АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "хэгувэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
хэгувэн
щымыӀэныгъэ:
хэмыгувэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхэгувэн
ухэгувэн
хэгувэн
дыхэгувэн
фыхэгувэн
хэгувэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэн
ухэмыгувэн
хэмыгувэн
дыхэмыгувэн
фыхэмыгувэн
хэмыгувэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
хэгувэ!
фыхэгувэ!
щымыӀэныгъэ:
ухэмыгувэ!
фыхэмыгувэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхрегувэ
ухрегувэ
хрегувэ
дыхрегувэ
фыхрегувэ
хрегувэ
щымыӀэныгъэ:
сыхремыгувэ
ухремыгувэ
хремыгувэ
дыхремыгувэ
фыхремыгувэ
хремыгувэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхогувэ(р)
ухогувэ(р)
хогувэ(р)
дыхогувэ(р)
фыхогувэ(р)
хогувэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэркъым
ухэгувэркъым
хэгувэркъым
дыхэгувэркъым
фыхэгувэркъым
хэгувэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэрт
ухэгувэрт
хэгувэрт
дыхэгувэрт
фыхэгувэрт
хэгувэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэртэкъым
ухэгувэртэкъым
хэгувэртэкъым
дыхэгувэртэкъым
фыхэгувэртэкъым
хэгувэ(хэ)ртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгуващ
ухэгуващ
хэгуващ
дыхэгуващ
фыхэгуващ
хэгува(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувакъым
ухэгувакъым
хэгувакъым
дыхэгувакъым
фыхэгувакъым
хэгува(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгуват
ухэгуват
хэгуват
дыхэгуват
фыхэгуват
хэгува(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэгуватэкъым
ухэгуватэкъым
хэгуватэкъым
дыхэгуватэкъым
фыхэгуватэкъым
хэгува(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъащ
ухэгувэгъащ
хэгувэгъащ
дыхэгувэгъащ
фыхэгувэгъащ
хэгувэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъакъым
ухэгувэгъакъым
хэгувэгъакъым
дыхэгувэгъакъым
фыхэгувэгъакъым
хэгувэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъат
ухэгувэгъат
хэгувэгъат
дыхэгувэгъат
фыхэгувэгъат
хэгувэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъатэкъым
ухэгувэгъатэкъым
хэгувэгъатэкъым
дыхэгувэгъатэкъым
фыхэгувэгъатэкъым
хэгувэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэщ
ухэгувэщ
хэгувэщ
дыхэгувэщ
фыхэгувэщ
хэгувэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэкъым
ухэгувэкъым
хэгувэкъым
дыхэгувэкъым
фыхэгувэкъым
хэгувэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэт
ухэгувэт
хэгувэт
дыхэгувэт
фыхэгувэт
хэгувэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэтэкъым
ухэгувэтэкъым
хэгувэтэкъым
дыхэгувэтэкъым
фыхэгувэтэкъым
хэгувэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнщ
ухэгувэнщ
хэгувэнщ
дыхэгувэнщ
фыхэгувэнщ
хэгувэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэнкъым
ухэгувэнкъым
хэгувэнкъым
дыхэгувэнкъым
фыхэгувэнкъым
хэгувэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнущ
ухэгувэнущ
хэгувэнущ
дыхэгувэнущ
фыхэгувэнущ
хэгувэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэнукъым
ухэгувэнукъым
хэгувэнукъым
дыхэгувэнукъым
фыхэгувэнукъым
хэгувэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэрэ
ухэгувэрэ
хэгувэрэ
дыхэгувэрэ
фыхэгувэрэ
хэгувэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэркъэ
ухэгувэркъэ
