АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "убэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
убэн
щымыӀэныгъэ:
мыубэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
субэн
бубэн
иубэн
дубэн
фубэн
яубэн
щымыӀэныгъэ:
сымыубэн
умыубэн
имыубэн
дымыубэн
фымыубэн
ямыубэн
Унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
убэ!
фубэ!
щымыӀэныгъэ:
умыубэ!
фымыубэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
среубэ
уреубэ
иреубэ
дреубэ
фреубэ
иреубэ
щымыӀэныгъэ:
сремыубэ
уремыубэ
иремыубэ
дремыубэ
фремыубэ
иремыубэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
соубэ(р)
уоубэ(р) / боубэ(р)
еубэ(р)
доубэ(р)
фоубэ(р)
яубэ(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
субэркъым
бубэркъым
иубэркъым
дубэркъым
фубэркъым
яубэркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
субэ(р)т
бубэ(р)т
иубэ(р)т
дубэ(р)т
фубэ(р)т
яубэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
субэ(р)тэкъым
бубэ(р)тэкъым
иубэ(р)тэкъым
дубэ(р)тэкъым
фубэ(р)тэкъым
яубэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
субащ
бубащ
иубащ
дубащ
фубащ
яубащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
субакъым
бубакъым
иубакъым
дубакъым
фубакъым
яубакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
субат
бубат
иубат
дубат
фубат
яубат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
субатэкъым
бубатэкъым
иубатэкъым
дубатэкъым
фубатэкъым
яубатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
субэгъащ
бубэгъащ
иубэгъащ
дубэгъащ
фубэгъащ
яубэгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
субэгъакъым
бубэгъакъым
иубэгъакъым
дубэгъакъым
фубэгъакъым
яубэгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
субэгъат
бубэгъат
иубэгъат
дубэгъат
фубэгъат
яубэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
субэгъатэкъым
бубэгъатэкъым
иубэгъатэкъым
дубэгъатэкъым
фубэгъатэкъым
яубэгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
субэщ
бубэщ
иубэщ
дубэщ
фубэщ
яубэщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
субэкъым
бубэкъым
иубэкъым
дубэкъым
фубэкъым
яубэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
субэт
бубэт
иубэт
дубэт
фубэт
яубэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
субэтэкъым
бубэтэкъым
иубэтэкъым
дубэтэкъым
фубэтэкъым
яубэтэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнщ
бубэнщ
иубэнщ
дубэнщ
фубэнщ
яубэнщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
субэнкъым
бубэнкъым
иубэнкъым
дубэнкъым
фубэнкъым
яубэнкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнущ
бубэнущ
иубэнущ
дубэнущ
фубэнущ
яубэнущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
субэнукъым
бубэнукъым
иубэнукъым
дубэнукъым
фубэнукъым
яубэнукъым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
субэрэ
бубэрэ
иубэрэ
дубэрэ
фубэрэ
яубэрэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
субэркъэ
бубэркъэ
иубэркъэ
дубэркъэ
фубэркъэ
яубэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
субэ(р)т
бубэ(р)т
иубэ(р)т
дубэ(р)т
фубэ(р)т
яубэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
субэ(р)тэкъэ
бубэ(р)тэкъэ
иубэ(р)тэкъэ
дубэ(р)тэкъэ
фубэ(р)тэкъэ
яубэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
суба
буба
иуба
дуба
фуба
яуба
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
субакъэ
бубакъэ
иубакъэ
дубакъэ
фубакъэ
яубакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
субат
бубат
иубат
дубат
фубат
яубат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
субатэкъэ
бубатэкъэ
иубатэкъэ
дубатэкъэ
фубатэкъэ
яубатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
субэгъа
бубэгъа
иубэгъа
дубэгъа
фубэгъа
яубэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
субэгъакъэ
бубэгъакъэ
иубэгъакъэ
дубэгъакъэ
фубэгъакъэ
яубэгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
субэгъат
бубэгъат
иубэгъат
дубэгъат
фубэгъат
яубэгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
субэгъатэкъэ
бубэгъатэкъэ
иубэгъатэкъэ
дубэгъатэкъэ
фубэгъатэкъэ
яубэгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
субэ
бубэ
иубэ
дубэ
фубэ
яубэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
субэкъэ
бубэкъэ
иубэкъэ
дубэкъэ
фубэкъэ
яубэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
субэт
бубэт
иубэт
