Wt/kbd/хэен

Add links
From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > хэен

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [xɐˈje:n]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • хэ- + [й] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "хэен"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: хэен
щымыӀэныгъэ: хэмыен
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: хэзъен хэбъен хиен хэдъен хэвъен хаен
щымыӀэныгъэ: хэзмыен хыумыен химыен хэдмыен хэвмыен хамыен
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: хэе! хэвъе!
щымыӀэныгъэ: хыумые! хэвмые!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сыхрее ухрее хрее дыхрее фыхрее хрее
щымыӀэныгъэ: сыхремые ухремые хремые дыхремые фыхремые хремые
ЗэраХатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хызое(р) хыбое(р) хее(р) хыдое(р) хывое(р) хае(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъеркъым хэбъеркъым хиеркъым хэдъеркъым хэвъеркъым хаеркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: хэзъерт хэбъерт хиерт хэдъерт хэвъерт хаерт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзъертэкъым хэбъертэкъым хиертэкъым хэдъертэкъым хэвъертэкъым хаертэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэзящ хэбящ хиящ хэдящ хэвящ хаящ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзякъым хэбякъым хиякъым хэдякъым хэвякъым хаякъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: хэзят хэбят хият хэдят хэвят хаят
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзятэкъым хэбятэкъым хиятэкъым хэдятэкъым хэвятэкъым хаятэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: хэзъегъащ хэбъегъащ хиегъащ хэдъегъащ хэвъегъащ хаегъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъегъакъым хэбъегъакъым хиегъакъым хэдъегъакъым хэвъегъакъым хаегъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: хэзъегъат хэбъегъат хиегъат хэдъегъат хэвъегъат хаегъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъегъатэкъым хэбъегъатэкъым хиегъатэкъым хэдъегъатэкъым хэвъегъатэкъым хаегъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: хэзъещ хэбъещ хиещ хэдъещ хэвъещ хаещ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: хэзъекъым хэбъекъым хиекъым хэдъекъым хэвъекъым хаекъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: хэзъет хэбъет хиет хэдъет хэвъет хает
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: хэзъетэкъым хэбъетэкъым хиетэкъым хэдъетэкъым хэвъетэкъым хаетэкъым
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъенщ хэбъенщ хиенщ хэдъенщ хэвъенщ хаенщ
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъенкъым хэбъенкъым хиенкъым хэдъенкъым хэвъенкъым хаенкъым
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъенущ хэбъенущ хиенущ хэдъенущ хэвъенущ хаенущ
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъенукъым хэбъенукъым хиенукъым хэдъенукъым хэвъенукъым хаенукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэзъерэ хэбъерэ хиерэ хэдъерэ хэвъерэ хаерэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъеркъэ хэбъеркъэ хиеркъэ хэдъеркъэ хэвъеркъэ хаеркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: хэзъерт хэбъерт хиерт хэдъерт хэвъерт хаерт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзъертэкъэ хэбъертэкъэ хиертэкъэ хэдъертэкъэ хэвъертэкъэ хаертэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэзя хэбя хия хэдя хэвя хая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзякъэ хэбякъэ хиякъэ хэдякъэ хэвякъэ хаякъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: хэзят хэбят хият хэдят хэвят хаят
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзятэкъэ хэбятэкъэ хиятэкъэ хэдятэкъэ хэвятэкъэ хаятэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: хэзъегъа хэбъегъа хиегъа хэдъегъа хэвъегъа хаегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ: хэзъегъакъэ хэбъегъакъэ хиегъакъэ хэдъегъакъэ хэвъегъакъэ хаегъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: хэзъегъат хэбъегъат хиегъат хэдъегъат хэвъегъат хаегъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзъегъатэкъэ хэбъегъатэкъэ хиегъатэкъэ хэдъегъатэкъэ хэвъегъатэкъэ хаегъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: хэзъе хэбъе хие хэдъе хэвъе хае
