Wt/kbd/утэн

Add links
From Wikimedia Incubator
< Wt‎ | kbd
Wt > kbd > утэн

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

ЭТИМОЛОГИЕ

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

  • IPA [wǝˈtɐn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

  • [ут] + -э + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "утэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ: утэн
щымыӀэныгъэ: мыутэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сутэн бутэн иутэн дутэн футэн яутэн
щымыӀэныгъэ: сымыутэн умыутэн имыутэн дымыутэн фымыутэн ямыутэн
Унафэ наклоненэ уэ фэ
щыӀэныгъэ: утэ! футэ!
щымыӀэныгъэ: умыутэ! фымыутэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: среутэ уреутэ иреутэ дреутэ фреутэ иреутэ
щымыӀэныгъэ: сремыутэ уремыутэ иремыутэ дремыутэ фремыутэ иремыутэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: соутэ(р) уоутэ(р) / боутэ(р) еутэ(р) доутэ(р) фоутэ(р) яутэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сутэркъым бутэркъым иутэркъым дутэркъым футэркъым яутэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сутэ(р)т бутэ(р)т иутэ(р)т дутэ(р)т футэ(р)т яутэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сутэ(р)тэкъым бутэ(р)тэкъым иутэ(р)тэкъым дутэ(р)тэкъым футэ(р)тэкъым яутэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сутащ бутащ иутащ дутащ футащ яутащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сутакъым бутакъым иутакъым дутакъым футакъым яутакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сутат бутат иутат дутат футат яутат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сутатэкъым бутатэкъым иутатэкъым дутатэкъым футатэкъым яутатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сутэгъащ бутэгъащ иутэгъащ дутэгъащ футэгъащ яутэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сутэгъакъым бутэгъакъым иутэгъакъым дутэгъакъым футэгъакъым яутэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сутэгъат бутэгъат иутэгъат дутэгъат футэгъат яутэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: сутэгъатэкъым бутэгъатэкъым иутэгъатэкъым дутэгъатэкъым футэгъатэкъым яутэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сутэщ бутэщ иутэщ дутэщ футэщ яутэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сутэкъым бутэкъым иутэкъым дутэкъым футэкъым яутэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сутэт бутэт иутэт дутэт футэт яутэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сутэтэкъым бутэтэкъым иутэтэкъым дутэтэкъым футэтэкъым яутэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнщ бутэнщ иутэнщ дутэнщ футэнщ яутэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сутэнкъым бутэнкъым иутэнкъым дутэнкъым футэнкъым яутэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнущ бутэнущ иутэнущ дутэнущ футэнущ яутэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сутэнукъым бутэнукъым иутэнукъым дутэнукъым футэнукъым яутэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сутэрэ бутэрэ иутэрэ дутэрэ футэрэ яутэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сутэркъэ бутэркъэ иутэркъэ дутэркъэ футэркъэ яутэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: сутэ(р)т бутэ(р)т иутэ(р)т дутэ(р)т футэ(р)т яутэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: сутэ(р)тэкъэ бутэ(р)тэкъэ иутэ(р)тэкъэ дутэ(р)тэкъэ футэ(р)тэкъэ яутэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сута бута иута дута фута яута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сутакъэ бутакъэ иутакъэ дутакъэ футакъэ яутакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: сутат бутат иутат дутат футат яутат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сутатэкъэ бутатэкъэ иутатэкъэ дутатэкъэ футатэкъэ яутатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: сутэгъа бутэгъа иутэгъа дутэгъа футэгъа яутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: сутэгъакъэ бутэгъакъэ иутэгъакъэ дутэгъакъэ футэгъакъэ яутэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: сутэгъат бутэгъат иутэгъат дутэгъат футэгъат яутэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сутэгъатэкъэ бутэгъатэкъэ иутэгъатэкъэ дутэгъатэкъэ футэгъатэкъэ яутэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: сутэ бутэ иутэ дутэ футэ яутэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: сутэкъэ бутэкъэ иутэкъэ дутэкъэ футэкъэ яутэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: сутэт бутэт иутэт дутэт футэт яутэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: сутэтэкъэ бутэтэкъэ иутэтэкъэ дутэтэкъэ футэтэкъэ яутэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэн бутэн иутэн дутэн футэн яутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сутэнкъэ бутэнкъэ иутэнкъэ дутэнкъэ футэнкъэ яутэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэну бутэну иутэну дутэну футэну яутэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сутэнукъэ бутэнукъэ иутэнукъэ дутэнукъэ футэнукъэ яутэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сутэмэ бутэмэ иутэмэ дутэмэ футэмэ яутэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэмэ умыутэмэ имыутэмэ дымыутэмэ фымыутэмэ ямыутэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сутамэ бутамэ иутамэ дутамэ футамэ яутамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыутамэ умыутамэ имыутамэ дымыутамэ фымыутамэ ямыутамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сутэгъамэ бутэгъамэ иутэгъамэ дутэгъамэ футэгъамэ яутэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыутэгъамэ умыутэгъамэ имыутэгъамэ дымыутэгъамэ фымыутэгъамэ ямыутэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнмэ бутэнмэ иутэнмэ дутэнмэ футэнмэ яутэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэнмэ умыутэнмэ имыутэнмэ дымыутэнмэ фымыутэнмэ ямыутэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнумэ бутэнумэ иутэнумэ дутэнумэ футэнумэ яутэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэнумэ умыутэнумэ имыутэнумэ дымыутэнумэ фымыутэнумэ ямыутэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сутэтэмэ бутэтэмэ иутэтэмэ дутэтэмэ футэтэмэ яутэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэтэмэ умыутэтэмэ имыутэтэмэ дымыутэтэмэ фымыутэтэмэ ямыутэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сутатэмэ бутатэмэ иутатэмэ дутатэмэ футатэмэ яутатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыутатэмэ умыутатэмэ имыутатэмэ дымыутатэмэ фымыутатэмэ ямыутатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сутэгъатэмэ бутэгъатэмэ иутэгъатэмэ дутэгъатэмэ футэгъатэмэ яутэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыутэгъатэмэ умыутэгъатэмэ имыутэгъатэмэ дымыутэгъатэмэ фымыутэгъатэмэ ямыутэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнтэмэ бутэнтэмэ иутэнтэмэ дутэнтэмэ футэнтэмэ яутэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэнтэмэ умыутэнтэмэ имыутэнтэмэ дымыутэнтэмэ фымыутэнтэмэ ямыутэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнутэмэ бутэнутэмэ иутэнутэмэ дутэнутэмэ футэнутэмэ яутэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэнутэмэ умыутэнутэмэ имыутэнутэмэ дымыутэнутэмэ фымыутэнутэмэ ямыутэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнт бутэнт иутэнт дутэнт футэнт яутэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сутэнтэкъым бутэнтэкъым иутэнтэкъым дутэнтэкъым футэнтэкъым яутэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнут бутэнут иутэнут дутэнут футэнут яутэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сутэнутэкъым бутэнутэкъым иутэнутэкъым дутэнутэкъым футэнутэкъым яутэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сутэми бутэми иутэми дутэми футэми яутэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэми умыутэми имыутэми дымыутэми фымыутэми ямыутэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сутами бутами иутами дутами футами яутами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыутами умыутами имыутами дымыутами фымыутами ямыутами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сутэгъами бутэгъами иутэгъами дутэгъами футэгъами яутэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыутэгъами умыутэгъами имыутэгъами дымыутэгъами фымыутэгъами ямыутэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнми бутэнми иутэнми дутэнми футэнми яутэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэнми умыутэнми имыутэнми дымыутэнми фымыутэнми ямыутэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнуми бутэнуми иутэнуми дутэнуми футэнуми яутэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэнуми умыутэнуми имыутэнуми дымыутэнуми фымыутэнуми ямыутэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ: сутэтэми бутэтэми иутэтэми дутэтэми футэтэми яутэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэтэми умыутэтэми имыутэтэми дымыутэтэми фымыутэтэми ямыутэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: сутатэми бутатэми иутатэми дутатэми футатэми яутатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: сымыутатэми умыутатэми имыутатэми дымыутатэми фымыутатэми ямыутатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: сутэгъатэми бутэгъатэми иутэгъатэми дутэгъатэми футэгъатэми яутэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: сымыутэгъатэми умыутэгъатэми имыутэгъатэми дымыутэгъатэми фымыутэгъатэми ямыутэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнтэми бутэнтэми иутэнтэми дутэнтэми футэнтэми яутэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэнтэми умыутэнтэми имыутэнтэми дымыутэнтэми фымыутэнтэми ямыутэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: сутэнутэми бутэнутэми иутэнутэми дутэнутэми футэнутэми яутэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: сымыутэнутэми умыутэнутэми имыутэнутэми дымыутэнутэми фымыутэнутэми ямыутэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сутаи бутаи иутаи дутаи футаи яутаи
щымыӀэныгъэ: сымыутаи умыутаи имыутаи дымыутаи фымыутаи ямыутаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
щыӀэныгъэ: сутащэрэт бутащэрэт иутащэрэт дутащэрэт футащэрэт яутащэрэт
