Wt/kbd/хэгъэн

Add links
From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > хэгъэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [xɐˈʁɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • хэ- + [гъ] + -э + н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "хэгъэн"-м и спряженэ


Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: хэгъэн
щымыӀэныгъэ: хэмыгъэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэгъэн ухэгъэн хэгъэн дыхэгъэн фыхэгъэн хэгъэн(хэ)
щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэн ухэмыгъэн хэмыгъэн дыхэмыгъэн фыхэмыгъэн хэмыгъэн(хэ)
унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: хэгъэ! фыхэгъэ!
щымыӀэныгъэ: ухэмыгъэ! фыхэмыгъэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхрегъэ ухрегъэ хрегъэ дыхрегъэ фыхрегъэ хрегъэ
щымыӀэныгъэ: сыхремыгъэ ухремыгъэ хремыгъэ дыхремыгъэ фыхремыгъэ хремыгъэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхогъэ(р) ухогъэ(р) хогъэ(р) дыхогъэ(р) фыхогъэ(р) хогъэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэркъым ухэгъэркъым хэгъэркъым дыхэгъэркъым фыхэгъэркъым хэгъэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъэрт ухэгъэрт хэгъэрт дыхэгъэрт фыхэгъэрт хэгъэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэртэкъым ухэгъэртэкъым хэгъэртэкъым дыхэгъэртэкъым фыхэгъэртэкъым хэгъэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъащ ухэгъащ хэгъащ дыхэгъащ фыхэгъащ хэгъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэгъакъым ухэгъакъым хэгъакъым дыхэгъакъым фыхэгъакъым хэгъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъат ухэгъат хэгъат дыхэгъат фыхэгъат хэгъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэгъатэкъым ухэгъатэкъым хэгъатэкъым дыхэгъатэкъым фыхэгъатэкъым хэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэгъащ ухэгъэгъащ хэгъэгъащ дыхэгъэгъащ фыхэгъэгъащ хэгъэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэгъакъым ухэгъэгъакъым хэгъэгъакъым дыхэгъэгъакъым фыхэгъэгъакъым хэгъэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэгъат ухэгъэгъат хэгъэгъат дыхэгъэгъат фыхэгъэгъат хэгъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэгъатэкъым ухэгъэгъатэкъым хэгъэгъатэкъым дыхэгъэгъатэкъым фыхэгъэгъатэкъым хэгъэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыхэгъэщ ухэгъэщ хэгъэщ дыхэгъэщ фыхэгъэщ хэгъэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэкъым ухэгъэкъым хэгъэкъым дыхэгъэкъым фыхэгъэкъым хэгъэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыхэгъэт ухэгъэт хэгъэт дыхэгъэт фыхэгъэт хэгъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэтэкъым ухэгъэтэкъым хэгъэтэкъым дыхэгъэтэкъым фыхэгъэтэкъым хэгъэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнщ ухэгъэнщ хэгъэнщ дыхэгъэнщ фыхэгъэнщ хэгъэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэнкъым ухэгъэнкъым хэгъэнкъым дыхэгъэнкъым фыхэгъэнкъым хэгъэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнущ ухэгъэнущ хэгъэнущ дыхэгъэнущ фыхэгъэнущ хэгъэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэнукъым ухэгъэнукъым хэгъэнукъым дыхэгъэнукъым фыхэгъэнукъым хэгъэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэрэ ухэгъэрэ хэгъэрэ дыхэгъэрэ фыхэгъэрэ хэгъэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэркъэ ухэгъэркъэ хэгъэркъэ дыхэгъэркъэ фыхэгъэркъэ хэгъэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъэрт ухэгъэрт хэгъэрт дыхэгъэрт фыхэгъэрт хэгъэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэртэкъэ ухэгъэртэкъэ хэгъэртэкъэ дыхэгъэртэкъэ фыхэгъэртэкъэ хэгъэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъа ухэгъа хэгъа дыхэгъа фыхэгъа хэгъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэгъакъэ ухэгъакъэ хэгъакъэ дыхэгъакъэ фыхэгъакъэ хэгъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъат ухэгъат хэгъат дыхэгъат фыхэгъат хэгъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэгъатэкъэ ухэгъатэкъэ хэгъатэкъэ дыхэгъатэкъэ фыхэгъатэкъэ хэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэгъа ухэгъэгъа хэгъэгъа дыхэгъэгъа фыхэгъэгъа хэгъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэгъакъэ ухэгъэгъакъэ хэгъэгъакъэ дыхэгъэгъакъэ фыхэгъэгъакъэ хэгъэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэгъат ухэгъэгъат хэгъэгъат дыхэгъэгъат фыхэгъэгъат хэгъэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэгъатэкъэ ухэгъэгъатэкъэ хэгъэгъатэкъэ дыхэгъэгъатэкъэ фыхэгъэгъатэкъэ хэгъэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сыхэгъэ ухэгъэ хэгъэ дыхэгъэ фыхэгъэ хэгъэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэкъэ ухэгъэкъэ хэгъэкъэ дыхэгъэкъэ фыхэгъэкъэ хэгъэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сыхэгъэт ухэгъэт хэгъэт дыхэгъэт фыхэгъэт хэгъэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэтэкъэ ухэгъэтэкъэ хэгъэтэкъэ дыхэгъэтэкъэ фыхэгъэтэкъэ хэгъэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэн ухэгъэн хэгъэн дыхэгъэн фыхэгъэн хэгъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэнкъэ ухэгъэнкъэ хэгъэнкъэ дыхэгъэнкъэ фыхэгъэнкъэ хэгъэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэну ухэгъэну хэгъэну дыхэгъэну фыхэгъэну хэгъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэнукъэ ухэгъэнукъэ хэгъэнукъэ дыхэгъэнукъэ фыхэгъэнукъэ хэгъэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэмэ ухэгъэмэ хэгъэмэ дыхэгъэмэ фыхэгъэмэ хэгъэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэмэ ухэмыгъэмэ хэмыгъэмэ дыхэмыгъэмэ фыхэмыгъэмэ хэмыгъэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъамэ ухэгъамэ хэгъамэ дыхэгъамэ фыхэгъамэ хэгъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъамэ ухэмыгъамэ хэмыгъамэ дыхэмыгъамэ фыхэмыгъамэ мыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэгъэгъамэ ухэгъэгъамэ хэгъэгъамэ дыхэгъэгъамэ фыхэгъэгъамэ хэгъэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэгъамэ ухэмыгъэгъамэ хэмыгъэгъамэ дыхэмыгъэгъамэ фыхэмыгъэгъамэ хэмыгъэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнмэ ухэгъэнмэ хэгъэнмэ дыхэгъэнмэ фыхэгъэнмэ хэгъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэнмэ ухэмыгъэнмэ хэмыгъэнмэ дыхэмыгъэнмэ фыхэмыгъэнмэ хэмыгъэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнумэ ухэгъэнумэ хэгъэнумэ дыхэгъэнумэ фыхэгъэнумэ хэгъэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэнумэ ухэмыгъэнумэ хэмыгъэнумэ дыхэмыгъэнумэ фыхэмыгъэнумэ хэмыгъэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэтэмэ ухэгъэтэмэ хэгъэтэмэ дыхэгъэтэмэ фыхэгъэтэмэ хэгъэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэтэмэ ухэмыгъэтэмэ хэмыгъэтэмэ дыхэмыгъэтэмэ фыхэмыгъэтэмэ хэмыгъэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъатэмэ ухэгъатэмэ хэгъатэмэ дыхэгъатэмэ фыхэгъатэмэ хэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъатэмэ ухэмыгъатэмэ хэмыгъатэмэ дыхэмыгъатэмэ фыхэмыгъатэмэ хэмыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэгъэгъатэмэ ухэгъэгъатэмэ хэгъэгъатэмэ дыхэгъэгъатэмэ фыхэгъэгъатэмэ хэгъэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэгъатэмэ ухэмыгъэгъатэмэ хэмыгъэгъатэмэ дыхэмыгъэгъатэмэ фыхэмыгъэгъатэмэ хэмыгъэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнтэмэ ухэгъэнтэмэ хэгъэнтэмэ дыхэгъэнтэмэ фыхэгъэнтэмэ хэгъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэнтэмэ ухэмыгъэнтэмэ хэмыгъэнтэмэ дыхэмыгъэнтэмэ фыхэмыгъэнтэмэ хэмыгъэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнутэмэ ухэгъэнутэмэ хэгъэнутэмэ дыхэгъэнутэмэ фыхэгъэнутэмэ хэгъэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэнутэмэ ухэмыгъэнутэмэ хэмыгъэнутэмэ дыхэмыгъэнутэмэ фыхэмыгъэнутэмэ хэмыгъэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнт ухэгъэнт хэгъэнт дыхэгъэнт фыхэгъэнт хэгъэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэнтэкъым ухэгъэнтэкъым хэгъэнтэкъым дыхэгъэнтэкъым фыхэгъэнтэкъым хэгъэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнут ухэгъэнут хэгъэнут дыхэгъэнут фыхэгъэнут хэгъэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэгъэнутэкъым ухэгъэнутэкъым хэгъэнутэкъым дыхэгъэнутэкъым фыхэгъэнутэкъым хэгъэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэми ухэгъэми хэгъэми дыхэгъэми фыхэгъэми хэгъэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэми ухэмыгъэми хэмыгъэми дыхэмыгъэми фыхэмыгъэми хэмыгъэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъами ухэгъами хэгъами дыхэгъами фыхэгъами хэгъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъами ухэмыгъами хэмыгъами дыхэмыгъами фыхэмыгъами хэмыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэгъэгъами ухэгъэгъами хэгъэгъами дыхэгъэгъами фыхэгъэгъами хэгъэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэгъами ухэмыгъэгъами хэмыгъэгъами дыхэмыгъэгъами фыхэмыгъэгъами хэмыгъэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнми ухэгъэнми хэгъэнми дыхэгъэнми фыхэгъэнми хэгъэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэнми ухэмыгъэнми хэмыгъэнми дыхэмыгъэнми фыхэмыгъэнми хэмыгъэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнуми ухэгъэнуми хэгъэнуми дыхэгъэнуми фыхэгъэнуми хэгъэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэнуми ухэмыгъэнуми хэмыгъэнуми дыхэмыгъэнуми фыхэмыгъэнуми хэмыгъэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэтэми ухэгъэтэми хэгъэтэми дыхэгъэтэми фыхэгъэтэми хэгъэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэтэми ухэмыгъэтэми хэмыгъэтэми дыхэмыгъэтэми фыхэмыгъэтэми хэмыгъэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сыхэгъатэми ухэгъатэми хэгъатэми дыхэгъатэми фыхэгъатэми хэгъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъатэми ухэмыгъатэми хэмыгъатэми дыхэмыгъатэми фыхэмыгъатэми хэмыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сыхэгъэгъатэми ухэгъэгъатэми хэгъэгъатэми дыхэгъэгъатэми фыхэгъэгъатэми хэгъэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэгъатэми ухэмыгъэгъатэми хэмыгъэгъатэми дыхэмыгъэгъатэми фыхэмыгъэгъатэми хэмыгъэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнтэми ухэгъэнтэми хэгъэнтэми дыхэгъэнтэми фыхэгъэнтэми хэгъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэнтэми ухэмыгъэнтэми хэмыгъэнтэми дыхэмыгъэнтэми фыхэмыгъэнтэми хэмыгъэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сыхэгъэнутэми ухэгъэнутэми хэгъэнутэми дыхэгъэнутэми фыхэгъэнутэми хэгъэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъэнутэми ухэмыгъэнутэми хэмыгъэнутэми дыхэмыгъэнутэми фыхэмыгъэнутэми хэмыгъэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэгъаи ухэгъаи хэгъаи дыхэгъаи фыхэгъаи хэгъаи
щымыӀэныгъэ: сыхэгъакъыми ухэгъакъыми хэгъакъыми дыхэгъакъыми фыхэгъакъыми хэгъакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
щыӀэныгъэ: сыхэгъащэрэт ухэгъащэрэт хэгъащэрэт дыхэгъащэрэт фыхэгъащэрэт хэгъащэрэт
