АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "упӏэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
упӏэн
щымыӀэныгъэ:
мыупӏэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
супӏэн
бупӏэн
иупӏэн
дупӏэн
фупӏэн
яупӏэн
щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэн
умыупӏэн
имыупӏэн
дымыупӏэн
фымыупӏэн
ямыупӏэн
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
упӏэ!
фупӏэ!
щымыӀэныгъэ:
умыупӏэ!
фымыупӏэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
среупӏэ
уреупӏэ
иреупӏэ
дреупӏэ
фреупӏэ
иреупӏэ
щымыӀэныгъэ:
сремыупӏэ
уремыупӏэ
иремыупӏэ
дремыупӏэ
фремыупӏэ
иремыупӏэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
соупӏэ(р)
уоупӏэ(р) / боупӏэ(р)
еупӏэ(р)
доупӏэ(р)
фоупӏэ(р)
яупӏэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэркъым
бупӏэркъым
иупӏэркъым
дупӏэркъым
фупӏэркъым
яупӏэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
супӏэ(р)т
бупӏэ(р)т
иупӏэ(р)т
дупӏэ(р)т
фупӏэ(р)т
яупӏэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
супӏэ(р)тэкъым
бупӏэ(р)тэкъым
иупӏэ(р)тэкъым
дупӏэ(р)тэкъым
фупӏэ(р)тэкъым
яупӏэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
супӏащ
бупӏащ
иупӏащ
дупӏащ
фупӏащ
яупӏащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
супӏакъым
бупӏакъым
иупӏакъым
дупӏакъым
фупӏакъым
яупӏакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
супӏат
бупӏат
иупӏат
дупӏат
фупӏат
яупӏат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
супӏатэкъым
бупӏатэкъым
иупӏатэкъым
дупӏатэкъым
фупӏатэкъым
яупӏатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэгъащ
бупӏэгъащ
иупӏэгъащ
дупӏэгъащ
фупӏэгъащ
яупӏэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэгъакъым
бупӏэгъакъым
иупӏэгъакъым
дупӏэгъакъым
фупӏэгъакъым
яупӏэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэгъат
бупӏэгъат
иупӏэгъат
дупӏэгъат
фупӏэгъат
яупӏэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэгъатэкъым
бупӏэгъатэкъым
иупӏэгъатэкъым
дупӏэгъатэкъым
фупӏэгъатэкъым
яупӏэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
супӏэщ
бупӏэщ
иупӏэщ
дупӏэщ
фупӏэщ
яупӏэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
супӏэкъым
бупӏэкъым
иупӏэкъым
дупӏэкъым
фупӏэкъым
яупӏэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
супӏэт
бупӏэт
иупӏэт
дупӏэт
фупӏэт
яупӏэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
супӏэтэкъым
бупӏэтэкъым
иупӏэтэкъым
дупӏэтэкъым
фупӏэтэкъым
яупӏэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнщ
бупӏэнщ
иупӏэнщ
дупӏэнщ
фупӏэнщ
яупӏэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэнкъым
бупӏэнкъым
иупӏэнкъым
дупӏэнкъым
фупӏэнкъым
яупӏэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнущ
бупӏэнущ
иупӏэнущ
дупӏэнущ
фупӏэнущ
яупӏэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэнукъым
бупӏэнукъым
иупӏэнукъым
дупӏэнукъым
фупӏэнукъым
яупӏэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэрэ
бупӏэрэ
иупӏэрэ
дупӏэрэ
фупӏэрэ
яупӏэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэркъэ
бупӏэркъэ
иупӏэркъэ
дупӏэркъэ
фупӏэркъэ
яупӏэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
супӏэ(р)т
бупӏэ(р)т
иупӏэ(р)т
дупӏэ(р)т
фупӏэ(р)т
яупӏэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
супӏэ(р)тэкъэ
бупӏэ(р)тэкъэ
иупӏэ(р)тэкъэ
дупӏэ(р)тэкъэ
фупӏэ(р)тэкъэ
яупӏэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
супӏа
бупӏа
иупӏа
дупӏа
фупӏа
яупӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
супӏакъэ
бупӏакъэ
иупӏакъэ
дупӏакъэ
фупӏакъэ
яупӏакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
супӏат
бупӏат
иупӏат
дупӏат
фупӏат
яупӏат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
супӏатэкъэ
бупӏатэкъэ
иупӏатэкъэ
дупӏатэкъэ
фупӏатэкъэ
яупӏатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэгъа
бупӏэгъа
иупӏэгъа
дупӏэгъа
фупӏэгъа
яупӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэгъакъэ
бупӏэгъакъэ
иупӏэгъакъэ
дупӏэгъакъэ
фупӏэгъакъэ
яупӏэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэгъат
бупӏэгъат
иупӏэгъат
дупӏэгъат
фупӏэгъат
яупӏэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
супӏэгъатэкъэ
бупӏэгъатэкъэ
иупӏэгъатэкъэ
дупӏэгъатэкъэ
фупӏэгъатэкъэ
яупӏэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
супӏэ
бупӏэ
иупӏэ
дупӏэ
фупӏэ
яупӏэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
супӏэкъэ
бупӏэкъэ
иупӏэкъэ
дупӏэкъэ
фупӏэкъэ
яупӏэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
супӏэт
бупӏэт
иупӏэт
дупӏэт
фупӏэт
яупӏэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
супӏэтэкъэ
бупӏэтэкъэ
иупӏэтэкъэ
дупӏэтэкъэ
фупӏэтэкъэ
яупӏэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэн
бупӏэн
иупӏэн
дупӏэн
фупӏэн
яупӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэнкъэ
бупӏэнкъэ
иупӏэнкъэ
дупӏэнкъэ
фупӏэнкъэ
яупӏэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэну
бупӏэну
иупӏэну
дупӏэну
фупӏэну
яупӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэнукъэ
бупӏэнукъэ
иупӏэнукъэ
дупӏэнукъэ
фупӏэнукъэ
яупӏэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэмэ
бупӏэмэ
иупӏэмэ
дупӏэмэ
фупӏэмэ
яупӏэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэмэ
умыупӏэмэ
имыупӏэмэ
дымыупӏэмэ
фымыупӏэмэ
ямыупӏэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
супӏамэ
бупӏамэ
иупӏамэ
дупӏамэ
фупӏамэ
яупӏамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏамэ
умыупӏамэ
имыупӏамэ
дымыупӏамэ
фымыупӏамэ
ямыупӏамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
супӏэгъамэ
бупӏэгъамэ
иупӏэгъамэ
дупӏэгъамэ
фупӏэгъамэ
яупӏэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэгъамэ
умыупӏэгъамэ
имыупӏэгъамэ
дымыупӏэгъамэ
фымыупӏэгъамэ
ямыупӏэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнмэ
бупӏэнмэ
иупӏэнмэ
дупӏэнмэ
фупӏэнмэ
яупӏэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэнмэ
умыупӏэнмэ
имыупӏэнмэ
дымыупӏэнмэ
фымыупӏэнмэ
ямыупӏэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнумэ
бупӏэнумэ
иупӏэнумэ
дупӏэнумэ
фупӏэнумэ
яупӏэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэнумэ
умыупӏэнумэ
имыупӏэнумэ
дымыупӏэнумэ
фымыупӏэнумэ
ямыупӏэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэтэмэ
бупӏэтэмэ
иупӏэтэмэ
дупӏэтэмэ
фупӏэтэмэ
яупӏэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэтэмэ
умыупӏэтэмэ
имыупӏэтэмэ
дымыупӏэтэмэ
фымыупӏэтэмэ
ямыупӏэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
супӏатэмэ
бупӏатэмэ
иупӏатэмэ
дупӏатэмэ
фупӏатэмэ
яупӏатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏатэмэ
умыупӏатэмэ
имыупӏатэмэ
дымыупӏатэмэ
фымыупӏатэмэ
ямыупӏатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
супӏэгъатэмэ
бупӏэгъатэмэ
иупӏэгъатэмэ
дупӏэгъатэмэ
фупӏэгъатэмэ
яупӏэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэгъатэмэ
умыупӏэгъатэмэ
имыупӏэгъатэмэ
дымыупӏэгъатэмэ
фымыупӏэгъатэмэ
ямыупӏэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнтэмэ
бупӏэнтэмэ
иупӏэнтэмэ
дупӏэнтэмэ
фупӏэнтэмэ
яупӏэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэнтэмэ
умыупӏэнтэмэ
имыупӏэнтэмэ
дымыупӏэнтэмэ
фымыупӏэнтэмэ
ямыупӏэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнутэмэ
бупӏэнутэмэ
иупӏэнутэмэ
дупӏэнутэмэ
фупӏэнутэмэ
яупӏэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэнутэмэ
умыупӏэнутэмэ
имыупӏэнутэмэ
дымыупӏэнутэмэ
фымыупӏэнутэмэ
ямыупӏэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнт
бупӏэнт
иупӏэнт
дупӏэнт
фупӏэнт
яупӏэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэнтэкъым
бупӏэнтэкъым
иупӏэнтэкъым
дупӏэнтэкъым
фупӏэнтэкъым
яупӏэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнут
бупӏэнут
иупӏэнут
дупӏэнут
фупӏэнут
яупӏэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
супӏэнутэкъым
бупӏэнутэкъым
иупӏэнутэкъым
дупӏэнутэкъым
фупӏэнутэкъым
яупӏэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэми
бупӏэми
иупӏэми
дупӏэми
фупӏэми
яупӏэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэми
умыупӏэми
имыупӏэми
дымыупӏэми
фымыупӏэми
ямыупӏэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
супӏами
бупӏами
иупӏами
дупӏами
фупӏами
яупӏами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏами
умыупӏами
имыупӏами
дымыупӏами
фымыупӏами
ямыупӏами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
супӏэгъами
бупӏэгъами
иупӏэгъами
дупӏэгъами
фупӏэгъами
яупӏэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэгъами
умыупӏэгъами
имыупӏэгъами
дымыупӏэгъами
фымыупӏэгъами
ямыупӏэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнми
бупӏэнми
иупӏэнми
дупӏэнми
фупӏэнми
яупӏэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэнми
умыупӏэнми
имыупӏэнми
дымыупӏэнми
фымыупӏэнми
ямыупӏэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнуми
бупӏэнуми
иупӏэнуми
дупӏэнуми
фупӏэнуми
яупӏэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэнуми
умыупӏэнуми
имыупӏэнуми
дымыупӏэнуми
фымыупӏэнуми
ямыупӏэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэтэми
бупӏэтэми
иупӏэтэми
дупӏэтэми
фупӏэтэми
яупӏэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэтэми
умыупӏэтэми
имыупӏэтэми
дымыупӏэтэми
фымыупӏэтэми
ямыупӏэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
супӏатэми
бупӏатэми
иупӏатэми
дупӏатэми
фупӏатэми
яупӏатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏатэми
умыупӏатэми
имыупӏатэми
дымыупӏатэми
фымыупӏатэми
ямыупӏатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
супӏэгъатэми
бупӏэгъатэми
иупӏэгъатэми
дупӏэгъатэми
фупӏэгъатэми
яупӏэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэгъатэми
умыупӏэгъатэми
имыупӏэгъатэми
дымыупӏэгъатэми
фымыупӏэгъатэми
ямыупӏэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнтэми
бупӏэнтэми
иупӏэнтэми
дупӏэнтэми
фупӏэнтэми
яупӏэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэнтэми
умыупӏэнтэми
имыупӏэнтэми
дымыупӏэнтэми
фымыупӏэнтэми
ямыупӏэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
супӏэнутэми
бупӏэнутэми
иупӏэнутэми
дупӏэнутэми
фупӏэнутэми
яупӏэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыупӏэнутэми
умыупӏэнутэми
имыупӏэнутэми
дымыупӏэнутэми
фымыупӏэнутэми
ямыупӏэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
супӏаи
бупӏаи
иупӏаи
дупӏаи
фупӏаи
яупӏаи
щымыӀэныгъэ:
сымыупӏаи
умыупӏаи
имыупӏаи
дымыупӏаи
фымыупӏаи
ямыупӏаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
супӏащэрэт
бупӏащэрэт
иупӏащэрэт
дупӏащэрэт
фупӏащэрэт
яупӏащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыупӏащэрэт
умыупӏащэрэт
имыупӏащэрэт
дымыупӏащэрэт
фымыупӏащэрэт
ямыупӏащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
супӏагъэнщ
бупӏагъэнщ
иупӏагъэнщ
дупӏагъэнщ
фупӏагъэнщ
яупӏагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
супӏагъэнкъым
бупӏагъэнкъым
иупӏагъэнкъым
дупӏагъэнкъым
фупӏагъэнкъым
яупӏагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
супӏагъэнт
бупӏагъэнт
иупӏагъэнт
дупӏагъэнт
фупӏагъэнт
яупӏагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
супӏагъэнтэкъым
бупӏагъэнтэкъым
иупӏагъэнтэкъым
дупӏагъэнтэкъым
фупӏагъэнтэкъым
яупӏагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
супӏагъэн
бупӏагъэн
иупӏагъэн
дупӏагъэн
фупӏагъэн
яупӏагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
супӏагъэнкъэ
бупӏагъэнкъэ
иупӏагъэнкъэ
дупӏагъэнкъэ
фупӏагъэнкъэ
яупӏагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
супӏагъэнт
бупӏагъэнт
иупӏагъэнт
дупӏагъэнт
фупӏагъэнт
яупӏагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
супӏагъэнтэкъэ
бупӏагъэнтэкъэ
иупӏагъэнтэкъэ
дупӏагъэнтэкъэ
фупӏагъэнтэкъэ
яупӏагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
супӏагъэнущ
бупӏагъэнущ
иупӏагъэнущ
дупӏагъэнущ
фупӏагъэнущ
яупӏагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
супӏагъэнукъым
бупӏагъэнукъым
иупӏагъэнукъым
дупӏагъэнукъым
фупӏагъэнукъым
яупӏагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
супӏагъэнут
бупӏагъэнут
иупӏагъэнут
дупӏагъэнут
фупӏагъэнут
яупӏагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
супӏагъэнутэкъым
бупӏагъэнутэкъым
иупӏагъэнутэкъым
дупӏагъэнутэкъым
фупӏагъэнутэкъым
яупӏагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
супӏагъэну
бупӏагъэну
иупӏагъэну
дупӏагъэну
фупӏагъэну
яупӏагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
супӏагъэнукъэ
бупӏагъэнукъэ
иупӏагъэнукъэ
дупӏагъэнукъэ
фупӏагъэнукъэ
яупӏагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
супӏагъэнут
бупӏагъэнут
иупӏагъэнут
дупӏагъэнут
фупӏагъэнут
яупӏагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
супӏагъэнутэкъэ
бупӏагъэнутэкъэ
иупӏагъэнутэкъэ
дупӏагъэнутэкъэ
фупӏагъэнутэкъэ
яупӏагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зыупӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зымыупӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зыупӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымыупӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зыупӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымыупӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зыупӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымыупӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зыупӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымыупӏэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
супӏэ
бупӏэ
иупӏэ
дупӏэ
фупӏэ
яупӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыупӏэ
умыупӏэ
имыупӏэ
дымыупӏэ
фымыупӏэ
ямыупӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
супӏа
бупӏа
иупӏа
дупӏа
фупӏа
яупӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыупӏа
умыупӏа
имыупӏа
дымыупӏа
фымыупӏа
ямыупӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
супӏэгъа
бупӏэгъа
иупӏэгъа
дупӏэгъа
фупӏэгъа
яупӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыупӏэгъа
умыупӏэгъа
имыупӏэгъа
дымыупӏэгъа
фымыупӏэгъа
ямыупӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
супӏэн
бупӏэн
иупӏэн
дупӏэн
фупӏэн
яупӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыупӏэн
умыупӏэн
имыупӏэн
дымыупӏэн
фымыупӏэн
ямыупӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
супӏэну
бупӏэну
иупӏэну
дупӏэну
фупӏэну
яупӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыупӏэну
умыупӏэну
имыупӏэну
дымыупӏэну
фымыупӏэну
ямыупӏэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
упӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
мыупӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
упӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мыупӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
упӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мыупӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
упӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мыупӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
упӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мыупӏэну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэрызупӏэ
зэрыбупӏэ
зэриупӏэ
зэрыдупӏэ
зэрывупӏэ
зэраупӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыупӏэ
зэрумыупӏэ
зэримыупӏэ
зэрыдмыупӏэ
зэрывмыупӏэ
зэрамыупӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрызупӏа
зэрыбупӏа
зэриупӏа
зэрыдупӏа
зэрывупӏа
зэраупӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыупӏа
зэрумыупӏа
зэримыупӏа
зэрыдмыупӏа
зэрывмыупӏа
зэрамыупӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрызупӏэгъа
зэрыбупӏэгъа
зэриупӏэгъа
зэрыдупӏэгъа
зэрывупӏэгъа
зэраупӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыупӏэгъа
зэрумыупӏэгъа
зэримыупӏэгъа
зэрыдмыупӏэгъа
зэрывмыупӏэгъа
зэрамыупӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрызупӏэн
зэрыбупӏэн
зэриупӏэн
зэрыдупӏэн
зэрывупӏэн
зэраупӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыупӏэн
зэрумыупӏэн
зэримыупӏэн
зэрыдмыупӏэн
зэрывмыупӏэн
зэрамыупӏэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрызупӏэну
зэрыбупӏэну
зэриупӏэну
зэрыдупӏэну
зэрывупӏэну
зэраупӏэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыупӏэну
зэрумыупӏэну
зэримыупӏэну
зэрыдмыупӏэну
зэрывмыупӏэну
зэрамыупӏэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щызупӏэ
щыбупӏэ
щиупӏэ
щыдупӏэ
щывупӏэ
щаупӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыупӏэ
щумыупӏэ
щимыупӏэ
щыдмыупӏэ
щывмыупӏэ
щамыупӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щызупӏа
щыбупӏа
щиупӏа
щыдупӏа
щывупӏа
щаупӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыупӏа
щумыупӏа
щимыупӏа
щыдмыупӏа
щывмыупӏа
щамыупӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щызупӏэгъа
щыбупӏэгъа
щиупӏэгъа
щыдупӏэгъа
щывупӏэгъа
щаупӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыупӏэгъа
щумыупӏэгъа
щимыупӏэгъа
щыдмыупӏэгъа
щывмыупӏэгъа
щамыупӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щызупӏэн
щыбупӏэн
щиупӏэн
щыдупӏэн
щывупӏэн
щаупӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыупӏэн
щумыупӏэн
щимыупӏэн
щыдмыупӏэн
щывмыупӏэн
щамыупӏэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щызупӏэну
щыбупӏэну
щиупӏэну
щыдупӏэну
щывупӏэну
щаупӏэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыупӏэну
щумыупӏэну
щимыупӏэну
щыдмыупӏэну
щывмыупӏэну
щамыупӏэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
здэзупӏэ
здэбупӏэ
здиупӏэ
здэдупӏэ
здэвупӏэ
здаупӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыупӏэ
здумыупӏэ
здимыупӏэ
здэдмыупӏэ
здэвмыупӏэ
здамыупӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэзупӏа
здэбупӏа
здиупӏа
здэдупӏа
здэвупӏа
здаупӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыупӏа
здумыупӏа
здимыупӏа
здэдмыупӏа
здэвмыупӏа
здамыупӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэзупӏэгъа
здэбупӏэгъа
здиупӏэгъа
здэдупӏэгъа
здэвупӏэгъа
здаупӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыупӏэгъа
здумыупӏэгъа
здимыупӏэгъа
здэдмыупӏэгъа
здэвмыупӏэгъа
здамыупӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэзупӏэн
здэбупӏэн
здиупӏэн
здэдупӏэн
здэвупӏэн
здаупӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыупӏэн
здумыупӏэн
здимыупӏэн
здэдмыупӏэн
здэвмыупӏэн
здамыупӏэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэзупӏэну
здэбупӏэну
здиупӏэну
здэдупӏэну
здэвупӏэну
здаупӏэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыупӏэну
здумыупӏэну
здимыупӏэну
здэдмыупӏэну
здэвмыупӏэну
здамыупӏэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзупӏэ
щӀэбупӏэ
щӀиупӏэ
щӀэдупӏэ
щӀэвупӏэ
щӀаупӏэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыупӏэ
щӀумыупӏэ
щӀимыупӏэ
щӀэдмыупӏэ
щӀэвмыупӏэ
щӀамыупӏэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзупӏа
щӀэбупӏа
щӀиупӏа
щӀэдупӏа
щӀэвупӏа
щӀаупӏа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыупӏа
щӀумыупӏа
щӀимыупӏа
щӀэдмыупӏа
щӀэвмыупӏа
