АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "хуеин"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
хуеин
щымыӀэныгъэ:
хуэмеин
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхуеин
ухуеин
хуеин
дыхуеин
фыхуеин
хуеин(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеин
ухуэмеин
хуэмеин
дыхуэмеин
фыхуэмеин
хуэмеин(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
хуей!
фыхуей!
щымыӀэныгъэ:
ухуэмей!
фыхуэмей!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхуреей
ухуреей
хуреей
дыхуреей
фыхуреей
хуреей
щымыӀэныгъэ:
сыхуремей
ухуремей
хуремей
дыхуремей
фыхуремей
хуремей
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуейщ
ухуейщ
хуейщ
дыхуейщ
фыхуейщ
хуей(хэ)щ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуейкъым
ухуейкъым
хуейкъым
дыхуейкъым
фыхуейкъым
хуей(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуейт
ухуейт
хуейт
дыхуейт
фыхуейт
хуей(хэ)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуейтэкъым
ухуейтэкъым
хуейтэкъым
дыхуейтэкъым
фыхуейтэкъым
хуей(хэ)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуеящ
ухуеящ
хуеящ
дыхуеящ
фыхуеящ
хуея(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуеякъым
ухуеякъым
хуеякъым
дыхуеякъым
фыхуеякъым
хуея(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуеят
ухуеят
хуеят
дыхуеят
фыхуеят
хуея(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуеятэкъым
ухуеятэкъым
хуеятэкъым
дыхуеятэкъым
фыхуеятэкъым
хуея(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуейгъащ
ухуейгъащ
хуейгъащ
дыхуейгъащ
фыхуейгъащ
хуейгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуейгъакъым
ухуейгъакъым
хуейгъакъым
дыхуейгъакъым
фыхуейгъакъым
хуейгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуейгъат
ухуейгъат
хуейгъат
дыхуейгъат
фыхуейгъат
хуейгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуейгъатэкъым
ухуейгъатэкъым
хуейгъатэкъым
дыхуейгъатэкъым
фыхуейгъатэкъым
хуейгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхуейщ
ухуейщ
хуейщ
дыхуейщ
фыхуейщ
хуей(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхуейкъым
ухуейкъым
хуейкъым
дыхуейкъым
фыхуейкъым
хуей(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхуейт
ухуейт
хуейт
дыхуейт
фыхуейт
хуей(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхуейтэкъым
ухуейтэкъым
хуейтэкъым
дыхуейтэкъым
фыхуейтэкъым
хуей(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинщ
ухуеинщ
хуеинщ
дыхуеинщ
фыхуеинщ
хуеин(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуеинкъым
ухуеинкъым
хуеинкъым
дыхуеинкъым
фыхуеинкъым
хуеин(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинущ
ухуеинущ
хуеинущ
дыхуеинущ
фыхуеинущ
хуеину(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуеинукъым
ухуеинукъым
хуеинукъым
дыхуеинукъым
фыхуеинукъым
хуеину(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуей
ухуей
хуей
дыхуей
фыхуей
хуей(хэ)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуейкъэ
ухуейкъэ
хуейкъэ
дыхуейкъэ
фыхуейкъэ
хуей(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуейт
ухуейт
хуейт
дыхуейт
фыхуейт
хуей(хэ)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуейтэкъэ
ухуейтэкъэ
хуейтэкъэ
дыхуейтэкъэ
фыхуейтэкъэ
хуей(хэ)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуея
ухуея
хуея
дыхуея
фыхуея
хуея(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуеякъэ
ухуеякъэ
хуеякъэ
дыхуеякъэ
фыхуеякъэ
хуея(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуеят
ухуеят
хуеят
дыхуеят
фыхуеят
хуея(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуеятэкъэ
ухуеятэкъэ
хуеятэкъэ
дыхуеятэкъэ
фыхуеятэкъэ
