АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "хэдэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
хэдэн
щымыӀэныгъэ:
хэмыдэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхэдэн
ухэдэн
хэдэн
дыхэдэн
фыхэдэн
хэдэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэн
ухэмыдэн
хэмыдэн
дыхэмыдэн
фыхэмыдэн
хэмыдэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
хэдэ!
фыхэдэ!
щымыӀэныгъэ:
ухэмыдэ!
фыхэмыдэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхредэ
ухредэ
хредэ
дыхредэ
фыхредэ
хредэ
щымыӀэныгъэ:
сыхремыдэ
ухремыдэ
хремыдэ
дыхремыдэ
фыхремыдэ
хремыдэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыходэ(р)
уходэ(р)
ходэ(р)
дыходэ(р)
фыходэ(р)
ходэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэркъым
ухэдэркъым
хэдэркъым
дыхэдэркъым
фыхэдэркъым
хэдэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэдэрт
ухэдэрт
хэдэрт
дыхэдэрт
фыхэдэрт
хэдэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэртэкъым
ухэдэртэкъым
хэдэртэкъым
дыхэдэртэкъым
фыхэдэртэкъым
хэдэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэдащ
ухэдащ
хэдащ
дыхэдащ
фыхэдащ
хэда(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэдакъым
ухэдакъым
хэдакъым
дыхэдакъым
фыхэдакъым
хэда(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэдат
ухэдат
хэдат
дыхэдат
фыхэдат
хэда(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэдатэкъым
ухэдатэкъым
хэдатэкъым
дыхэдатэкъым
фыхэдатэкъым
хэда(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэгъащ
ухэдэгъащ
хэдэгъащ
дыхэдэгъащ
фыхэдэгъащ
хэдэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэгъакъым
ухэдэгъакъым
хэдэгъакъым
дыхэдэгъакъым
фыхэдэгъакъым
хэдэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэгъат
ухэдэгъат
хэдэгъат
дыхэдэгъат
фыхэдэгъат
хэдэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэгъатэкъым
ухэдэгъатэкъым
хэдэгъатэкъым
дыхэдэгъатэкъым
фыхэдэгъатэкъым
хэдэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхэдэщ
ухэдэщ
хэдэщ
дыхэдэщ
фыхэдэщ
хэдэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэкъым
ухэдэкъым
хэдэкъым
дыхэдэкъым
фыхэдэкъым
хэдэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхэдэт
ухэдэт
хэдэт
дыхэдэт
фыхэдэт
хэдэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэтэкъым
ухэдэтэкъым
хэдэтэкъым
дыхэдэтэкъым
фыхэдэтэкъым
хэдэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнщ
ухэдэнщ
хэдэнщ
дыхэдэнщ
фыхэдэнщ
хэдэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэнкъым
ухэдэнкъым
хэдэнкъым
дыхэдэнкъым
фыхэдэнкъым
хэдэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнущ
ухэдэнущ
хэдэнущ
дыхэдэнущ
фыхэдэнущ
хэдэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэнукъым
ухэдэнукъым
хэдэнукъым
дыхэдэнукъым
фыхэдэнукъым
хэдэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэрэ
ухэдэрэ
хэдэрэ
дыхэдэрэ
фыхэдэрэ
хэдэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэркъэ
ухэдэркъэ
хэдэркъэ
дыхэдэркъэ
фыхэдэркъэ
хэдэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэдэрт
ухэдэрт
хэдэрт
дыхэдэрт
фыхэдэрт
хэдэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэртэкъэ
ухэдэртэкъэ
хэдэртэкъэ
дыхэдэртэкъэ
фыхэдэртэкъэ
хэдэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэда
ухэда
хэда
дыхэда
фыхэда
хэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэдакъэ
ухэдакъэ
хэдакъэ
дыхэдакъэ
фыхэдакъэ
хэда(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэдат
ухэдат
хэдат
дыхэдат
фыхэдат
хэда(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэдатэкъэ
ухэдатэкъэ
хэдатэкъэ
дыхэдатэкъэ
фыхэдатэкъэ
хэда(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэгъа
ухэдэгъа
хэдэгъа
дыхэдэгъа
фыхэдэгъа
хэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэгъакъэ
ухэдэгъакъэ
хэдэгъакъэ
дыхэдэгъакъэ
фыхэдэгъакъэ
хэдэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэгъат
ухэдэгъат
хэдэгъат
дыхэдэгъат
фыхэдэгъат
хэдэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэгъатэкъэ
ухэдэгъатэкъэ
хэдэгъатэкъэ
дыхэдэгъатэкъэ
фыхэдэгъатэкъэ
хэдэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхэдэ
ухэдэ
хэдэ
дыхэдэ
фыхэдэ
хэдэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэкъэ
ухэдэкъэ
хэдэкъэ
дыхэдэкъэ
фыхэдэкъэ
хэдэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхэдэт
ухэдэт
хэдэт
дыхэдэт
фыхэдэт
хэдэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэтэкъэ
ухэдэтэкъэ
хэдэтэкъэ
дыхэдэтэкъэ
фыхэдэтэкъэ
хэдэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэн
ухэдэн
хэдэн
дыхэдэн
фыхэдэн
хэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэнкъэ
ухэдэнкъэ
хэдэнкъэ
дыхэдэнкъэ
фыхэдэнкъэ
хэдэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэну
ухэдэну
хэдэну
дыхэдэну
фыхэдэну
хэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэнукъэ
ухэдэнукъэ
хэдэнукъэ
дыхэдэнукъэ
фыхэдэнукъэ
хэдэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэмэ
ухэдэмэ
хэдэмэ
дыхэдэмэ
фыхэдэмэ
хэдэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэмэ
ухэмыдэмэ
хэмыдэмэ
дыхэмыдэмэ
фыхэмыдэмэ
хэмыдэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэдамэ
ухэдамэ
хэдамэ
дыхэдамэ
фыхэдамэ
хэда(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдамэ
ухэмыдамэ
хэмыдамэ
дыхэмыдамэ
фыхэмыдамэ
мыда(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэдэгъамэ
ухэдэгъамэ
хэдэгъамэ
дыхэдэгъамэ
фыхэдэгъамэ
хэдэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэгъамэ
ухэмыдэгъамэ
хэмыдэгъамэ
дыхэмыдэгъамэ
фыхэмыдэгъамэ
хэмыдэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнмэ
ухэдэнмэ
хэдэнмэ
дыхэдэнмэ
фыхэдэнмэ
хэдэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэнмэ
ухэмыдэнмэ
хэмыдэнмэ
дыхэмыдэнмэ
фыхэмыдэнмэ
хэмыдэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнумэ
ухэдэнумэ
хэдэнумэ
дыхэдэнумэ
фыхэдэнумэ
хэдэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэнумэ
ухэмыдэнумэ
хэмыдэнумэ
дыхэмыдэнумэ
фыхэмыдэнумэ
хэмыдэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэтэмэ
ухэдэтэмэ
хэдэтэмэ
дыхэдэтэмэ
фыхэдэтэмэ
хэдэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэтэмэ
ухэмыдэтэмэ
хэмыдэтэмэ
дыхэмыдэтэмэ
фыхэмыдэтэмэ
хэмыдэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэдатэмэ
ухэдатэмэ
хэдатэмэ
дыхэдатэмэ
фыхэдатэмэ
хэда(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдатэмэ
ухэмыдатэмэ
хэмыдатэмэ
дыхэмыдатэмэ
фыхэмыдатэмэ
хэмыда(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэдэгъатэмэ
ухэдэгъатэмэ
хэдэгъатэмэ
дыхэдэгъатэмэ
фыхэдэгъатэмэ
хэдэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэгъатэмэ
ухэмыдэгъатэмэ
хэмыдэгъатэмэ
дыхэмыдэгъатэмэ
фыхэмыдэгъатэмэ
хэмыдэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнтэмэ
ухэдэнтэмэ
хэдэнтэмэ
дыхэдэнтэмэ
фыхэдэнтэмэ
хэдэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэнтэмэ
ухэмыдэнтэмэ
хэмыдэнтэмэ
дыхэмыдэнтэмэ
фыхэмыдэнтэмэ
хэмыдэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнутэмэ
ухэдэнутэмэ
хэдэнутэмэ
дыхэдэнутэмэ
фыхэдэнутэмэ
хэдэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэнутэмэ
ухэмыдэнутэмэ
хэмыдэнутэмэ
дыхэмыдэнутэмэ
фыхэмыдэнутэмэ
хэмыдэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнт
ухэдэнт
хэдэнт
дыхэдэнт
фыхэдэнт
хэдэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэнтэкъым
ухэдэнтэкъым
хэдэнтэкъым
дыхэдэнтэкъым
фыхэдэнтэкъым
хэдэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнут
ухэдэнут
хэдэнут
дыхэдэнут
фыхэдэнут
хэдэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэдэнутэкъым
ухэдэнутэкъым
хэдэнутэкъым
дыхэдэнутэкъым
фыхэдэнутэкъым
хэдэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэми
ухэдэми
хэдэми
дыхэдэми
фыхэдэми
хэдэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэми
ухэмыдэми
хэмыдэми
дыхэмыдэми
фыхэмыдэми
хэмыдэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэдами
ухэдами
хэдами
дыхэдами
фыхэдами
хэда(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдами
ухэмыдами
хэмыдами
дыхэмыдами
фыхэмыдами
хэмыда(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэдэгъами
ухэдэгъами
хэдэгъами
дыхэдэгъами
фыхэдэгъами
хэдэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэгъами
ухэмыдэгъами
хэмыдэгъами
дыхэмыдэгъами
фыхэмыдэгъами
хэмыдэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнми
ухэдэнми
хэдэнми
дыхэдэнми
фыхэдэнми
хэдэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэнми
ухэмыдэнми
хэмыдэнми
дыхэмыдэнми
фыхэмыдэнми
хэмыдэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнуми
ухэдэнуми
хэдэнуми
дыхэдэнуми
фыхэдэнуми
хэдэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэнуми
ухэмыдэнуми
хэмыдэнуми
дыхэмыдэнуми
фыхэмыдэнуми
хэмыдэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэтэми
ухэдэтэми
хэдэтэми
дыхэдэтэми
фыхэдэтэми
хэдэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэтэми
ухэмыдэтэми
хэмыдэтэми
дыхэмыдэтэми
фыхэмыдэтэми
хэмыдэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэдатэми
ухэдатэми
хэдатэми
дыхэдатэми
фыхэдатэми
хэда(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдатэми
ухэмыдатэми
хэмыдатэми
дыхэмыдатэми
фыхэмыдатэми
хэмыда(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэдэгъатэми
ухэдэгъатэми
хэдэгъатэми
дыхэдэгъатэми
фыхэдэгъатэми
хэдэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэгъатэми
ухэмыдэгъатэми
хэмыдэгъатэми
дыхэмыдэгъатэми
фыхэмыдэгъатэми
хэмыдэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнтэми
ухэдэнтэми
хэдэнтэми
дыхэдэнтэми
фыхэдэнтэми
хэдэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэнтэми
ухэмыдэнтэми
хэмыдэнтэми
дыхэмыдэнтэми
фыхэмыдэнтэми
хэмыдэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэдэнутэми
ухэдэнутэми
хэдэнутэми
дыхэдэнутэми
фыхэдэнутэми
хэдэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдэнутэми
ухэмыдэнутэми
хэмыдэнутэми
дыхэмыдэнутэми
фыхэмыдэнутэми
хэмыдэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхэдаи
ухэдаи
хэдаи
дыхэдаи
фыхэдаи
хэдаи
щымыӀэныгъэ:
сыхэдакъыми
ухэдакъыми
хэдакъыми
дыхэдакъыми
фыхэдакъыми
хэдакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхэдащэрэт
ухэдащэрэт
хэдащэрэт
дыхэдащэрэт
фыхэдащэрэт
хэдащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыхэмыдащэрэт
ухэмыдащэрэт
хэмыдащэрэт
дыхэмыдащэрэт
фыхэмыдащэрэт
хэмыдащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнщ
ухэдагъэнщ
хэдагъэнщ
дыхэдагъэнщ
фыхэдагъэнщ
хэдагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнкъым
ухэдагъэнкъым
хэдагъэнкъым
дыхэдагъэнкъым
фыхэдагъэнкъым
хэдагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнт
ухэдагъэнт
хэдагъэнт
дыхэдагъэнт
фыхэдагъэнт
хэдагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнтэкъым
ухэдагъэнтэкъым
хэдагъэнтэкъым
дыхэдагъэнтэкъым
фыхэдагъэнтэкъым
хэдагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэдагъэн
ухэдагъэн
хэдагъэн
дыхэдагъэн
фыхэдагъэн
хэдагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнкъэ
ухэдагъэнкъэ
хэдагъэнкъэ
дыхэдагъэнкъэ
фыхэдагъэнкъэ
хэдагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнт
ухэдагъэнт
хэдагъэнт
дыхэдагъэнт
фыхэдагъэнт
хэдагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнтэкъэ
ухэдагъэнтэкъэ
хэдагъэнтэкъэ
дыхэдагъэнтэкъэ
фыхэдагъэнтэкъэ
хэдагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнущ
ухэдагъэнущ
хэдагъэнущ
дыхэдагъэнущ
фыхэдагъэнущ
хэдагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнукъым
ухэдагъэнукъым
хэдагъэнукъым
дыхэдагъэнукъым
фыхэдагъэнукъым
хэдагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнут
ухэдагъэнут
хэдагъэнут
дыхэдагъэнут
фыхэдагъэнут
хэдагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнутэкъым
ухэдагъэнутэкъым
хэдагъэнутэкъым
дыхэдагъэнутэкъым
фыхэдагъэнутэкъым
хэдагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэдагъэну
ухэдагъэну
хэдагъэну
дыхэдагъэну
фыхэдагъэну
хэдагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнукъэ
ухэдагъэнукъэ
хэдагъэнукъэ
дыхэдагъэнукъэ
фыхэдагъэнукъэ
хэдагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнут
ухэдагъэнут
хэдагъэнут
дыхэдагъэнут
фыхэдагъэнут
хэдагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэдагъэнутэкъэ
ухэдагъэнутэкъэ
хэдагъэнутэкъэ
дыхэдагъэнутэкъэ
фыхэдагъэнутэкъэ
хэдагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхэдэ
ухэдэ
хэдэ
дыхэдэ
фыхэдэ
хэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыдэ
ухэмыдэ
хэмыдэ
дыхэмыдэ
фыхэмыдэ
хэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхэда
ухэда
хэда
дыхэда
фыхэда
хэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыда
ухэмыда
хэмыда
дыхэмыда
фыхэмыда
хэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхэдэгъа
ухэдэгъа
хэдэгъа
дыхэдэгъа
фыхэдэгъа
хэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыдэгъа
ухэмыдэгъа
хэмыдэгъа
дыхэмыдэгъа
фыхэмыдэгъа
хэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхэдэн
ухэдэн
хэдэн
дыхэдэн
фыхэдэн
хэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыдэн
ухэмыдэн
хэмыдэн
дыхэмыдэн
фыхэмыдэн
хэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхэдэну
ухэдэну
хэдэну
дыхэдэну
фыхэдэну
хэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыдэну
ухэмыдэну
хэмыдэну
дыхэмыдэну
фыхэмыдэну
хэмыдэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэдэ
узэрыхэдэ
зэрыхэдэ
дызэрыхэдэ
фызэрыхэдэ
зэрыхэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыдэ
узэрыхэмыдэ
зэрыхэмыдэ
дызэрыхэмыдэ
фызэрыхэмыдэ
зэрыхэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэда
узэрыхэда
зэрыхэда
дызэрыхэда
фызэрыхэда
зэрыхэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыда
узэрыхэмыда
зэрыхэмыда
дызэрыхэмыда
фызэрыхэмыда
зэрыхэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэдэгъа
узэрыхэдэгъа
зэрыхэдэгъа
дызэрыхэдэгъа
фызэрыхэдэгъа
зэрыхэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыдэгъа
узэрыхэмыдэгъа
зэрыхэмыдэгъа
дызэрыхэмыдэгъа
фызэрыхэмыдэгъа
зэрыхэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэдэн
узэрыхэдэн
зэрыхэдэн
дызэрыхэдэн
фызэрыхэдэн
зэрыхэдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыдэн
узэрыхэмыдэн
зэрыхэмыдэн
дызэрыхэмыдэн
фызэрыхэмыдэн
зэрыхэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэдэну
узэрыхэдэну
зэрыхэдэну
дызэрыхэдэну
фызэрыхэдэну
зэрыхэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыдэну
узэрыхэмыдэну
зэрыхэмыдэну
дызэрыхэмыдэну
фызэрыхэмыдэну
зэрыхэмыдэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэдэ
ущыхэдэ
щыхэдэ
дыщыхэдэ
фыщыхэдэ
щыхэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыдэ
ущыхэмыдэ
щыхэмыдэ
дыщыхэмыдэ
фыщыхэмыдэ
щыхэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэда
ущыхэда
щыхэда
дыщыхэда
фыщыхэда
щыхэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыда
ущыхэмыда
щыхэмыда
дыщыхэмыда
фыщыхэмыда
щыхэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэдэгъа
ущыхэдэгъа
щыхэдэгъа
дыщыхэдэгъа
фыщыхэдэгъа
щыхэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыдэгъа
ущыхэмыдэгъа
щыхэмыдэгъа
дыщыхэмыдэгъа
фыщыхэмыдэгъа
щыхэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэдэн
ущыхэдэн
щыхэдэн
дыщыхэдэн
фыщыхэдэн
щыхэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыдэн
ущыхэмыдэн
щыхэмыдэн
дыщыхэмыдэн
фыщыхэмыдэн
щыхэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэдэну
ущыхэдэну
щыхэдэну
дыщыхэдэну
фыщыхэдэну
щыхэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыдэну
ущыхэмыдэну
щыхэмыдэну
дыщыхэмыдэну
фыщыхэмыдэну
щыхэмыдэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэдэ
уздыхэдэ
здыхэдэ
дыздыхэдэ
фыздыхэдэ
здыхэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыдэ
уздыхэмыдэ
здыхэмыдэ
дыздыхэмыдэ
фыздыхэмыдэ
здыхэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэда
уздыхэда
здыхэда
дыздыхэда
фыздыхэда
здыхэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыда
уздыхэмыда
здыхэмыда
дыздыхэмыда
фыздыхэмыда
здыхэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэдэгъа
уздыхэдэгъа
здыхэдэгъа
дыздыхэдэгъа
фыздыхэдэгъа
здыхэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыдэгъа
уздыхэмыдэгъа
здыхэмыдэгъа
дыздыхэмыдэгъа
фыздыхэмыдэгъа
здыхэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэдэн
уздыхэдэн
здыхэдэн
дыздыхэдэн
фыздыхэдэн
здыхэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыдэн
уздыхэмыдэн
здыхэмыдэн
дыздыхэмыдэн
фыздыхэмыдэн
здыхэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэдэну
уздыхэдэну
здыхэдэну
дыздыхэдэну
фыздыхэдэну
здыхэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыдэну
уздыхэмыдэну
здыхэмыдэну
дыздыхэмыдэну
фыздыхэмыдэну
здыхэмыдэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэдэ
ущӀыхэдэ
щӀыхэдэ
дыщӀыхэдэ
фыщӀыхэдэ
щӀыхэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыдэ
ущӀыхэмыдэ
щӀыхэмыдэ
дыщӀыхэмыдэ
фыщӀыхэмыдэ
щӀыхэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэда
ущӀыхэда
щӀыхэда
дыщӀыхэда
фыщӀыхэда
щӀыхэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыда
ущӀыхэмыда
щӀыхэмыда
дыщӀыхэмыда
фыщӀыхэмыда
щӀыхэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэдэгъа
ущӀыхэдэгъа
щӀыхэдэгъа
дыщӀыхэдэгъа
фыщӀыхэдэгъа
щӀыхэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыдэгъа
ущӀыхэмыдэгъа
щӀыхэмыдэгъа
дыщӀыхэмыдэгъа
фыщӀыхэмыдэгъа
щӀыхэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэдэн
ущӀыхэдэн
щӀыхэдэн
дыщӀыхэдэн
фыщӀыхэдэн
щӀыхэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыдэн
ущӀыхэмыдэн
щӀыхэмыдэн
дыщӀыхэмыдэн
фыщӀыхэмыдэн
щӀыхэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэдэну
ущӀыхэдэну
щӀыхэдэну
дыщӀыхэдэну
фыщӀыхэдэну
щӀыхэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыдэну
ущӀыхэмыдэну
щӀыхэмыдэну
дыщӀыхэмыдэну
фыщӀыхэмыдэну
щӀыхэмыдэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхэдэу
ухэдэу
хэдэу
дыхэдэу
фыхэдэу
хэдэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыдэу
ухэмыдэу
хэмыдэу
дыхэмыдэу
фыхэмыдэу
хэмыдэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхэдауэ
ухэдауэ
хэдауэ
дыхэдауэ
фыхэдауэ
хэдауэ / хэда(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыдауэ
ухэмыдауэ
хэмыдауэ
дыхэмыдауэ
фыхэмыдауэ
хэмыдауэ(хэ) / хэмыда(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыхэдэурэ
ухэдэурэ
хэдэурэ
дыхэдэурэ
фыхэдэурэ
хэдэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыхэмыдэурэ
ухэмыдэурэ
хэмыдэурэ
дыхэмыдэурэ
фыхэмыдэурэ
хэмыдэ(хэ)урэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыпходэ
сыходэ
--
сыфходэ
саходэ
уэ
усходэ
--
уходэ
утходэ
--
уаходэ
ар
сходэ
пходэ
ходэ
тходэ
фходэ
яходэ
дэ
--
дыпходэ
дыходэ
--
дыфходэ
даходэ
фэ
фысходэ
--
фыходэ
фытходэ
--
фаходэ
ахэр
сходэ(хэ)
пходэ(хэ)
ходэ(хэ)
тходэ(хэ)
фходэ(хэ)
яходэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[д]э
[д]эр
--
[д]эхэр
Эргативнэ:
[д]э
[д]эм
--
[д]эхэм
Послеложнэ:
[д]экӀэ
[д]эмкӀэ
[д]эхэкӀэ
[д]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[д]эуэ
[д]эрауэ
[д]эхэу
[д]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[д]а
[д]ар
--
[д]ахэр
Эргативнэ:
[д]а
[д]ам
--
[д]ахэм
Послеложнэ:
[д]акӀэ
[д]амкӀэ
[д]ахэкӀэ
[д]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[д]ауэ
[д]арауэ
[д]ахэу
[д]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[д]эн
[д]эныр
--
[д]энхэр
Эргативнэ:
[д]эн
[д]эным
--
[д]энхэм
Послеложнэ:
[д]энкӀэ
[д]энымкӀэ
[д]энхэкӀэ
[д]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[д]эну
[д]энырауэ
[д]энхэу
[д]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[д]эну
[д]энур
--
[д]энухэр
Эргативнэ:
[д]эну
[д]энум
--
[д]энухэм
Послеложнэ:
[д]энукӀэ
[д]энумкӀэ
[д]энухэкӀэ
[д]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[д]энууэ
[д]энурауэ
[д]энухэу
[д]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
НэхъыфӀ-нэхъыкӀэкӀэ узэхуеплъу зыгуэрхэм яхэплъыхьын.
ЩАПХЪЭХЭР
- Бэтокъуэ, гъэлъэхъу тӀущӀэ ухуей, щӀыщӀэ ухуей - хэдэ, - жиӀащ Аслъэнджэрий. Шортэн Аскэрбий
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
хэдэн: pick, choose or select sth from sth
УРЫСЫБЗЭ
хэдэн: выбирать что-л. из чего-л.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "хэдэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
хэдэн
щымыӀэныгъэ:
хэмыдэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэздэн
хэбдэн
хидэн
хэддэн
хэвдэн
хадэн
щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэн
хыумыдэн
химыдэн
хэдмыдэн
хэвмыдэн
хамыдэн
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
хэдэ!
хэвдэ!
щымыӀэныгъэ:
хыумыдэ!
хэвмыдэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
сыхредэ
ухредэ
хредэ
дыхредэ
фыхредэ
хредэ
щымыӀэныгъэ:
сыхремыдэ
ухремыдэ
хремыдэ
дыхремыдэ
фыхремыдэ
хремыдэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хызодэ(р)
хыбодэ(р)
хедэ(р)
хыдодэ(р)
хыводэ(р)
хадэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэркъым
хэбдэркъым
хидэркъым
хэддэркъым
хэвдэркъым
хадэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
хэздэрт
хэбдэрт
хидэрт
хэддэрт
хэвдэрт
хадэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэздэртэкъым
хэбдэртэкъым
хидэртэкъым
хэддэртэкъым
хэвдэртэкъым
хадэртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэздащ
хэбдащ
хидащ
хэддащ
хэвдащ
хадащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэздакъым
хэбдакъым
хидакъым
хэддакъым
хэвдакъым
хадакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
хэздат
хэбдат
хидат
хэддат
хэвдат
хадат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэздатэкъым
хэбдатэкъым
хидатэкъым
хэддатэкъым
хэвдатэкъым
хадатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэгъащ
хэбдэгъащ
хидэгъащ
хэддэгъащ
хэвдэгъащ
хадэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэгъакъым
хэбдэгъакъым
хидэгъакъым
хэддэгъакъым
хэвдэгъакъым
хадэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэгъат
хэбдэгъат
хидэгъат
хэддэгъат
хэвдэгъат
хадэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэгъатэкъым
хэбдэгъатэкъым
хидэгъатэкъым
хэддэгъатэкъым
хэвдэгъатэкъым
хадэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
хэздэщ
хэбдэщ
хидэщ
хэддэщ
хэвдэщ
хадэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
хэздэкъым
хэбдэкъым
хидэкъым
хэддэкъым
хэвдэкъым
хадэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
хэздэт
хэбдэт
хидэт
хэддэт
хэвдэт
хадэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
хэздэтэкъым
хэбдэтэкъым
хидэтэкъым
хэддэтэкъым
хэвдэтэкъым
хадэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнщ
хэбдэнщ
хидэнщ
хэддэнщ
хэвдэнщ
хадэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэнкъым
хэбдэнкъым
хидэнкъым
хэддэнкъым
хэвдэнкъым
хадэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнущ
хэбдэнущ
хидэнущ
хэддэнущ
хэвдэнущ
хадэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэнукъым
хэбдэнукъым
хидэнукъым
хэддэнукъым
хэвдэнукъым
хадэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэрэ
хэбдэрэ
хидэрэ
хэддэрэ
хэвдэрэ
хадэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэркъэ
хэбдэркъэ
хидэркъэ
хэддэркъэ
хэвдэркъэ
хадэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
хэздэрт
хэбдэрт
хидэрт
хэддэрт
хэвдэрт
хадэрт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэздэртэкъэ
хэбдэртэкъэ
хидэртэкъэ
хэддэртэкъэ
хэвдэртэкъэ
хадэртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэзда
хэбда
хида
хэдда
хэвда
хада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэздакъэ
хэбдакъэ
хидакъэ
хэддакъэ
хэвдакъэ
хадакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
хэздат
хэбдат
хидат
хэддат
хэвдат
хадат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэздатэкъэ
хэбдатэкъэ
хидатэкъэ
хэддатэкъэ
хэвдатэкъэ
хадатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэгъа
хэбдэгъа
хидэгъа
хэддэгъа
хэвдэгъа
хадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:
хэздэгъакъэ
хэбдэгъакъэ
хидэгъакъэ
хэддэгъакъэ
хэвдэгъакъэ
хадэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэгъат
хэбдэгъат
хидэгъат
хэддэгъат
хэвдэгъат
хадэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэздэгъатэкъэ
хэбдэгъатэкъэ
хидэгъатэкъэ
хэддэгъатэкъэ
хэвдэгъатэкъэ
хадэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
хэздэ
хэбдэ
хидэ
хэддэ
хэвдэ
хадэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
хэздэкъэ
хэбдэкъэ
хидэкъэ
хэддэкъэ
хэвдэкъэ
хадэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
хэздэт
хэбдэт
хидэт
хэддэт
хэвдэт
хадэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
хэздэтэкъэ
хэбдэтэкъэ
хидэтэкъэ
хэддэтэкъэ
хэвдэтэкъэ
хадэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэн
хэбдэн
хидэн
хэддэн
хэвдэн
хадэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэнкъэ
хэбдэнкъэ
хидэнкъэ
хэддэнкъэ
хэвдэнкъэ
хадэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэну
хэбдэну
хидэну
хэддэну
хэвдэну
хадэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэнукъэ
хэбдэнукъэ
хидэнукъэ
хэддэнукъэ
хэвдэнукъэ
хадэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэмэ
хэбдэмэ
хидэмэ
хэддэмэ
хэвдэмэ
хадэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэмэ
хыумыдэмэ
химыдэмэ
хэдмыдэмэ
хэвмыдэмэ
хамыдэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэздамэ
хэбдамэ
хидамэ
хэддамэ
хэвдамэ
хадамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдамэ
хыумыдамэ
химыдамэ
хэдмыдамэ
хэвмыдамэ
хамыдамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэздэгъамэ
хэбдэгъамэ
хидэгъамэ
хэддэгъамэ
хэвдэгъамэ
хадэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэгъамэ
хыумыдэгъамэ
химыдэгъамэ
хэдмыдэгъамэ
хэвмыдэгъамэ
хамыдэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнмэ
хэбдэнмэ
хидэнмэ
хэддэнмэ
хэвдэнмэ
хадэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэнмэ
хыумыдэнмэ
химыдэнмэ
хэдмыдэнмэ
хэвмыдэнмэ
хамыдэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнумэ
хэбдэнумэ
хидэнумэ
хэддэнумэ
хэвдэнумэ
хадэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэнумэ
хыумыдэнумэ
химыдэнумэ
хэдмыдэнумэ
хэвмыдэнумэ
хамыдэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэтэмэ
хэбдэтэмэ
хидэтэмэ
хэддэтэмэ
хэвдэтэмэ
хадэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэтэмэ
хыумыдэтэмэ
химыдэтэмэ
хэдмыдэтэмэ
хэвмыдэтэмэ
хамыдэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэздатэмэ
хэбдатэмэ
хидатэмэ
хэддатэмэ
хэвдатэмэ
хадатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдатэмэ
хыумыдатэмэ
химыдатэмэ
хэдмыдатэмэ
хэвмыдатэмэ
хамыдатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэздэгъатэмэ
хэбдэгъатэмэ
хидэгъатэмэ
хэддэгъатэмэ
хэвдэгъатэмэ
хадэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэгъатэмэ
хыумыдэгъатэмэ
химыдэгъатэмэ
хэдмыдэгъатэмэ
хэвмыдэгъатэмэ
хамыдэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнтэмэ
хэбдэнтэмэ
хидэнтэмэ
хэддэнтэмэ
хэвдэнтэмэ
хадэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэнтэмэ
хыумыдэнтэмэ
химыдэнтэмэ
хэдмыдэнтэмэ
хэвмыдэнтэмэ
хамыдэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнутэмэ
хэбдэнутэмэ
хидэнутэмэ
хэддэнутэмэ
хэвдэнутэмэ
хадэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэнутэмэ
хыумыдэнутэмэ
химыдэнутэмэ
хэдмыдэнутэмэ
хэвмыдэнутэмэ
хамыдэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнт
хэбдэнт
хидэнт
хэддэнт
хэвдэнт
хадэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэнтэкъым
хэбдэнтэкъым
хидэнтэкъым
хэддэнтэкъым
хэвдэнтэкъым
хадэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнут
хэбдэнут
хидэнут
хэддэнут
хэвдэнут
хадэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэздэнутэкъым
хэбдэнутэкъым
хидэнутэкъым
хэддэнутэкъым
хэвдэнутэкъым
хадэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэми
хэбдэми
хидэми
хэддэми
хэвдэми
хадэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэми
хыумыдэми
химыдэми
хэдмыдэми
хэвмыдэми
хамыдэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэздами
хэбдами
хидами
хэддами
хэвдами
хадами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдами
хыумыдами
химыдами
хэдмыдами
хэвмыдами
хамыдами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэздэгъами
хэбдэгъами
хидэгъами
хэддэгъами
хэвдэгъами
хадэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэгъами
хыумыдэгъами
химыдэгъами
хэдмыдэгъами
хэвмыдэгъами
хамыдэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнми
хэбдэнми
хидэнми
хэддэнми
хэвдэнми
хадэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэнми
хыумыдэнми
химыдэнми
хэдмыдэнми
хэвмыдэнми
хамыдэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнуми
хэбдэнуми
хидэнуми
хэддэнуми
хэвдэнуми
хадэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэнуми
хыумыдэнуми
химыдэнуми
хэдмыдэнуми
хэвмыдэнуми
хамыдэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэтэми
хэбдэтэми
хидэтэми
хэддэтэми
хэвдэтэми
хадэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэтэми
хыумыдэтэми
химыдэтэми
хэдмыдэтэми
хэвмыдэтэми
хамыдэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
хэздатэми
хэбдатэми
хидатэми
хэддатэми
хэвдатэми
хадатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдатэми
хыумыдатэми
химыдатэми
хэдмыдатэми
хэвмыдатэми
хамыдатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
хэздэгъатэми
хэбдэгъатэми
хидэгъатэми
хэддэгъатэми
хэвдэгъатэми
хадэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэгъатэми
хыумыдэгъатэми
химыдэгъатэми
хэдмыдэгъатэми
хэвмыдэгъатэми
хамыдэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнтэми
хэбдэнтэми
хидэнтэми
хэддэнтэми
хэвдэнтэми
хадэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэнтэми
хыумыдэнтэми
химыдэнтэми
хэдмыдэнтэми
хэвмыдэнтэми
хамыдэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
хэздэнутэми
хэбдэнутэми
хидэнутэми
хэддэнутэми
хэвдэнутэми
хадэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
хэзмыдэнутэми
хыумыдэнутэми
химыдэнутэми
хэдмыдэнутэми
хэвмыдэнутэми
хамыдэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэздаи
хэбдаи
хидаи
хэддаи
хэвдаи
хадаи
щымыӀэныгъэ:
хэздакъыми
хэбдакъыми
хидакъыми
хэддакъыми
хэвдакъыми
хадакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
хэздащэрэт
хэбдащэрэт
хидащэрэт
хэддащэрэт
хэвдащэрэт
хадащэрэт
щымыӀэныгъэ:
хэзмыдащэрэт
хыумыдащэрэт
химыдащэрэт
хэдмыдащэрэт
хэвмыдащэрэт
хамыдащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэздагъэнщ
хэбдагъэнщ
хидагъэнщ
хэддагъэнщ
хэвдагъэнщ
хадагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэздагъэнкъым
хэбдагъэнкъым
хидагъэнкъым
хэддагъэнкъым
хэвдагъэнкъым
хадагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэздагъэнт
хэбдагъэнт
хидагъэнт
хэддагъэнт
хэвдагъэнт
хадагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэздагъэнтэкъым
хэбдагъэнтэкъым
хидагъэнтэкъым
хэддагъэнтэкъым
хэвдагъэнтэкъым
хадагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэздагъэн
хэбдагъэн
хидагъэн
хэддагъэн
хэвдагъэн
хадагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэздагъэнкъэ
хэбдагъэнкъэ
хидагъэнкъэ
хэддагъэнкъэ
хэвдагъэнкъэ
хадагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэздагъэнт
хэбдагъэнт
хидагъэнт
хэддагъэнт
хэвдагъэнт
хадагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэздагъэнтэкъэ
хэбдагъэнтэкъэ
хидагъэнтэкъэ
хэддагъэнтэкъэ
хэвдагъэнтэкъэ
хадагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэздагъэнущ
хэбдагъэнущ
хидагъэнущ
хэддагъэнущ
хэвдагъэнущ
хадагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэздагъэнукъым
хэбдагъэнукъым
хидагъэнукъым
хэддагъэнукъым
хэвдагъэнукъым
хадагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
