АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
Глагол лъэмыӏэс "хуэдэн"-м и спряженэ
Зыгуэрым хуэдэу щытын, ещхьын. Анэр нэм хуэдэщ, адэр дэм хуэдэщ. Псалъэжьхэр
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 63
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
Фонащэр фом хуэдэщ .
Дыня как мёд.
The melons are like honey.
нап. 66
Ди куэбжэр сыт хуэдэ ?
Какие у нас ворота?What is our gate like ?
нап. 70
Сыт хуэдэ жыг щыӀэ мэзым?
Какие есть деревья в лесу?What kind of trees are there in the woods?
нап. 93
КъуакӀэр сыт хуэдэ ?
Какова ложбина?What is the hollow like ?
хуэдэн: be like, similar to sb or sth; be the same as sb or sth хуэдэн: быть подобным кому-чему-л., быть сходным с кем-чем-л., быть таким же, как... Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
Глагол лъэмыӏэс "хуэдэн"-м и спряженэ
Пкъы лалэ хъун, псыр щӀэкӀыу хуежьэн (п. п. удз гъэгъа, жыг тхьэмпэ с. ху.).
И пкъыр щӀэлӀэн, къарууншэ хъун, нэщхъей хъун. Жыг тхьэмпэхэр мэхуадэ.
Ӏэпкълъэпкъыр хуэдэн. хуэдэн: 1. wither (about plants) 2. go limp, become sluggish, lose vigor
Жыг тхьэмпэхэр мэхуадэ: the leaves of the tree are withering
Ӏэпкълъэпкъыр хуэдэн: (his) body went limp хуэдэн: 1. вянуть (о растениях) 2. раскиснуть, стать вялым, лишиться бодрости
Жыг тхьэмпэхэр мэхуадэ: листья дерева вянут
Ӏэпкълъэпкъыр хуэдэн: тело стало вялым
псалъафэ зэпыщӀахэр
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: 1. not to be ashamed, embarrassed 2. remain calm, composed
Урысыбзэ: 1. не стыдиться, не смущаться 2. сохранять спокойствие
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: not to bat an eye, not flinch
Урысыбзэ: и ухом не повести
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
Глагол лъэмыӏэс "хуэдэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
хуэдэн
щымыӀэныгъэ:
хуэмыдэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхуэдэн
ухуэдэн
хуэдэн
дыхуэдэн
фыхуэдэн
хуэдэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэн
ухуэмыдэн
хуэмыдэн
дыхуэмыдэн
фыхуэмыдэн
хуэмыдэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
хуэдэ!
фыхуэдэ!
щымыӀэныгъэ:
ухуэмыдэ!
фыхуэмыдэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхуредэ
ухуредэ
хуредэ
дыхуредэ
фыхуредэ
хуредэ
щымыӀэныгъэ:
сыхуремыдэ
ухуремыдэ
хуремыдэ
дыхуремыдэ
фыхуремыдэ
хуремыдэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуодэ(р)
ухуодэ(р)
хуодэ(р)
дыхуодэ(р)
фыхуодэ(р)
хуодэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэркъым
ухуэдэркъым
хуэдэркъым
дыхуэдэркъым
фыхуэдэркъым
хуэдэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэ(р)т
ухуэдэ(р)т
хуэдэ(р)т
дыхуэдэ(р)т
фыхуэдэ(р)т
хуэдэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэ(р)тэкъым
ухуэдэ(р)тэкъым
хуэдэ(р)тэкъым
дыхуэдэ(р)тэкъым
фыхуэдэ(р)тэкъым
хуэдэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэдащ
ухуэдащ
хуэдащ
дыхуэдащ
фыхуэдащ
хуэда(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдакъым
ухуэдакъым
хуэдакъым
дыхуэдакъым
фыхуэдакъым
хуэда(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэдат
ухуэдат
хуэдат
дыхуэдат
фыхуэдат
хуэда(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдатэкъым
ухуэдатэкъым
хуэдатэкъым
дыхуэдатэкъым
фыхуэдатэкъым
хуэда(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъащ
ухуэдэгъащ
хуэдэгъащ
дыхуэдэгъащ
фыхуэдэгъащ
хуэдэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъакъым
ухуэдэгъакъым
хуэдэгъакъым
дыхуэдэгъакъым
фыхуэдэгъакъым
хуэдэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъат
ухуэдэгъат
хуэдэгъат
дыхуэдэгъат
фыхуэдэгъат
хуэдэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъатэкъым
ухуэдэгъатэкъым
хуэдэгъатэкъым
дыхуэдэгъатэкъым
фыхуэдэгъатэкъым
хуэдэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэщ
ухуэдэщ
хуэдэщ
дыхуэдэщ
фыхуэдэщ
хуэдэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэкъым
ухуэдэкъым
хуэдэкъым
дыхуэдэкъым
фыхуэдэкъым
хуэдэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэт
ухуэдэт
хуэдэт
дыхуэдэт
фыхуэдэт
хуэдэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэтэкъым
ухуэдэтэкъым
хуэдэтэкъым
дыхуэдэтэкъым
фыхуэдэтэкъым
хуэдэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнщ
ухуэдэнщ
хуэдэнщ
дыхуэдэнщ
фыхуэдэнщ
хуэдэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэнкъым
ухуэдэнкъым
хуэдэнкъым
дыхуэдэнкъым
фыхуэдэнкъым
хуэдэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнущ
ухуэдэнущ
хуэдэнущ
дыхуэдэнущ
фыхуэдэнущ
хуэдэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэнукъым
ухуэдэнукъым
хуэдэнукъым
дыхуэдэнукъым
фыхуэдэнукъым
хуэдэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэрэ
ухуэдэрэ
хуэдэрэ
дыхуэдэрэ
фыхуэдэрэ
хуэдэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэркъэ
ухуэдэркъэ
хуэдэркъэ
дыхуэдэркъэ
фыхуэдэркъэ
хуэдэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэ(р)т
ухуэдэ(р)т
хуэдэ(р)т
дыхуэдэ(р)т
фыхуэдэ(р)т
хуэдэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэ(р)тэкъэ
ухуэдэ(р)тэкъэ
хуэдэ(р)тэкъэ
дыхуэдэ(р)тэкъэ
фыхуэдэ(р)тэкъэ
хуэдэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэда
ухуэда
хуэда
дыхуэда
фыхуэда
хуэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдакъэ
ухуэдакъэ
хуэдакъэ
дыхуэдакъэ
фыхуэдакъэ
хуэда(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэдат
ухуэдат
хуэдат
дыхуэдат
фыхуэдат
хуэда(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдатэкъэ
ухуэдатэкъэ
хуэдатэкъэ
дыхуэдатэкъэ
фыхуэдатэкъэ
хуэда(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъа
ухуэдэгъа
хуэдэгъа
дыхуэдэгъа
фыхуэдэгъа
хуэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъакъэ
ухуэдэгъакъэ
хуэдэгъакъэ
дыхуэдэгъакъэ
фыхуэдэгъакъэ
хуэдэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъат
ухуэдэгъат
хуэдэгъат
дыхуэдэгъат
фыхуэдэгъат
хуэдэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъатэкъэ
ухуэдэгъатэкъэ
хуэдэгъатэкъэ
дыхуэдэгъатэкъэ
фыхуэдэгъатэкъэ
хуэдэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэ
ухуэдэ
хуэдэ
дыхуэдэ
фыхуэдэ
хуэдэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэкъэ
ухуэдэкъэ
хуэдэкъэ
дыхуэдэкъэ
фыхуэдэкъэ
хуэдэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэт
ухуэдэт
хуэдэт
дыхуэдэт
фыхуэдэт
хуэдэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэтэкъэ
ухуэдэтэкъэ
хуэдэтэкъэ
дыхуэдэтэкъэ
фыхуэдэтэкъэ
хуэдэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэн
ухуэдэн
хуэдэн
дыхуэдэн
фыхуэдэн
хуэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэнкъэ
ухуэдэнкъэ
хуэдэнкъэ
дыхуэдэнкъэ
фыхуэдэнкъэ
хуэдэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэну
ухуэдэну
хуэдэну
дыхуэдэну
фыхуэдэну
хуэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэнукъэ
ухуэдэнукъэ
хуэдэнукъэ
дыхуэдэнукъэ
фыхуэдэнукъэ
хуэдэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэмэ
ухуэдэмэ
хуэдэмэ
дыхуэдэмэ
фыхуэдэмэ
хуэдэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэмэ
ухуэмыдэмэ
хуэмыдэмэ
дыхуэмыдэмэ
фыхуэмыдэмэ
хуэмыдэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэдамэ
ухуэдамэ
хуэдамэ
дыхуэдамэ
фыхуэдамэ
хуэда(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдамэ
ухуэмыдамэ
хуэмыдамэ
дыхуэмыдамэ
фыхуэмыдамэ
мыда(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъамэ
ухуэдэгъамэ
хуэдэгъамэ
дыхуэдэгъамэ
фыхуэдэгъамэ
хуэдэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэгъамэ
ухуэмыдэгъамэ
хуэмыдэгъамэ
дыхуэмыдэгъамэ
фыхуэмыдэгъамэ
хуэмыдэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнмэ
ухуэдэнмэ
хуэдэнмэ
дыхуэдэнмэ
фыхуэдэнмэ
хуэдэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэнмэ
ухуэмыдэнмэ
хуэмыдэнмэ
дыхуэмыдэнмэ
фыхуэмыдэнмэ
хуэмыдэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнумэ
ухуэдэнумэ
хуэдэнумэ
дыхуэдэнумэ
фыхуэдэнумэ
хуэдэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэнумэ
ухуэмыдэнумэ
хуэмыдэнумэ
дыхуэмыдэнумэ
фыхуэмыдэнумэ
хуэмыдэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэтэмэ
ухуэдэтэмэ
хуэдэтэмэ
дыхуэдэтэмэ
фыхуэдэтэмэ
хуэдэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэтэмэ
ухуэмыдэтэмэ
хуэмыдэтэмэ
дыхуэмыдэтэмэ
фыхуэмыдэтэмэ
хуэмыдэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэдатэмэ
ухуэдатэмэ
хуэдатэмэ
дыхуэдатэмэ
фыхуэдатэмэ
хуэда(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдатэмэ
ухуэмыдатэмэ
хуэмыдатэмэ
дыхуэмыдатэмэ
фыхуэмыдатэмэ
хуэмыда(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъатэмэ
ухуэдэгъатэмэ
хуэдэгъатэмэ
дыхуэдэгъатэмэ
фыхуэдэгъатэмэ
хуэдэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэгъатэмэ
ухуэмыдэгъатэмэ
хуэмыдэгъатэмэ
дыхуэмыдэгъатэмэ
фыхуэмыдэгъатэмэ
хуэмыдэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнтэмэ
ухуэдэнтэмэ
хуэдэнтэмэ
дыхуэдэнтэмэ
фыхуэдэнтэмэ
хуэдэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэнтэмэ
ухуэмыдэнтэмэ
хуэмыдэнтэмэ
дыхуэмыдэнтэмэ
фыхуэмыдэнтэмэ
хуэмыдэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнутэмэ
ухуэдэнутэмэ
хуэдэнутэмэ
дыхуэдэнутэмэ
фыхуэдэнутэмэ
хуэдэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэнутэмэ
ухуэмыдэнутэмэ
хуэмыдэнутэмэ
дыхуэмыдэнутэмэ
фыхуэмыдэнутэмэ
хуэмыдэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнт
ухуэдэнт
хуэдэнт
дыхуэдэнт
фыхуэдэнт
хуэдэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэнтэкъым
ухуэдэнтэкъым
хуэдэнтэкъым
дыхуэдэнтэкъым
фыхуэдэнтэкъым
хуэдэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнут
ухуэдэнут
хуэдэнут
дыхуэдэнут
фыхуэдэнут
хуэдэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэдэнутэкъым
ухуэдэнутэкъым
хуэдэнутэкъым
дыхуэдэнутэкъым
фыхуэдэнутэкъым
хуэдэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэми
ухуэдэми
хуэдэми
дыхуэдэми
фыхуэдэми
хуэдэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэми
ухуэмыдэми
хуэмыдэми
дыхуэмыдэми
фыхуэмыдэми
хуэмыдэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэдами
ухуэдами
хуэдами
дыхуэдами
фыхуэдами
хуэда(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдами
ухуэмыдами
хуэмыдами
дыхуэмыдами
фыхуэмыдами
хуэмыда(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъами
ухуэдэгъами
хуэдэгъами
дыхуэдэгъами
фыхуэдэгъами
хуэдэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэгъами
ухуэмыдэгъами
хуэмыдэгъами
дыхуэмыдэгъами
фыхуэмыдэгъами
хуэмыдэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнми
ухуэдэнми
хуэдэнми
дыхуэдэнми
фыхуэдэнми
хуэдэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэнми
ухуэмыдэнми
хуэмыдэнми
дыхуэмыдэнми
фыхуэмыдэнми
хуэмыдэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнуми
ухуэдэнуми
хуэдэнуми
дыхуэдэнуми
фыхуэдэнуми
хуэдэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэнуми
ухуэмыдэнуми
хуэмыдэнуми
дыхуэмыдэнуми
фыхуэмыдэнуми
хуэмыдэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэтэми
ухуэдэтэми
хуэдэтэми
дыхуэдэтэми
фыхуэдэтэми
хуэдэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэтэми
ухуэмыдэтэми
хуэмыдэтэми
дыхуэмыдэтэми
фыхуэмыдэтэми
хуэмыдэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуэдатэми
ухуэдатэми
хуэдатэми
дыхуэдатэми
фыхуэдатэми
хуэда(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдатэми
ухуэмыдатэми
хуэмыдатэми
дыхуэмыдатэми
фыхуэмыдатэми
хуэмыда(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхуэдэгъатэми
ухуэдэгъатэми
хуэдэгъатэми
дыхуэдэгъатэми
фыхуэдэгъатэми
хуэдэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэгъатэми
ухуэмыдэгъатэми
хуэмыдэгъатэми
дыхуэмыдэгъатэми
фыхуэмыдэгъатэми
хуэмыдэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнтэми
ухуэдэнтэми
хуэдэнтэми
дыхуэдэнтэми
фыхуэдэнтэми
хуэдэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэнтэми
ухуэмыдэнтэми
хуэмыдэнтэми
дыхуэмыдэнтэми
фыхуэмыдэнтэми
хуэмыдэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуэдэнутэми
ухуэдэнутэми
хуэдэнутэми
дыхуэдэнутэми
фыхуэдэнутэми
хуэдэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдэнутэми
ухуэмыдэнутэми
хуэмыдэнутэми
дыхуэмыдэнутэми
фыхуэмыдэнутэми
хуэмыдэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхуэдаи
ухуэдаи
хуэдаи
дыхуэдаи
фыхуэдаи
хуэдаи
щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдаи
ухуэмыдаи
хуэмыдаи
дыхуэмыдаи
фыхуэмыдаи
хуэмыдаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхуэдащэрэт
ухуэдащэрэт
хуэдащэрэт
дыхуэдащэрэт
фыхуэдащэрэт
хуэдащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыхуэмыдащэрэт
ухуэмыдащэрэт
хуэмыдащэрэт
дыхуэмыдащэрэт
фыхуэмыдащэрэт
хуэмыдащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнщ
ухуэдагъэнщ
хуэдагъэнщ
дыхуэдагъэнщ
фыхуэдагъэнщ
хуэдагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнкъым
ухуэдагъэнкъым
хуэдагъэнкъым
дыхуэдагъэнкъым
фыхуэдагъэнкъым
хуэдагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнт
ухуэдагъэнт
хуэдагъэнт
дыхуэдагъэнт
фыхуэдагъэнт
хуэдагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнтэкъым
ухуэдагъэнтэкъым
хуэдагъэнтэкъым
дыхуэдагъэнтэкъым
фыхуэдагъэнтэкъым
хуэдагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэн
ухуэдагъэн
хуэдагъэн
дыхуэдагъэн
фыхуэдагъэн
хуэдагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнкъэ
ухуэдагъэнкъэ
хуэдагъэнкъэ
дыхуэдагъэнкъэ
фыхуэдагъэнкъэ
хуэдагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнт
ухуэдагъэнт
хуэдагъэнт
дыхуэдагъэнт
фыхуэдагъэнт
хуэдагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнтэкъэ
ухуэдагъэнтэкъэ
хуэдагъэнтэкъэ
дыхуэдагъэнтэкъэ
фыхуэдагъэнтэкъэ
хуэдагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнущ
ухуэдагъэнущ
хуэдагъэнущ
дыхуэдагъэнущ
фыхуэдагъэнущ
хуэдагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнукъым
ухуэдагъэнукъым
хуэдагъэнукъым
дыхуэдагъэнукъым
фыхуэдагъэнукъым
хуэдагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнут
ухуэдагъэнут
хуэдагъэнут
дыхуэдагъэнут
фыхуэдагъэнут
хуэдагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнутэкъым
ухуэдагъэнутэкъым
хуэдагъэнутэкъым
дыхуэдагъэнутэкъым
фыхуэдагъэнутэкъым
хуэдагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэну
ухуэдагъэну
хуэдагъэну
дыхуэдагъэну
фыхуэдагъэну
хуэдагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнукъэ
ухуэдагъэнукъэ
хуэдагъэнукъэ
дыхуэдагъэнукъэ
фыхуэдагъэнукъэ
хуэдагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнут
ухуэдагъэнут
хуэдагъэнут
дыхуэдагъэнут
фыхуэдагъэнут
хуэдагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхуэдагъэнутэкъэ
ухуэдагъэнутэкъэ
хуэдагъэнутэкъэ
дыхуэдагъэнутэкъэ
фыхуэдагъэнутэкъэ
хуэдагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхуэдэ
ухуэдэ
хуэдэ
дыхуэдэ
фыхуэдэ
хуэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмыдэ
ухуэмыдэ
хуэмыдэ
дыхуэмыдэ
фыхуэмыдэ
хуэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхуэда
ухуэда
хуэда
дыхуэда
фыхуэда
хуэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмыда
ухуэмыда
хуэмыда
дыхуэмыда
фыхуэмыда
хуэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхуэдэгъа
ухуэдэгъа
хуэдэгъа
дыхуэдэгъа
фыхуэдэгъа
хуэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмыдэгъа
ухуэмыдэгъа
хуэмыдэгъа
дыхуэмыдэгъа
фыхуэмыдэгъа
хуэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхуэдэн
ухуэдэн
хуэдэн
дыхуэдэн
фыхуэдэн
хуэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмыдэн
ухуэмыдэн
хуэмыдэн
дыхуэмыдэн
фыхуэмыдэн
хуэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхуэдэну
ухуэдэну
хуэдэну
дыхуэдэну
фыхуэдэну
хуэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмыдэну
ухуэмыдэну
хуэмыдэну
дыхуэмыдэну
фыхуэмыдэну
хуэмыдэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуэдэ
узэрыхуэдэ
зэрыхуэдэ
дызэрыхуэдэ
фызэрыхуэдэ
зэрыхуэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмыдэ
узэрыхуэмыдэ
зэрыхуэмыдэ
дызэрыхуэмыдэ
фызэрыхуэмыдэ
мызэрыхуэдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуэда
узэрыхуэда
зэрыхуэда
дызэрыхуэда
фызэрыхуэда
зэрыхуэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмыда
узэрыхуэмыда
зэрыхуэмыда
дызэрыхуэмыда
фызэрыхуэмыда
зэрыхуэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуэдэгъа
узэрыхуэдэгъа
зэрыхуэдэгъа
дызэрыхуэдэгъа
фызэрыхуэдэгъа
зэрыхуэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмыдэгъа
узэрыхуэмыдэгъа
зэрыхуэмыдэгъа
дызэрыхуэмыдэгъа
фызэрыхуэмыдэгъа
зэрыхуэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуэдэн
узэрыхуэдэн
зэрыхуэдэн
дызэрыхуэдэн
фызэрыхуэдэн
зэрыхуэдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмыдэн
узэрыхуэмыдэн
зэрыхуэмыдэн
дызэрыхуэмыдэн
фызэрыхуэмыдэн
зэрыхуэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуэдэну
узэрыхуэдэну
зэрыхуэдэну
дызэрыхуэдэну
фызэрыхуэдэну
зэрыхуэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмыдэну
узэрыхуэмыдэну
зэрыхуэмыдэну
дызэрыхуэмыдэну
фызэрыхуэмыдэну
зэрыхуэмыдэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуэдэ
ущыхуэдэ
щыхуэдэ
дыщыхуэдэ
фыщыхуэдэ
щыхуэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмыдэ
ущыхуэмыдэ
щыхуэмыдэ
дыщыхуэмыдэ
фыщыхуэмыдэ
щыхуэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуэда
ущыхуэда
щыхуэда
дыщыхуэда
фыщыхуэда
щыхуэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмыда
ущыхуэмыда
щыхуэмыда
дыщыхуэмыда
фыщыхуэмыда
щыхуэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуэдэгъа
ущыхуэдэгъа
щыхуэдэгъа
дыщыхуэдэгъа
фыщыхуэдэгъа
щыхуэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмыдэгъа
ущыхуэмыдэгъа
щыхуэмыдэгъа
дыщыхуэмыдэгъа
фыщыхуэмыдэгъа
щыхуэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуэдэн
ущыхуэдэн
щыхуэдэн
дыщыхуэдэн
фыщыхуэдэн
щыхуэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмыдэн
ущыхуэмыдэн
щыхуэмыдэн
дыщыхуэмыдэн
фыщыхуэмыдэн
щыхуэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуэдэну
ущыхуэдэну
щыхуэдэну
дыщыхуэдэну
фыщыхуэдэну
щыхуэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмыдэну
ущыхуэмыдэну
щыхуэмыдэну
дыщыхуэмыдэну
фыщыхуэмыдэну
щыхуэмыдэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэхуэдэ
уздэхуэдэ
здэхуэдэ
дыздэхуэдэ
фыздэхуэдэ
здэхуэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэхуэмыдэ
уздэхуэмыдэ
здэхуэмыдэ
дыздэхуэмыдэ
фыздэхуэмыдэ
здэхуэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэхуэда
уздэхуэда
здэхуэда
дыздэхуэда
фыздэхуэда
здэхуэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэхуэмыда
уздэхуэмыда
здэхуэмыда
дыздэхуэмыда
фыздэхуэмыда
здэхуэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэхуэдэгъа
уздэхуэдэгъа
здэхуэдэгъа
дыздэхуэдэгъа
фыздэхуэдэгъа
здэхуэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэхуэмыдэгъа
уздэхуэмыдэгъа
здэхуэмыдэгъа
дыздэхуэмыдэгъа
фыздэхуэмыдэгъа
здэхуэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэхуэдэн
уздэхуэдэн
здэхуэдэн
дыздэхуэдэн
фыздэхуэдэн
здэхуэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэхуэмыдэн
уздэхуэмыдэн
здэхуэмыдэн
дыздэхуэмыдэн
фыздэхуэмыдэн
здэхуэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэхуэдэну
уздэхуэдэну
здэхуэдэну
дыздэхуэдэну
фыздэхуэдэну
здэхуэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэхуэмыдэну
уздэхуэмыдэну
здэхуэмыдэну
дыздэхуэмыдэну
фыздэхуэмыдэну
здэхуэмыдэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуэдэ
ущӀыхуэдэ
щӀыхуэдэ
дыщӀыхуэдэ
фыщӀыхуэдэ
щӀыхуэдэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмыдэ
ущӀыхуэмыдэ
щӀыхуэмыдэ
дыщӀыхуэмыдэ
фыщӀыхуэмыдэ
щӀыхуэмыдэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуэда
ущӀыхуэда
щӀыхуэда
дыщӀыхуэда
фыщӀыхуэда
щӀыхуэда(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмыда
ущӀыхуэмыда
щӀыхуэмыда
дыщӀыхуэмыда
фыщӀыхуэмыда
щӀыхуэмыда(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуэдэгъа
ущӀыхуэдэгъа
щӀыхуэдэгъа
дыщӀыхуэдэгъа
фыщӀыхуэдэгъа
щӀыхуэдэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмыдэгъа
ущӀыхуэмыдэгъа
щӀыхуэмыдэгъа
дыщӀыхуэмыдэгъа
фыщӀыхуэмыдэгъа
щӀыхуэмыдэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуэдэн
ущӀыхуэдэн
щӀыхуэдэн
дыщӀыхуэдэн
фыщӀыхуэдэн
щӀыхуэдэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмыдэн
ущӀыхуэмыдэн
щӀыхуэмыдэн
дыщӀыхуэмыдэн
фыщӀыхуэмыдэн
щӀыхуэмыдэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуэдэну
ущӀыхуэдэну
щӀыхуэдэну
дыщӀыхуэдэну
