ
хэфхутакъэ
хахутакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхутат
хэпхутат
хихутат
хэтхутат
хэфхутат
хахутат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсхутатэкъэ
хэпхутатэкъэ
хихутатэкъэ
хэтхутатэкъэ
хэфхутатэкъэ
хахутатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэгъа
хэпхутэгъа
хихутэгъа
хэтхутэгъа
хэфхутэгъа
хахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
хэсхутэгъакъэ
хэпхутэгъакъэ
хихутэгъакъэ
хэтхутэгъакъэ
хэфхутэгъакъэ
хахутэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэгъат
хэпхутэгъат
хихутэгъат
хэтхутэгъат
хэфхутэгъат
хахутэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэгъатэкъэ
хэпхутэгъатэкъэ
хихутэгъатэкъэ
хэтхутэгъатэкъэ
хэфхутэгъатэкъэ
хахутэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
хэсхутэ
хэпхутэ
хихутэ
хэтхутэ
хэфхутэ
хахутэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэкъэ
хэпхутэкъэ
хихутэкъэ
хэтхутэкъэ
хэфхутэкъэ
хахутэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
хэсхутэт
хэпхутэт
хихутэт
хэтхутэт
хэфхутэт
хахутэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэтэкъэ
хэпхутэтэкъэ
хихутэтэкъэ
хэтхутэтэкъэ
хэфхутэтэкъэ
хахутэтэкъэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэн
хэпхутэн
хихутэн
хэтхутэн
хэфхутэн
хахутэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэнкъэ
хэпхутэнкъэ
хихутэнкъэ
хэтхутэнкъэ
хэфхутэнкъэ
хахутэнкъэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэну
хэпхутэну
хихутэну
хэтхутэну
хэфхутэну
хахутэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэнукъэ
хэпхутэнукъэ
хихутэнукъэ
хэтхутэнукъэ
хэфхутэнукъэ
хахутэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэмэ
хэпхутэмэ
хихутэмэ
хэтхутэмэ
хэфхутэмэ
хахутэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэмэ
хыумыхутэмэ
химыхутэмэ
хэдмыхутэмэ
хэвмыхутэмэ
хамыхутэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхутамэ
хэпхутамэ
хихутамэ
хэтхутамэ
хэфхутамэ
хахутамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутамэ
хыумыхутамэ
химыхутамэ
хэдмыхутамэ
хэвмыхутамэ
хамыхутамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэсхутэгъамэ
хэпхутэгъамэ
хихутэгъамэ
хэтхутэгъамэ
хэфхутэгъамэ
хахутэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэгъамэ
хыумыхутэгъамэ
химыхутэгъамэ
хэдмыхутэгъамэ
хэвмыхутэгъамэ
хамыхутэгъамэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнмэ
хэпхутэнмэ
хихутэнмэ
хэтхутэнмэ
хэфхутэнмэ
хахутэнмэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэнмэ
хыумыхутэнмэ
химыхутэнмэ
хэдмыхутэнмэ
хэвмыхутэнмэ
хамыхутэнмэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнумэ
хэпхутэнумэ
хихутэнумэ
хэтхутэнумэ
хэфхутэнумэ
хахутэнумэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэнумэ
хыумыхутэнумэ
химыхутэнумэ
хэдмыхутэнумэ
хэвмыхутэнумэ
хамыхутэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэтэмэ
хэпхутэтэмэ
хихутэтэмэ
хэтхутэтэмэ
хэфхутэтэмэ
хахутэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэтэмэ
хыумыхутэтэмэ
химыхутэтэмэ
хэдмыхутэтэмэ
хэвмыхутэтэмэ
хамыхутэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхутатэмэ
хэпхутатэмэ
хихутатэмэ
хэтхутатэмэ
хэфхутатэмэ
хахутатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутатэмэ
хыумыхутатэмэ
химыхутатэмэ
хэдмыхутатэмэ
хэвмыхутатэмэ
хамыхутатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэсхутэгъатэмэ
хэпхутэгъатэмэ
хихутэгъатэмэ
хэтхутэгъатэмэ
хэфхутэгъатэмэ
хахутэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэгъатэмэ
хыумыхутэгъатэмэ
химыхутэгъатэмэ
хэдмыхутэгъатэмэ
хэвмыхутэгъатэмэ
хамыхутэгъатэмэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнтэмэ
хэпхутэнтэмэ
хихутэнтэмэ
хэтхутэнтэмэ
хэфхутэнтэмэ
хахутэнтэмэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэнтэмэ
хыумыхутэнтэмэ
химыхутэнтэмэ
хэдмыхутэнтэмэ
хэвмыхутэнтэмэ
хамыхутэнтэмэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнутэмэ
хэпхутэнутэмэ
хихутэнутэмэ
хэтхутэнутэмэ
хэфхутэнутэмэ
хахутэнутэмэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэнутэмэ
хыумыхутэнутэмэ
химыхутэнутэмэ
хэдмыхутэнутэмэ
хэвмыхутэнутэмэ
хамыхутэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнт
хэпхутэнт
хихутэнт
хэтхутэнт
хэфхутэнт
хахутэнт
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэнтэкъым
хэпхутэнтэкъым
хихутэнтэкъым
хэтхутэнтэкъым
хэфхутэнтэкъым
хахутэнтэкъым
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнут
хэпхутэнут
хихутэнут
хэтхутэнут
хэфхутэнут
хахутэнут
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэсхутэнутэкъым
хэпхутэнутэкъым
хихутэнутэкъым
хэтхутэнутэкъым
хэфхутэнутэкъым
хахутэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэми
хэпхутэми
хихутэми
хэтхутэми
хэфхутэми
хахутэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэми
хыумыхутэми
химыхутэми
хэдмыхутэми
хэвмыхутэми
хамыхутэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхутами
хэпхутами
хихутами
хэтхутами
хэфхутами
хахутами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутами
хыумыхутами