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: хэзъекъэ хэбъекъэ хиекъэ хэдъекъэ хэвъекъэ хаекъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: хэзъет хэбъет хиет хэдъет хэвъет хает
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: хэзъетэкъэ хэбъетэкъэ хиетэкъэ хэдъетэкъэ хэвъетэкъэ хаетэкъэ
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъен хэбъен хиен хэдъен хэвъен хаен
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъенкъэ хэбъенкъэ хиенкъэ хэдъенкъэ хэвъенкъэ хаенкъэ
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъену хэбъену хиену хэдъену хэвъену хаену
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъенукъэ хэбъенукъэ хиенукъэ хэдъенукъэ хэвъенукъэ хаенукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэзъемэ хэбъемэ хиемэ хэдъемэ хэвъемэ хаемэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыемэ хыумыемэ химыемэ хэдмыемэ хэвмыемэ хамыемэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэзямэ хэбямэ хиямэ хэдямэ хэвямэ хаямэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмыямэ хыумыямэ химыямэ хэдмыямэ хэвмыямэ хамыямэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: хэзъегъамэ хэбъегъамэ хиегъамэ хэдъегъамэ хэвъегъамэ хаегъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмыегъамэ хыумыегъамэ химыегъамэ хэдмыегъамэ хэвмыегъамэ хамыегъамэ
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъенмэ хэбъенмэ хиенмэ хэдъенмэ хэвъенмэ хаенмэ
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыенмэ хыумыенмэ химыенмэ хэдмыенмэ хэвмыенмэ хамыенмэ
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъенумэ хэбъенумэ хиенумэ хэдъенумэ хэвъенумэ хаенумэ
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыенумэ хыумыенумэ химыенумэ хэдмыенумэ хэвмыенумэ хамыенумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэзъетэмэ хэбъетэмэ хиетэмэ хэдъетэмэ хэвъетэмэ хаетэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыетэмэ хыумыетэмэ химыетэмэ хэдмыетэмэ хэвмыетэмэ хамыетэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэзятэмэ хэбятэмэ хиятэмэ хэдятэмэ хэвятэмэ хаятэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмыятэмэ хыумыятэмэ химыятэмэ хэдмыятэмэ хэвмыятэмэ хамыятэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: хэзъегъатэмэ хэбъегъатэмэ хиегъатэмэ хэдъегъатэмэ хэвъегъатэмэ хаегъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмыегъатэмэ хыумыегъатэмэ химыегъатэмэ хэдмыегъатэмэ хэвмыегъатэмэ хамыегъатэмэ
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъентэмэ хэбъентэмэ хиентэмэ хэдъентэмэ хэвъентэмэ хаентэмэ
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыентэмэ хыумыентэмэ химыентэмэ хэдмыентэмэ хэвмыентэмэ хамыентэмэ
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъенутэмэ хэбъенутэмэ хиенутэмэ хэдъенутэмэ хэвъенутэмэ хаенутэмэ
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыенутэмэ хыумыенутэмэ химыенутэмэ хэдмыенутэмэ хэвмыенутэмэ хамыенутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъент хэбъент хиент хэдъент хэвъент хаент
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъентэкъым хэбъентэкъым хиентэкъым хэдъентэкъым хэвъентэкъым хаентэкъым
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъенут хэбъенут хиенут хэдъенут хэвъенут хаенут
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзъенутэкъым хэбъенутэкъым хиенутэкъым хэдъенутэкъым хэвъенутэкъым хаенутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэзъеми хэбъеми хиеми хэдъеми хэвъеми хаеми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыеми хыумыеми химыеми хэдмыеми хэвмыеми хамыеми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэзями хэбями хиями хэдями хэвями хаями
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмыями хыумыями химыями хэдмыями хэвмыями хамыями
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: хэзъегъами хэбъегъами хиегъами хэдъегъами хэвъегъами хаегъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмыегъами хыумыегъами химыегъами хэдмыегъами хэвмыегъами хамыегъами
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъенми хэбъенми хиенми хэдъенми хэвъенми хаенми
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыенми хыумыенми химыенми хэдмыенми хэвмыенми хамыенми
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъенуми хэбъенуми хиенуми хэдъенуми хэвъенуми хаенуми