хуея(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуейгъа
ухуейгъа
хуейгъа
дыхуейгъа
фыхуейгъа
хуейгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуейгъакъэ
ухуейгъакъэ
хуейгъакъэ
дыхуейгъакъэ
фыхуейгъакъэ
хуейгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуейгъат
ухуейгъат
хуейгъат
дыхуейгъат
фыхуейгъат
хуейгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуейгъатэкъэ
ухуейгъатэкъэ
хуейгъатэкъэ
дыхуейгъатэкъэ
фыхуейгъатэкъэ
хуейгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыхуей
ухуей
хуей
дыхуей
фыхуей
хуей(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыхуейкъэ
ухуейкъэ
хуейкъэ
дыхуейкъэ
фыхуейкъэ
хуей(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыхуейт
ухуейт
хуейт
дыхуейт
фыхуейт
хуей(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыхуейтэкъэ
ухуейтэкъэ
хуейтэкъэ
дыхуейтэкъэ
фыхуейтэкъэ
хуей(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеин
ухуеин
хуеин
дыхуеин
фыхуеин
хуеин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуеинкъэ
ухуеинкъэ
хуеинкъэ
дыхуеинкъэ
фыхуеинкъэ
хуеин(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеину
ухуеину
хуеину
дыхуеину
фыхуеину
хуеину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуеинукъэ
ухуеинукъэ
хуеинукъэ
дыхуеинукъэ
фыхуеинукъэ
хуеину(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеймэ
ухуеймэ
хуеймэ
дыхуеймэ
фыхуеймэ
хуей(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеймэ
ухуэмеймэ
хуэмеймэ
дыхуэмеймэ
фыхуэмеймэ
хуэмей(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуеямэ
ухуеямэ
хуеямэ
дыхуеямэ
фыхуеямэ
хуея(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеямэ
ухуэмеямэ
хуэмеямэ
дыхуэмеямэ
фыхуэмеямэ
мыея(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхуейгъамэ
ухуейгъамэ
хуейгъамэ
дыхуейгъамэ
фыхуейгъамэ
хуейгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмейгъамэ
ухуэмейгъамэ
хуэмейгъамэ
дыхуэмейгъамэ
фыхуэмейгъамэ
хуэмейгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинмэ
ухуеинмэ
хуеинмэ
дыхуеинмэ
фыхуеинмэ
хуеин(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеинмэ
ухуэмеинмэ
хуэмеинмэ
дыхуэмеинмэ
фыхуэмеинмэ
хуэмеин(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинумэ
ухуеинумэ
хуеинумэ
дыхуеинумэ
фыхуеинумэ
хуеину(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеинумэ
ухуэмеинумэ
хуэмеинумэ
дыхуэмеинумэ
фыхуэмеинумэ
хуэмеину(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуейтэмэ
ухуейтэмэ
хуейтэмэ
дыхуейтэмэ
фыхуейтэмэ
хуей(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмейтэмэ
ухуэмейтэмэ
хуэмейтэмэ
дыхуэмейтэмэ
фыхуэмейтэмэ
хуэмей(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуеятэмэ
ухуеятэмэ
хуеятэмэ
дыхуеятэмэ
фыхуеятэмэ
хуея(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеятэмэ
ухуэмеятэмэ
хуэмеятэмэ
дыхуэмеятэмэ
фыхуэмеятэмэ
хуэмея(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхуейгъатэмэ
ухуейгъатэмэ
хуейгъатэмэ
дыхуейгъатэмэ
фыхуейгъатэмэ
хуейгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмейгъатэмэ
ухуэмейгъатэмэ
хуэмейгъатэмэ
дыхуэмейгъатэмэ
фыхуэмейгъатэмэ
хуэмейгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинтэмэ
ухуеинтэмэ
хуеинтэмэ
дыхуеинтэмэ
фыхуеинтэмэ
хуеин(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеинтэмэ
ухуэмеинтэмэ
хуэмеинтэмэ
дыхуэмеинтэмэ
фыхуэмеинтэмэ
хуэмеин(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинутэмэ
ухуеинутэмэ
хуеинутэмэ
дыхуеинутэмэ
фыхуеинутэмэ
хуеину(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеинутэмэ
ухуэмеинутэмэ
хуэмеинутэмэ
дыхуэмеинутэмэ
фыхуэмеинутэмэ
хуэмеину(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинт
ухуеинт
хуеинт
дыхуеинт
фыхуеинт
хуеин(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуеинтэкъым
ухуеинтэкъым
хуеинтэкъым
дыхуеинтэкъым
фыхуеинтэкъым
хуеин(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинут
ухуеинут
хуеинут
дыхуеинут
фыхуеинут
хуеину(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуеинутэкъым
ухуеинутэкъым
хуеинутэкъым
дыхуеинутэкъым
фыхуеинутэкъым
хуеину(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуейми
ухуейми
хуейми
дыхуейми
фыхуейми
хуей(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмейми
ухуэмейми
хуэмейми
дыхуэмейми
фыхуэмейми
хуэмей(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуеями
ухуеями
хуеями
дыхуеями
фыхуеями
хуея(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеями
ухуэмеями
хуэмеями
дыхуэмеями
фыхуэмеями
хуэмея(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхуейгъами
ухуейгъами
хуейгъами
дыхуейгъами
фыхуейгъами
хуейгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмейгъами
ухуэмейгъами
хуэмейгъами
дыхуэмейгъами
фыхуэмейгъами
хуэмейгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинми
ухуеинми
хуеинми
дыхуеинми
фыхуеинми
хуеин(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеинми
ухуэмеинми
хуэмеинми
дыхуэмеинми
фыхуэмеинми
хуэмеин(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинуми
ухуеинуми
хуеинуми
дыхуеинуми
фыхуеинуми
хуеину(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеинуми
ухуэмеинуми
хуэмеинуми
дыхуэмеинуми
фыхуэмеинуми
хуэмеину(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуейтэми
ухуейтэми
хуейтэми
дыхуейтэми
фыхуейтэми
хуей(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмейтэми
ухуэмейтэми
хуэмейтэми
дыхуэмейтэми
фыхуэмейтэми
хуэмей(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыхуеятэми
ухуеятэми
хуеятэми
дыхуеятэми
фыхуеятэми
хуея(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеятэми
ухуэмеятэми
хуэмеятэми
дыхуэмеятэми
фыхуэмеятэми
хуэмея(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыхуейгъатэми
ухуейгъатэми
хуейгъатэми
дыхуейгъатэми
фыхуейгъатэми
хуейгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмейгъатэми
ухуэмейгъатэми
хуэмейгъатэми
дыхуэмейгъатэми
фыхуэмейгъатэми
хуэмейгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинтэми
ухуеинтэми
хуеинтэми
дыхуеинтэми
фыхуеинтэми
хуеин(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеинтэми
ухуэмеинтэми
хуэмеинтэми
дыхуэмеинтэми
фыхуэмеинтэми
хуэмеин(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыхуеинутэми
ухуеинутэми
хуеинутэми
дыхуеинутэми
фыхуеинутэми
хуеину(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеинутэми
ухуэмеинутэми
хуэмеинутэми
дыхуэмеинутэми
фыхуэмеинутэми
хуэмеину(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхуеяи
ухуеяи
хуеяи
дыхуеяи
фыхуеяи
хуеяи
щымыӀэныгъэ:
сыхуеякъыми
ухуеякъыми
хуеякъыми
дыхуеякъыми
фыхуеякъыми
хуеякъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыхуеящэрэт
ухуеящэрэт
хуеящэрэт
дыхуеящэрэт
фыхуеящэрэт
хуеящэрэт
щымыӀэныгъэ:
сыхуэмеящэрэт
ухуэмеящэрэт
хуэмеящэрэт
дыхуэмеящэрэт
фыхуэмеящэрэт
хуэмеящэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнщ
ухуеягъэнщ
хуеягъэнщ
дыхуеягъэнщ
фыхуеягъэнщ
хуеягъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнкъым
ухуеягъэнкъым
хуеягъэнкъым
дыхуеягъэнкъым
фыхуеягъэнкъым
хуеягъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнт
ухуеягъэнт
хуеягъэнт
дыхуеягъэнт
фыхуеягъэнт
хуеягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнтэкъым
ухуеягъэнтэкъым
хуеягъэнтэкъым
дыхуеягъэнтэкъым
фыхуеягъэнтэкъым
хуеягъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхуеягъэн
ухуеягъэн
хуеягъэн
дыхуеягъэн
фыхуеягъэн
хуеягъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнкъэ
ухуеягъэнкъэ
хуеягъэнкъэ
дыхуеягъэнкъэ
фыхуеягъэнкъэ
хуеягъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнт
ухуеягъэнт
хуеягъэнт
дыхуеягъэнт
фыхуеягъэнт
хуеягъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнтэкъэ
ухуеягъэнтэкъэ
хуеягъэнтэкъэ
дыхуеягъэнтэкъэ
фыхуеягъэнтэкъэ
хуеягъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнущ
ухуеягъэнущ
хуеягъэнущ
дыхуеягъэнущ
фыхуеягъэнущ
хуеягъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнукъым
ухуеягъэнукъым
хуеягъэнукъым
дыхуеягъэнукъым
фыхуеягъэнукъым
хуеягъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнут
ухуеягъэнут
хуеягъэнут
дыхуеягъэнут
фыхуеягъэнут
хуеягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнутэкъым
ухуеягъэнутэкъым
хуеягъэнутэкъым
дыхуеягъэнутэкъым
фыхуеягъэнутэкъым
хуеягъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхуеягъэну
ухуеягъэну
хуеягъэну
дыхуеягъэну
фыхуеягъэну
хуеягъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнукъэ
ухуеягъэнукъэ
хуеягъэнукъэ
дыхуеягъэнукъэ
фыхуеягъэнукъэ
хуеягъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнут
ухуеягъэнут
хуеягъэнут
дыхуеягъэнут
фыхуеягъэнут
хуеягъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыхуеягъэнутэкъэ
ухуеягъэнутэкъэ
хуеягъэнутэкъэ
дыхуеягъэнутэкъэ
фыхуеягъэнутэкъэ
хуеягъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхуей
ухуей
хуей
дыхуей
фыхуей
хуей(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмей
ухуэмей
хуэмей
дыхуэмей
фыхуэмей
хуэмей(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхуея
ухуея
хуея
дыхуея
фыхуея
хуея(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмея
ухуэмея
хуэмея
дыхуэмея
фыхуэмея
хуэмея(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхуейгъа
ухуейгъа
хуейгъа
дыхуейгъа
фыхуейгъа
хуейгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмейгъа
ухуэмейгъа
хуэмейгъа
дыхуэмейгъа
фыхуэмейгъа
хуэмейгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхуеин
ухуеин
хуеин
дыхуеин
фыхуеин
хуеин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмеин
ухуэмеин
хуэмеин
дыхуэмеин
фыхуэмеин
хуэмеин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыхуеину
ухуеину
хуеину
дыхуеину
фыхуеину
хуеину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмеину
ухуэмеину
хуэмеину
дыхуэмеину
фыхуэмеину
хуэмеину(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуей
узэрыхуей
зэрыхуей
дызэрыхуей
фызэрыхуей
зэрыхуей(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмей
узэрыхуэмей
зэрыхуэмей
дызэрыхуэмей
фызэрыхуэмей
зэрыхуэмей(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуея
узэрыхуея
зэрыхуея
дызэрыхуея
фызэрыхуея
зэрыхуея(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмея
узэрыхуэмея
зэрыхуэмея
дызэрыхуэмея
фызэрыхуэмея
зэрыхуэмея(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуейгъа
узэрыхуейгъа
зэрыхуейгъа
дызэрыхуейгъа
фызэрыхуейгъа
зэрыхуейгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмейгъа
узэрыхуэмейгъа
зэрыхуэмейгъа
дызэрыхуэмейгъа
фызэрыхуэмейгъа
зэрыхуэмейгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуеин
узэрыхуеин
зэрыхуеин
дызэрыхуеин
фызэрыхуеин
зэрыхуеин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмеин
узэрыхуэмеин
зэрыхуэмеин
дызэрыхуэмеин
фызэрыхуэмеин
зэрыхуэмеин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыхуеину
узэрыхуеину
зэрыхуеину
дызэрыхуеину
фызэрыхуеину
зэрыхуеину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрыхуэмеину
узэрыхуэмеину