дубэт
фубэт
яубэт
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
субэтэкъэ
бубэтэкъэ
иубэтэкъэ
дубэтэкъэ
фубэтэкъэ
яубэтэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэн
бубэн
иубэн
дубэн
фубэн
яубэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
субэнкъэ
бубэнкъэ
иубэнкъэ
дубэнкъэ
фубэнкъэ
яубэнкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэну
бубэну
иубэну
дубэну
фубэну
яубэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
субэнукъэ
бубэнукъэ
иубэнукъэ
дубэнукъэ
фубэнукъэ
яубэнукъэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
субэмэ
бубэмэ
иубэмэ
дубэмэ
фубэмэ
яубэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэмэ
умыубэмэ
имыубэмэ
дымыубэмэ
фымыубэмэ
ямыубэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
субамэ
бубамэ
иубамэ
дубамэ
фубамэ
яубамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубамэ
умыубамэ
имыубамэ
дымыубамэ
фымыубамэ
ямыубамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
субэгъамэ
бубэгъамэ
иубэгъамэ
дубэгъамэ
фубэгъамэ
яубэгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубэгъамэ
умыубэгъамэ
имыубэгъамэ
дымыубэгъамэ
фымыубэгъамэ
ямыубэгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнмэ
бубэнмэ
иубэнмэ
дубэнмэ
фубэнмэ
яубэнмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнмэ
умыубэнмэ
имыубэнмэ
дымыубэнмэ
фымыубэнмэ
ямыубэнмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнумэ
бубэнумэ
иубэнумэ
дубэнумэ
фубэнумэ
яубэнумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнумэ
умыубэнумэ
имыубэнумэ
дымыубэнумэ
фымыубэнумэ
ямыубэнумэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
субэтэмэ
бубэтэмэ
иубэтэмэ
дубэтэмэ
фубэтэмэ
яубэтэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэтэмэ
умыубэтэмэ
имыубэтэмэ
дымыубэтэмэ
фымыубэтэмэ
ямыубэтэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
субатэмэ
бубатэмэ
иубатэмэ
дубатэмэ
фубатэмэ
яубатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубатэмэ
умыубатэмэ
имыубатэмэ
дымыубатэмэ
фымыубатэмэ
ямыубатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
субэгъатэмэ
бубэгъатэмэ
иубэгъатэмэ
дубэгъатэмэ
фубэгъатэмэ
яубэгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубэгъатэмэ
умыубэгъатэмэ
имыубэгъатэмэ
дымыубэгъатэмэ
фымыубэгъатэмэ
ямыубэгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнтэмэ
бубэнтэмэ
иубэнтэмэ
дубэнтэмэ
фубэнтэмэ
яубэнтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнтэмэ
умыубэнтэмэ
имыубэнтэмэ
дымыубэнтэмэ
фымыубэнтэмэ
ямыубэнтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнутэмэ
бубэнутэмэ
иубэнутэмэ
дубэнутэмэ
фубэнутэмэ
яубэнутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнутэмэ
умыубэнутэмэ
имыубэнутэмэ
дымыубэнутэмэ
фымыубэнутэмэ
ямыубэнутэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнт
бубэнт
иубэнт
дубэнт
фубэнт
яубэнт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
субэнтэкъым
бубэнтэкъым
иубэнтэкъым
дубэнтэкъым
фубэнтэкъым
яубэнтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнут
бубэнут
иубэнут
дубэнут
фубэнут
яубэнут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
субэнутэкъым
бубэнутэкъым
иубэнутэкъым
дубэнутэкъым
фубэнутэкъым
яубэнутэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
субэми
бубэми
иубэми
дубэми
фубэми
яубэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэми
умыубэми
имыубэми
дымыубэми
фымыубэми
ямыубэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
субами
бубами
иубами
дубами
фубами
яубами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубами
умыубами
имыубами
дымыубами
фымыубами
ямыубами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
субэгъами
бубэгъами
иубэгъами
дубэгъами
фубэгъами
яубэгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубэгъами
умыубэгъами
имыубэгъами
дымыубэгъами
фымыубэгъами
ямыубэгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнми
бубэнми
иубэнми
дубэнми
фубэнми
яубэнми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнми
умыубэнми
имыубэнми
дымыубэнми
фымыубэнми
ямыубэнми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнуми
бубэнуми
иубэнуми
дубэнуми
фубэнуми
яубэнуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнуми
умыубэнуми
имыубэнуми
дымыубэнуми
фымыубэнуми
