АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "хэтхэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
хэтхэн
щымыӀэныгъэ:
хэмытхэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэстхэн
хэптхэн
хитхэн
хэттхэн
хэфтхэн
хатхэн
щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэн
хыумытхэн
химытхэн
хэдмытхэн
хэвмытхэн
хамытхэн
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
хэтхэ!
хэфтхэ!
щымыӀэныгъэ:
хыумытхэ!
хэвмытхэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сыхретхэ
ухретхэ
хретхэ
дыхретхэ
фыхретхэ
хретхэ
щымыӀэныгъэ:
сыхремытхэ
ухремытхэ
хремытхэ
дыхремытхэ
фыхремытхэ
хремытхэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хызотхэ(р)
хыботхэ(р)
хетхэ(р)
хыдотхэ(р)
хывотхэ(р)
хатхэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэркъым
хэптхэркъым
хитхэркъым
хэттхэркъым
хэфтхэркъым
хатхэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
хэстхэрт
хэптхэрт
хитхэрт
хэттхэрт
хэфтхэрт
хатхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэстхэртэкъым
хэптхэртэкъым
хитхэртэкъым
хэттхэртэкъым
хэфтхэртэкъым
хатхэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэстхащ
хэптхащ
хитхащ
хэттхащ
хэфтхащ
хатхащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэстхакъым
хэптхакъым
хитхакъым
хэттхакъым
хэфтхакъым
хатхакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
хэстхат
хэптхат
хитхат
хэттхат
хэфтхат
хатхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэстхатэкъым
хэптхатэкъым
хитхатэкъым
хэттхатэкъым
хэфтхатэкъым
хатхатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэгъащ
хэптхэгъащ
хитхэгъащ
хэттхэгъащ
хэфтхэгъащ
хатхэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэгъакъым
хэптхэгъакъым
хитхэгъакъым
хэттхэгъакъым
хэфтхэгъакъым
хатхэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэгъат
хэптхэгъат
хитхэгъат
хэттхэгъат
хэфтхэгъат
хатхэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэгъатэкъым
хэптхэгъатэкъым
хитхэгъатэкъым
хэттхэгъатэкъым
хэфтхэгъатэкъым
хатхэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
хэстхэщ
хэптхэщ
хитхэщ
хэттхэщ
хэфтхэщ
хатхэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
хэстхэкъым
хэптхэкъым
хитхэкъым
хэттхэкъым
хэфтхэкъым
хатхэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
хэстхэт
хэптхэт
хитхэт
хэттхэт
хэфтхэт
хатхэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
хэстхэтэкъым
хэптхэтэкъым
хитхэтэкъым
хэттхэтэкъым
хэфтхэтэкъым
хатхэтэкъым
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнщ
хэптхэнщ
хитхэнщ
хэттхэнщ
хэфтхэнщ
хатхэнщ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэнкъым
хэптхэнкъым
хитхэнкъым
хэттхэнкъым
хэфтхэнкъым
хатхэнкъым
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнущ
хэптхэнущ
хитхэнущ
хэттхэнущ
хэфтхэнущ
хатхэнущ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэнукъым
хэптхэнукъым
хитхэнукъым
хэттхэнукъым
хэфтхэнукъым
хатхэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэрэ
хэптхэрэ
хитхэрэ
хэттхэрэ
хэфтхэрэ
хатхэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэркъэ
хэптхэркъэ
хитхэркъэ
хэттхэркъэ
хэфтхэркъэ
хатхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
хэстхэрт
хэптхэрт
хитхэрт
хэттхэрт
хэфтхэрт
хатхэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэстхэртэкъэ
хэптхэртэкъэ
хитхэртэкъэ
хэттхэртэкъэ
хэфтхэртэкъэ
хатхэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэстха
хэптха
хитха
хэттха
хэфтха
хатха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэстхакъэ
хэптхакъэ
хитхакъэ
хэттхакъэ
хэфтхакъэ
хатхакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
хэстхат
хэптхат
хитхат
хэттхат
хэфтхат
хатхат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэстхатэкъэ
хэптхатэкъэ
хитхатэкъэ
хэттхатэкъэ
хэфтхатэкъэ
хатхатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэгъа
хэптхэгъа
хитхэгъа
хэттхэгъа
хэфтхэгъа
хатхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
хэстхэгъакъэ
хэптхэгъакъэ
хитхэгъакъэ
хэттхэгъакъэ
хэфтхэгъакъэ
хатхэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэгъат
хэптхэгъат
хитхэгъат
хэттхэгъат
хэфтхэгъат
хатхэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэстхэгъатэкъэ
хэптхэгъатэкъэ
хитхэгъатэкъэ
хэттхэгъатэкъэ
хэфтхэгъатэкъэ
хатхэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
хэстхэ
хэптхэ
хитхэ
хэттхэ
хэфтхэ
хатхэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
хэстхэкъэ
хэптхэкъэ
хитхэкъэ
хэттхэкъэ
хэфтхэкъэ
хатхэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
хэстхэт
хэптхэт
хитхэт
хэттхэт
хэфтхэт
хатхэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
хэстхэтэкъэ
хэптхэтэкъэ
хитхэтэкъэ
хэттхэтэкъэ
хэфтхэтэкъэ
хатхэтэкъэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэн
хэптхэн
хитхэн
хэттхэн
хэфтхэн
хатхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэнкъэ
хэптхэнкъэ
хитхэнкъэ
хэттхэнкъэ
хэфтхэнкъэ
хатхэнкъэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэну
хэптхэну
хитхэну
хэттхэну
хэфтхэну
хатхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэнукъэ
хэптхэнукъэ
хитхэнукъэ
хэттхэнукъэ
хэфтхэнукъэ
хатхэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэмэ
хэптхэмэ
хитхэмэ
хэттхэмэ
хэфтхэмэ
хатхэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэмэ
хыумытхэмэ
химытхэмэ
хэдмытхэмэ
хэвмытхэмэ
хамытхэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэстхамэ
хэптхамэ
хитхамэ
хэттхамэ
хэфтхамэ
хатхамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхамэ
хыумытхамэ
химытхамэ
хэдмытхамэ
хэвмытхамэ
хамытхамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэстхэгъамэ
хэптхэгъамэ
хитхэгъамэ
хэттхэгъамэ
хэфтхэгъамэ
хатхэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэгъамэ
хыумытхэгъамэ
химытхэгъамэ
хэдмытхэгъамэ
хэвмытхэгъамэ
хамытхэгъамэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнмэ
хэптхэнмэ
хитхэнмэ
хэттхэнмэ
хэфтхэнмэ
хатхэнмэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэнмэ
хыумытхэнмэ
химытхэнмэ
хэдмытхэнмэ
хэвмытхэнмэ
хамытхэнмэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнумэ
хэптхэнумэ
хитхэнумэ
хэттхэнумэ
хэфтхэнумэ
хатхэнумэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэнумэ
хыумытхэнумэ
химытхэнумэ
хэдмытхэнумэ
хэвмытхэнумэ
хамытхэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэтэмэ
хэптхэтэмэ
хитхэтэмэ
хэттхэтэмэ
хэфтхэтэмэ
хатхэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэтэмэ
хыумытхэтэмэ
химытхэтэмэ
хэдмытхэтэмэ
хэвмытхэтэмэ
хамытхэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэстхатэмэ
хэптхатэмэ
хитхатэмэ
хэттхатэмэ
хэфтхатэмэ
хатхатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхатэмэ
хыумытхатэмэ
химытхатэмэ
хэдмытхатэмэ
хэвмытхатэмэ
хамытхатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэстхэгъатэмэ
хэптхэгъатэмэ
хитхэгъатэмэ
хэттхэгъатэмэ
хэфтхэгъатэмэ
хатхэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэгъатэмэ
хыумытхэгъатэмэ
химытхэгъатэмэ
хэдмытхэгъатэмэ
хэвмытхэгъатэмэ
хамытхэгъатэмэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнтэмэ
хэптхэнтэмэ
хитхэнтэмэ
хэттхэнтэмэ
хэфтхэнтэмэ
хатхэнтэмэ
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэнтэмэ
хыумытхэнтэмэ
химытхэнтэмэ
хэдмытхэнтэмэ
хэвмытхэнтэмэ
хамытхэнтэмэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнутэмэ
хэптхэнутэмэ
хитхэнутэмэ
хэттхэнутэмэ
хэфтхэнутэмэ
хатхэнутэмэ
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэнутэмэ
хыумытхэнутэмэ
химытхэнутэмэ
хэдмытхэнутэмэ
хэвмытхэнутэмэ
хамытхэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнт
хэптхэнт
хитхэнт
хэттхэнт
хэфтхэнт
хатхэнт