хэгувэркъэ
дыхэгувэркъэ
фыхэгувэркъэ
хэгувэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэрт
ухэгувэрт
хэгувэрт
дыхэгувэрт
фыхэгувэрт
хэгувэ(хэ)рт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэртэкъэ
ухэгувэртэкъэ
хэгувэртэкъэ
дыхэгувэртэкъэ
фыхэгувэртэкъэ
хэгувэ(хэ)ртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгува
ухэгува
хэгува
дыхэгува
фыхэгува
хэгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувакъэ
ухэгувакъэ
хэгувакъэ
дыхэгувакъэ
фыхэгувакъэ
хэгува(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгуват
ухэгуват
хэгуват
дыхэгуват
фыхэгуват
хэгува(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэгуватэкъэ
ухэгуватэкъэ
хэгуватэкъэ
дыхэгуватэкъэ
фыхэгуватэкъэ
хэгува(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъа
ухэгувэгъа
хэгувэгъа
дыхэгувэгъа
фыхэгувэгъа
хэгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъакъэ
ухэгувэгъакъэ
хэгувэгъакъэ
дыхэгувэгъакъэ
фыхэгувэгъакъэ
хэгувэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъат
ухэгувэгъат
хэгувэгъат
дыхэгувэгъат
фыхэгувэгъат
хэгувэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъатэкъэ
ухэгувэгъатэкъэ
хэгувэгъатэкъэ
дыхэгувэгъатэкъэ
фыхэгувэгъатэкъэ
хэгувэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэ
ухэгувэ
хэгувэ
дыхэгувэ
фыхэгувэ
хэгувэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэкъэ
ухэгувэкъэ
хэгувэкъэ
дыхэгувэкъэ
фыхэгувэкъэ
хэгувэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэт
ухэгувэт
хэгувэт
дыхэгувэт
фыхэгувэт
хэгувэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэтэкъэ
ухэгувэтэкъэ
хэгувэтэкъэ
дыхэгувэтэкъэ
фыхэгувэтэкъэ
хэгувэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэн
ухэгувэн
хэгувэн
дыхэгувэн
фыхэгувэн
хэгувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэнкъэ
ухэгувэнкъэ
хэгувэнкъэ
дыхэгувэнкъэ
фыхэгувэнкъэ
хэгувэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэну
ухэгувэну
хэгувэну
дыхэгувэну
фыхэгувэну
хэгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэнукъэ
ухэгувэнукъэ
хэгувэнукъэ
дыхэгувэнукъэ
фыхэгувэнукъэ
хэгувэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэмэ
ухэгувэмэ
хэгувэмэ
дыхэгувэмэ
фыхэгувэмэ
хэгувэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэмэ
ухэмыгувэмэ
хэмыгувэмэ
дыхэмыгувэмэ
фыхэмыгувэмэ
хэмыгувэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгувамэ
ухэгувамэ
хэгувамэ
дыхэгувамэ
фыхэгувамэ
хэгува(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувамэ
ухэмыгувамэ
хэмыгувамэ
дыхэмыгувамэ
фыхэмыгувамэ
мыгува(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъамэ
ухэгувэгъамэ
хэгувэгъамэ
дыхэгувэгъамэ
фыхэгувэгъамэ
хэгувэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэгъамэ
ухэмыгувэгъамэ
хэмыгувэгъамэ
дыхэмыгувэгъамэ
фыхэмыгувэгъамэ
хэмыгувэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнмэ
ухэгувэнмэ
хэгувэнмэ
дыхэгувэнмэ
фыхэгувэнмэ
хэгувэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэнмэ
ухэмыгувэнмэ
хэмыгувэнмэ
дыхэмыгувэнмэ
фыхэмыгувэнмэ
хэмыгувэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнумэ
ухэгувэнумэ
хэгувэнумэ
дыхэгувэнумэ
фыхэгувэнумэ
хэгувэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэнумэ
ухэмыгувэнумэ