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыенуми хыумыенуми химыенуми хэдмыенуми хэвмыенуми хамыенуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: хэзъетэми хэбъетэми хиетэми хэдъетэми хэвъетэми хаетэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыетэми хыумыетэми химыетэми хэдмыетэми хэвмыетэми хамыетэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: хэзятэми хэбятэми хиятэми хэдятэми хэвятэми хаятэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмыятэми хыумыятэми химыятэми хэдмыятэми хэвмыятэми хамыятэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: хэзъегъатэми хэбъегъатэми хиегъатэми хэдъегъатэми хэвъегъатэми хаегъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: хэзмыегъатэми хыумыегъатэми химыегъатэми хэдмыегъатэми хэвмыегъатэми хамыегъатэми
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъентэми хэбъентэми хиентэми хэдъентэми хэвъентэми хаентэми
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыентэми хыумыентэми химыентэми хэдмыентэми хэвмыентэми хамыентэми
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: хэзъенутэми хэбъенутэми хиенутэми хэдъенутэми хэвэнутэми хаэнутэми
къэкХээну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: хэзмыенутэми хыумыенутэми химыенутэми хэдмыенутэми хэвмыенутэми хамыенутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: хэзяи хэбяи хияи хэдяи хэвяи хаяи
щымыӀэныгъэ: хэзякъыми хэбякъыми хиякъыми хэдякъыми хэвякъыми хаякъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: хэзящэрэт хэбящэрэт хиящэрэт хэдящэрэт хэвящэрэт хаящэрэт
щымыӀэныгъэ: хэзмыящэрэт хыумыящэрэт химыящэрэт хэдмыящэрэт хэвмыящэрэт хамыящэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: хэзягъэнщ хэбягъэнщ хиягъэнщ хэдягъэнщ хэвягъэнщ хаягъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: хэзягъэнкъым хэбягъэнкъым хиягъэнкъым хэдягъэнкъым хэвягъэнкъым хаягъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: хэзягъэнт хэбягъэнт хиягъэнт хэдягъэнт хэвягъэнт хаягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: хэзягъэнтэкъым хэбягъэнтэкъым хиягъэнтэкъым хэдягъэнтэкъым хэвягъэнтэкъым хаягъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: хэзягъэн хэбягъэн хиягъэн хэдягъэн хэвягъэн хаягъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: хэзягъэнкъэ хэбягъэнкъэ хиягъэнкъэ хэдягъэнкъэ хэвягъэнкъэ хаягъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: хэзягъэнт хэбягъэнт хиягъэнт хэдягъэнт хэвягъэнт хаягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: хэзягъэнтэкъэ хэбягъэнтэкъэ хиягъэнтэкъэ хэдягъэнтэкъэ хэвягъэнтэкъэ хаягъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: хэзягъэнущ хэбягъэнущ хиягъэнущ хэдягъэнущ хэвягъэнущ хаягъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: хэзягъэнукъым хэбягъэнукъым хиягъэнукъым хэдягъэнукъым хэвягъэнукъым хаягъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: хэзягъэнут хэбягъэнут хиягъэнут хэдягъэнут хэвягъэнут хаягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: хэзягъэнутэкъым хэбягъэнутэкъым хиягъэнутэкъым хэдягъэнутэкъым хэвягъэнутэкъым хаягъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: хэзягъэну хэбягъэну хиягъэну хэдягъэну хэвягъэну хаягъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: хэзягъэнукъэ хэбягъэнукъэ хиягъэнукъэ хэдягъэнукъэ хэвягъэнукъэ хаягъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: хэзягъэнут хэбягъэнут хиягъэнут хэдягъэнут хэвягъэнут хаягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: хэзягъэнутэкъэ хэбягъэнутэкъэ хиягъэнутэкъэ хэдягъэнутэкъэ хэвягъэнутэкъэ хаягъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ хэзые
ит зэман - щымыӀэныгъэ хэзымые
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэзыя
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзымыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэзыегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзымыегъа
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэзыен
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэзымыен
къэкХээну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэзыену
къэкХээну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэзымыену
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ хэзъе хэбъе хие хэдъе хэвъе хае
ит зэман - щымыӀэныгъэ хэзмые хыумые химые хэдмые хэвмые хамые