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэнтэкъым
хэптхэнтэкъым
хитхэнтэкъым
хэттхэнтэкъым
хэфтхэнтэкъым
хатхэнтэкъым
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнут
хэптхэнут
хитхэнут
хэттхэнут
хэфтхэнут
хатхэнут
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэстхэнутэкъым
хэптхэнутэкъым
хитхэнутэкъым
хэттхэнутэкъым
хэфтхэнутэкъым
хатхэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэми
хэптхэми
хитхэми
хэттхэми
хэфтхэми
хатхэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэми
хыумытхэми
химытхэми
хэдмытхэми
хэвмытхэми
хамытхэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэстхами
хэптхами
хитхами
хэттхами
хэфтхами
хатхами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхами
хыумытхами
химытхами
хэдмытхами
хэвмытхами
хамытхами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэстхэгъами
хэптхэгъами
хитхэгъами
хэттхэгъами
хэфтхэгъами
хатхэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэгъами
хыумытхэгъами
химытхэгъами
хэдмытхэгъами
хэвмытхэгъами
хамытхэгъами
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнми
хэптхэнми
хитхэнми
хэттхэнми
хэфтхэнми
хатхэнми
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэнми
хыумытхэнми
химытхэнми
хэдмытхэнми
хэвмытхэнми
хамытхэнми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнуми
хэптхэнуми
хитхэнуми
хэттхэнуми
хэфтхэнуми
хатхэнуми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэнуми
хыумытхэнуми
химытхэнуми
хэдмытхэнуми
хэвмытхэнуми
хамытхэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэтэми
хэптхэтэми
хитхэтэми
хэттхэтэми
хэфтхэтэми
хатхэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэтэми
хыумытхэтэми
химытхэтэми
хэдмытхэтэми
хэвмытхэтэми
хамытхэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэстхатэми
хэптхатэми
хитхатэми
хэттхатэми
хэфтхатэми
хатхатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхатэми
хыумытхатэми
химытхатэми
хэдмытхатэми
хэвмытхатэми
хамытхатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэстхэгъатэми
хэптхэгъатэми
хитхэгъатэми
хэттхэгъатэми
хэфтхэгъатэми
хатхэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэгъатэми
хыумытхэгъатэми
химытхэгъатэми
хэдмытхэгъатэми
хэвмытхэгъатэми
хамытхэгъатэми
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнтэми
хэптхэнтэми
хитхэнтэми
хэттхэнтэми
хэфтхэнтэми
хатхэнтэми
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэнтэми
хыумытхэнтэми
химытхэнтэми
хэдмытхэнтэми
хэвмытхэнтэми
хамытхэнтэми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэстхэнутэми
хэптхэнутэми
хитхэнутэми
хэттхэнутэми
хэфтхэнутэми
хатхэнутэми
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмытхэнутэми
хыумытхэнутэми
химытхэнутэми
хэдмытхэнутэми
хэвмытхэнутэми
хамытхэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэстхаи
хэптхаи
хитхаи
хэттхаи
хэфтхаи
хатхаи
щымыӀэныгъэ:
хэстхакъыми
хэптхакъыми
хитхакъыми
хэттхакъыми
хэфтхакъыми
хатхакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэстхащэрэт
хэптхащэрэт
хитхащэрэт
хэттхащэрэт
хэфтхащэрэт
хатхащэрэт
щымыӀэныгъэ:
хэзмытхащэрэт
хыумытхащэрэт
химытхащэрэт
хэдмытхащэрэт
хэвмытхащэрэт
хамытхащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэстхагъэнщ
хэптхагъэнщ
хитхагъэнщ
хэттхагъэнщ
хэфтхагъэнщ
хатхагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэстхагъэнкъым
хэптхагъэнкъым
хитхагъэнкъым
хэттхагъэнкъым
хэфтхагъэнкъым
хатхагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэстхагъэнт
хэптхагъэнт
хитхагъэнт
хэттхагъэнт
хэфтхагъэнт
хатхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэстхагъэнтэкъым
хэптхагъэнтэкъым
хитхагъэнтэкъым
хэттхагъэнтэкъым
хэфтхагъэнтэкъым
хатхагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэстхагъэн
хэптхагъэн
хитхагъэн
хэттхагъэн
хэфтхагъэн
хатхагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэстхагъэнкъэ
хэптхагъэнкъэ
хитхагъэнкъэ
хэттхагъэнкъэ
хэфтхагъэнкъэ
хатхагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэстхагъэнт
хэптхагъэнт
хитхагъэнт
хэттхагъэнт
хэфтхагъэнт
хатхагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэстхагъэнтэкъэ
хэптхагъэнтэкъэ
хитхагъэнтэкъэ
хэттхагъэнтэкъэ
хэфтхагъэнтэкъэ
хатхагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэстхагъэнущ
хэптхагъэнущ
хитхагъэнущ
хэттхагъэнущ
хэфтхагъэнущ
хатхагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэстхагъэнукъым
хэптхагъэнукъым
хитхагъэнукъым
хэттхагъэнукъым
хэфтхагъэнукъым
хатхагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэстхагъэнут
хэптхагъэнут
хитхагъэнут
хэттхагъэнут
хэфтхагъэнут
хатхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэстхагъэнутэкъым
хэптхагъэнутэкъым
хитхагъэнутэкъым
хэттхагъэнутэкъым
хэфтхагъэнутэкъым
хатхагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэстхагъэну
хэптхагъэну
хитхагъэну
хэттхагъэну
хэфтхагъэну
хатхагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэстхагъэнукъэ
хэптхагъэнукъэ
хитхагъэнукъэ
хэттхагъэнукъэ
хэфтхагъэнукъэ
хатхагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэстхагъэнут
хэптхагъэнут
хитхагъэнут
хэттхагъэнут
хэфтхагъэнут
хатхагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэстхагъэнутэкъэ
хэптхагъэнутэкъэ
хитхагъэнутэкъэ
хэттхагъэнутэкъэ
хэфтхагъэнутэкъэ
хатхагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэзытхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымытхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэзытха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэзытхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымытхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэзытхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымытхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэзытхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымытхэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэстхэ
хэптхэ
хитхэ
хэттхэ
хэфтхэ
хатхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмытхэ
хыумытхэ
химытхэ
хэдмытхэ
хэвмытхэ
хамытхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэстха
хэптха
хитха
хэттха
хэфтха
хатха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмытха
хыумытха
химытха
хэдмытха
хэвмытха
хамытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэстхэгъа
хэптхэгъа
хитхэгъа
хэттхэгъа
хэфтхэгъа
хатхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмытхэгъа
хыумытхэгъа
химытхэгъа
хэдмытхэгъа
хэвмытхэгъа
хамытхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэстхэн
хэптхэн
хитхэн
хэттхэн
хэфтхэн
хатхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмытхэн
хыумытхэн
химытхэн
хэдмытхэн
хэвмытхэн
хамытхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэстхэну
хэптхэну
хитхэну
хэттхэну
хэфтхэну
хатхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмытхэну
хыумытхэну
химытхэну
хэдмытхэну
хэвмытхэну
хамытхэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэтхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэмытхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэтха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэмытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэтхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэмытхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэтхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэмытхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэтхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэмытхэну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэстхэ
зэрыхэптхэ
зэрыхитхэ
зэрыхэттхэ
зэрыхэфтхэ
зэрыхатхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмытхэ
зэрыхыумытхэ
зэрыхимытхэ
зэрыхэдмытхэ