хэмыгувэнумэ
дыхэмыгувэнумэ
фыхэмыгувэнумэ
хэмыгувэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэтэмэ
ухэгувэтэмэ
хэгувэтэмэ
дыхэгувэтэмэ
фыхэгувэтэмэ
хэгувэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэтэмэ
ухэмыгувэтэмэ
хэмыгувэтэмэ
дыхэмыгувэтэмэ
фыхэмыгувэтэмэ
хэмыгувэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгуватэмэ
ухэгуватэмэ
хэгуватэмэ
дыхэгуватэмэ
фыхэгуватэмэ
хэгува(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгуватэмэ
ухэмыгуватэмэ
хэмыгуватэмэ
дыхэмыгуватэмэ
фыхэмыгуватэмэ
хэмыгува(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъатэмэ
ухэгувэгъатэмэ
хэгувэгъатэмэ
дыхэгувэгъатэмэ
фыхэгувэгъатэмэ
хэгувэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэгъатэмэ
ухэмыгувэгъатэмэ
хэмыгувэгъатэмэ
дыхэмыгувэгъатэмэ
фыхэмыгувэгъатэмэ
хэмыгувэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнтэмэ
ухэгувэнтэмэ
хэгувэнтэмэ
дыхэгувэнтэмэ
фыхэгувэнтэмэ
хэгувэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэнтэмэ
ухэмыгувэнтэмэ
хэмыгувэнтэмэ
дыхэмыгувэнтэмэ
фыхэмыгувэнтэмэ
хэмыгувэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнутэмэ
ухэгувэнутэмэ
хэгувэнутэмэ
дыхэгувэнутэмэ
фыхэгувэнутэмэ
хэгувэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэнутэмэ
ухэмыгувэнутэмэ
хэмыгувэнутэмэ
дыхэмыгувэнутэмэ
фыхэмыгувэнутэмэ
хэмыгувэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнт
ухэгувэнт
хэгувэнт
дыхэгувэнт
фыхэгувэнт
хэгувэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэнтэкъым
ухэгувэнтэкъым
хэгувэнтэкъым
дыхэгувэнтэкъым
фыхэгувэнтэкъым
хэгувэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнут
ухэгувэнут
хэгувэнут
дыхэгувэнут
фыхэгувэнут
хэгувэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэгувэнутэкъым
ухэгувэнутэкъым
хэгувэнутэкъым
дыхэгувэнутэкъым
фыхэгувэнутэкъым
хэгувэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэми
ухэгувэми
хэгувэми
дыхэгувэми
фыхэгувэми
хэгувэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэми
ухэмыгувэми
хэмыгувэми
дыхэмыгувэми
фыхэмыгувэми
хэмыгувэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгувами
ухэгувами
хэгувами
дыхэгувами
фыхэгувами
хэгува(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувами
ухэмыгувами
хэмыгувами
дыхэмыгувами
фыхэмыгувами
хэмыгува(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъами
ухэгувэгъами
хэгувэгъами
дыхэгувэгъами
фыхэгувэгъами
хэгувэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэгъами
ухэмыгувэгъами
хэмыгувэгъами
дыхэмыгувэгъами
фыхэмыгувэгъами
хэмыгувэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнми
ухэгувэнми
хэгувэнми
дыхэгувэнми
фыхэгувэнми
хэгувэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэнми
ухэмыгувэнми
хэмыгувэнми
дыхэмыгувэнми
фыхэмыгувэнми
хэмыгувэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнуми
ухэгувэнуми
хэгувэнуми
дыхэгувэнуми
фыхэгувэнуми
хэгувэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэнуми
ухэмыгувэнуми
хэмыгувэнуми
дыхэмыгувэнуми
фыхэмыгувэнуми
хэмыгувэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэтэми
ухэгувэтэми
хэгувэтэми
дыхэгувэтэми
фыхэгувэтэми
хэгувэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэтэми
ухэмыгувэтэми