щымыӀэныгъэ: сымыутащэрэт умыутащэрэт имыутащэрэт дымыутащэрэт фымыутащэрэт ямыутащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сутагъэнщ бутагъэнщ иутагъэнщ дутагъэнщ футагъэнщ яутагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сутагъэнкъым бутагъэнкъым иутагъэнкъым дутагъэнкъым футагъэнкъым яутагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сутагъэнт бутагъэнт иутагъэнт дутагъэнт футагъэнт яутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сутагъэнтэкъым бутагъэнтэкъым иутагъэнтэкъым дутагъэнтэкъым футагъэнтэкъым яутагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сутагъэн бутагъэн иутагъэн дутагъэн футагъэн яутагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сутагъэнкъэ бутагъэнкъэ иутагъэнкъэ дутагъэнкъэ футагъэнкъэ яутагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сутагъэнт бутагъэнт иутагъэнт дутагъэнт футагъэнт яутагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сутагъэнтэкъэ бутагъэнтэкъэ иутагъэнтэкъэ дутагъэнтэкъэ футагъэнтэкъэ яутагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сутагъэнущ бутагъэнущ иутагъэнущ дутагъэнущ футагъэнущ яутагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сутагъэнукъым бутагъэнукъым иутагъэнукъым дутагъэнукъым футагъэнукъым яутагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: сутагъэнут бутагъэнут иутагъэнут дутагъэнут футагъэнут яутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: сутагъэнутэкъым бутагъэнутэкъым иутагъэнутэкъым дутагъэнутэкъым футагъэнутэкъым яутагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сутагъэну бутагъэну иутагъэну дутагъэну футагъэну яутагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сутагъэнукъэ бутагъэнукъэ иутагъэнукъэ дутагъэнукъэ футагъэнукъэ яутагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: сутагъэнут бутагъэнут иутагъэнут дутагъэнут футагъэнут яутагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: сутагъэнутэкъэ бутагъэнутэкъэ иутагъэнутэкъэ дутагъэнутэкъэ футагъэнутэкъэ яутагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зыутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зымыутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зыута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымыута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зыутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зымыутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зыутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымыутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зыутэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зымыутэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ сутэ бутэ иутэ дутэ футэ яутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымыутэ умыутэ имыутэ дымыутэ фымыутэ ямыутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сута бута иута дута фута яута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыута умыута имыута дымыута фымыута ямыута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сутэгъа бутэгъа иутэгъа дутэгъа футэгъа яутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыутэгъа умыутэгъа имыутэгъа дымыутэгъа фымыутэгъа ямыутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сутэн бутэн иутэн дутэн футэн яутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымыутэн умыутэн имыутэн дымыутэн фымыутэн ямыутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ сутэну бутэну иутэну дутэну футэну яутэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ сымыутэну умыутэну имыутэну дымыутэну фымыутэну ямыутэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ утэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ мыутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ ута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мыута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ утэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ мыутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ утэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мыутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ утэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ мыутэну
Обстоятельственнэ причастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ зэрызутэ зэрыбутэ зэриутэ зэрыдутэ зэрывутэ зэраутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыутэ зэрумыутэ зэримыутэ зэрыдмыутэ зэрывмыутэ зэрамыутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрызута зэрыбута зэриута зэрыдута зэрывута зэраута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыута зэрумыута зэримыута зэрыдмыута зэрывмыута зэрамыута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ зэрызутэгъа зэрыбутэгъа зэриутэгъа зэрыдутэгъа зэрывутэгъа зэраутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыутэгъа зэрумыутэгъа зэримыутэгъа зэрыдмыутэгъа зэрывмыутэгъа зэрамыутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрызутэн зэрыбутэн зэриутэн зэрыдутэн зэрывутэн зэраутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыутэн зэрумыутэн зэримыутэн зэрыдмыутэн зэрывмыутэн зэрамыутэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ зэрызутэну зэрыбутэну зэриутэну зэрыдутэну зэрывутэну зэраутэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ зэрызмыутэну зэрумыутэну зэримыутэну зэрыдмыутэну зэрывмыутэну зэрамыутэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щызутэ щыбутэ щиутэ щыдутэ щывутэ щаутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щызмыутэ щумыутэ щимыутэ щыдмыутэ щывмыутэ щамыутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щызута щыбута щиута щыдута щывута щаута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмыута щумыута щимыута щыдмыута щывмыута щамыута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щызутэгъа