химыхутами
хэдмыхутами
хэвмыхутами
хамыхутами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэсхутэгъами
хэпхутэгъами
хихутэгъами
хэтхутэгъами
хэфхутэгъами
хахутэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэгъами
хыумыхутэгъами
химыхутэгъами
хэдмыхутэгъами
хэвмыхутэгъами
хамыхутэгъами
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнми
хэпхутэнми
хихутэнми
хэтхутэнми
хэфхутэнми
хахутэнми
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэнми
хыумыхутэнми
химыхутэнми
хэдмыхутэнми
хэвмыхутэнми
хамыхутэнми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнуми
хэпхутэнуми
хихутэнуми
хэтхутэнуми
хэфхутэнуми
хахутэнуми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэнуми
хыумыхутэнуми
химыхутэнуми
хэдмыхутэнуми
хэвмыхутэнуми
хамыхутэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэтэми
хэпхутэтэми
хихутэтэми
хэтхутэтэми
хэфхутэтэми
хахутэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэтэми
хыумыхутэтэми
химыхутэтэми
хэдмыхутэтэми
хэвмыхутэтэми
хамыхутэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэсхутатэми
хэпхутатэми
хихутатэми
хэтхутатэми
хэфхутатэми
хахутатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутатэми
хыумыхутатэми
химыхутатэми
хэдмыхутатэми
хэвмыхутатэми
хамыхутатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэсхутэгъатэми
хэпхутэгъатэми
хихутэгъатэми
хэтхутэгъатэми
хэфхутэгъатэми
хахутэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэгъатэми
хыумыхутэгъатэми
химыхутэгъатэми
хэдмыхутэгъатэми
хэвмыхутэгъатэми
хамыхутэгъатэми
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнтэми
хэпхутэнтэми
хихутэнтэми
хэтхутэнтэми
хэфхутэнтэми
хахутэнтэми
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэнтэми
хыумыхутэнтэми
химыхутэнтэми
хэдмыхутэнтэми
хэвмыхутэнтэми
хамыхутэнтэми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэсхутэнутэми
хэпхутэнутэми
хихутэнутэми
хэтхутэнутэми
хэфхутэнутэми
хахутэнутэми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутэнутэми
хыумыхутэнутэми
химыхутэнутэми
хэдмыхутэнутэми
хэвмыхутэнутэми
хамыхутэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэсхутаи
хэпхутаи
хихутаи
хэтхутаи
хэфхутаи
хахутаи
щымыӀэныгъэ:
хэсхутакъыми
хэпхутакъыми
хихутакъыми
хэтхутакъыми
хэфхутакъыми
хахутакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэсхутащэрэт
хэпхутащэрэт
хихутащэрэт
хэтхутащэрэт
хэфхутащэрэт
хахутащэрэт
щымыӀэныгъэ:
хэзмыхутащэрэт
хыумыхутащэрэт
химыхутащэрэт
хэдмыхутащэрэт
хэвмыхутащэрэт
хамыхутащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнщ
хэпхутагъэнщ
хихутагъэнщ
хэтхутагъэнщ
хэфхутагъэнщ
хахутагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнкъым
хэпхутагъэнкъым
хихутагъэнкъым
хэтхутагъэнкъым
хэфхутагъэнкъым
хахутагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнт
хэпхутагъэнт
хихутагъэнт
хэтхутагъэнт
хэфхутагъэнт
хахутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнтэкъым
хэпхутагъэнтэкъым
хихутагъэнтэкъым
хэтхутагъэнтэкъым
хэфхутагъэнтэкъым
хахутагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэсхутагъэн
хэпхутагъэн
хихутагъэн
хэтхутагъэн
хэфхутагъэн
хахутагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнкъэ
хэпхутагъэнкъэ
хихутагъэнкъэ
хэтхутагъэнкъэ
хэфхутагъэнкъэ
хахутагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнт
хэпхутагъэнт
хихутагъэнт
хэтхутагъэнт
хэфхутагъэнт
хахутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнтэкъэ
хэпхутагъэнтэкъэ
хихутагъэнтэкъэ
хэтхутагъэнтэкъэ
хэфхутагъэнтэкъэ
хахутагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнущ
хэпхутагъэнущ
хихутагъэнущ
хэтхутагъэнущ
хэфхутагъэнущ
хахутагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнукъым
хэпхутагъэнукъым
хихутагъэнукъым
хэтхутагъэнукъым
хэфхутагъэнукъым
хахутагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнут
хэпхутагъэнут
хихутагъэнут
хэтхутагъэнут
хэфхутагъэнут
хахутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнутэкъым
хэпхутагъэнутэкъым
хихутагъэнутэкъым
хэтхутагъэнутэкъым
хэфхутагъэнутэкъым
хахутагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэсхутагъэну
хэпхутагъэну
хихутагъэну
хэтхутагъэну
хэфхутагъэну
хахутагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнукъэ
хэпхутагъэнукъэ
хихутагъэнукъэ
хэтхутагъэнукъэ
хэфхутагъэнукъэ
хахутагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнут
хэпхутагъэнут
хихутагъэнут
хэтхутагъэнут
хэфхутагъэнут
хахутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэсхутагъэнутэкъэ
хэпхутагъэнутэкъэ
хихутагъэнутэкъэ
хэтхутагъэнутэкъэ
хэфхутагъэнутэкъэ
хахутагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэзыхутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэзыхута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэзыхутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыхутэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэзыхутэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыхутэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэзыхутэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыхутэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэсхутэ
хэпхутэ
хихутэ
хэтхутэ
хэфхутэ
хахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыхутэ
хыумыхутэ
химыхутэ
хэдмыхутэ
хэвмыхутэ
хамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэсхута
хэпхута
хихута
хэтхута
хэфхута
хахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыхута
хыумыхута
химыхута
хэдмыхута
хэвмыхута
хамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэсхутэгъа
хэпхутэгъа
хихутэгъа
хэтхутэгъа
хэфхутэгъа
хахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыхутэгъа
хыумыхутэгъа
химыхутэгъа
хэдмыхутэгъа
хэвмыхутэгъа
хамыхутэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэсхутэн
хэпхутэн
хихутэн
хэтхутэн
хэфхутэн
хахутэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыхутэн
хыумыхутэн
химыхутэн
хэдмыхутэн
хэвмыхутэн
хамыхутэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэсхутэну
хэпхутэну
хихутэну
хэтхутэну
хэфхутэну
хахутэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыхутэну
хыумыхутэну
химыхутэну
хэдмыхутэну
хэвмыхутэну
хамыхутэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэхутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэхута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэхутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыхутэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэхутэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыхутэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэхутэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыхутэну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсхутэ
зэрыхэпхутэ
зэрыхихутэ
зэрыхэтхутэ
зэрыхэфхутэ
зэрыхахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыхутэ
зэрыхыумыхутэ
зэрыхимыхутэ
зэрыхэдмыхутэ
зэрыхэвмыхутэ
зэрыхамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсхута
зэрыхэпхута
зэрыхихута
зэрыхэтхута
зэрыхэфхута
зэрыхахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыхута
зэрыхыумыхута
зэрыхимыхута
зэрыхэдмыхута
зэрыхэвмыхута
зэрыхамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсхутэгъа
зэрыхэпхутэгъа
зэрыхихутэгъа
зэрыхэтхутэгъа
зэрыхэфхутэгъа
зэрыхахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыхутэгъа
зэрыхыумыхутэгъа
зэрыхимыхутэгъа
зэрыхэдмыхутэгъа
зэрыхэвмыхутэгъа
зэрыхамыхутэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсхутэн
зэрыхэпхутэн
зэрыхихутэн
зэрыхэтхутэн
зэрыхэфхутэн
зэрыхахутэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыхутэн
зэрыхыумыхутэн
зэрыхимыхутэн
зэрыхэдмыхутэн
зэрыхэвмыхутэн
зэрыхамыхутэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэсхутэну
зэрыхэпхутэну
зэрыхихутэну
зэрыхэтхутэну
зэрыхэфхутэну
зэрыхахутэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыхутэну
зэрыхыумыхутэну
зэрыхимыхутэну
зэрыхэдмыхутэну
зэрыхэвмыхутэну
зэрыхамыхутэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсхутэ
щыхэпхутэ
щыхихутэ
щыхэтхутэ
щыхэфхутэ
щыхахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыхутэ
щыхыумыхутэ
щыхимыхутэ
щыхэдмыхутэ
щыхэвмыхутэ
щыхамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсхута
щыхэпхута
щыхихута
щыхэтхута
щыхэфхута
щыхахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыхута
щыхыумыхута
щыхимыхута
щыхэдмыхута
щыхэвмыхута
щыхамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсхутэгъа
щыхэпхутэгъа
щыхихутэгъа
щыхэтхутэгъа
щыхэфхутэгъа
щыхахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыхутэгъа
щыхыумыхутэгъа
щыхимыхутэгъа
щыхэдмыхутэгъа
щыхэвмыхутэгъа
щыхамыхутэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсхутэн
щыхэпхутэн
щыхихутэн
щыхэтхутэн
щыхэфхутэн
щыхахутэн
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыхутэн
щыхыумыхутэн
щыхимыхутэн
щыхэдмыхутэн
щыхэвмыхутэн
щыхамыхутэн
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыхэсхутэну
щыхэпхутэну
щыхихутэну
щыхэтхутэну
щыхэфхутэну
щыхахутэну
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыхутэну
щыхыумыхутэну
щыхимыхутэну
щыхэдмыхутэну
щыхэвмыхутэну
щыщамыхутэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсхутэ
здыхэпхутэ
здыхихутэ
здыхэтхутэ
здыхэфхутэ
здыхахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыхутэ
здыхыумыхутэ
здыхимыхутэ
здыхэдмыхутэ
здыхэвмыхутэ
здыхамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсхута
здыхэпхута
здыхихута
здыхэтхута
здыхэфхута
здыхахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыхута
здыхыумыхута
здыхимыхута
здыхэдмыхута
здыхэвмыхута
здыхамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсхутэгъа
здыхэпхутэгъа
здыхихутэгъа
здыхэтхутэгъа
здыхэфхутэгъа
здыхахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыхутэгъа
здыхыумыхутэгъа
здыхимыхутэгъа
здыхэдмыхутэгъа
здыхэвмыхутэгъа
здыхамыхутэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсхутэн
здыхэпхутэн
здыхихутэн
здыхэтхутэн
здыхэфхутэн
здыхахутэн
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыхутэн
здыхыумыхутэн
здыхимыхутэн
здыхэдмыхутэн
здыхэвмыхутэн
здыхамыхутэн
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыхэсхутэну
здыхэпхутэну
здыхихутэну
здыхэтхутэну
здыхэфхутэну
здыхахутэну
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыхутэну
здыхыумыхутэну
здыхимыхутэну
здыхэдмыхутэну
здыхэвмыхутэну
здыхамыхутэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсхутэ
щӀыхэпхутэ
щӀыхихутэ
щӀыхэтхутэ
щӀыхэфхутэ
щӀыхахутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыхутэ
щӀыхыумыхутэ
щӀыхимыхутэ
щӀыхэдмыхутэ
щӀыхэвмыхутэ
щӀыхамыхутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсхута
щӀыхэпхута
щӀыхихута
щӀыхэтхута
щӀыхэфхута
щӀыхахута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыхута
щӀыхыумыхута
щӀыхимыхута
щӀыхэдмыхута
щӀыхэвмыхута
щӀыхамыхута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсхутэгъа
щӀыхэпхутэгъа
щӀыхихутэгъа
щӀыхэтхутэгъа
щӀыхэфхутэгъа
щӀыхахутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыхутэгъа
щӀыхыумыхутэгъа
щӀыхимыхутэгъа
щӀыхэдмыхутэгъа
щӀыхэвмыхутэгъа
щӀыхамыхутэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсхутэн
щӀыхэпхутэн
щӀыхихутэн
щӀыхэтхутэн
щӀыхэфхутэн
щӀыхахутэн
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыхутэн
щӀыхыумыхутэн
щӀыхимыхутэн
щӀыхэдмыхутэн
щӀыхэвмыхутэн
щӀыхамыхутэн
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэсхутэну
щӀыхэпхутэну
щӀыхихутэну
щӀыхэтхутэну
щӀыхэфхутэну
щӀыхахутэну
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыхутэну
щӀыхыумыхутэну
щӀыхимыхутэну
щӀыхэдмыхутэну
щӀыхэвмыхутэну
щӀыхамыхутэну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэсхутэу
хэпхутэу
хихутэу
хэтхутэу
хэфхутэу
хахутэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыхутэу
хыумыхутэу
химыхутэу
хэдмыхутэу
хэвмыхутэу
хамыхутэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэсхутауэ
хэпхутауэ
хихутауэ
хэтхутауэ
хэфхутауэ
хахутауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыхутауэ
хыумыхутауэ
химыхутауэ
хэдмыхутауэ
хэвмыхутауэ
хамыхутауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
хэсхутэурэ
хэпхутэурэ
хихутэурэ
хэтхутэурэ
хэфхутэурэ
хахутэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
хэзмыхутэурэ
хыумыхутэурэ
химыхутэурэ
хэдмыхутэурэ
хэвмыхутэурэ
хамыхутэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
ухызохутэ
хызохутэ
--
фыхызохутэ
хызохутэ(хэ)
уэ
сыхыбохутэ
--
хыбохутэ
дыхыбохутэ
--
хыбохутэ(хэ)
абы
сыхехутэ
ухехутэ
хехутэ
дыхехутэ
фыхехутэ
хехутэ(хэ)
дэ
--
ухыдохутэ
хыдохутэ
--
фыхыдохутэ
хыдохутэ(хэ)
фэ
сыхывохутэ
--
хывохутэ
дыхывохутэ
--
хывохутэ(хэ)
абыхэм
сыхахутэ
ухахутэ
хахутэ
дыхахутэ
фыхахутэ
хахутэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
ухэс[хутэрэ]
хэс[хутэрэ]
--
фыхэс[хутэрэ]
хэс[хутэ(хэ)рэ]
уэ
сыхэп[хутэрэ]
--
хэп[хутэрэ]
дыхэп[хутэрэ]
--
хэп[хутэ(хэ)рэ]
абы
сыхи[хутэрэ]
ухи[хутэрэ]
хи[хутэрэ]
дыхи[хутэрэ]
фыхи[хутэрэ]
хи[хутэ(хэ)рэ]
дэ
--
ухэт[хутэрэ]
хэт[хутэрэ]
--
фыхэт[хутэрэ]
хэт[хутэ(хэ)рэ]
фэ
сыхэф[хутэрэ]
--
хэф[хутээрэ]
дыхэф[хутэрэ]
--
хэф[хутэ(хэ)рэ]
абыхэм
сыха[хутэрэ]
уха[хутэрэ]
ха[хутэрэ]
дыха[хутэрэ]
фыха[хутэрэ]
ха[хутэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]э
[хут]эр
--
[хут]эхэр
Эргативнэ:
[хут]э
[хут]эм
--
[хут]эхэм
Послеложнэ:
[хут]экӀэ
[хут]эмкӀэ
[хут]эхэкӀэ
[хут]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]эу
[хут]эрауэ
[хут]эхэу
[хут]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]а
[хут]ар
--
[хут]ахэр
Эргативнэ:
[хут]а
[хут]ам
--
[хут]ахэм
Послеложнэ:
[хут]акӀэ
[хут]амкӀэ
[хут]ахэкӀэ
[хут]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]ауэ
[хут]арауэ
[хут]ахэу
[хут]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]эн
[хут]эныр
--
[хут]энхэр
Эргативнэ:
[хут]эн
[хут]эным
--
[хут]энхэм
Послеложнэ:
[хут]энкӀэ
[хут]энымкӀэ
[хут]энхэкӀэ
[хут]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хут]эну
[хут]энырауэ
[хут]энхэу
[хут]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]эну
[хут]энур
--
[хут]энухэр
Эргативнэ:
[хут]эну
[хут]энум
--
[хут]энухэм
Послеложнэ:
[хут]энукӀэ
[хут]энумкӀэ
[хут]энухэкӀэ
[хут]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]энууэ
[хут]энурауэ
[хут]энухэу
[хут]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зыгуэр зыщӀыпӀэ щыӀэу, зыгуэрым хэту хуэзэн, ирихьэлӀэн.
ЩАПХЪЭХЭР
И хьэрхуэрэгъут, Аслъэнбэчыпщыр хихутэщ. Къэбэрдей поэзием и антологие
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
хэхутэн: find or catch sb swh
УРЫСЫБЗЭ
хэхутэн: застать кого-л. где-л.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "хэхутэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
хэхутэн
щымыӀэныгъэ:
хэмыхутэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхэхутэн
ухэхутэн
хэхутэн
дыхэхутэн
фыхэхутэн
хэхутэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэн
ухэмыхутэн
хэмыхутэн
дыхэмыхутэн
фыхэмыхутэн
хэмыхутэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
хэхутэ!
фыхэхутэ!
щымыӀэныгъэ:
ухэмыхутэ!
фыхэмыхутэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхрехутэ
ухрехутэ
хрехутэ
дыхрехутэ
фыхрехутэ
хрехутэ
щымыӀэныгъэ:
сыхремыхутэ
ухремыхутэ
хремыхутэ
дыхремыхутэ
фыхремыхутэ
хремыхутэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхохутэ(р)
ухохутэ(р)
хохутэ(р)
дыхохутэ(р)
фыхохутэ(р)
хохутэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэркъым
ухэхутэркъым
хэхутэркъым
дыхэхутэркъым
фыхэхутэркъым
хэхутэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэрт
ухэхутэрт
хэхутэрт
дыхэхутэрт
фыхэхутэрт
хэхутэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэртэкъым
ухэхутэртэкъым
хэхутэртэкъым
дыхэхутэртэкъым
фыхэхутэртэкъым
хэхутэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхутащ
ухэхутащ
хэхутащ
дыхэхутащ
фыхэхутащ
хэхута(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутакъым
ухэхутакъым
хэхутакъым
дыхэхутакъым
фыхэхутакъым
хэхута(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхутат
ухэхутат
хэхутат
дыхэхутат
фыхэхутат
хэхута(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутатэкъым
ухэхутатэкъым
хэхутатэкъым
дыхэхутатэкъым
фыхэхутатэкъым
хэхута(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъащ
ухэхутэгъащ
хэхутэгъащ
дыхэхутэгъащ
фыхэхутэгъащ
хэхутэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъакъым
ухэхутэгъакъым
хэхутэгъакъым
дыхэхутэгъакъым
фыхэхутэгъакъым
хэхутэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъат
ухэхутэгъат
хэхутэгъат
дыхэхутэгъат
фыхэхутэгъат
хэхутэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъатэкъым
ухэхутэгъатэкъым
хэхутэгъатэкъым
дыхэхутэгъатэкъым
фыхэхутэгъатэкъым
хэхутэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэщ
ухэхутэщ
хэхутэщ
дыхэхутэщ
фыхэхутэщ
хэхутэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэкъым
ухэхутэкъым
хэхутэкъым
дыхэхутэкъым
фыхэхутэкъым
хэхутэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэт
ухэхутэт
хэхутэт
дыхэхутэт
фыхэхутэт
хэхутэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэтэкъым
ухэхутэтэкъым
хэхутэтэкъым
дыхэхутэтэкъым
фыхэхутэтэкъым
хэхутэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнщ
ухэхутэнщ
хэхутэнщ
дыхэхутэнщ
фыхэхутэнщ
хэхутэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэнкъым
ухэхутэнкъым
хэхутэнкъым
дыхэхутэнкъым
фыхэхутэнкъым
хэхутэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнущ
ухэхутэнущ
хэхутэнущ
дыхэхутэнущ
фыхэхутэнущ
хэхутэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэнукъым
ухэхутэнукъым
хэхутэнукъым
дыхэхутэнукъым
фыхэхутэнукъым
хэхутэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэрэ
ухэхутэрэ
хэхутэрэ
дыхэхутэрэ
фыхэхутэрэ
хэхутэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэркъэ
ухэхутэркъэ
хэхутэркъэ
дыхэхутэркъэ
фыхэхутэркъэ
хэхутэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэрт
ухэхутэрт
хэхутэрт
дыхэхутэрт
фыхэхутэрт
хэхутэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэртэкъэ
ухэхутэртэкъэ
хэхутэртэкъэ
дыхэхутэртэкъэ
фыхэхутэртэкъэ
хэхутэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхута
ухэхута
хэхута
дыхэхута
фыхэхута
хэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутакъэ
ухэхутакъэ
хэхутакъэ
дыхэхутакъэ
фыхэхутакъэ
хэхута(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхутат
ухэхутат
хэхутат
дыхэхутат
фыхэхутат
хэхута(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутатэкъэ
ухэхутатэкъэ
хэхутатэкъэ
дыхэхутатэкъэ
фыхэхутатэкъэ
хэхута(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъа
ухэхутэгъа
хэхутэгъа
дыхэхутэгъа
фыхэхутэгъа
хэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъакъэ
ухэхутэгъакъэ
хэхутэгъакъэ
дыхэхутэгъакъэ
фыхэхутэгъакъэ
хэхутэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъат
ухэхутэгъат
хэхутэгъат
дыхэхутэгъат
фыхэхутэгъат
хэхутэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъатэкъэ
ухэхутэгъатэкъэ
хэхутэгъатэкъэ
дыхэхутэгъатэкъэ
фыхэхутэгъатэкъэ
хэхутэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэ
ухэхутэ
хэхутэ
дыхэхутэ
фыхэхутэ
хэхутэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэкъэ
ухэхутэкъэ
хэхутэкъэ
дыхэхутэкъэ
фыхэхутэкъэ
хэхутэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэт
ухэхутэт
хэхутэт
дыхэхутэт
фыхэхутэт
хэхутэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэтэкъэ
ухэхутэтэкъэ
хэхутэтэкъэ
дыхэхутэтэкъэ
фыхэхутэтэкъэ
хэхутэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэн
ухэхутэн
хэхутэн
дыхэхутэн
фыхэхутэн
хэхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэнкъэ
ухэхутэнкъэ
хэхутэнкъэ
дыхэхутэнкъэ
фыхэхутэнкъэ
хэхутэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэну
ухэхутэну
хэхутэну
дыхэхутэну
фыхэхутэну
хэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэнукъэ
ухэхутэнукъэ
хэхутэнукъэ
дыхэхутэнукъэ
фыхэхутэнукъэ
хэхутэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэмэ
ухэхутэмэ
хэхутэмэ
дыхэхутэмэ
фыхэхутэмэ
хэхутэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэмэ
ухэмыхутэмэ
хэмыхутэмэ
дыхэмыхутэмэ
фыхэмыхутэмэ
хэмыхутэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхутамэ
ухэхутамэ
хэхутамэ
дыхэхутамэ
фыхэхутамэ
хэхута(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутамэ
ухэмыхутамэ
хэмыхутамэ
дыхэмыхутамэ
фыхэмыхутамэ
мыхута(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъамэ
ухэхутэгъамэ
хэхутэгъамэ
дыхэхутэгъамэ
фыхэхутэгъамэ
хэхутэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэгъамэ
ухэмыхутэгъамэ
хэмыхутэгъамэ
дыхэмыхутэгъамэ
фыхэмыхутэгъамэ
хэмыхутэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнмэ
ухэхутэнмэ
хэхутэнмэ
дыхэхутэнмэ
фыхэхутэнмэ
хэхутэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэнмэ
ухэмыхутэнмэ
хэмыхутэнмэ
дыхэмыхутэнмэ
фыхэмыхутэнмэ
хэмыхутэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнумэ
ухэхутэнумэ
хэхутэнумэ
дыхэхутэнумэ
фыхэхутэнумэ
хэхутэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэнумэ
ухэмыхутэнумэ
хэмыхутэнумэ
дыхэмыхутэнумэ
фыхэмыхутэнумэ
хэмыхутэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэтэмэ
ухэхутэтэмэ
хэхутэтэмэ
дыхэхутэтэмэ
фыхэхутэтэмэ
хэхутэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэтэмэ
ухэмыхутэтэмэ
хэмыхутэтэмэ
дыхэмыхутэтэмэ
фыхэмыхутэтэмэ
хэмыхутэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхутатэмэ
ухэхутатэмэ
хэхутатэмэ
дыхэхутатэмэ
фыхэхутатэмэ
хэхута(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутатэмэ
ухэмыхутатэмэ
хэмыхутатэмэ
дыхэмыхутатэмэ
фыхэмыхутатэмэ
хэмыхута(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъатэмэ
ухэхутэгъатэмэ
хэхутэгъатэмэ
дыхэхутэгъатэмэ
фыхэхутэгъатэмэ
хэхутэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэгъатэмэ
ухэмыхутэгъатэмэ
хэмыхутэгъатэмэ
дыхэмыхутэгъатэмэ
фыхэмыхутэгъатэмэ
хэмыхутэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнтэмэ
ухэхутэнтэмэ
хэхутэнтэмэ
дыхэхутэнтэмэ
фыхэхутэнтэмэ
хэхутэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэнтэмэ
ухэмыхутэнтэмэ
хэмыхутэнтэмэ
дыхэмыхутэнтэмэ
фыхэмыхутэнтэмэ
хэмыхутэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнутэмэ
ухэхутэнутэмэ
хэхутэнутэмэ
дыхэхутэнутэмэ
фыхэхутэнутэмэ
хэхутэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэнутэмэ
ухэмыхутэнутэмэ
хэмыхутэнутэмэ
дыхэмыхутэнутэмэ
фыхэмыхутэнутэмэ
хэмыхутэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнт
ухэхутэнт
хэхутэнт
дыхэхутэнт
фыхэхутэнт
хэхутэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэнтэкъым
ухэхутэнтэкъым
хэхутэнтэкъым
дыхэхутэнтэкъым
фыхэхутэнтэкъым
хэхутэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнут
ухэхутэнут
хэхутэнут
дыхэхутэнут
фыхэхутэнут
хэхутэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэхутэнутэкъым
ухэхутэнутэкъым
хэхутэнутэкъым
дыхэхутэнутэкъым
фыхэхутэнутэкъым
хэхутэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэми
ухэхутэми
хэхутэми
дыхэхутэми
фыхэхутэми
хэхутэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэми
ухэмыхутэми
хэмыхутэми
дыхэмыхутэми
фыхэмыхутэми
хэмыхутэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхутами
ухэхутами
хэхутами
дыхэхутами
фыхэхутами
хэхута(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутами
ухэмыхутами
хэмыхутами
дыхэмыхутами
фыхэмыхутами
хэмыхута(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъами
ухэхутэгъами
хэхутэгъами
дыхэхутэгъами
фыхэхутэгъами
хэхутэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэгъами
ухэмыхутэгъами
хэмыхутэгъами
дыхэмыхутэгъами
фыхэмыхутэгъами
хэмыхутэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнми
ухэхутэнми
хэхутэнми
дыхэхутэнми
фыхэхутэнми
хэхутэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэнми
ухэмыхутэнми
хэмыхутэнми
дыхэмыхутэнми
фыхэмыхутэнми
хэмыхутэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнуми
ухэхутэнуми
хэхутэнуми
дыхэхутэнуми
фыхэхутэнуми
хэхутэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэнуми
ухэмыхутэнуми
хэмыхутэнуми
дыхэмыхутэнуми
фыхэмыхутэнуми
хэмыхутэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэтэми
ухэхутэтэми
хэхутэтэми
дыхэхутэтэми
фыхэхутэтэми
хэхутэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэтэми
ухэмыхутэтэми
хэмыхутэтэми
дыхэмыхутэтэми
фыхэмыхутэтэми
хэмыхутэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэхутатэми
ухэхутатэми
хэхутатэми
дыхэхутатэми
фыхэхутатэми
хэхута(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутатэми
ухэмыхутатэми
хэмыхутатэми
дыхэмыхутатэми
фыхэмыхутатэми
хэмыхута(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэхутэгъатэми
ухэхутэгъатэми
хэхутэгъатэми
дыхэхутэгъатэми
фыхэхутэгъатэми
хэхутэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэгъатэми
ухэмыхутэгъатэми
хэмыхутэгъатэми
дыхэмыхутэгъатэми
фыхэмыхутэгъатэми
хэмыхутэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнтэми
ухэхутэнтэми
хэхутэнтэми
дыхэхутэнтэми
фыхэхутэнтэми
хэхутэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэнтэми
ухэмыхутэнтэми
хэмыхутэнтэми
дыхэмыхутэнтэми
фыхэмыхутэнтэми
хэмыхутэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэхутэнутэми
ухэхутэнутэми
хэхутэнутэми
дыхэхутэнутэми
фыхэхутэнутэми
хэхутэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутэнутэми
ухэмыхутэнутэми
хэмыхутэнутэми
дыхэмыхутэнутэми
фыхэмыхутэнутэми
хэмыхутэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхэхутаи
ухэхутаи
хэхутаи
дыхэхутаи
фыхэхутаи
хэхутаи
щымыӀэныгъэ:
сыхэхутакъыми
ухэхутакъыми
хэхутакъыми
дыхэхутакъыми
фыхэхутакъыми
хэхутакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхэхутащэрэт
ухэхутащэрэт
хэхутащэрэт
дыхэхутащэрэт
фыхэхутащэрэт
хэхутащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыхэмыхутащэрэт
ухэмыхутащэрэт
хэмыхутащэрэт
дыхэмыхутащэрэт
фыхэмыхутащэрэт
хэмыхутащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнщ
ухэхутагъэнщ
хэхутагъэнщ
дыхэхутагъэнщ
фыхэхутагъэнщ
хэхутагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнкъым
ухэхутагъэнкъым
хэхутагъэнкъым
дыхэхутагъэнкъым
фыхэхутагъэнкъым
хэхутагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнт
ухэхутагъэнт
хэхутагъэнт
дыхэхутагъэнт
фыхэхутагъэнт
хэхутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнтэкъым
ухэхутагъэнтэкъым
хэхутагъэнтэкъым
дыхэхутагъэнтэкъым
фыхэхутагъэнтэкъым
хэхутагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэн
ухэхутагъэн
хэхутагъэн
дыхэхутагъэн
фыхэхутагъэн
хэхутагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнкъэ
ухэхутагъэнкъэ
хэхутагъэнкъэ
дыхэхутагъэнкъэ
фыхэхутагъэнкъэ
хэхутагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнт
ухэхутагъэнт
хэхутагъэнт
дыхэхутагъэнт
фыхэхутагъэнт
хэхутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнтэкъэ
ухэхутагъэнтэкъэ
хэхутагъэнтэкъэ
дыхэхутагъэнтэкъэ
фыхэхутагъэнтэкъэ
хэхутагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнущ
ухэхутагъэнущ
хэхутагъэнущ
дыхэхутагъэнущ
фыхэхутагъэнущ
хэхутагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнукъым
ухэхутагъэнукъым
хэхутагъэнукъым
дыхэхутагъэнукъым
фыхэхутагъэнукъым
хэхутагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнут
ухэхутагъэнут
хэхутагъэнут
дыхэхутагъэнут
фыхэхутагъэнут
хэхутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнутэкъым
ухэхутагъэнутэкъым
хэхутагъэнутэкъым
дыхэхутагъэнутэкъым
фыхэхутагъэнутэкъым
хэхутагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэну
ухэхутагъэну
хэхутагъэну
дыхэхутагъэну
фыхэхутагъэну
хэхутагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнукъэ
ухэхутагъэнукъэ
хэхутагъэнукъэ
дыхэхутагъэнукъэ
фыхэхутагъэнукъэ
хэхутагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнут
ухэхутагъэнут
хэхутагъэнут
дыхэхутагъэнут
фыхэхутагъэнут
хэхутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэхутагъэнутэкъэ
ухэхутагъэнутэкъэ
хэхутагъэнутэкъэ
дыхэхутагъэнутэкъэ
фыхэхутагъэнутэкъэ
хэхутагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхэхутэ
ухэхутэ
хэхутэ
дыхэхутэ
фыхэхутэ
хэхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыхутэ
ухэмыхутэ
хэмыхутэ
дыхэмыхутэ
фыхэмыхутэ
хэмыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхэхута
ухэхута
хэхута
дыхэхута
фыхэхута
хэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыхута
ухэмыхута
хэмыхута
дыхэмыхута
фыхэмыхута
хэмыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхэхутэгъа
ухэхутэгъа
хэхутэгъа
дыхэхутэгъа
фыхэхутэгъа
хэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыхутэгъа
ухэмыхутэгъа
хэмыхутэгъа
дыхэмыхутэгъа
фыхэмыхутэгъа
хэмыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхэхутэн
ухэхутэн
хэхутэн
дыхэхутэн
фыхэхутэн
хэхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыхутэн
ухэмыхутэн
хэмыхутэн
дыхэмыхутэн
фыхэмыхутэн
хэмыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхэхутэну
ухэхутэну
хэхутэну
дыхэхутэну
фыхэхутэну
хэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыхутэну
ухэмыхутэну
хэмыхутэну
дыхэмыхутэну
фыхэмыхутэну
хэмыхутэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэхутэ
узэрыхэхутэ
зэрыхэхутэ
дызэрыхэхутэ
фызэрыхэхутэ
зэрыхэхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыхутэ
узэрыхэмыхутэ
зэрыхэмыхутэ
дызэрыхэмыхутэ
фызэрыхэмыхутэ
зэрыхэмыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэхута
узэрыхэхута
зэрыхэхута
дызэрыхэхута
фызэрыхэхута
зэрыхэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыхута
узэрыхэмыхута
зэрыхэмыхута
дызэрыхэмыхута
фызэрыхэмыхута
зэрыхэмыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэхутэгъа
узэрыхэхутэгъа
зэрыхэхутэгъа
дызэрыхэхутэгъа
фызэрыхэхутэгъа
зэрыхэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыхутэгъа
узэрыхэмыхутэгъа
зэрыхэмыхутэгъа
дызэрыхэмыхутэгъа
фызэрыхэмыхутэгъа
зэрыхэмыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэхутэн
узэрыхэхутэн
зэрыхэхутэн
дызэрыхэхутэн
фызэрыхэхутэн
зэрыхэхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыхутэн
узэрыхэмыхутэн
зэрыхэмыхутэн
дызэрыхэмыхутэн
фызэрыхэмыхутэн
зэрыхэмыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэхутэну
узэрыхэхутэну
зэрыхэхутэну
дызэрыхэхутэну
фызэрыхэхутэну
зэрыхэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыхутэну
узэрыхэмыхутэну
зэрыхэмыхутэну
дызэрыхэмыхутэну
фызэрыхэмыхутэну
зэрыхэмыхутэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэхутэ
ущыхэхутэ
щыхэхутэ
дыщыхэхутэ
фыщыхэхутэ
щыхэхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыхутэ
ущыхэмыхутэ
щыхэмыхутэ
дыщыхэмыхутэ
фыщыхэмыхутэ
щыхэмыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэхута
ущыхэхута
щыхэхута
дыщыхэхута
фыщыхэхута
щыхэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыхута
ущыхэмыхута
щыхэмыхута
дыщыхэмыхута
фыщыхэмыхута
щыхэмыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэхутэгъа
ущыхэхутэгъа
щыхэхутэгъа
дыщыхэхутэгъа
фыщыхэхутэгъа
щыхэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыхутэгъа
ущыхэмыхутэгъа
щыхэмыхутэгъа
дыщыхэмыхутэгъа
фыщыхэмыхутэгъа
щыхэмыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэхутэн
ущыхэхутэн
щыхэхутэн
дыщыхэхутэн
фыщыхэхутэн
щыхэхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыхутэн
ущыхэмыхутэн
щыхэмыхутэн
дыщыхэмыхутэн
фыщыхэмыхутэн
щыхэмыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэхутэну
ущыхэхутэну
щыхэхутэну
дыщыхэхутэну
фыщыхэхутэну
щыхэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыхутэну
ущыхэмыхутэну
щыхэмыхутэну
дыщыхэмыхутэну
фыщыхэмыхутэну
щыхэмыхутэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэхутэ
уздыхэхутэ
здыхэхутэ
дыздыхэхутэ
фыздыхэхутэ
здыхэхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыхутэ
уздыхэмыхутэ
здыхэмыхутэ
дыздыхэмыхутэ
фыздыхэмыхутэ
здыхэмыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэхута
уздыхэхута
здыхэхута
дыздыхэхута
фыздыхэхута
здыхэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыхута
уздыхэмыхута
здыхэмыхута
дыздыхэмыхута
фыздыхэмыхута
здыхэмыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэхутэгъа
уздыхэхутэгъа
здыхэхутэгъа
дыздыхэхутэгъа
фыздыхэхутэгъа
здыхэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыхутэгъа
уздыхэмыхутэгъа
здыхэмыхутэгъа
дыздыхэмыхутэгъа
фыздыхэмыхутэгъа
здыхэмыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэхутэн
уздыхэхутэн
здыхэхутэн
дыздыхэхутэн
фыздыхэхутэн
здыхэхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыхутэн
уздыхэмыхутэн
здыхэмыхутэн
дыздыхэмыхутэн
фыздыхэмыхутэн
здыхэмыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэхутэну
уздыхэхутэну
здыхэхутэну
дыздыхэхутэну
фыздыхэхутэну
здыхэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыхутэну
уздыхэмыхутэну
здыхэмыхутэну
дыздыхэмыхутэну
фыздыхэмыхутэну
здыхэмыхутэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэхутэ
ущӀыхэхутэ
щӀыхэхутэ
дыщӀыхэхутэ
фыщӀыхэхутэ
щӀыхэхутэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыхутэ
ущӀыхэмыхутэ
щӀыхэмыхутэ
дыщӀыхэмыхутэ
фыщӀыхэмыхутэ
щӀыхэмыхутэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэхута
ущӀыхэхута
щӀыхэхута
дыщӀыхэхута
фыщӀыхэхута
щӀыхэхута(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыхута
ущӀыхэмыхута
щӀыхэмыхута
дыщӀыхэмыхута
фыщӀыхэмыхута
щӀыхэмыхута(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэхутэгъа
ущӀыхэхутэгъа
щӀыхэхутэгъа
дыщӀыхэхутэгъа
фыщӀыхэхутэгъа
щӀыхэхутэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыхутэгъа
ущӀыхэмыхутэгъа
щӀыхэмыхутэгъа
дыщӀыхэмыхутэгъа
фыщӀыхэмыхутэгъа
щӀыхэмыхутэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэхутэн
ущӀыхэхутэн
щӀыхэхутэн
дыщӀыхэхутэн
фыщӀыхэхутэн
щӀыхэхутэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыхутэн
ущӀыхэмыхутэн
щӀыхэмыхутэн
дыщӀыхэмыхутэн
фыщӀыхэмыхутэн
щӀыхэмыхутэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэхутэну
ущӀыхэхутэну
щӀыхэхутэну
дыщӀыхэхутэну
фыщӀыхэхутэну
щӀыхэхутэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыхутэну
ущӀыхэмыхутэну
щӀыхэмыхутэну
дыщӀыхэмыхутэну
фыщӀыхэмыхутэну
щӀыхэмыхутэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхэхутэу
ухэхутэу
хэхутэу
дыхэхутэу
фыхэхутэу
хэхутэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыхутэу
ухэмыхутэу
хэмыхутэу
дыхэмыхутэу
фыхэмыхутэу
хэмыхутэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхэхутауэ
ухэхутауэ
хэхутауэ
дыхэхутауэ
фыхэхутауэ
хэхутауэ / хэхута(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыхутауэ
ухэмыхутауэ
хэмыхутауэ
дыхэмыхутауэ
фыхэмыхутауэ
хэмыхутауэ(хэ) / хэмыхута(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыхэхутэурэ
ухэхутэурэ
хэхутэурэ
дыхэхутэурэ
фыхэхутэурэ
хэхутэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыхэмыхутэурэ
ухэмыхутэурэ
хэмыхутэурэ
дыхэмыхутэурэ
фыхэмыхутэурэ
хэмыхутэ(хэ)урэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыпхохутэ
сыхохутэ
--
сыфхохутэ
сахохутэ
уэ
усхохутэ
--
ухохутэ
утхохутэ
--
уахохутэ
ар
схохутэ
пхохутэ
хохутэ
тхохутэ
фхохутэ
яхохутэ
дэ
--
дыпхохутэ
дыхохутэ
--
дыфхохутэ
дахохутэ
фэ
фысхохутэ
--
фыхохутэ
фытхохутэ
--
фахохутэ
ахэр
схохутэ(хэ)
пхохутэ(хэ)
хохутэ(хэ)
тхохутэ(хэ)
фхохутэ(хэ)
яхохутэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]э
[хут]эр
--
[хут]эхэр
Эргативнэ:
[хут]э
[хут]эм
--
[хут]эхэм
Послеложнэ:
[хут]экӀэ
[хут]эмкӀэ
[хут]эхэкӀэ
[хут]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]эуэ
[хут]эрауэ
[хут]эхэу
[хут]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]а
[хут]ар
--
[хут]ахэр
Эргативнэ:
[хут]а
[хут]ам
--
[хут]ахэм
Послеложнэ:
[хут]акӀэ
[хут]амкӀэ
[хут]ахэкӀэ
[хут]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]ауэ
[хут]арауэ
[хут]ахэу
[хут]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]эн
[хут]эныр
--
[хут]энхэр
Эргативнэ:
[хут]эн
[хут]эным
--
[хут]энхэм
Послеложнэ:
[хут]энкӀэ
[хут]энымкӀэ
[хут]энхэкӀэ
[хут]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[хут]эну
[хут]энырауэ
[хут]энхэу
[хут]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[хут]эну
[хут]энур
--
[хут]энухэр
Эргативнэ:
[хут]эну
[хут]энум
--
[хут]энухэм
Послеложнэ:
[хут]энукӀэ
[хут]энумкӀэ
[хут]энухэкӀэ
[хут]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[хут]энууэ
[хут]энурауэ
[хут]энухэу
[хут]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
ЗыщӀыпӀэ къыщыхутэн.
ЩАПХЪЭХЭР
И хьэрхуэрэгъут, Аслъэнбэчыпщыр хихутэщ. Къэбэрдей поэзием и антологие
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
хэхутэн: find yourself, be swh amidst or among sb
Ныбжьэгъухэм яхэхутэн: find yourself among friends
УРЫСЫБЗЭ
хэхутэн: оказаться где-л., среди кого-л.
Ныбжьэгъухэм яхэхутэн: оказаться среди друзей
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.