хэмыгувэтэми
дыхэмыгувэтэми
фыхэмыгувэтэми
хэмыгувэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхэгуватэми
ухэгуватэми
хэгуватэми
дыхэгуватэми
фыхэгуватэми
хэгува(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгуватэми
ухэмыгуватэми
хэмыгуватэми
дыхэмыгуватэми
фыхэмыгуватэми
хэмыгува(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхэгувэгъатэми
ухэгувэгъатэми
хэгувэгъатэми
дыхэгувэгъатэми
фыхэгувэгъатэми
хэгувэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэгъатэми
ухэмыгувэгъатэми
хэмыгувэгъатэми
дыхэмыгувэгъатэми
фыхэмыгувэгъатэми
хэмыгувэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнтэми
ухэгувэнтэми
хэгувэнтэми
дыхэгувэнтэми
фыхэгувэнтэми
хэгувэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэнтэми
ухэмыгувэнтэми
хэмыгувэнтэми
дыхэмыгувэнтэми
фыхэмыгувэнтэми
хэмыгувэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхэгувэнутэми
ухэгувэнутэми
хэгувэнутэми
дыхэгувэнутэми
фыхэгувэнутэми
хэгувэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгувэнутэми
ухэмыгувэнутэми
хэмыгувэнутэми
дыхэмыгувэнутэми
фыхэмыгувэнутэми
хэмыгувэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхэгуваи
ухэгуваи
хэгуваи
дыхэгуваи
фыхэгуваи
хэгуваи
щымыӀэныгъэ:
сыхэгувакъыми
ухэгувакъыми
хэгувакъыми
дыхэгувакъыми
фыхэгувакъыми
хэгувакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхэгуващэрэт
ухэгуващэрэт
хэгуващэрэт
дыхэгуващэрэт
фыхэгуващэрэт
хэгуващэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыхэмыгуващэрэт
ухэмыгуващэрэт
хэмыгуващэрэт
дыхэмыгуващэрэт
фыхэмыгуващэрэт
хэмыгуващэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнщ
ухэгувагъэнщ
хэгувагъэнщ
дыхэгувагъэнщ
фыхэгувагъэнщ
хэгувагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнкъым
ухэгувагъэнкъым
хэгувагъэнкъым
дыхэгувагъэнкъым
фыхэгувагъэнкъым
хэгувагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнт
ухэгувагъэнт
хэгувагъэнт
дыхэгувагъэнт
фыхэгувагъэнт
хэгувагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнтэкъым
ухэгувагъэнтэкъым
хэгувагъэнтэкъым
дыхэгувагъэнтэкъым
фыхэгувагъэнтэкъым
хэгувагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэн
ухэгувагъэн
хэгувагъэн
дыхэгувагъэн
фыхэгувагъэн
хэгувагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнкъэ
ухэгувагъэнкъэ
хэгувагъэнкъэ
дыхэгувагъэнкъэ
фыхэгувагъэнкъэ
хэгувагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнт
ухэгувагъэнт
хэгувагъэнт
дыхэгувагъэнт
фыхэгувагъэнт
хэгувагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнтэкъэ
ухэгувагъэнтэкъэ
хэгувагъэнтэкъэ
дыхэгувагъэнтэкъэ
фыхэгувагъэнтэкъэ
хэгувагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнущ
ухэгувагъэнущ
хэгувагъэнущ
дыхэгувагъэнущ
фыхэгувагъэнущ
хэгувагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнукъым
ухэгувагъэнукъым
хэгувагъэнукъым
дыхэгувагъэнукъым
фыхэгувагъэнукъым
хэгувагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнут
ухэгувагъэнут
хэгувагъэнут
дыхэгувагъэнут
фыхэгувагъэнут
хэгувагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнутэкъым
ухэгувагъэнутэкъым
хэгувагъэнутэкъым
дыхэгувагъэнутэкъым
фыхэгувагъэнутэкъым
хэгувагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэну
ухэгувагъэну