щыбутэгъа щиутэгъа щыдутэгъа щывутэгъа щаутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щызмыутэгъа щумыутэгъа щимыутэгъа щыдмыутэгъа щывмыутэгъа щамыутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щызутэн щыбутэн щиутэн щыдутэн щывутэн щаутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмыутэн щумыутэн щимыутэн щыдмыутэн щывмыутэн щамыутэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щызутэну щыбутэну щиутэну щыдутэну щывутэну щаутэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щызмыутэну щумыутэну щимыутэну щыдмыутэну щывмыутэну щамыутэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ здэзутэ здэбутэ здиутэ здэдутэ здэвутэ здаутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыутэ здумыутэ здимыутэ здэдмыутэ здэвмыутэ здамыутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэзута здэбута здиута здэдута здэвута здаута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыута здумыута здимыута здэдмыута здэвмыута здамыута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ здэзутэгъа здэбутэгъа здиутэгъа здэдутэгъа здэвутэгъа здаутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыутэгъа здумыутэгъа здимыутэгъа здэдмыутэгъа здэвмыутэгъа здамыутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэзутэн здэбутэн здиутэн здэдутэн здэвутэн здаутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыутэн здумыутэн здимыутэн здэдмыутэн здэвмыутэн здамыутэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ здэзутэну здэбутэну здиутэну здэдутэну здэвутэну здаутэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ здэзмыутэну здумыутэну здимыутэну здэдмыутэну здэвмыутэну здамыутэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ щӀэзутэ щӀэбутэ щӀиутэ щӀэдутэ щӀэвутэ щӀаутэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыутэ щӀумыутэ щӀимыутэ щӀэдмыутэ щӀэвмыутэ щӀамыутэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэзута щӀэбута щӀиута щӀэдута щӀэвута щӀаута
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыута щӀумыута щӀимыута щӀэдмыута щӀэвмыута щӀамыута
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ щӀэзутэгъа щӀэбутэгъа щӀиутэгъа щӀэдутэгъа щӀэвутэгъа щӀаутэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыутэгъа щӀумыутэгъа щӀимыутэгъа щӀэдмыутэгъа щӀэвмыутэгъа щӀамыутэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэзутэн щӀэбутэн щӀиутэн щӀэдутэн щӀэвутэн щӀаутэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыутэн щӀумыутэн щӀимыутэн щӀэдмыутэн щӀэвмыутэн щӀамыутэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ щӀэзутэну щӀэбутэну щӀиутэну щӀэдутэну щӀэвутэну щӀаутэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ щӀэзмыутэну щӀумыутэну щӀимыутэну щӀэдмыутэну щӀэвмыутэну щӀамыутэну
Деепричастиехэр сэ уэ абы дэ фэ абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ сутэу бутэу иутэу дутэу футэуэ яутэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ сымыутэу умыутэу имыутэу дымыутэу фымыутэу ямыутэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ сутауэ бутауэ иутауэ дутауэ футауэ яутауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ сымыутауэ умыутауэ имыутауэ дымыутауэ фымыутауэ ямыутауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ сутэурэ бутэурэ иутэурэ дутэурэ футэурэ яутэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ сымыутэурэ умыутэурэ имыутэурэ дымыутэурэ фымыутэурэ ямыутэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- узоутэ соутэ -- фызоутэ соутэ(хэ)
уэ сыбоутэ -- уоутэ / боутэ дыбоутэ -- уоутэ(хэ) / боутэ(хэ)
абы сеутэ уеутэ еутэ деутэ феутэ еутэ(хэ)
дэ -- удоутэ доутэ -- фыдоутэ доутэ(хэ)
фэ сывоутэ -- фоутэ дывоутэ -- фоутэ(хэ)
абыхэм саутэ уаутэ яутэ даутэ фаутэ яутэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) Прямой Дополненэ
сэ уэ ар дэ фэ ахэр
Подлежащэ
сэ -- ус[утэрэ] с[утэрэ] -- фыс[утэрэ] с[утэ(хэ)рэ]
уэ сыб[утэрэ] -- б[утэрэ] дыб[утэрэ] -- б[утэ(хэ)рэ]
абы си[утэрэ] уи[утэрэ] и[утэрэ] ди[утэрэ] фи[утэрэ] и[утэ(хэ)рэ]
дэ -- уд[утэрэ] д[утэрэ] -- фыд[утэрэ] д[утэ(хэ)рэ]
фэ сыф[утэрэ] -- ф[утэрэ] дыф[утэрэ] -- ф[утэ(хэ)рэ]
абыхэм са[утэрэ] уа[утэрэ] я[утэрэ] да[утэрэ] фа[утэрэ] я[утэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ут]э [ут]эр -- [ут]эхэр
Эргативнэ: [ут]э [ут]эм -- [ут]эхэм
Послеложнэ: [ут]экӀэ [ут]эмкӀэ [ут]эхэкӀэ [ут]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ут]эуэ [ут]эрауэ [ут]эхэу [ут]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ут]а [ут]ар -- [ут]ахэр
Эргативнэ: [ут]а [ут]ам -- [ут]ахэм
Послеложнэ: [ут]акӀэ [ут]амкӀэ [ут]ахэкӀэ [ут]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ут]ауэ [ут]арауэ [ут]ахэу [ут]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ут]эн [ут]эныр -- [ут]энхэр
Эргативнэ: [ут]эн [ут]эным -- [ут]энхэм
Послеложнэ: [ут]энкӀэ [ут]энымкӀэ [ут]энхэкӀэ [ут]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ: [ут]эну [ут]энырауэ [ут]энхэу [ут]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
Именительнэ: [ут]эну [ут]энур -- [ут]энухэр
Эргативнэ: [ут]эну [ут]энум -- [ут]энухэм
Послеложнэ: [ут]энукӀэ [ут]энумкӀэ [ут]энухэкӀэ [ут]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ: [ут]энууэ [ут]энурауэ [ут]энухэу [ут]энухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