щӀамыупӏа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзупӏэгъа
щӀэбупӏэгъа
щӀиупӏэгъа
щӀэдупӏэгъа
щӀэвупӏэгъа
щӀаупӏэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыупӏэгъа
щӀумыупӏэгъа
щӀимыупӏэгъа
щӀэдмыупӏэгъа
щӀэвмыупӏэгъа
щӀамыупӏэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзупӏэн
щӀэбупӏэн
щӀиупӏэн
щӀэдупӏэн
щӀэвупӏэн
щӀаупӏэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыупӏэн
щӀумыупӏэн
щӀимыупӏэн
щӀэдмыупӏэн
щӀэвмыупӏэн
щӀамыупӏэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзупӏэну
щӀэбупӏэну
щӀиупӏэну
щӀэдупӏэну
щӀэвупӏэну
щӀаупӏэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыупӏэну
щӀумыупӏэну
щӀимыупӏэну
щӀэдмыупӏэну
щӀэвмыупӏэну
щӀамыупӏэну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
супӏэу
бупӏэу
иупӏэу
дупӏэу
фупӏэуэ
яупӏэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыупӏэу
умыупӏэу
имыупӏэу
дымыупӏэу
фымыупӏэу
ямыупӏэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
супӏауэ
бупӏауэ
иупӏауэ
дупӏауэ
фупӏауэ
яупӏауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыупӏауэ
умыупӏауэ
имыупӏауэ
дымыупӏауэ
фымыупӏауэ
ямыупӏауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
супӏэурэ
бупӏэурэ
иупӏэурэ
дупӏэурэ
фупӏэурэ
яупӏэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыупӏэурэ
умыупӏэурэ
имыупӏэурэ
дымыупӏэурэ
фымыупӏэурэ
ямыупӏэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Подлежащэ
сэ
--
узоупӏэ
соупӏэ
--
фызоупӏэ
соупӏэ(хэ)
уэ
сыбоупӏэ
--
уоупӏэ / боупӏэ
дыбоупӏэ
--
уоупӏэ(хэ) / боупӏэ(хэ)
абы
сеупӏэ
уеупӏэ
еупӏэ
деупӏэ
феупӏэ
еупӏэ(хэ)
дэ
--
удоупӏэ
доупӏэ
--
фыдоупӏэ
доупӏэ(хэ)
фэ
сывоупӏэ
--
фоупӏэ
дывоупӏэ
--
фоупӏэ(хэ)
абыхэм
саупӏэ
уаупӏэ
яупӏэ
даупӏэ
фаупӏэ
яупӏэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Подлежащэ
сэ
--
ус[упӏэрэ]
с[упӏэрэ]
--
фыс[упӏэрэ]
с[упӏэ(хэ)рэ]
уэ
сыб[упӏэрэ]
--
б[упӏэрэ]
дыб[упӏэрэ]
--
б[упӏэ(хэ)рэ]
абы
си[упӏэрэ]
уи[упӏэрэ]
и[упӏэрэ]
ди[упӏэрэ]
фи[упӏэрэ]
и[упӏэ(хэ)рэ]
дэ
--
уд[упӏэрэ]
д[упӏэрэ]
--
фыд[упӏэрэ]
д[упӏэ(хэ)рэ]
фэ
сыф[упӏэрэ]
--
ф[упӏэрэ]
дыф[упӏэрэ]
--
ф[упӏэ(хэ)рэ]
абыхэм
са[упӏэрэ]
уа[упӏэрэ]
я[упӏэрэ]
да[упӏэрэ]
фа[упӏэрэ]
я[упӏэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[упӏ]э
[упӏ]эр
--
[упӏ]эхэр
Эргативнэ:
[упӏ]э
[упӏ]эм
--
[упӏ]эхэм
Послеложнэ:
[упӏ]экӀэ
[упӏ]эмкӀэ
[упӏ]эхэкӀэ
[упӏ]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[упӏ]эуэ
[упӏ]эрауэ
[упӏ]эхэу
[упӏ]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[упӏ]а
[упӏ]ар
--
[упӏ]ахэр
Эргативнэ:
[упӏ]а
[упӏ]ам
--
[упӏ]ахэм
Послеложнэ:
[упӏ]акӀэ
[упӏ]амкӀэ
[упӏ]ахэкӀэ
[упӏ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[упӏ]ауэ
[упӏ]арауэ
[упӏ]ахэу
[упӏ]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[упӏ]эн
[упӏ]эныр
--
[упӏ]энхэр
Эргативнэ:
[упӏ]эн
[упӏ]эным
--
[упӏ]энхэм
Послеложнэ:
[упӏ]энкӀэ
[упӏ]энымкӀэ
[упӏ]энхэкӀэ
[упӏ]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[упӏ]эну
[упӏ]энырауэ
[упӏ]энхэу
[упӏ]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[упӏ]эну
[упӏ]энур
--
[упӏ]энухэр
Эргативнэ:
[упӏ]эну
[упӏ]энум
--
[упӏ]энухэм
Послеложнэ:
[упӏ]энукӀэ
[упӏ]энумкӀэ
[упӏ]энухэкӀэ
[упӏ]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[упӏ]энууэ
[упӏ]энурауэ
[упӏ]энухэу
[упӏ]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Зэтегъэжарэ зэгуэублэрэкъыжауэ, зэтехуауэ нэхъ пӀащӀэ, укъуэдия щӀын (п. п. лыр).
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
упӏэн: cut the meat in strips or layers (for smoking, drying)
Лы упӀэн: cut up meat in strips
УРЫСЫБЗЭ
упӏэн: разделать мясо пластами (для копчения, вяления)
Лы упӀэн: разделать мясо пластами
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.