зэрыхуэмеину
дызэрыхуэмеину
фызэрыхуэмеину
зэрыхуэмеину(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуей
ущыхуей
щыхуей
дыщыхуей
фыщыхуей
щыхуей(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмей
ущыхуэмей
щыхуэмей
дыщыхуэмей
фыщыхуэмей
щыхуэмей(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуея
ущыхуея
щыхуея
дыщыхуея
фыщыхуея
щыхуея(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмея
ущыхуэмея
щыхуэмея
дыщыхуэмея
фыщыхуэмея
щыхуэмея(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуейгъа
ущыхуейгъа
щыхуейгъа
дыщыхуейгъа
фыщыхуейгъа
щыхуейгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмейгъа
ущыхуэмейгъа
щыхуэмейгъа
дыщыхуэмейгъа
фыщыхуэмейгъа
щыхуэмейгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуеин
ущыхуеин
щыхуеин
дыщыхуеин
фыщыхуеин
щыхуеин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмеин
ущыхуэмеин
щыхуэмеин
дыщыхуэмеин
фыщыхуэмеин
щыхуэмеин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыхуеину
ущыхуеину
щыхуеину
дыщыхуеину
фыщыхуеину
щыхуеину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщыхуэмеину
ущыхуэмеину
щыхуэмеину
дыщыхуэмеину
фыщыхуэмеину
щыхуэмеину(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхуей
уздыхуей
здыхуей
дыздыхуей
фыздыхуей
здыхуей(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхуэмей
уздыхуэмей
здыхуэмей
дыздыхуэмей
фыздыхуэмей
здыхуэмей(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхуея
уздыхуея
здыхуея
дыздыхуея
фыздыхуея
здыхуея(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхуэмея
уздыхуэмея
здыхуэмея
дыздыхуэмея
фыздыхуэмея
здыхуэмея(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхуейгъа
уздыхуейгъа
здыхуейгъа
дыздыхуейгъа
фыздыхуейгъа
здыхуейгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхуэмейгъа
уздыхуэмейгъа
здыхуэмейгъа
дыздыхуэмейгъа
фыздыхуэмейгъа
здыхуэмейгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхуеин
уздыхуеин
здыхуеин
дыздыхуеин
фыздыхуеин
здыхуеин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхуэмеин
уздыхуэмеин
здыхуэмеин
дыздыхуэмеин
фыздыхуэмеин
здыхуэмеин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздыхуеину
уздыхуеину
здыхуеину
дыздыхуеину
фыздыхуеину
здыхуеину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздыхуэмеину
уздыхуэмеину
здыхуэмеину
дыздыхуэмеину
фыздыхуэмеину
здыхуэмеину(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуей
ущӀыхуей
щӀыхуей
дыщӀыхуей
фыщӀыхуей
щӀыхуей(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмей
ущӀыхуэмей
щӀыхуэмей
дыщӀыхуэмей
фыщӀыхуэмей
щӀыхуэмей(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуея
ущӀыхуея
щӀыхуея
дыщӀыхуея
фыщӀыхуея
щӀыхуея(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмея
ущӀыхуэмея
щӀыхуэмея
дыщӀыхуэмея
фыщӀыхуэмея
щӀыхуэмея(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуейгъа
ущӀыхуейгъа
щӀыхуейгъа
дыщӀыхуейгъа
фыщӀыхуейгъа
щӀыхуейгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмейгъа
ущӀыхуэмейгъа
щӀыхуэмейгъа
дыщӀыхуэмейгъа
фыщӀыхуэмейгъа
щӀыхуэмейгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуеин
ущӀыхуеин
щӀыхуеин
дыщӀыхуеин
фыщӀыхуеин
щӀыхуеин(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмеин
ущӀыхуэмеин
щӀыхуэмеин
дыщӀыхуэмеин
фыщӀыхуэмеин
щӀыхуэмеин(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀыхуеину
ущӀыхуеину
щӀыхуеину
дыщӀыхуеину
фыщӀыхуеину
щӀыхуеину(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀыхуэмеину
ущӀыхуэмеину
щӀыхуэмеину
дыщӀыхуэмеину
фыщӀыхуэмеину
щӀыхуэмеину(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыхуейуэ
ухуейуэ
хуейуэ
дыхуейуэ
фыхуейуэ