  1. ЛъакъуэкӀэ [ятӀэ] зэхэпщэн, зэхэгъэзэрыхьын.
  2. КъыщыкӀухьурэ зыгуэр ихын.
  3. КъыщыкӀухьурэ зыгуэр фӀей щӀын.

ЩАПХЪЭХЭР

  • ЕтӀуанэ пщэдджыжьым, аргуэру ахэр [Хъаным и пхъуищыр] я хадэм щихьэм, шы лъабжьэкӀэ яутауэ ӀущӀащ. Къэбэрдей таурыхъхэр, сборник

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

  • ЯтӀэ утэн.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ
  • утэн: 1. knead (for example, clay) 2. trample, tread or stomp on sth (when walking) 3. sully, stain, make dirty or filthy
  • ЯтӀэ утэн: to knead clay
УРЫСЫБЗЭ
  • утэн: 1. месить (напр. глину) 2. топтать что-л. (при ходьбе) 3. топтать, пачкать, грязнить
  • ЯтӀэ утэн: месить глину
псалъафэ зэпыщӀахэр

ПщӀэншэу ятӀэ утэн

  Мыхьэнэ:
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: do a thankless job (knead clay in vain).
     Урысыбзэ: заниматься неблагодарным делом (букв. зря месить грязь).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ

  • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
  • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
  • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
  • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
  • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
  • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
  • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
  • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
  • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/утэн&oldid=5758256"