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэзя хэбя хия хэдя хэвя хая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзмыя хыумыя химыя хэдмыя хэвмыя хамыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэзъегъа хэбъегъа хиегъа хэдъегъа хэвъегъа хаегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзмыегъа хыумыегъа химыегъа хэдмыегъа хэвмыегъа хамыегъа
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэзъен хэбъен хиен хэдъен хэвъен хаен
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэзмыен хыумыен химыен хэдмыен хэвмыен хамыен
къэкХээну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэзъену хэбъену хиену хэдъену хэвъену хаену
къэкХээну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэзмыену хыумыену химыену хэдмыену хэвмыену хамыену
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ хэе
ит зэман - щымыӀэныгъэ хэмые
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэя
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэмыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэмыегъа
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэен
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэмыен
къэкХээну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хэену
къэкХээну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ хэмыену
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъухэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэзъе зэрыхэбъе зэрыхие зэрыхэдъе зэрыхэвъе зэрыхае
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмые зэрыхыумые зэрыхимые зэрыхэдмые зэрыхэвмые зэрыхамые
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэзя зэрыхэбя зэрыхия зэрыхэдя зэрыхэвя зэрыхая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмыя зэрыхыумыя зэрыхимыя зэрыхэдмыя зэрыхэвмыя зэрыхамыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэзъегъа зэрыхэбъегъа зэрыхиегъа зэрыхэдъегъа зэрыхэвъегъа зэрыхаегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмыегъа зэрыхыумыегъа зэрыхимыегъа зэрыхэдмыегъа зэрыхэвмыегъа зэрыхамыегъа
къэкХээну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэзъен зэрыхэбъен зэрыхиен зэрыхэдъен зэрыхэвъен зэрыхаен
къэкХээну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмыен зэрыхыумыен зэрыхимыен зэрыхэдмыен зэрыхэвмыен зэрыхамыен
къэкХээну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрыхэзъену зэрыхэбъену зэрыхиену зэрыхэдъену зэрыхэвъену зэрыхаену
къэкХээну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрыхэзмыену зэрыхыумыену зэрыхимыену зэрыхэдмыену зэрыхэвмыену зэрыхамыену
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щыхэзъе щыхэбъе щыхие щыхэдъе щыхэвъе щыхае
ит зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмые щыхыумые щыхимые щыхэдмые щыхэвмые щыхамые
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щыхэзя щыхэбя щыхия щыхэдя щыхэвя щыхая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмыя щыхыумыя щыхимыя щыхэдмыя щыхэвмыя щыхамыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щыхэзъегъа щыхэбъегъа щыхиегъа щыхэдъегъа щыхэвъегъа щыхаегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмыегъа щыхыумыегъа щыхимыегъа щыхэдмыегъа щыхэвмыегъа щыхамыегъа
къэкХээну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыхэзъен щыхэбъен щыхиен щыхэдъен щыхэвъен щыхаен
къэкХээну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмыен щыхыумыен щыхимыен щыхэдмыен щыхэвмыен щыхамыен
къэкХээну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щыхэзъену щыхэбъену щыхиену щыхэдъену щыхэвъену щыхаену
къэкХээну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щыхэзмыену щыхыумыену щыхимыену щыхэдмыену щыхэвмыену щыхамыену
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здыхэзъе здыхэбъе здыхие здыхэдъе здыхэвъе здыхае
ит зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмые здыхыумые здыхимые здыхэдмые здыхэвмые здыхамые
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здыхэзя здыхэбя здыхия здыхэдя здыхэвя здыхая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмыя здыхыумыя здыхимыя здыхэдмыя здыхэвмыя здыхамыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здыхэзъегъа здыхэбъегъа здыхиегъа здыхэдъегъа здыхэвъегъа здыхаегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмыегъа здыхыумыегъа здыхимыегъа здыхэдмыегъа здыхэвмыегъа здыхамыегъа
