Wt/kbd/фӏыцӏэ

From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > фӏыцӏэ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ПЛЪЫФЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA ['fʹǝtʹsɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [фӀыцӀ] + -э

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: фӀыцӀэ фӀыцӀэр -- фӀыцӀэхэр
Эргативнэ: фӀыцӀэ фӀыцӀэм -- фӀыцӀэхэм
Послеложнэ: фӀыцӀэкӀэ фӀыцӀэмкӀэ фӀыцӀэхэкӀэ фӀыцӀэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: фӀыцӀэу фӀыцӀэрауэ фӀыцӀэхэу фӀыцӀэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. КӀэгъуасэм, фӀамыщӀым и фэ зиӀэ, къарэ.
  2. Къамылыфэ.
  3. Жагъуэ.

ЩАПХЪЭХЭР

  • ГъэщӀэгъуэнщ, ахэр [фызхэр] гуащэ зэрыхъуу щхьэфӀэпхыкӀ фӀыцӀэкӀэ я щхьэр фӀапхыкӀыу щӀадзэ. ХьэхъупащӀэ Хьэжбэчыр
  • ДищӀ илъ сщӀэжыныр къалэн сщӀауэ Изох бий фӀыцӀэм удын гуащӀэ. Къэбэрдей, альманах
  • Шэ фӀыцӀэжьыр къыщытехуэм, Уи гыбзафэри сигу къэкӀат. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • Вагъэ фӀыцӀэ.
  • Пшэ фӀыцӀэ.
  • ЩӀалэ фӀыцӀэ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • фӏыцӏэ: 1. black, dark (colour) 2. swarthy 3. hated, despised, loathed
  • Вагъэ фӀыцӀэ: black earth (ploghland)
  • Пшэ фӀыцӀэ: dark clouds
  • ЩӀалэ фӀыцӀэ: swarthy lad
УРЫСЫБЗЭ
  • фӏыцӏэ: 1. чёрный (о цвете) 2. смуглый 3. ненавистный
  • Вагъэ фӀыцӀэ: чёрнозём (чёрная пашня)
  • Пшэ фӀыцӀэ: тёмные тучи
  • ЩӀалэ фӀыцӀэ: смуглый мальчик

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA ['fʹǝtʹsɐ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [фӀ] + -ы + [цӀ] + -э

СКЛОНЕНЭ

Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: фӀыцӀэ фӀыцӀэр -- фӀыцӀэхэр
Эргативнэ: фӀыцӀэ фӀыцӀэм -- фӀыцӀэхэм
Послеложнэ: фӀыцӀэкӀэ фӀыцӀэмкӀэ фӀыцӀэхэкӀэ фӀыцӀэхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: фӀыцӀэу фӀыцӀэрауэ фӀыцӀэхэу фӀыцӀэхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. Щытхъу зыпылъ.

ЩАПХЪЭХЭР

  • Пщым и фӀыцӀэ жызымыӀэм И Ӏэр ину хуегъэдалъэ. ЩоджэнцӀыкӀу Алий

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • фӏыцӏэ: good name; good reputation
УРЫСЫБЗЭ
  • фӏыцӏэ: добрая слава

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.