Wt/kbd/хъэн

Add links
From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > хъэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [χɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [хъ] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "хъэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: хъэн
щымыӀэныгъэ: мыхъэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: схъэн пхъэн ихъэн тхъэн фхъэн яхъэн
щымыӀэныгъэ: сымыхъэн умыхъэн имыхъэн дымыхъэн фымыхъэн ямыхъэн
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: хъэ! фхъэ!
щымыӀэныгъэ: умыхъэ! фымыхъэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: срехъэ урехъэ ирехъэ дрехъэ фрехъэ ирехъэ
щымыӀэныгъэ: сремыхъэ уремыхъэ иремыхъэ дремыхъэ фремыхъэ иремыхъэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сохъэ(р) уохъэ(р) / бохъэ(р) ехъэ(р) дохъэ(р) фохъэ(р) яхъэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: схъэркъым пхъэркъым ихъэркъым тхъэркъым фхъэркъым яхъэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: схъэ(р)т пхъэ(р)т ихъэ(р)т тхъэ(р)т фхъэ(р)т яхъэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: схъэ(р)тэкъым пхъэ(р)тэкъым ихъэ(р)тэкъым тхъэ(р)тэкъым фхъэ(р)тэкъым яхъэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: схъащ пхъащ ихъащ тхъащ фхъащ яхъащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: схъакъым пхъакъым ихъакъым тхъакъым фхъакъым яхъакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: схъат пхъат ихъат тхъат фхъат яхъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: схъатэкъым пхъатэкъым ихъатэкъым тхъатэкъым фхъатэкъым яхъатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: схъэгъащ пхъэгъащ ихъэгъащ тхъэгъащ фхъэгъащ яхъэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: схъэгъакъым пхъэгъакъым ихъэгъакъым тхъэгъакъым фхъэгъакъым яхъэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: схъэгъат пхъэгъат ихъэгъат тхъэгъат фхъэгъат яхъэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: схъэгъатэкъым пхъэгъатэкъым ихъэгъатэкъым тхъэгъатэкъым фхъэгъатэкъым яхъэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: схъэщ пхъэщ ихъэщ тхъэщ фхъэщ яхъэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: схъэкъым пхъэкъым ихъэкъым тхъэкъым фхъэкъым яхъэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: схъэт пхъэт ихъэт тхъэт фхъэт яхъэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: схъэтэкъым пхъэтэкъым ихъэтэкъым тхъэтэкъым фхъэтэкъым яхъэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнщ пхъэнщ ихъэнщ тхъэнщ фхъэнщ яхъэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: схъэнкъым пхъэнкъым ихъэнкъым тхъэнкъым фхъэнкъым яхъэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнущ пхъэнущ ихъэнущ тхъэнущ фхъэнущ яхъэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: схъэнукъым пхъэнукъым ихъэнукъым тхъэнукъым фхъэнукъым яхъэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: схъэрэ пхъэрэ ихъэрэ тхъэрэ фхъэрэ яхъэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: схъэркъэ пхъэркъэ ихъэркъэ тхъэркъэ фхъэркъэ яхъэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: схъэ(р)т пхъэ(р)т ихъэ(р)т тхъэ(р)т фхъэ(р)т яхъэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: схъэ(р)тэкъэ пхъэ(р)тэкъэ ихъэ(р)тэкъэ тхъэ(р)тэкъэ фхъэ(р)тэкъэ яхъэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: схъа пхъа ихъа тхъа фхъа яхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: схъакъэ пхъакъэ ихъакъэ тхъакъэ фхъакъэ яхъакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: схъат пхъат ихъат тхъат фхъат яхъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: схъатэкъэ пхъатэкъэ ихъатэкъэ тхъатэкъэ фхъатэкъэ яхъатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: схъэгъа пхъэгъа ихъэгъа тхъэгъа фхъэгъа яхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: схъэгъакъэ пхъэгъакъэ ихъэгъакъэ тхъэгъакъэ фхъэгъакъэ яхъэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: схъэгъат пхъэгъат ихъэгъат тхъэгъат фхъэгъат яхъэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: схъэгъатэкъэ пхъэгъатэкъэ ихъэгъатэкъэ тхъэгъатэкъэ фхъэгъатэкъэ яхъэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: схъэ пхъэ ихъэ тхъэ фхъэ яхъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: схъэкъэ пхъэкъэ ихъэкъэ тхъэкъэ фхъэкъэ яхъэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: схъэт пхъэт ихъэт тхъэт фхъэт яхъэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: схъэтэкъэ пхъэтэкъэ ихъэтэкъэ тхъэтэкъэ фхъэтэкъэ яхъэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэн пхъэн ихъэн тхъэн фхъэн яхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: схъэнкъэ пхъэнкъэ ихъэнкъэ тхъэнкъэ фхъэнкъэ яхъэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэну пхъэну ихъэну тхъэну фхъэну яхъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: схъэнукъэ пхъэнукъэ ихъэнукъэ тхъэнукъэ фхъэнукъэ яхъэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: схъэмэ пхъэмэ ихъэмэ тхъэмэ фхъэмэ яхъэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэмэ умыхъэмэ имыхъэмэ дымыхъэмэ фымыхъэмэ ямыхъэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: схъамэ пхъамэ ихъамэ тхъамэ фхъамэ яхъамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыхъамэ умыхъамэ имыхъамэ дымыхъамэ фымыхъамэ ямыхъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: схъэгъамэ пхъэгъамэ ихъэгъамэ тхъэгъамэ фхъэгъамэ яхъэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыхъэгъамэ умыхъэгъамэ имыхъэгъамэ дымыхъэгъамэ фымыхъэгъамэ ямыхъэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнмэ пхъэнмэ ихъэнмэ тхъэнмэ фхъэнмэ яхъэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэнмэ умыхъэнмэ имыхъэнмэ дымыхъэнмэ фымыхъэнмэ ямыхъэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнумэ пхъэнумэ ихъэнумэ тхъэнумэ фхъэнумэ яхъэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэнумэ умыхъэнумэ имыхъэнумэ дымыхъэнумэ фымыхъэнумэ ямыхъэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: схъэтэмэ пхъэтэмэ ихъэтэмэ тхъэтэмэ фхъэтэмэ яхъэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэтэмэ умыхъэтэмэ имыхъэтэмэ дымыхъэтэмэ фымыхъэтэмэ ямыхъэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: схъатэмэ пхъатэмэ ихъатэмэ тхъатэмэ фхъатэмэ яхъатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыхъатэмэ умыхъатэмэ имыхъатэмэ дымыхъатэмэ фымыхъатэмэ ямыхъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: схъэгъатэмэ пхъэгъатэмэ ихъэгъатэмэ тхъэгъатэмэ фхъэгъатэмэ яхъэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыхъэгъатэмэ умыхъэгъатэмэ имыхъэгъатэмэ дымыхъэгъатэмэ фымыхъэгъатэмэ ямыхъэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнтэмэ пхъэнтэмэ ихъэнтэмэ тхъэнтэмэ фхъэнтэмэ яхъэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэнтэмэ умыхъэнтэмэ имыхъэнтэмэ дымыхъэнтэмэ фымыхъэнтэмэ ямыхъэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнутэмэ пхъэнутэмэ ихъэнутэмэ тхъэнутэмэ фхъэнутэмэ яхъэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэнутэмэ умыхъэнутэмэ имыхъэнутэмэ дымыхъэнутэмэ фымыхъэнутэмэ ямыхъэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнт пхъэнт ихъэнт тхъэнт фхъэнт яхъэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: схъэнтэкъым пхъэнтэкъым ихъэнтэкъым тхъэнтэкъым фхъэнтэкъым яхъэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнут пхъэнут ихъэнут тхъэнут фхъэнут яхъэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: схъэнутэкъым пхъэнутэкъым ихъэнутэкъым тхъэнутэкъым фхъэнутэкъым яхъэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: схъэми пхъэми ихъэми тхъэми фхъэми яхъэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэми умыхъэми имыхъэми дымыхъэми фымыхъэми ямыхъэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: схъами пхъами ихъами тхъами фхъами яхъами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыхъами умыхъами имыхъами дымыхъами фымыхъами ямыхъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: схъэгъами пхъэгъами ихъэгъами тхъэгъами фхъэгъами яхъэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыхъэгъами умыхъэгъами имыхъэгъами дымыхъэгъами фымыхъэгъами ямыхъэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнми пхъэнми ихъэнми тхъэнми фхъэнми яхъэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэнми умыхъэнми имыхъэнми дымыхъэнми фымыхъэнми ямыхъэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнуми пхъэнуми ихъэнуми тхъэнуми фхъэнуми яхъэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэнуми умыхъэнуми имыхъэнуми дымыхъэнуми фымыхъэнуми ямыхъэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: схъэтэми пхъэтэми ихъэтэми тхъэтэми фхъэтэми яхъэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэтэми умыхъэтэми имыхъэтэми дымыхъэтэми фымыхъэтэми ямыхъэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: схъатэми пхъатэми ихъатэми тхъатэми фхъатэми яхъатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыхъатэми умыхъатэми имыхъатэми дымыхъатэми фымыхъатэми ямыхъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: схъэгъатэми пхъэгъатэми ихъэгъатэми тхъэгъатэми фхъэгъатэми яхъэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыхъэгъатэми умыхъэгъатэми имыхъэгъатэми дымыхъэгъатэми фымыхъэгъатэми ямыхъэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнтэми пхъэнтэми ихъэнтэми тхъэнтэми фхъэнтэми яхъэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэнтэми умыхъэнтэми имыхъэнтэми дымыхъэнтэми фымыхъэнтэми ямыхъэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: схъэнутэми пхъэнутэми ихъэнутэми тхъэнутэми фхъэнутэми яхъэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыхъэнутэми умыхъэнутэми имыхъэнутэми дымыхъэнутэми фымыхъэнутэми ямыхъэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: схъаи пхъаи ихъаи тхъаи фхъаи яхъаи
щымыӀэныгъэ: сымыхъаи умыхъаи имыхъаи дымыхъаи фымыхъаи ямыхъаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: схъащэрэт пхъащэрэт ихъащэрэт тхъащэрэт фхъащэрэт яхъащэрэт
щымыӀэныгъэ: сымыхъащэрэт умыхъащэрэт имыхъащэрэт дымыхъащэрэт фымыхъащэрэт ямыхъащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: схъагъэнщ пхъагъэнщ ихъагъэнщ тхъагъэнщ фхъагъэнщ яхъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: схъагъэнкъым пхъагъэнкъым ихъагъэнкъым тхъагъэнкъым фхъагъэнкъым яхъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: схъагъэнт пхъагъэнт ихъагъэнт тхъагъэнт фхъагъэнт яхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: схъагъэнтэкъым пхъагъэнтэкъым ихъагъэнтэкъым тхъагъэнтэкъым фхъагъэнтэкъым яхъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: схъагъэн пхъагъэн ихъагъэн тхъагъэн фхъагъэн яхъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: схъагъэнкъэ пхъагъэнкъэ ихъагъэнкъэ тхъагъэнкъэ фхъагъэнкъэ яхъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: схъагъэнт пхъагъэнт ихъагъэнт тхъагъэнт фхъагъэнт яхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: схъагъэнтэкъэ пхъагъэнтэкъэ ихъагъэнтэкъэ тхъагъэнтэкъэ фхъагъэнтэкъэ яхъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: схъагъэнущ пхъагъэнущ ихъагъэнущ тхъагъэнущ фхъагъэнущ яхъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: схъагъэнукъым пхъагъэнукъым ихъагъэнукъым тхъагъэнукъым фхъагъэнукъым яхъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: схъагъэнут пхъагъэнут ихъагъэнут тхъагъэнут фхъагъэнут яхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: схъагъэнутэкъым пхъагъэнутэкъым ихъагъэнутэкъым тхъагъэнутэкъым фхъагъэнутэкъым яхъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: схъагъэну пхъагъэну ихъагъэну тхъагъэну фхъагъэну яхъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: схъагъэнукъэ пхъагъэнукъэ ихъагъэнукъэ тхъагъэнукъэ фхъагъэнукъэ яхъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: схъагъэнут пхъагъэнут ихъагъэнут тхъагъэнут фхъагъэнут яхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: схъагъэнутэкъэ пхъагъэнутэкъэ ихъагъэнутэкъэ тхъагъэнутэкъэ фхъагъэнутэкъэ яхъагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зыхъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зымыхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зыхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымыхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зыхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымыхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зыхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымыхъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зыхъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымыхъэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ схъэ пхъэ ихъэ тхъэ фхъэ яхъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымыхъэ умыхъэ имыхъэ дымыхъэ фымыхъэ ямыхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ схъа пхъа ихъа тхъа фхъа яхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыхъа умыхъа имыхъа дымыхъа фымыхъа ямыхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ схъэгъа пхъэгъа ихъэгъа тхъэгъа фхъэгъа яхъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыхъэгъа умыхъэгъа имыхъэгъа дымыхъэгъа фымыхъэгъа ямыхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ схъэн пхъэн ихъэн тхъэн фхъэн яхъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымыхъэн умыхъэн имыхъэн дымыхъэн фымыхъэн ямыхъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ схъэну пхъэну ихъэну тхъэну фхъэну яхъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымыхъэну умыхъэну имыхъэну дымыхъэну фымыхъэну ямыхъэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ хъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ мыхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мыхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ хъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мыхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мыхъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ хъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мыхъэну
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрысхъэ зэрыпхъэ зэрихъэ зэрытхъэ зэрыфхъэ зэрахъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыхъэ зэрумыхъэ зэримыхъэ зэрыдмыхъэ зэрывмыхъэ зэрамыхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрысхъа зэрыпхъа зэрихъа зэрытхъа зэрыфхъа зэрахъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыхъа зэрумыхъа зэримыхъа зэрыдмыхъа зэрывмыхъа зэрамыхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрысхъэгъа зэрыпхъэгъа зэрихъэгъа зэрытхъэгъа зэрыфхъэгъа зэрахъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыхъэгъа зэрумыхъэгъа зэримыхъэгъа зэрыдмыхъэгъа зэрывмыхъэгъа зэрамыхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрысхъэн зэрыпхъэн зэрихъэн зэрытхъэн зэрыфхъэн зэрахъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыхъэн зэрумыхъэн зэримыхъэн зэрыдмыхъэн зэрывмыхъэн зэрамыхъэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрысхъэну зэрыпхъэну зэрихъэну зэрытхъэну зэрыфхъэну зэрахъэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыхъэну зэрумыхъэну зэримыхъэну зэрыдмыхъэну зэрывмыхъэну зэрамыхъэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щысхъэ щыпхъэ щихъэ щытхъэ щыфхъэ щахъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щызмыхъэ щумыхъэ щимыхъэ щыдмыхъэ щывмыхъэ щамыхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щысхъа щыпхъа щихъа щытхъа щыфхъа щахъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмыхъа щумыхъа щимыхъа щыдмыхъа щывмыхъа щамыхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щысхъэгъа щыпхъэгъа щихъэгъа щытхъэгъа щыфхъэгъа щахъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмыхъэгъа щумыхъэгъа щимыхъэгъа щыдмыхъэгъа щывмыхъэгъа щамыхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щысхъэн щыпхъэн щихъэн щытхъэн щыфхъэн щахъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмыхъэн щумыхъэн щимыхъэн щыдмыхъэн щывмыхъэн щамыхъэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щысхъэну щыпхъэну щихъэну щытхъэну щыфхъэну щахъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмыхъэну щумыхъэну щимыхъэну щыдмыхъэну щывмыхъэну щамыхъэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здэсхъэ здэпхъэ здихъэ здэтхъэ здэфхъэ здахъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыхъэ здумыхъэ здимыхъэ здэдмыхъэ здэвмыхъэ здамыхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэсхъа здэпхъа здихъа здэтхъа здэфхъа здахъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыхъа здумыхъа здимыхъа здэдмыхъа здэвмыхъа здамыхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэсхъэгъа здэпхъэгъа здихъэгъа здэтхъэгъа здэфхъэгъа здахъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыхъэгъа здумыхъэгъа здимыхъэгъа здэдмыхъэгъа здэвмыхъэгъа здамыхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэсхъэн здэпхъэн здихъэн здэтхъэн здэфхъэн здахъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыхъэн здумыхъэн здимыхъэн здэдмыхъэн здэвмыхъэн здамыхъэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэсхъэну здэпхъэну здихъэну здэтхъэну здэфхъэну здахъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыхъэну здумыхъэну здимыхъэну здэдмыхъэну здэвмыхъэну здамыхъэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀэсхъэ щӀэпхъэ щӀихъэ щӀэтхъэ щӀэфхъэ щӀахъэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыхъэ щӀумыхъэ щӀимыхъэ щӀэдмыхъэ щӀэвмыхъэ щӀамыхъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэсхъа щӀэпхъа щӀихъа щӀэтхъа щӀэфхъа щӀахъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыхъа щӀумыхъа щӀимыхъа щӀэдмыхъа щӀэвмыхъа щӀамыхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэсхъэгъа щӀэпхъэгъа щӀихъэгъа щӀэтхъэгъа щӀэфхъэгъа щӀахъэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыхъэгъа щӀумыхъэгъа щӀимыхъэгъа щӀэдмыхъэгъа щӀэвмыхъэгъа щӀамыхъэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэсхъэн щӀэпхъэн щӀихъэн щӀэтхъэн щӀэфхъэн щӀахъэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыхъэн щӀумыхъэн щӀимыхъэн щӀэдмыхъэн щӀэвмыхъэн щӀамыхъэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэсхъэну щӀэпхъэну щӀихъэну щӀэтхъэну щӀэфхъэну щӀахъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыхъэну щӀумыхъэну щӀимыхъэну щӀэдмыхъэну щӀэвмыхъэну щӀамыхъэну
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ схъэу пхъэу ихъэу тхъэу фхъэуэ яхъэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымыхъэу умыхъэу имыхъэу дымыхъэу фымыхъэу ямыхъэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ схъауэ пхъауэ ихъауэ тхъауэ фхъауэ яхъауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыхъауэ умыхъауэ имыхъауэ дымыхъауэ фымыхъауэ ямыхъауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ схъэурэ пхъэурэ ихъэурэ тхъэурэ фхъэурэ яхъэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сымыхъэурэ умыхъэурэ имыхъэурэ дымыхъэурэ фымыхъэурэ ямыхъэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- узохъэ сохъэ -- фызохъэ сохъэ(хэ)
уэ сыбохъэ -- уохъэ / бохъэ дыбохъэ -- уохъэ(хэ) / бохъэ(хэ)
абы сехъэ уехъэ ехъэ дехъэ фехъэ ехъэ(хэ)
дэ -- удохъэ дохъэ -- фыдохъэ дохъэ(хэ)
фэ сывохъэ -- фохъэ дывохъэ -- фохъэ(хэ)
абыхэм сахъэ уахъэ яхъэ дахъэ фахъэ яхъэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- ус[хъэрэ] с[хъэрэ] -- фыс[хъэрэ] с[хъэ(хэ)рэ]
уэ сып[хъэрэ] -- п[хъэрэ] дып[хъэрэ] -- п[хъэ(хэ)рэ]
абы си[хъэрэ] уи[хъэрэ] и[хъэрэ] ди[хъэрэ] фи[хъэрэ] и[хъэ(хэ)рэ]
дэ -- ут[хъэрэ] т[хъэрэ] -- фыт[хъэрэ] т[хъэ(хэ)рэ]
фэ сыф[хъэрэ] -- ф[хъэрэ] дыф[хъэрэ] -- ф[хъэ(хэ)рэ]
абыхэм са[хъэрэ] уа[хъэрэ] я[хъэрэ] да[хъэрэ] фа[хъэрэ] я[хъэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [хъ]э [хъ]эр -- [хъ]эхэр
Эргативнэ: [хъ]э [хъ]эм -- [хъ]эхэм
Послеложнэ: [хъ]экӀэ [хъ]эмкӀэ [хъ]эхэкӀэ [хъ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [хъ]эуэ [хъ]эрауэ [хъ]эхэу [хъ]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [хъ]а [хъ]ар -- [хъ]ахэр
Эргативнэ: [хъ]а [хъ]ам -- [хъ]ахэм
Послеложнэ: [хъ]акӀэ [хъ]амкӀэ [хъ]ахэкӀэ [хъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [хъ]ауэ [хъ]арауэ [хъ]ахэу [хъ]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [хъ]эн [хъ]эныр -- [хъ]энхэр
Эргативнэ: [хъ]эн [хъ]эным -- [хъ]энхэм
Послеложнэ: [хъ]энкӀэ [хъ]энымкӀэ [хъ]энхэкӀэ [хъ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [хъ]эну [хъ]энырауэ [хъ]энхэу [хъ]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [хъ]эну [хъ]энур -- [хъ]энухэр
Эргативнэ: [хъ]эну [хъ]энум -- [хъ]энухэм
Послеложнэ: [хъ]энукӀэ [хъ]энумкӀэ [хъ]энухэкӀэ [хъ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [хъ]энууэ [хъ]энурауэ [хъ]энухэу [хъ]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Хъар щӀын, зэрыхъэн, зэӀущэн.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Дадэ хъы ехъэ, нанэ цы хъэным хэкӀыхэркъым. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • хъэн: weave, make sth by weaving (usually nets)
УРЫСЫБЗЭ
  • хъэн: плести, изготовлять что-л. плетением (обычно сети)

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/хъэн&oldid=5608769"