хэгувагъэну
дыхэгувагъэну
фыхэгувагъэну
хэгувагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнукъэ
ухэгувагъэнукъэ
хэгувагъэнукъэ
дыхэгувагъэнукъэ
фыхэгувагъэнукъэ
хэгувагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнут
ухэгувагъэнут
хэгувагъэнут
дыхэгувагъэнут
фыхэгувагъэнут
хэгувагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхэгувагъэнутэкъэ
ухэгувагъэнутэкъэ
хэгувагъэнутэкъэ
дыхэгувагъэнутэкъэ
фыхэгувагъэнутэкъэ
хэгувагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхэгувэ
ухэгувэ
хэгувэ
дыхэгувэ
фыхэгувэ
хэгувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыгувэ
ухэмыгувэ
хэмыгувэ
дыхэмыгувэ
фыхэмыгувэ
хэмыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхэгува
ухэгува
хэгува
дыхэгува
фыхэгува
хэгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыгува
ухэмыгува
хэмыгува
дыхэмыгува
фыхэмыгува
хэмыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхэгувэгъа
ухэгувэгъа
хэгувэгъа
дыхэгувэгъа
фыхэгувэгъа
хэгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыгувэгъа
ухэмыгувэгъа
хэмыгувэгъа
дыхэмыгувэгъа
фыхэмыгувэгъа
хэмыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхэгувэн
ухэгувэн
хэгувэн
дыхэгувэн
фыхэгувэн
хэгувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыгувэн
ухэмыгувэн
хэмыгувэн
дыхэмыгувэн
фыхэмыгувэн
хэмыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхэгувэну
ухэгувэну
хэгувэну
дыхэгувэну
фыхэгувэну
хэгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыгувэну
ухэмыгувэну
хэмыгувэну
дыхэмыгувэну
фыхэмыгувэну
хэмыгувэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэгувэ
узэрыхэгувэ
зэрыхэгувэ
дызэрыхэгувэ
фызэрыхэгувэ
зэрыхэгувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыгувэ
узэрыхэмыгувэ
зэрыхэмыгувэ
дызэрыхэмыгувэ
фызэрыхэмыгувэ
зэрыхэмыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэгува
узэрыхэгува
зэрыхэгува
дызэрыхэгува
фызэрыхэгува
зэрыхэгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыгува
узэрыхэмыгува
зэрыхэмыгува
дызэрыхэмыгува
фызэрыхэмыгува
зэрыхэмыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэгувэгъа
узэрыхэгувэгъа
зэрыхэгувэгъа
дызэрыхэгувэгъа
фызэрыхэгувэгъа
зэрыхэгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыгувэгъа
узэрыхэмыгувэгъа
зэрыхэмыгувэгъа
дызэрыхэмыгувэгъа
фызэрыхэмыгувэгъа
зэрыхэмыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэгувэн
узэрыхэгувэн
зэрыхэгувэн
дызэрыхэгувэн
фызэрыхэгувэн
зэрыхэгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыгувэн
узэрыхэмыгувэн
зэрыхэмыгувэн
дызэрыхэмыгувэн
фызэрыхэмыгувэн
зэрыхэмыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхэгувэну
узэрыхэгувэну
зэрыхэгувэну
дызэрыхэгувэну
фызэрыхэгувэну
зэрыхэгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхэмыгувэну
узэрыхэмыгувэну
зэрыхэмыгувэну
дызэрыхэмыгувэну
фызэрыхэмыгувэну
зэрыхэмыгувэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэгувэ
ущыхэгувэ
щыхэгувэ
дыщыхэгувэ
фыщыхэгувэ
щыхэгувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыгувэ
ущыхэмыгувэ
щыхэмыгувэ
дыщыхэмыгувэ
фыщыхэмыгувэ
щыхэмыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэгува
ущыхэгува
щыхэгува
дыщыхэгува
фыщыхэгува
щыхэгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыгува
ущыхэмыгува
щыхэмыгува
дыщыхэмыгува
фыщыхэмыгува
щыхэмыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэгувэгъа
ущыхэгувэгъа
щыхэгувэгъа
дыщыхэгувэгъа
фыщыхэгувэгъа
щыхэгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыгувэгъа
ущыхэмыгувэгъа
щыхэмыгувэгъа
дыщыхэмыгувэгъа
фыщыхэмыгувэгъа
щыхэмыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэгувэн
ущыхэгувэн
щыхэгувэн
дыщыхэгувэн
фыщыхэгувэн
щыхэгувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыгувэн
ущыхэмыгувэн
щыхэмыгувэн
дыщыхэмыгувэн
фыщыхэмыгувэн
щыхэмыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхэгувэну
ущыхэгувэну
щыхэгувэну
дыщыхэгувэну
фыщыхэгувэну
щыхэгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхэмыгувэну
ущыхэмыгувэну
щыхэмыгувэну
дыщыхэмыгувэну
фыщыхэмыгувэну
щыхэмыгувэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэгувэ
уздыхэгувэ
здыхэгувэ
дыздыхэгувэ
фыздыхэгувэ
здыхэгувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыгувэ
уздыхэмыгувэ
здыхэмыгувэ
дыздыхэмыгувэ
фыздыхэмыгувэ
здыхэмыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэгува
уздыхэгува
здыхэгува
дыздыхэгува
фыздыхэгува
здыхэгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыгува
уздыхэмыгува
здыхэмыгува
дыздыхэмыгува
фыздыхэмыгува
здыхэмыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэгувэгъа
уздыхэгувэгъа
здыхэгувэгъа
дыздыхэгувэгъа
фыздыхэгувэгъа
здыхэгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыгувэгъа
уздыхэмыгувэгъа
здыхэмыгувэгъа
дыздыхэмыгувэгъа
фыздыхэмыгувэгъа
здыхэмыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэгувэн
уздыхэгувэн
здыхэгувэн
дыздыхэгувэн
фыздыхэгувэн
здыхэгувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыгувэн
уздыхэмыгувэн
здыхэмыгувэн
дыздыхэмыгувэн
фыздыхэмыгувэн
здыхэмыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхэгувэну
уздыхэгувэну
здыхэгувэну
дыздыхэгувэну
фыздыхэгувэну
здыхэгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхэмыгувэну
уздыхэмыгувэну
здыхэмыгувэну
дыздыхэмыгувэну
фыздыхэмыгувэну
здыхэмыгувэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэгувэ
ущӀыхэгувэ
щӀыхэгувэ
дыщӀыхэгувэ
фыщӀыхэгувэ
щӀыхэгувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыгувэ
ущӀыхэмыгувэ
щӀыхэмыгувэ
дыщӀыхэмыгувэ
фыщӀыхэмыгувэ
щӀыхэмыгувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэгува
ущӀыхэгува
щӀыхэгува
дыщӀыхэгува
фыщӀыхэгува
щӀыхэгува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыгува
ущӀыхэмыгува
щӀыхэмыгува
дыщӀыхэмыгува
фыщӀыхэмыгува
щӀыхэмыгува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэгувэгъа
ущӀыхэгувэгъа
щӀыхэгувэгъа
дыщӀыхэгувэгъа
фыщӀыхэгувэгъа
щӀыхэгувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыгувэгъа
ущӀыхэмыгувэгъа
щӀыхэмыгувэгъа
дыщӀыхэмыгувэгъа
фыщӀыхэмыгувэгъа
щӀыхэмыгувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэгувэн
ущӀыхэгувэн
щӀыхэгувэн
дыщӀыхэгувэн
фыщӀыхэгувэн
щӀыхэгувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыгувэн
ущӀыхэмыгувэн
щӀыхэмыгувэн
дыщӀыхэмыгувэн
фыщӀыхэмыгувэн
щӀыхэмыгувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхэгувэну
ущӀыхэгувэну
щӀыхэгувэну
дыщӀыхэгувэну
фыщӀыхэгувэну
щӀыхэгувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхэмыгувэну
ущӀыхэмыгувэну
щӀыхэмыгувэну
дыщӀыхэмыгувэну
фыщӀыхэмыгувэну
щӀыхэмыгувэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхэгувэу
ухэгувэу
хэгувэу
дыхэгувэу
фыхэгувэу
хэгувэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыгувэу
ухэмыгувэу
хэмыгувэу
дыхэмыгувэу
фыхэмыгувэу
хэмыгувэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхэгувауэ
ухэгувауэ
хэгувауэ
дыхэгувауэ
фыхэгувауэ
хэгувауэ / хэгува(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхэмыгувауэ
ухэмыгувауэ
хэмыгувауэ
дыхэмыгувауэ
фыхэмыгувауэ
хэмыгувауэ(хэ) / хэмыгува(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыхэгувэурэ
ухэгувэурэ
хэгувэурэ
дыхэгувэурэ
фыхэгувэурэ
хэгувэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыхэмыгувэурэ
ухэмыгувэурэ
хэмыгувэурэ
дыхэмыгувэурэ
фыхэмыгувэурэ
хэмыгувэ(хэ)урэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыпхогувэ
сыхогувэ
--
сыфхогувэ
сахогувэ
уэ
усхогувэ
--
ухогувэ
утхогувэ
--
уахогувэ
ар
схогувэ
пхогувэ
хогувэ
тхогувэ
фхогувэ
яхогувэ
дэ
--
дыпхогувэ
дыхогувэ
--
дыфхогувэ
дахогувэ
фэ
фысхогувэ
--
фыхогувэ
фытхогувэ
--
фахогувэ
ахэр
схогувэ(хэ)
пхогувэ(хэ)
хогувэ(хэ)
тхогувэ(хэ)
фхогувэ(хэ)
яхогувэ(хэ)
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гув]э
[гув]эр
--
[гув]эхэр
Эргативнэ:
[гув]э
[гув]эм
--
[гув]эхэм
Послеложнэ:
[гув]экӀэ
[гув]эмкӀэ
[гув]эхэкӀэ
[гув]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[гув]эуэ
[гув]эрауэ
[гув]эхэу
[гув]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гув]а
[гув]ар
--
[гув]ахэр
Эргативнэ:
[гув]а
[гув]ам
--
[гув]ахэм
Послеложнэ:
[гув]акӀэ
[гув]амкӀэ
[гув]ахэкӀэ
[гув]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[гув]ауэ
[гув]арауэ
[гув]ахэу
[гув]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гув]эн
[гув]эныр
--
[гув]энхэр
Эргативнэ:
[гув]эн
[гув]эным
--
[гув]энхэм
Послеложнэ:
[гув]энкӀэ
[гув]энымкӀэ
[гув]энхэкӀэ
[гув]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[гув]эну
[гув]энырауэ
[гув]энхэу
[гув]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[гув]эну
[гув]энур
--
[гув]энухэр
Эргативнэ:
[гув]эну
[гув]энум
--
[гув]энухэм
Послеложнэ:
[гув]энукӀэ
[гув]энумкӀэ
[гув]энухэкӀэ
[гув]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[гув]энууэ
[гув]энурауэ
[гув]энухэу
[гув]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
И зэманым, и пӀалъэм зэщӀа, гъэзэщӀа мыхъуу къыкӀэрыхун.
Зэман пыухыкӀа гуэр и кӀэм нэсын, хэкӀэсэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
ЩӀалэр хэгуващ.
Гупыр псалъэурэ хэгуващ.
Жэщыр хэгувэн.
Зэманыр хэгуващ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
хэгувэн: 1. be late, linger 2. become late
ЩӀалэр хэгуващ: the boy was late.
Гупыр псалъэурэ хэгуващ: talking, the group lingered
Жэщыр хэгувэн: get late (about the night)
Зэманыр хэгуващ: get late (about the time)
УРЫСЫБЗЭ
хэгувэн: 1. запоздать, задержаться 2. стать поздно
ЩӀалэр хэгуващ: мальчик опоздал.
Гупыр псалъэурэ хэгуващ: группа задержалась, разговаривая.
Жэщыр хэгувэн: стало поздно (о ночи)
Зэманыр хэгуващ: стало поздно (о времени)
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.