ямыубэнуми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:
субэтэми
бубэтэми
иубэтэми
дубэтэми
фубэтэми
яубэтэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэтэми
умыубэтэми
имыубэтэми
дымыубэтэми
фымыубэтэми
ямыубэтэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
субатэми
бубатэми
иубатэми
дубатэми
фубатэми
яубатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубатэми
умыубатэми
имыубатэми
дымыубатэми
фымыубатэми
ямыубатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
субэгъатэми
бубэгъатэми
иубэгъатэми
дубэгъатэми
фубэгъатэми
яубэгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубэгъатэми
умыубэгъатэми
имыубэгъатэми
дымыубэгъатэми
фымыубэгъатэми
ямыубэгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнтэми
бубэнтэми
иубэнтэми
дубэнтэми
фубэнтэми
яубэнтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнтэми
умыубэнтэми
имыубэнтэми
дымыубэнтэми
фымыубэнтэми
ямыубэнтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
субэнутэми
бубэнутэми
иубэнутэми
дубэнутэми
фубэнутэми
яубэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнутэми
умыубэнутэми
имыубэнутэми
дымыубэнутэми
фымыубэнутэми
ямыубэнутэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
субаи
бубаи
иубаи
дубаи
фубаи
яубаи
щымыӀэныгъэ:
сымыубаи
умыубаи
имыубаи
дымыубаи
фымыубаи
ямыубаи
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
щыӀэныгъэ:
субащэрэт
бубащэрэт
иубащэрэт
дубащэрэт
фубащэрэт
яубащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыубащэрэт
умыубащэрэт
имыубащэрэт
дымыубащэрэт
фымыубащэрэт
ямыубащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
субагъэнщ
бубагъэнщ
иубагъэнщ
дубагъэнщ
фубагъэнщ
яубагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
субагъэнкъым
бубагъэнкъым
иубагъэнкъым
дубагъэнкъым
фубагъэнкъым
яубагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
субагъэнт
бубагъэнт
иубагъэнт
дубагъэнт
фубагъэнт
яубагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
субагъэнтэкъым
бубагъэнтэкъым
иубагъэнтэкъым
дубагъэнтэкъым
фубагъэнтэкъым
яубагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
субагъэн
бубагъэн
иубагъэн
дубагъэн
фубагъэн
яубагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
субагъэнкъэ
бубагъэнкъэ
иубагъэнкъэ
дубагъэнкъэ
фубагъэнкъэ
яубагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
субагъэнт
бубагъэнт
иубагъэнт
дубагъэнт
фубагъэнт
яубагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
субагъэнтэкъэ
бубагъэнтэкъэ
иубагъэнтэкъэ
дубагъэнтэкъэ
фубагъэнтэкъэ
яубагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
субагъэнущ
бубагъэнущ
иубагъэнущ
дубагъэнущ
фубагъэнущ
яубагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
субагъэнукъым
бубагъэнукъым
иубагъэнукъым
дубагъэнукъым
фубагъэнукъым
яубагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
субагъэнут
бубагъэнут
иубагъэнут
дубагъэнут
фубагъэнут
яубагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
субагъэнутэкъым
бубагъэнутэкъым
иубагъэнутэкъым
дубагъэнутэкъым
фубагъэнутэкъым
яубагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
субагъэну
бубагъэну
иубагъэну
дубагъэну
фубагъэну
яубагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
субагъэнукъэ
бубагъэнукъэ
иубагъэнукъэ
дубагъэнукъэ
фубагъэнукъэ
яубагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
субагъэнут
бубагъэнут
иубагъэнут
дубагъэнут
фубагъэнут
яубагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
субагъэнутэкъэ
бубагъэнутэкъэ
иубагъэнутэкъэ
дубагъэнутэкъэ
фубагъэнутэкъэ
яубагъэнутэкъэ
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зыубэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зымыубэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зыуба
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымыуба
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зыубэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зымыубэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зыубэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымыубэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зыубэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зымыубэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
субэ
бубэ
иубэ
дубэ
фубэ
яубэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэ
умыубэ
имыубэ
дымыубэ
фымыубэ
ямыубэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
суба
буба
иуба
дуба
фуба
яуба
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыуба
умыуба
имыуба
дымыуба
фымыуба
ямыуба
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
субэгъа
бубэгъа
иубэгъа
дубэгъа
фубэгъа
яубэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэгъа
умыубэгъа
имыубэгъа
дымыубэгъа
фымыубэгъа
ямыубэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
субэн
бубэн
иубэн
дубэн
фубэн
яубэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэн
умыубэн
имыубэн
дымыубэн
фымыубэн
ямыубэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
субэну
бубэну
иубэну
дубэну
фубэну
яубэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэну
умыубэну
имыубэну
дымыубэну
фымыубэну
ямыубэну
Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ
убэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
мыубэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
уба
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мыуба
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
убэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
мыубэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
убэн
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мыубэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
убэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
мыубэну
Обстоятельственнэ причастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
зэрызубэ
зэрыбубэ
зэриубэ
зэрыдубэ
зэрывубэ
зэраубэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыубэ
зэрумыубэ
зэримыубэ
зэрыдмыубэ
зэрывмыубэ
зэрамыубэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрызуба
зэрыбуба
зэриуба
зэрыдуба
зэрывуба
зэрауба
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыуба
зэрумыуба
зэримыуба
зэрыдмыуба
зэрывмыуба
зэрамыуба
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
зэрызубэгъа
зэрыбубэгъа
зэриубэгъа
зэрыдубэгъа
зэрывубэгъа
зэраубэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыубэгъа
зэрумыубэгъа
зэримыубэгъа
зэрыдмыубэгъа
зэрывмыубэгъа
зэрамыубэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрызубэн
зэрыбубэн
зэриубэн
зэрыдубэн
зэрывубэн
зэраубэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыубэн
зэрумыубэн
зэримыубэн
зэрыдмыубэн
зэрывмыубэн
зэрамыубэн
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
зэрызубэну
зэрыбубэну
зэриубэну
зэрыдубэну
зэрывубэну
зэраубэну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
зэрызмыубэну
зэрумыубэну
зэримыубэну
зэрыдмыубэну
зэрывмыубэну
зэрамыубэну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щызубэ
щыбубэ
щиубэ
щыдубэ
щывубэ
щаубэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыубэ
щумыубэ
щимыубэ
щыдмыубэ
щывмыубэ
щамыубэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щызуба
щыбуба
щиуба
щыдуба
щывуба
щауба
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыуба
щумыуба
щимыуба
щыдмыуба
щывмыуба
щамыуба
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щызубэгъа
щыбубэгъа
щиубэгъа
щыдубэгъа
щывубэгъа
щаубэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыубэгъа
щумыубэгъа
щимыубэгъа
щыдмыубэгъа
щывмыубэгъа
щамыубэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щызубэн
щыбубэн
щиубэн
щыдубэн
щывубэн
щаубэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыубэн
щумыубэн
щимыубэн
щыдмыубэн
щывмыубэн
щамыубэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щызубэну
щыбубэну
щиубэну
щыдубэну
щывубэну
щаубэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щызмыубэну
щумыубэну
щимыубэну
щыдмыубэну
щывмыубэну
щамыубэну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
здэзубэ
здэбубэ
здиубэ
здэдубэ
здэвубэ
здаубэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыубэ
здумыубэ
здимыубэ
здэдмыубэ
здэвмыубэ
здамыубэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэзуба
здэбуба
здиуба
здэдуба
здэвуба
здауба
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыуба
здумыуба
здимыуба
здэдмыуба
здэвмыуба
здамыуба
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
здэзубэгъа
здэбубэгъа
здиубэгъа
здэдубэгъа
здэвубэгъа
здаубэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыубэгъа
здумыубэгъа
здимыубэгъа
здэдмыубэгъа
здэвмыубэгъа
здамыубэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэзубэн
здэбубэн
здиубэн
здэдубэн
здэвубэн
здаубэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыубэн
здумыубэн
здимыубэн
здэдмыубэн
здэвмыубэн
здамыубэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
здэзубэну
здэбубэну
здиубэну
здэдубэну
здэвубэну
здаубэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
здэзмыубэну
здумыубэну
здимыубэну
здэдмыубэну
здэвмыубэну
здамыубэну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзубэ
щӀэбубэ
щӀиубэ
щӀэдубэ
щӀэвубэ
щӀаубэ
ит зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыубэ
щӀумыубэ
щӀимыубэ
щӀэдмыубэ
щӀэвмыубэ
щӀамыубэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзуба
щӀэбуба
щӀиуба
щӀэдуба
щӀэвуба
щӀауба
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыуба
щӀумыуба
щӀимыуба
щӀэдмыуба
щӀэвмыуба
щӀамыуба
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзубэгъа
щӀэбубэгъа
щӀиубэгъа
щӀэдубэгъа
щӀэвубэгъа
щӀаубэгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыубэгъа
щӀумыубэгъа
щӀимыубэгъа
щӀэдмыубэгъа
щӀэвмыубэгъа
щӀамыубэгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзубэн
щӀэбубэн
щӀиубэн
щӀэдубэн
щӀэвубэн
щӀаубэн
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыубэн
щӀумыубэн
щӀимыубэн
щӀэдмыубэн
щӀэвмыубэн
щӀамыубэн
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
щӀэзубэну
щӀэбубэну
щӀиубэну
щӀэдубэну
щӀэвубэну
щӀаубэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
щӀэзмыубэну
щӀумыубэну
щӀимыубэну
щӀэдмыубэну
щӀэвмыубэну
щӀамыубэну
Деепричастиехэр
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ
субэу
бубэу
иубэу
дубэу
фубэуэ
яубэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэу
умыубэу
имыубэу
дымыубэу
фымыубэу
ямыубэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
субауэ
бубауэ
иубауэ
дубауэ
фубауэ
яубауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубауэ
умыубауэ
имыубауэ
дымыубауэ
фымыубауэ
ямыубауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
субэурэ
бубэурэ
иубэурэ
дубэурэ
фубэурэ
яубэурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыубэурэ
умыубэурэ
имыубэурэ
дымыубэурэ
фымыубэурэ
ямыубэурэ
Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Подлежащэ
сэ
--
узоубэ
соубэ
--
фызоубэ
соубэ(хэ)
уэ
сыбоубэ
--
уоубэ / боубэ
дыбоубэ
--
уоубэ(хэ) / боубэ(хэ)
абы
сеубэ
уеубэ
еубэ
деубэ
феубэ
еубэ(хэ)
дэ
--
удоубэ
доубэ
--
фыдоубэ
доубэ(хэ)
фэ
сывоубэ
--
фоубэ
дывоубэ
--
фоубэ(хэ)
абыхэм
саубэ
уаубэ
яубэ
даубэ
фаубэ
яубэ(хэ)
Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)
Прямой Дополненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Подлежащэ
сэ
--
ус[убэрэ]
с[убэрэ]
--
фыс[убэрэ]
с[убэ(хэ)рэ]
уэ
сыб[убэрэ]
--
б[убэрэ]
дыб[убэрэ]
--
б[убэ(хэ)рэ]
абы
си[убэрэ]
уи[убэрэ]
и[убэрэ]
ди[убэрэ]
фи[убэрэ]
и[убэ(хэ)рэ]
дэ
--
уд[убэрэ]
д[убэрэ]
--
фыд[убэрэ]
д[убэ(хэ)рэ]
фэ
сыф[убэрэ]
--
ф[убэрэ]
дыф[убэрэ]
--
ф[убэ(хэ)рэ]
абыхэм
са[убэрэ]
уа[убэрэ]
я[убэрэ]
да[убэрэ]
фа[убэрэ]
я[убэ(хэ)рэ]
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[уб]э
[уб]эр
--
[уб]эхэр
Эргативнэ:
[уб]э
[уб]эм
--
[уб]эхэм
Послеложнэ:
[уб]экӀэ
[уб]эмкӀэ
[уб]эхэкӀэ
[уб]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[уб]эуэ
[уб]эрауэ
[уб]эхэу
[уб]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[уб]а
[уб]ар
--
[уб]ахэр
Эргативнэ:
[уб]а
[уб]ам
--
[уб]ахэм
Послеложнэ:
[уб]акӀэ
[уб]амкӀэ
[уб]ахэкӀэ
[уб]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[уб]ауэ
[уб]арауэ
[уб]ахэу
[уб]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[уб]эн
[уб]эныр
--
[уб]энхэр
Эргативнэ:
[уб]эн
[уб]эным
--
[уб]энхэм
Послеложнэ:
[уб]энкӀэ
[уб]энымкӀэ
[уб]энхэкӀэ
[уб]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[уб]эну
[уб]энырауэ
[уб]энхэу
[уб]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[уб]эну
[уб]энур
--
[уб]энухэр
Эргативнэ:
[уб]эну
[уб]энум
--
[уб]энухэм
Послеложнэ:
[уб]энукӀэ
[уб]энумкӀэ
[уб]энухэкӀэ
[уб]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[уб]энууэ
[уб]энурауэ
[уб]энухэу
[уб]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Хьэлъэ гуэр текъузауэрэ, теухьауэрэ зэщыгуэн, зэтес быдэ щӀын.