щымыӀэныгъэ: сыхэмыгъащэрэт ухэмыгъащэрэт хэмыгъащэрэт дыхэмыгъащэрэт фыхэмыгъащэрэт хэмыгъащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ ар дэ фэ ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнщ ухэгъагъэнщ хэгъагъэнщ дыхэгъагъэнщ фыхэгъагъэнщ хэгъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнкъым ухэгъагъэнкъым хэгъагъэнкъым дыхэгъагъэнкъым фыхэгъагъэнкъым хэгъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнт ухэгъагъэнт хэгъагъэнт дыхэгъагъэнт фыхэгъагъэнт хэгъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнтэкъым ухэгъагъэнтэкъым хэгъагъэнтэкъым дыхэгъагъэнтэкъым фыхэгъагъэнтэкъым хэгъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэгъагъэн ухэгъагъэн хэгъагъэн дыхэгъагъэн фыхэгъагъэн хэгъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнкъэ ухэгъагъэнкъэ хэгъагъэнкъэ дыхэгъагъэнкъэ фыхэгъагъэнкъэ хэгъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнт ухэгъагъэнт хэгъагъэнт дыхэгъагъэнт фыхэгъагъэнт хэгъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнтэкъэ ухэгъагъэнтэкъэ хэгъагъэнтэкъэ дыхэгъагъэнтэкъэ фыхэгъагъэнтэкъэ хэгъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнущ ухэгъагъэнущ хэгъагъэнущ дыхэгъагъэнущ фыхэгъагъэнущ хэгъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнукъым ухэгъагъэнукъым хэгъагъэнукъым дыхэгъагъэнукъым фыхэгъагъэнукъым хэгъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнут ухэгъагъэнут хэгъагъэнут дыхэгъагъэнут фыхэгъагъэнут хэгъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнутэкъым ухэгъагъэнутэкъым хэгъагъэнутэкъым дыхэгъагъэнутэкъым фыхэгъагъэнутэкъым хэгъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэгъагъэну ухэгъагъэну хэгъагъэну дыхэгъагъэну фыхэгъагъэну хэгъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнукъэ ухэгъагъэнукъэ хэгъагъэнукъэ дыхэгъагъэнукъэ фыхэгъагъэнукъэ хэгъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнут ухэгъагъэнут хэгъагъэнут дыхэгъагъэнут фыхэгъагъэнут хэгъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сыхэгъагъэнутэкъэ ухэгъагъэнутэкъэ хэгъагъэнутэкъэ дыхэгъагъэнутэкъэ фыхэгъагъэнутэкъэ хэгъагъэнутэкъэ
Причастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыхэгъэ ухэгъэ хэгъэ дыхэгъэ фыхэгъэ хэгъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмыгъэ ухэмыгъэ хэмыгъэ дыхэмыгъэ фыхэмыгъэ хэмыгъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэгъа ухэгъа хэгъа дыхэгъа фыхэгъа хэгъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмыгъа ухэмыгъа хэмыгъа дыхэмыгъа фыхэмыгъа хэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэгъэгъа ухэгъэгъа хэгъэгъа дыхэгъэгъа фыхэгъэгъа хэгъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмыгъэгъа ухэмыгъэгъа хэмыгъэгъа дыхэмыгъэгъа фыхэмыгъэгъа хэмыгъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыхэгъэн ухэгъэн хэгъэн дыхэгъэн фыхэгъэн хэгъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмыгъэн ухэмыгъэн хэмыгъэн дыхэмыгъэн фыхэмыгъэн хэмыгъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сыхэгъэну ухэгъэну хэгъэну дыхэгъэну фыхэгъэну хэгъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмыгъэну ухэмыгъэну хэмыгъэну дыхэмыгъэну фыхэмыгъэну хэмыгъэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэгъэ узэрыхэгъэ зэрыхэгъэ дызэрыхэгъэ фызэрыхэгъэ зэрыхэгъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмыгъэ узэрыхэмыгъэ зэрыхэмыгъэ дызэрыхэмыгъэ фызэрыхэмыгъэ зэрыхэмыгъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэгъа узэрыхэгъа зэрыхэгъа дызэрыхэгъа фызэрыхэгъа зэрыхэгъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмыгъа узэрыхэмыгъа зэрыхэмыгъа дызэрыхэмыгъа фызэрыхэмыгъа зэрыхэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэгъэгъа узэрыхэгъэгъа зэрыхэгъэгъа дызэрыхэгъэгъа фызэрыхэгъэгъа зэрыхэгъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмыгъэгъа узэрыхэмыгъэгъа зэрыхэмыгъэгъа дызэрыхэмыгъэгъа фызэрыхэмыгъэгъа зэрыхэмыгъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэгъэн узэрыхэгъэн зэрыхэгъэн дызэрыхэгъэн фызэрыхэгъэн зэрыхэгъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмыгъэн узэрыхэмыгъэн зэрыхэмыгъэн дызэрыхэмыгъэн фызэрыхэмыгъэн зэрыхэмыгъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сызэрыхэгъэну узэрыхэгъэну зэрыхэгъэну дызэрыхэгъэну фызэрыхэгъэну зэрыхэгъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сызэрыхэмыгъэну узэрыхэмыгъэну зэрыхэмыгъэну дызэрыхэмыгъэну фызэрыхэмыгъэну зэрыхэмыгъэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэгъэ ущыхэгъэ щыхэгъэ дыщыхэгъэ фыщыхэгъэ щыхэгъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмыгъэ ущыхэмыгъэ щыхэмыгъэ дыщыхэмыгъэ фыщыхэмыгъэ щыхэмыгъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэгъа ущыхэгъа щыхэгъа дыщыхэгъа фыщыхэгъа щыхэгъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмыгъа ущыхэмыгъа щыхэмыгъа дыщыхэмыгъа фыщыхэмыгъа щыхэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэгъэгъа ущыхэгъэгъа щыхэгъэгъа дыщыхэгъэгъа фыщыхэгъэгъа щыхэгъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмыгъэгъа ущыхэмыгъэгъа щыхэмыгъэгъа дыщыхэмыгъэгъа фыщыхэмыгъэгъа щыхэмыгъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэгъэн ущыхэгъэн щыхэгъэн дыщыхэгъэн фыщыхэгъэн щыхэгъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмыгъэн ущыхэмыгъэн щыхэмыгъэн дыщыхэмыгъэн фыщыхэмыгъэн щыхэмыгъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщыхэгъэну ущыхэгъэну щыхэгъэну дыщыхэгъэну фыщыхэгъэну щыхэгъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщыхэмыгъэну ущыхэмыгъэну щыхэмыгъэну дыщыхэмыгъэну фыщыхэмыгъэну щыхэмыгъэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэгъэ уздыхэгъэ здыхэгъэ дыздыхэгъэ фыздыхэгъэ здыхэгъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмыгъэ уздыхэмыгъэ здыхэмыгъэ дыздыхэмыгъэ фыздыхэмыгъэ здыхэмыгъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэгъа уздыхэгъа здыхэгъа дыздыхэгъа фыздыхэгъа здыхэгъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмыгъа уздыхэмыгъа здыхэмыгъа дыздыхэмыгъа фыздыхэмыгъа здыхэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэгъэгъа уздыхэгъэгъа здыхэгъэгъа дыздыхэгъэгъа фыздыхэгъэгъа здыхэгъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмыгъэгъа уздыхэмыгъэгъа здыхэмыгъэгъа дыздыхэмыгъэгъа фыздыхэмыгъэгъа здыхэмыгъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэгъэн уздыхэгъэн здыхэгъэн дыздыхэгъэн фыздыхэгъэн здыхэгъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмыгъэн уздыхэмыгъэн здыхэмыгъэн дыздыхэмыгъэн фыздыхэмыгъэн здыхэмыгъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыздыхэгъэну уздыхэгъэну здыхэгъэну дыздыхэгъэну фыздыхэгъэну здыхэгъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыздыхэмыгъэну уздыхэмыгъэну здыхэмыгъэну дыздыхэмыгъэну фыздыхэмыгъэну здыхэмыгъэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэгъэ ущӀыхэгъэ щӀыхэгъэ дыщӀыхэгъэ фыщӀыхэгъэ щӀыхэгъэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмыгъэ ущӀыхэмыгъэ щӀыхэмыгъэ дыщӀыхэмыгъэ фыщӀыхэмыгъэ щӀыхэмыгъэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэгъа ущӀыхэгъа щӀыхэгъа дыщӀыхэгъа фыщӀыхэгъа щӀыхэгъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмыгъа ущӀыхэмыгъа щӀыхэмыгъа дыщӀыхэмыгъа фыщӀыхэмыгъа щӀыхэмыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэгъэгъа ущӀыхэгъэгъа щӀыхэгъэгъа дыщӀыхэгъэгъа фыщӀыхэгъэгъа щӀыхэгъэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмыгъэгъа ущӀыхэмыгъэгъа щӀыхэмыгъэгъа дыщӀыхэмыгъэгъа фыщӀыхэмыгъэгъа щӀыхэмыгъэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэгъэн ущӀыхэгъэн щӀыхэгъэн дыщӀыхэгъэн фыщӀыхэгъэн щӀыхэгъэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмыгъэн ущӀыхэмыгъэн щӀыхэмыгъэн дыщӀыхэмыгъэн фыщӀыхэмыгъэн щӀыхэмыгъэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ сыщӀыхэгъэну ущӀыхэгъэну щӀыхэгъэну дыщӀыхэгъэну фыщӀыхэгъэну щӀыхэгъэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ сыщӀыхэмыгъэну ущӀыхэмыгъэну щӀыхэмыгъэну дыщӀыхэмыгъэну фыщӀыхэмыгъэну щӀыхэмыгъэну(хэ)
Деепричастиехэр сэ уэ ар дэ фэ ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ сыхэгъэу ухэгъэу хэгъэу дыхэгъэу фыхэгъэу хэгъэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмыгъэу ухэмыгъэу хэмыгъэу дыхэмыгъэу фыхэмыгъэу хэмыгъэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сыхэгъауэ ухэгъауэ хэгъауэ дыхэгъауэ фыхэгъауэ хэгъауэ / хэгъа(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сыхэмыгъауэ ухэмыгъауэ хэмыгъауэ дыхэмыгъауэ фыхэмыгъауэ хэмыгъауэ(хэ) / хэмыгъа(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сыхэгъэурэ ухэгъэурэ хэгъэурэ дыхэгъэурэ фыхэгъэурэ хэгъэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сыхэмыгъэурэ ухэмыгъэурэ хэмыгъэурэ дыхэмыгъэурэ фыхэмыгъэурэ хэмыгъэ(хэ)урэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ

сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Подлежащэ
сэ -- сыпхогъэ сыхогъэ -- сыфхогъэ сахогъэ
уэ усхогъэ -- ухогъэ утхогъэ -- уахогъэ
ар схогъэ пхогъэ хогъэ тхогъэ фхогъэ яхогъэ
дэ -- дыпхогъэ дыхогъэ -- дыфхогъэ дахогъэ
фэ фысхогъэ -- фыхогъэ фытхогъэ -- фахогъэ
ахэр схогъэ(хэ) пхогъэ(хэ) хогъэ(хэ) тхогъэ(хэ) фхогъэ(хэ) яхогъэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [гъ]э [гъ]эр -- [гъ]эхэр
Эргативнэ: [гъ]э [гъ]эм -- [гъ]эхэм
Послеложнэ: [гъ]экӀэ [гъ]эмкӀэ [гъ]эхэкӀэ [гъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [гъ]эуэ [гъ]эрауэ [гъ]эхэу [гъ]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [гъ]а [гъ]ар -- [гъ]ахэр
Эргативнэ: [гъ]а [гъ]ам -- [гъ]ахэм
Послеложнэ: [гъ]акӀэ [гъ]амкӀэ [гъ]ахэкӀэ [гъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [гъ]ауэ [гъ]арауэ [гъ]ахэу [гъ]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [гъ]эн [гъ]эныр -- [гъ]энхэр
Эргативнэ: [гъ]эн [гъ]эным -- [гъ]энхэм
Послеложнэ: [гъ]энкӀэ [гъ]энымкӀэ [гъ]энхэкӀэ [гъ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [гъ]эну [гъ]энырауэ [гъ]энхэу [гъ]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [гъ]эну [гъ]энур -- [гъ]энухэр
Эргативнэ: [гъ]эну [гъ]энум -- [гъ]энухэм
Послеложнэ: [гъ]энукӀэ [гъ]энумкӀэ [гъ]энухэкӀэ [гъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [гъ]энууэ [гъ]энурауэ [гъ]энухэу [гъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Зыгуэрым хэту е хэлъу гъын, къэгъын.

ЩАПХЪЭХЭР

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Гупым хэгъэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • хэгъэн: begin crying while amidst or among sb
  • Гупым хэгъэн: start crying while among a group.
УРЫСЫБЗЭ
  • хэгъэн: заплакать, находясь где-л., среди кого-л.
  • Гупым хэгъэн: заплакать, находясь среди группы.

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/хэгъэн&oldid=5769104"