хуей(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмейуэ
ухуэмейуэ
хуэмейуэ
дыхуэмейуэ
фыхуэмейуэ
хуэмей(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыхуеяуэ
ухуеяуэ
хуеяуэ
дыхуеяуэ
фыхуеяуэ
хуеяуэ / хуея(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыхуэмеяуэ
ухуэмеяуэ
хуэмеяуэ
дыхуэмеяуэ
фыхуэмеяуэ
хуэмеяуэ(хэ) / хуэмея(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыхуейурэ
ухуейурэ
хуейурэ
дыхуейурэ
фыхуейурэ
хуей(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сыхуэмейурэ
ухуэмейурэ
хуэмейурэ
дыхуэмейурэ
фыхуэмейурэ
хуэмей(хэ)урэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыбхуейщ
сыхуейщ
--
сывхуейщ
сахуей(хэ)щ
уэ
узхуейщ
--
ухуейщ
удхуейщ
--
уахуей(хэ)щ
ар
зхуейщ
бхуейщ
хуейщ
дхуейщ
вхуейщ
яхуей(хэ)щ
дэ
--
дыбхуейщ
дыхуейщ
--
дывхуейщ
дахуей(хэ)щ
фэ
фызхуейщ
--
фыхуейщ
фыдхуейщ
--
фахуей(хэ)щ
ахэр
зхуейщ
бхуейщ
хуейщ
дхуейщ
вхуейщ
яхуей(хэ)щ
-й-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[е]й
[е]йр
--
[е]йхэр
Эргативнэ:
[е]й
[е]йм
--
[е]йхэм
Послеложнэ:
[е]йкӀэ
[е]ймкӀэ
[е]йхэкӀэ
[е]йхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[е]йуэ
[е]йрауэ
[е]йхэу
[е]йхэрауэ
-я-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[е]я
[е]яр
--
[е]яхэр
Эргативнэ:
[е]я
[е]ям
--
[е]яхэм
Послеложнэ:
[е]якӀэ
[е]ямкӀэ
[е]яхэкӀэ
[е]яхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[е]яуэ
[е]ярауэ
[е]яхэу
[е]яхэрауэ
-ин-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[е]ин
[е]иныр
--
[е]инхэр
Эргативнэ:
[е]ин
[е]иным
--
[е]инхэм
Послеложнэ:
[е]инкӀэ
[е]инымкӀэ
[е]инхэкӀэ
[е]инхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[е]ину
[е]инырауэ
[е]инхэу
[е]инхэрауэ
-ину-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[е]ину
[е]инур
--
[е]инухэр
Эргативнэ:
[е]ину
[е]инум
--
[е]инухэм
Послеложнэ:
[е]инукӀэ
[е]инумкӀэ
[е]инухэкӀэ
[е]инухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[е]инууэ
[е]инурауэ
[е]инухэу
[е]инухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
ФӀэфӀын, хуэныкъуэн.
Сказуемэ зэхэлъым щыщ Ӏыхьэу къагъэсэбэп.
ЩАПХЪЭХЭР
[Мусэ Мэсхьуд жриӀэу:] - Абы хуэдиз щыпщӀэм писыр уащӀын хуеящ. КӀыщокъуэ Алим
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,
«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984
нап. 95
адыгэбзэ
урысыбзэ/русский
инджылыбзэ/English
Псыр къабзэу зехьэн хуейщ .
Надо держать воду чистой.
Water should be kept clean.
Псыр дауэ зехьэн хуей ?
Как необходимо держать воду?
How should water be kept?
нап. 101
Зыхуеину псори и тхылъылъэм делъхьэри еджапӀэм макӀуэ.
Он кладет все необходимое в ранец и идет в школу.
He puts everything he will need in his bookbag and goes to school.
нап. 111
Сэри сыхуейщ , мамэ хуэдэу, сыдэфу зезгъэсэну.
Как мама, я также хочу научиться шить.
I want to learn to sew like Mama.
нап. 116
Унэ блыныр и чэзум бъин хуейщ .
Необходимо своевременно стены дома белить.
You should whitewash the walls of your house in a timely fashion.
Унэ блыныр дъин хуейуэ ди анэм жиӀащ.
Мама сказала, что нам необходимо побелить глиной стены дома.
Our mother said that the walls of our house needed whitewashing.
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
хуеин: 1. want, desire to do sth 2. must, have to, be necessary (used as a part of a compound predicate)
УРЫСЫБЗЭ
хуеин: 1. хотеть, желать что-л. 2. должен (употребляется как часть составного сказуемого)
псалъафэ зэпыщӀахэр
Зыхуей егъэгъуэтын
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: provide sb with what they need
Урысыбзэ: обеспечить необходимым кого-что-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.