Wt/kbd/упщӏэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
упщӀэ
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['wǝpʹɕʹɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [упщӀ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | упщӀэ | упщӀэр | -- | упщӀэхэр |
Эргативнэ: | упщӀэ | упщӀэм | -- | упщӀэхэм |
Послеложнэ: | упщӀэкӀэ | упщӀэмкӀэ | упщӀэхэкӀэ | упщӀэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | упщӀэу | упщӀэрауэ | упщӀэхэу | упщӀэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Мэлыц зэгущу гъэпцӀа щӀакӀуэ с. ху. къызыхащӀыкӀ хьэпшып.
ЩАПХЪЭХЭР
- Абы [Идархэ Темрыкъуэпщым] упщӀэр и щӀэлъынт, уафэр и тепӀэнт. Нэгумэ Шорэ
- Ущыджэлэнур пщӀэтэмэ, упщӀэ бгъэтӀылъынт. Псалъэжьхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- упщӏэ: felt
УРЫСЫБЗЭ
- упщӏэ: войлок
псалъафэ зэпыщӀахэр
упщӀэ вакъэ
Мыхьэнэ: УпщӀэм къыхэщӀыкӀа вакъэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: felt footwear, felt shoes УпщӀэ вакъэкӀэ унэм щӀэтын. be in felt shoes at home Урысыбзэ: войлочная обувь УпщӀэ вакъэкӀэ унэм щӀэтын. находиться дома в войлочной обуви Псалъэ зэпхахэр: УпщӀэ вакъэкӀэ унэм щӀэтын. Щапхъэхэр:
упщӀэ лъэпэд
Мыхьэнэ: УпщӀэм къыхэщӀыкӀа лъэпэд хуабэ лъапщагуэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: felt socks УпщӀэ лъэпэд лъытӀэгъэн. Put on felt socks. Урысыбзэ: войлочные носки УпщӀэ лъэпэд лъытӀэгъэн. Надеть войлочные носки Псалъэ зэпхахэр: УпщӀэ лъэпэд лъытӀэгъэн. Щапхъэхэр:
упщӀэ лъей
Мыхьэнэ: УпщӀэм къыхэщӀыкӀа лъей. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: felt leg coverings Урысыбзэ: войлочные ноговицы Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
упщӀэ пыӀэ
Мыхьэнэ: УпщӀэм хуэдэу цыуэ ягъапцӀэ пыӀэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: a felt hat Урысыбзэ: войлочная шляпа Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['wǝpʹɕʹɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [упщӀ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | упщӀэ | упщӀэр | -- | упщӀэхэр |
Эргативнэ: | упщӀэ | упщӀэм | -- | упщӀэхэм |
Послеложнэ: | упщӀэкӀэ | упщӀэмкӀэ | упщӀэхэкӀэ | упщӀэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | упщӀэу | упщӀэрауэ | упщӀэхэу | упщӀэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Жэуап хуей псалъэкӀэ зыгуэрым зыхуэгъэзэныгъэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- УпщӀэ щӀэщхъуркъым, щӀэщхъу щӀэнэркъым. Псалъэжьхэр
- Фыз и упщӀэм и жэуапыр пэрыт псалъэщ, псом нэхъапэщ. Нартхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- упщӏэ: question, inquiry, enquiry
УРЫСЫБЗЭ
- упщӏэ: вопрос
псалъафэ зэпыщӀахэр
УпщӀэ ехьэлӀэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to approach to sb for advice Урысыбзэ: обратиться к кому-л. за советом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Хэт си упщӀэр есхьэлӀэну, гъуэгунаӀуэ хэт схуэпщӀын. Къэбэрдей поэзием и антологие
УпщӀэ тын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: ask a question Урысыбзэ: задавать вопрос. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Анэр едаӀуэрт лӀыжь цӀыкӀум ит упщӀэ мыгурыӀуэгъуэхэм. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
УпщӀи уси хэмылъын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: be headstrong, strong willed, willful Урысыбзэ: быть своевольным. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.