къэкХээну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здыхэзъен здыхэбъен здыхиен здыхэдъен здыхэвъен здыхаен
къэкХээну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмыен здыхыумыен здыхимыен здыхэдмыен здыхэвмыен здыхамыен
къэкХээну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здыхэзъену здыхэбъену здыхиену здыхэдъену здыхэвъену здыхаену
къэкХээну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здыхэзмыену здыхыумыену здыхимыену здыхэдмыену здыхэвмыену здыхамыену
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэзъе щӀыхэбъе щӀыхие щӀыхэдъе щӀыхэвъе щӀыхае
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмые щӀыхыумые щӀыхимые щӀыхэдмые щӀыхэвмые щӀыхамые
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэзя щӀыхэбя щӀыхия щӀыхэдя щӀыхэвя щӀхая
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмыя щӀыхыумыя щӀыхимыя щӀыхэдмыя щӀыхэвмыя щӀыхамыя
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэзъегъа щӀэхэбъегъа щӀыхиегъа щӀэхэдъегъа щӀэхэвъегъа щӀыхаегъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмыегъа щӀыхыумыегъа щӀыхимыегъа щӀыхэдмыегъа щӀыхэвмыегъа щӀыхамыегъа
къэкХээну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэзъен щӀыхэбъен щӀыхиен щӀыхэдъен щӀыхэвъен щӀыхаен
къэкХээну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмыен щӀыхыумыен щӀыхимыен щӀыхэдмыен щӀыхэвмыен щӀыхамыен
къэкХээну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀыхэзъену щӀыхэбъену щӀыхиену щӀыхэдъену щӀыхэвъену щӀыхаену
къэкХээну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀыхэзмыену щӀыхыумыену щӀыхимыену щӀыхэдмыену щӀыхэвмыену щӀыхамыену
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ хэзъеу хэбъеу хиеу хэдъеу хэвъеу хаеу
ит зэман - щымыӀэныгъэ хэзмыеу хыумыеу химыеу хэдмыеу хэвмыеу хамыеу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хэзяуэ хэбяуэ хияуэ хэдяуэ хэвяуэ хаяуэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ хэзмыяуэ хыумыяуэ химыяуэ хэдмыяуэ хэвмыяуэ хамыяуэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ хэзъеурэ хэбъеурэ хиеурэ хэдъеурэ хэвъеурэ хаеурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ хэзмыеурэ хыумыеурэ химыеурэ хэдмыеурэ хэвмыеурэ хамыеурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- пхызое хызое -- фхызое яхызое
уэ схыбое -- хыбое тхыбое -- яхыбое
абы схее пхее хее тхее фхее яхее
дэ -- пхыдое хыдое -- фхыдое яхыдое
фэ схывое -- хывое тхывое -- яхывое
абыхэм схае(хэ) пхае(хэ) хае(хэ) тхае(хэ) фхае(хэ) яхае(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- пхэзъ[ерэ] хэзъ[ерэ] -- фхэзъ[ерэ] яхэзъ[ерэ]
уэ схэбъ[ерэ] -- хэбъ[ерэ] тхэбъ[ерэ] -- яхэбъ[ерэ]
абы схи[ерэ] пхи[ерэ] хи[ерэ] тхи[ерэ] фхи[ерэ] яхи[ерэ]
дэ -- пхэдъ[ерэ] хэдъ[ерэ] -- фхэдъ[ерэ] яхэдъ[ерэ]
фэ схэвъ[ерэ] -- хэвъ[ерэ] тхэвъ[ерэ] -- яхэвъ[ерэ]
абыхэм сха[е(хэ)рэ] пха[е(хэ)рэ] ха[е(хэ)рэ] тха[е(хэ)рэ] фха[е(хэ)рэ] яха[е(хэ)рэ]
-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: []е []ер -- []ехэр
Эргативнэ: []е []ем -- []ехэм
Послеложнэ: []екӀэ []емкӀэ []ехэкӀэ []ехэмкӀэ
Обстоятельственнэ: []еуэ []ерауэ []ехэу []ехэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: []я []яр -- []яхэр
Эргативнэ: []я []ям -- []яхэм
Послеложнэ: []якӀэ []ямкӀэ []яхэкӀэ []яхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: []яуэ []ярауэ []яхэу []яхэрауэ
-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: []ен []еныр -- []енхэр
Эргативнэ: []ен []еным -- []енхэм
Послеложнэ: []енкӀэ []енымкӀэ []енхэкӀэ []енхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: []ену []енырауэ []енхэу []енхэрауэ
-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: []ену []енур -- []енухэр
Эргативнэ: []ену []енум -- []енухэм
Послеложнэ: []енукӀэ []енумкӀэ []енухэкӀэ []енухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: []енууэ []енурауэ []енухэу []енухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Бъиуэрэ зыгуэр нэгъуэщӀ гуэрым хегъэубыдэн.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Блыным хэен.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • хэен: smear with mud, whitewash
  • Блыным хэен: whitewash a wall, cover a wall with clay
УРЫСЫБЗЭ
  • хэен: вмазать что-л. во что-л.
  • Блыным хэен: побелить стену, помазать стену глиной

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/хэен&oldid=5777191"