фыщӀыхуэдэну
щӀыхуэдэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмыдэну
ущӀыхуэмыдэну
щӀыхуэмыдэну
дыщӀыхуэмыдэну
фыщӀыхуэмыдэну
щӀыхуэмыдэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхуэдэу
ухуэдэу
хуэдэу
дыхуэдэу
фыхуэдэу
хуэдэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмыдэу
ухуэмыдэу
хуэмыдэу
дыхуэмыдэу
фыхуэмыдэу
хуэмыдэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхуэдауэ
ухуэдауэ
хуэдауэ
дыхуэдауэ
фыхуэдауэ
хуэдауэ / хуэда(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмыдауэ
ухуэмыдауэ
хуэмыдауэ
дыхуэмыдауэ
фыхуэмыдауэ
хуэмыдауэ(хэ) / хуэмыда(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыхуэдэурэ
ухуэдэурэ
хуэдэурэ
дыхуэдэурэ
фыхуэдэурэ
хуэдэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыхуэмыдэурэ
ухуэмыдэурэ
хуэмыдэурэ
дыхуэмыдэурэ
фыхуэмыдэурэ
хуэмыдэ(хэ)урэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ --
сыпхуодэ
сыхуодэ
--
сыфхуодэ
сахуодэ(хэ)
уэ усхуодэ
--
ухуодэ
утхуодэ
--
уахуодэ(хэ)
ар схуодэ
пхуодэ
хуодэ
тхуодэ
фхуодэ
яхуодэ(хэ)
дэ --
дыпхуодэ
дыхуодэ
--
дыфхуодэ
дахуодэ(хэ)
фэ фысхуодэ
--
фыхуодэ
фытхуодэ
--
фахуодэ(хэ)
ахэр схуодэ
пхуодэ
хуодэ
тхуодэ
фхуодэ
яхуодэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ --
сыпхуэ[дэрэ]
сыхуэ[дэрэ]
--
сыфхуэ[дэрэ]
сахуэ[дэ(хэ)рэ]
уэ усхуэ[дэрэ]
--
ухуэ[дэрэ]
утхуэ[дэрэ]
--
уахуэ[дэ(хэ)рэ]
ар схуэ[дэрэ]
пхуэ[дэрэ]
хуэ[дэрэ]
тхуэ[дэрэ]
фхуэ[дэрэ]
яхуэ[дэ(хэ)рэ]
дэ --
дыпхуэ[дэрэ]
дыхуэ[дэрэ]
--
дыфхуэ[дэрэ]
дахуэ[дэ(хэ)рэ]
фэ фысхуэ[дэрэ]
--
фыхуэ[дэрэ]
фытхуэ[дэрэ]
--
фахуэ[дэ(хэ)рэ]
ахэр схуэ[дэрэ]
пхуэ[дэрэ]
хуэ[дэрэ]
тхуэ[дэрэ]
фхуэ[дэрэ]
яхуэ[дэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]э
[д]эр
--
[д]эхэр
Эргативнэ: [д]э
[д]эм
--
[д]эхэм
Послеложнэ: [д]экӀэ
[д]эмкӀэ
[д]эхэкӀэ
[д]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [д]эуэ
[д]эрауэ
[д]эхэу
[д]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]а
[д]ар
--
[д]ахэр
Эргативнэ: [д]а
[д]ам
--
[д]ахэм
Послеложнэ: [д]акӀэ
[д]амкӀэ
[д]ахэкӀэ
[д]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [д]ауэ
[д]арауэ
[д]ахэу
[д]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]эн
[д]эныр
--
[д]энхэр
Эргативнэ: [д]эн
[д]эным
--
[д]энхэм
Послеложнэ: [д]энкӀэ
[д]энымкӀэ
[д]энхэкӀэ
[д]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[д]эну
[д]энырауэ
[д]энхэу
[д]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [д]эну
[д]энур
--
[д]энухэр
Эргативнэ: [д]эну
[д]энум
--
[д]энухэм
Послеложнэ: [д]энукӀэ
[д]энумкӀэ
[д]энухэкӀэ
[д]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [д]энууэ
[д]энурауэ
[д]энухэу
[д]энухэрауэ
Зыгуэрым щхьэкӀэ дэн, зыгуэрым и лъэӀукӀэ дэн.
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 55
адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
Гуащэнэ гуащэм хуодэ .
Гуащана шьёт для куклы.
Gwashana sews for the doll.
хуэдэн: sew for sb, engage in sewing for sb Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
Глагол лъэӏэс "хуэдэн"-м и спряженэ
Зыгуэрым и щытыкӀэр, ищӀэр дэн, пэрымыуэн. Къазджэрий и псалъэм епцӀыжу хуэддэнкъым! КӀыщокъуэ Алим хуэдэн: permit or allow sb to do sth, resign yourself to sth (to sb’s behaviour or deed) хуэдэн: позволить что-л. кому-л., мириться с чем-л. (с чьим-л. поведением, поступком и т. п.) Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009. 