хэздагъэнут
хэбдагъэнут
хидагъэнут
хэддагъэнут
хэвдагъэнут
хадагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
хэздагъэнутэкъым
хэбдагъэнутэкъым
хидагъэнутэкъым
хэддагъэнутэкъым
хэвдагъэнутэкъым
хадагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэздагъэну
хэбдагъэну
хидагъэну
хэддагъэну
хэвдагъэну
хадагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэздагъэнукъэ
хэбдагъэнукъэ
хидагъэнукъэ
хэддагъэнукъэ
хэвдагъэнукъэ
хадагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
хэздагъэнут
хэбдагъэнут
хидагъэнут
хэддагъэнут
хэвдагъэнут
хадагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
хэздагъэнутэкъэ
хэбдагъэнутэкъэ
хидагъэнутэкъэ
хэддагъэнутэкъэ
хэвдагъэнутэкъэ
хадагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэзыдэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэзыда
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэзыдэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэзыдэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыдэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэзыдэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзымыдэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэздэ
хэбдэ
хидэ
хэддэ
хэвдэ
хадэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыдэ
хыумыдэ
химыдэ
хэдмыдэ
хэвмыдэ
хамыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэзда
хэбда
хида
хэдда
хэвда
хада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыда
хыумыда
химыда
хэдмыда
хэвмыда
хамыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэздэгъа
хэбдэгъа
хидэгъа
хэддэгъа
хэвдэгъа
хадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыдэгъа
хыумыдэгъа
химыдэгъа
хэдмыдэгъа
хэвмыдэгъа
хамыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэздэн
хэбдэн
хидэн
хэддэн
хэвдэн
хадэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыдэн
хыумыдэн
химыдэн
хэдмыдэн
хэвмыдэн
хамыдэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэздэну
хэбдэну
хидэну
хэддэну
хэвдэну
хадэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыдэну
хыумыдэну
химыдэну
хэдмыдэну
хэвмыдэну
хамыдэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэдэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэда
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэдэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэдэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыдэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
хэдэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
хэмыдэну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэздэ
зэрыхэбдэ
зэрыхидэ
зэрыхэддэ
зэрыхэвдэ
зэрыхадэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыдэ
зэрыхыумыдэ
зэрыхимыдэ
зэрыхэдмыдэ
зэрыхэвмыдэ
зэрыхамыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэзда
зэрыхэбда
зэрыхида
зэрыхэдда
зэрыхэвда
зэрыхада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыда
зэрыхыумыда
зэрыхимыда
зэрыхэдмыда
зэрыхэвмыда
зэрыхамыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэздэгъа
зэрыхэбдэгъа
зэрыхидэгъа
зэрыхэддэгъа
зэрыхэвдэгъа
зэрыхадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыдэгъа
зэрыхыумыдэгъа
зэрыхимыдэгъа
зэрыхэдмыдэгъа
зэрыхэвмыдэгъа
зэрыхамыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэздэн
зэрыхэбдэн
зэрыхидэн
зэрыхэддэн
зэрыхэвдэн
зэрыхадэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыдэн
зэрыхыумыдэн
зэрыхимыдэн
зэрыхэдмыдэн
зэрыхэвмыдэн
зэрыхамыдэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрыхэздэну
зэрыхэбдэну
зэрыхидэну
зэрыхэддэну
зэрыхэвдэну
зэрыхадэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрыхэзмыдэну
зэрыхыумыдэну
зэрыхимыдэну
зэрыхэдмыдэну
зэрыхэвмыдэну
зэрыхамыдэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щыхэздэ
щыхэбдэ
щыхидэ
щыхэддэ
щыхэвдэ
щыхадэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыдэ
щыхыумыдэ
щыхимыдэ
щыхэдмыдэ
щыхэвмыдэ
щыхамыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыхэзда
щыхэбда
щыхида
щыхэдда
щыхэвда
щыхада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыда
щыхыумыда
щыхимыда
щыхэдмыда
щыхэвмыда
щыхамыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щыхэздэгъа
щыхэбдэгъа
щыхидэгъа
щыхэддэгъа
щыхэвдэгъа
щыхадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыдэгъа
щыхыумыдэгъа
щыхимыдэгъа
щыхэдмыдэгъа
щыхэвмыдэгъа
щыхамыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыхэздэн
щыхэбдэн
щыхидэн
щыхэддэн
щыхэвдэн
щыхадэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыдэн
щыхыумыдэн
щыхимыдэн
щыхэдмыдэн
щыхэвмыдэн
щыхамыдэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щыхэздэну
щыхэбдэну
щыхидэну
щыхэддэну
щыхэвдэну
щыхадэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щыхэзмыдэну
щыхыумыдэну
щыхимыдэну
щыхэдмыдэну
щыхэвмыдэну
щыхамыдэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
здыхэздэ
здыхэбдэ
здыхидэ
здыхэддэ
здыхэвдэ
здыхадэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыдэ
здыхыумыдэ
здыхимыдэ
здыхэдмыдэ
здыхэвмыдэ
здыхамыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыхэзда
здыхэбда
здыхида
здыхэдда
здыхэвда
здыхада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыда
здыхыумыда
здыхимыда
здыхэдмыда
здыхэвмыда
здыхамыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здыхэздэгъа
здыхэбдэгъа
здыхидэгъа
здыхэддэгъа
здыхэвдэгъа
здыхадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыдэгъа
здыхыумыдэгъа
здыхимыдэгъа
здыхэдмыдэгъа
здыхэвмыдэгъа
здыхамыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыхэздэн
здыхэбдэн
здыхидэн
здыхэддэн
здыхэвдэн
здыхадэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыдэн
здыхыумыдэн
здыхимыдэн
здыхэдмыдэн
здыхэвмыдэн
здыхамыдэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здыхэздэну
здыхэбдэну
здыхидэну
здыхэддэну
здыхэвдэну
здыхадэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здыхэзмыдэну
здыхыумыдэну
здыхимыдэну
здыхэдмыдэну
здыхэвмыдэну
здыхамыдэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэздэ
щӀыхэбдэ
щӀыхидэ
щӀыхэддэ
щӀыхэвдэ
щӀыхадэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыдэ
щӀыхыумыдэ
щӀыхимыдэ
щӀыхэдмыдэ
щӀыхэвмыдэ
щӀыхамыдэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэзда
щӀыхэбда
щӀыхида
щӀыхэдда
щӀыхэвда
щӀыхада
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыда
щӀыхыумыда
щӀыхимыда
щӀыхэдмыда
щӀыхэвмыда
щӀыхамыда
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэздэгъа
щӀыхэбдэгъа
щӀыхидэгъа
щӀыхэддэгъа
щӀыххэвдэгъа
щӀыхадэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыдэгъа
щӀыхыумыдэгъа
щӀыхимыдэгъа
щӀыхэдмыдэгъа
щӀыхэвмыдэгъа
щӀыхамыдэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэздэн
щӀыхэбдэн
щӀыхидэн
щӀыхэддэн
щӀыхэвдэн
щӀыхадэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыдэн
щӀыхыумыдэн
щӀыхимыдэн
щӀыхэдмыдэн
щӀыхэвмыдэн
щӀыхамыдэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀыхэздэну
щӀыхэбдэну
щӀыхидэну
щӀыхэддэну
щӀыхэвдэну
щӀыхадэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀыхэзмыдэну
щӀыхыумыдэну
щӀыхимыдэну
щӀыхэдмыдэну
щӀыхэвмыдэну
щӀыхамыдэну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
хэздэу
хэбдэу
хидэу
хэддэу
хэвдэу
хадэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыдэу
хыумыдэу
химыдэу
хэдмыдэу
хэвмыдэу
хамыдэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
хэздауэ
хэбдауэ
хидауэ
хэддауэ
хэвдауэ
хадауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
хэзмыдауэ
хыумыдауэ
химыдауэ
хэдмыдауэ
хэвмыдауэ
хамыдауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
хэздэурэ
хэбдэурэ
хидэурэ
хэддэурэ
хэвдэурэ
хадэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
хэзмыдэурэ
хыумыдэурэ
химыдэурэ
хэдмыдэурэ
хэвмыдэурэ
хамыдэурэ
ит зэман щыӀэныгъэ фащэ: подлежащэ + прямой дополненэ +
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
подлежащэ СЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
прямой дополненэ
сэ
уэ
ухызодэ
уахызодэ
ар
пхызодэ
хызодэ
фхызодэ
яхызодэ
дэ
фэ
фыхызодэ
фахызодэ
ахэр
пхызодэ(хэ)
хызодэ(хэ)
фхызодэ(хэ
яхызодэ(хэ)
подлежащэ УЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
прямой дополненэ
сэ
сыхыбодэ
сахыбодэ
уэ
ар
схыбодэ
хыбодэ
тхыбодэ
яхыбодэ
дэ
дыхыбодэ
дахыбодэ
фэ
ахэр
схыбодэ(хэ)
хыбодэ(хэ)
тхыбодэ(хэ)
яхыбодэ(хэ)
подлежащэ АБЫ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
прямой дополненэ
сэ
сыпхедэ
сыхедэ
сыфхедэ
сахедэ
уэ
усхедэ
ухедэ
утхедэ
уахедэ
ар
схедэ
пхедэ
хедэ
тхедэ
фхедэ
яхедэ
дэ
дыпхедэ
дыхедэ
дыфхедэ
дахедэ
фэ
фысхедэ
фыхедэ
фытхедэ
фахедэ
ахэр
схедэ(хэ)
пхедэ(хэ)
хедэ(хэ)
тхедэ(хэ)
фхедэ(хэ)
яхедэ(хэ)
подлежащэ ДЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
прямой дополненэ
сэ
уэ
ухыдодэ
уахыдодэ
ар
пхыдодэ
хыдодэ
фхыдодэ
яхыдодэ
дэ
фэ
фыхыдодэ
фахыдодэ
ахэр
пхыдодэ(хэ)
хыдодэ(хэ)
фхыдодэ(хэ)
яхыдодэ(хэ)
подлежащэ ФЭ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
прямой дополненэ
сэ
сыхыводэ
сахыводэ
уэ
ар
схыводэ
хыводэ
тхыводэ
яхыводэ
дэ
дыхыводэ
дахыводэ
фэ
ахэр
схыводэ(хэ)
хыводэ(хэ)
тхыводэ(хэ)
яхыводэ(хэ)
подлежащэ АБЫХЭМ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
прямой дополненэ
сэ
сыпхадэ
сыхадэ
сыфхадэ
сахадэ
уэ
усхадэ
ухадэ
утхадэ
уахадэ
ар
схадэ
пхадэ
хадэ
тхадэ
фхадэ
яхадэ
дэ
дыпхадэ
дыхадэ
дыфхадэ
дахадэ
фэ
фысхадэ
фыхадэ
фытхадэ
фахадэ
ахэр
схадэ(хэ)
пхадэ(хэ)
хадэ(хэ)
тхадэ(хэ)
фхадэ(хэ)
яхадэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[д]э
[д]эр
--
[д]эхэр
Эргативнэ:
[д]э
[д]эм
--
[д]эхэм
Послеложнэ:
[д]экӀэ
[д]эмкӀэ
[д]эхэкӀэ
[д]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[д]эу
[д]эрауэ
[д]эхэу
[д]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[д]а
[д]ар
--
[д]ахэр
Эргативнэ:
[д]а
[д]ам
--
[д]ахэм
Послеложнэ:
[д]акӀэ
[д]амкӀэ
[д]ахэкӀэ
[д]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[д]ауэ
[д]арауэ
[д]ахэу
[д]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[д]эн
[д]эныр
--
[д]энхэр
Эргативнэ:
[д]эн
[д]эным
--
[д]энхэм
Послеложнэ:
[д]энкӀэ
[д]энымкӀэ
[д]энхэкӀэ
[д]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[д]эну
[д]энырауэ
[д]энхэу
[д]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[д]эну
[д]энур
--
[д]энухэр
Эргативнэ:
[д]эну
[д]энум
--
[д]энухэм
Послеложнэ:
[д]энукӀэ
[д]энумкӀэ
[д]энухэкӀэ
[д]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[д]энууэ
[д]энурауэ
[д]энухэу
[д]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Бдыуэрэ зыгуэрым хегъэубыдэн.
ДыпӀэр здэмыкӀуапхъэкӀэ кӀуэуэ, мыдыпхъэ дэбгъакӀуэу дын.
ЩАПХЪЭХЭР
Си данэ бэлътокум дыщэ лыду уи цӀэр хызодэ. Къэбэрдей поэзием и антологие
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
хэдэн: 1. sew sth into sth, amidst or among sth 2. sew sth wrongly
Бостей къуащӀэр хэдэн: sew the hem of a dress wrongly.
УРЫСЫБЗЭ
хэдэн: 1. вшить что-л. во что-л. 2. сшить что-л. неправильно
Бостей къуащӀэр хэдэн: неправильно сшить подол платья.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.