зэрыхэвмытхэ
зэрыхамытхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэстха
зэрыхэптха
зэрыхитха
зэрыхэттха
зэрыхэфтха
зэрыхатха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмытха
зэрыхыумытха
зэрыхимытха
зэрыхэдмытха
зэрыхэвмытха
зэрыхамытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэстхэгъа
зэрыхэптхэгъа
зэрыхитхэгъа
зэрыхэттхэгъа
зэрыхэфтхэгъа
зэрыхатхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмытхэгъа
зэрыхыумытхэгъа
зэрыхимытхэгъа
зэрыхэдмытхэгъа
зэрыхэвмытхэгъа
зэрыхамытхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэстхэн
зэрыхэптхэн
зэрыхитхэн
зэрыхэттхэн
зэрыхэфтхэн
зэрыхатхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмытхэн
зэрыхыумытхэн
зэрыхимытхэн
зэрыхэдмытхэн
зэрыхэвмытхэн
зэрыхамытхэн
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэстхэну
зэрыхэптхэну
зэрыхитхэну
зэрыхэттхэну
зэрыхэфтхэну
зэрыхатхэну
хэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмытхэну
зэрыхыумытхэну
зэрыхимытхэну
зэрыхэдмытхэну
зэрыхэвмытхэну
зэрыхамытхэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щыхэстхэ
щыхэптхэ
щыхитхэ
щыхэттхэ
щыхэфтхэ
щыхатхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмытхэ
щыхыумытхэ
щыхимытхэ
щыхэдмытхэ
щыхэвмытхэ
щыхамытхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыхэстха
щыхэптха
щыхитха
щыхэттха
щыхэфтха
щыхатха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмытха
щыхыумытха
щыхимытха
щыхэдмытха
щыхэвмытха
щыхамытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыхэстхэгъа
щыхэптхэгъа
щыхитхэгъа
щыхэттхэгъа
щыхэфтхэгъа
щыхатхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмытхэгъа
щыхыумытхэгъа
щыхимытхэгъа
щыхэдмытхэгъа
щыхэвмытхэгъа
щыхамытхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыхэстхэн
щыхэптхэн
щыхитхэн
щыхэттхэн
щыхэфтхэн
щыхатхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмытхэн
щыхыумытхэн
щыхимытхэн
щыхэдмытхэн
щыхэвмытхэн
щыхамытхэн
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыхэстхэну
щыхэптхэну
щыхитхэну
щыхэттхэну
щыхэфтхэну
щыхатхэну
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмытхэну
щыхыумытхэну
щыхимытхэну
щыхэдмытхэну
щыхэвмытхэну
щыщамытхэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
здыхэстхэ
здыхэптхэ
здыхитхэ
здыхэттхэ
здыхэфтхэ
здыхатхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмытхэ
здыхыумытхэ
здыхимытхэ
здыхэдмытхэ
здыхэвмытхэ
здыхамытхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыхэстха
здыхэптха
здыхитха
здыхэттха
здыхэфтха
здыхатха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмытха
здыхыумытха
здыхимытха
здыхэдмытха
здыхэвмытха
здыхамытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыхэстхэгъа
здыхэптхэгъа
здыхитхэгъа
здыхэттхэгъа
здыхэфтхэгъа
здыхатхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмытхэгъа
здыхыумытхэгъа
здыхимытхэгъа
здыхэдмытхэгъа
здыхэвмытхэгъа
здыхамытхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыхэстхэн
здыхэптхэн
здыхитхэн
здыхэттхэн
здыхэфтхэн
здыхатхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмытхэн
здыхыумытхэн
здыхимытхэн
здыхэдмытхэн
здыхэвмытхэн
здыхамытхэн
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыхэстхэну
здыхэптхэну
здыхитхэну
здыхэттхэну
здыхэфтхэну
здыхатхэну
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмытхэну
здыхыумытхэну
здыхимытхэну
здыхэдмытхэну
здыхэвмытхэну
здыхамытхэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэстхэ
щӀыхэптхэ
щӀыхитхэ
щӀыхэттхэ
щӀыхэфтхэ
щӀыхатхэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмытхэ
щӀыхыумытхэ
щӀыхимытхэ
щӀыхэдмытхэ
щӀыхэвмытхэ
щӀыхамытхэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэстха
щӀыхэптха
щӀыхитха
щӀыхэттха
щӀыхэфтха
щӀыхатха
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмытха
щӀыхыумытха
щӀыхимытха
щӀыхэдмытха
щӀыхэвмытха
щӀыхамытха
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэстхэгъа
щӀыхэптхэгъа
щӀыхитхэгъа
щӀыхэттхэгъа
щӀыхэфтхэгъа
щӀыхатхэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмытхэгъа
щӀыхыумытхэгъа
щӀыхимытхэгъа
щӀыхэдмытхэгъа
щӀыхэвмытхэгъа
щӀыхамытхэгъа
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэстхэн
щӀыхэптхэн
щӀыхитхэн
щӀыхэттхэн
щӀыхэфтхэн
щӀыхатхэн
хэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмытхэн
щӀыхыумытхэн
щӀыхимытхэн
щӀыхэдмытхэн
щӀыхэвмытхэн
щӀыхамытхэн
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэстхэну
щӀыхэптхэну
щӀыхитхэну
щӀыхэттхэну
щӀыхэфтхэну
щӀыхатхэну
хэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмытхэну
щӀыхыумытхэну
щӀыхимытхэну
щӀыхэдмытхэну
щӀыхэвмытхэну
щӀыхамытхэну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэстхэу
хэптхэу
хитхэу
хэттхэу
хэфтхэу
хатхэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмытхэу
хыумытхэу
химытхэу
хэдмытхэу
хэвмытхэу
хамытхэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэстхауэ
хэптхауэ
хитхауэ
хэттхауэ
хэфтхауэ
хатхауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмытхауэ
хыумытхауэ
химытхауэ
хэдмытхауэ
хэвмытхауэ
хамытхауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
хэстхэурэ
хэптхэурэ
хитхэурэ
хэттхэурэ
хэфтхэурэ
хатхэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
хэзмытхэурэ
хыумытхэурэ
химытхэурэ
хэдмытхэурэ
хэвмытхэурэ
хамытхэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
ухызотхэ
хызотхэ
--
фыхызотхэ
хызотхэ(хэ)
уэ
сыхыботхэ
--
хыботхэ
дыхыботхэ
--
хыботхэ(хэ)
абы
сыхетхэ
ухетхэ
хетхэ
дыхетхэ
фыхетхэ
хетхэ(хэ)
дэ
--
ухыдотхэ
хыдотхэ
--
фыхыдотхэ
хыдотхэ(хэ)
фэ
сыхывотхэ
--
хывотхэ
дыхывотхэ
--
хывотхэ(хэ)
абыхэм
сыхатхэ
ухатхэ
хатхэ
дыхатхэ
фыхатхэ
хатхэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
ухэс[тхэрэ]
хэс[тхэрэ]
--
фыхэс[тхэрэ]
хэс[тхэ(хэ)рэ]
уэ
сыхэп[тхэрэ]
--
хэп[тхэрэ]
дыхэп[тхэрэ]
--
хэп[тхэ(хэ)рэ]
абы
сыхи[тхэрэ]
ухи[тхэрэ]
хи[тхэрэ]
дыхи[тхэрэ]
фыхи[тхэрэ]
хи[тхэ(хэ)рэ]
дэ
--
ухэт[тхэрэ]
хэт[тхэрэ]
--
фыхэт[тхэрэ]
хэт[тхэ(хэ)рэ]
фэ
сыхэф[тхэрэ]
--
хэф[тхээрэ]
дыхэф[тхэрэ]
--
хэф[тхэ(хэ)рэ]
абыхэм
сыха[тхэрэ]
уха[тхэрэ]
ха[тхэрэ]
дыха[тхэрэ]
фыха[тхэрэ]
ха[тхэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[тх]э
[тх]эр
--
[тх]эхэр
Эргативнэ:
[тх]э
[тх]эм
--
[тх]эхэм
Послеложнэ:
[тх]экӀэ
[тх]эмкӀэ
[тх]эхэкӀэ
[тх]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[тх]эу
[тх]эрауэ
[тх]эхэу
[тх]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[тх]а
[тх]ар
--
[тх]ахэр
Эргативнэ:
[тх]а
[тх]ам
--
[тх]ахэм
Послеложнэ:
[тх]акӀэ
[тх]амкӀэ
[тх]ахэкӀэ
[тх]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[тх]ауэ
[тх]арауэ
[тх]ахэу
[тх]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[тх]эн
[тх]эныр
--
[тх]энхэр
Эргативнэ:
[тх]эн
[тх]эным
--
[тх]энхэм
Послеложнэ:
[тх]энкӀэ
[тх]энымкӀэ
[тх]энхэкӀэ
[тх]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[тх]эну
[тх]энырауэ
[тх]энхэу
[тх]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъыуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[тх]эну
[тх]энур
--
[тх]энухэр
Эргативнэ:
[тх]эну
[тх]энум
--
[тх]энухэм
Послеложнэ:
[тх]энукӀэ
[тх]энумкӀэ
[тх]энухэкӀэ
[тх]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[тх]энууэ
[тх]энурауэ
[тх]энухэу
[тх]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зыгуэрхэм щыщу къэлъытауэ тхын.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
хэтхэн: write sb in sth, include sb in sth, enroll sb in sth
Ежьэнухэм хэтхэн: include in the list of departures.
УРЫСЫБЗЭ
хэтхэн: вписать, включить, зачислить кого-л. куда-л.
Ежьэнухэм хэтхэн: включить в список уезжающих.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.