Зыгуэр теущэбэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
ПӀастэ убэн.
Хьэлыуэ убэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
убэн: 1. tamp, tramp down sth. 2. mash, grind or crush sth in a mortar.
ПӀастэ убэн: mash Adyghe pasta.
Хьэлыуэ убэн: mash halvah
УРЫСЫБЗЭ
убэн: 1. утоптать, трамбовать что-л. 2. толочь, примять что-л.
ПӀастэ убэн: толочь адыгскую пасту.
Хьэлыуэ убэн: толочь халву.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "убэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар):
щыӀэныгъэ:
убэн
щымыӀэныгъэ:
мыубэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыубэн
уубэн
убэн
дыубэн
фыубэн
убэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сымыубэн
умыубэн
мыубэн
дымыубэн
фымыубэн
мыубэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
убэ!
фыубэ!
щымыӀэныгъэ:
умыубэ!
фымыубэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
среубэ
уреубэ
иреубэ
дреубэ
фреубэ
иреубэ
щымыӀэныгъэ:
сремыубэ
уремыубэ
иремыубэ
дремыубэ
фремыубэ
иремыубэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
соубэ(р)
уоубэ(р)
мэубэ(р)
доубэ(р)
фоубэ(р)
мэубэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэркъым
уубэркъым
убэркъым
дыубэркъым
фыубэркъым
убэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыубэ(р)т
уубэ(р)т
убэ(р)т
дыубэ(р)т
фыубэ(р)т
убэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыубэ(р)тэкъым
уубэ(р)тэкъым
убэ(р)тэкъым
дыубэ(р)тэкъым
фыубэ(р)тэкъым
убэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыубащ
уубащ
убащ
дыубащ
фыубащ
уба(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыубакъым
уубакъым
убакъым
дыубакъым
фыубакъым
уба(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыубат
уубат
убат
дыубат
фыубат
уба(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыубатэкъым
уубатэкъым
убатэкъым
дыубатэкъым
фыубатэкъым
уба(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэгъащ
уубэгъащ
убэгъащ
дыубэгъащ
фыубэгъащ
убэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэгъакъым
уубэгъакъым
убэгъакъым
дыубэгъакъым
фыубэгъакъым
убэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэгъат
уубэгъат
убэгъат
дыубэгъат
фыубэгъат
убэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэгъатэкъым
уубэгъатэкъым
убэгъатэкъым
дыубэгъатэкъым
фыубэгъатэкъым
убэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыубэщ
уубэщ
убэщ
дыубэщ
фыубэщ
убэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыубэкъым
уубэкъым
убэкъым
дыубэкъым
фыубэкъым
убэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыубэт
уубэт
убэт
дыубэт
фыубэт
убэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыубэтэкъым
уубэтэкъым
убэтэкъым
дыубэтэкъым
фыубэтэкъым
убэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнщ
уубэнщ
убэнщ
дыубэнщ
фыубэнщ
убэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэнкъым
уубэнкъым
убэнкъым
дыубэнкъым
фыубэнкъым
убэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнущ
уубэнущ
убэнущ
дыубэнущ
фыубэнущ
убэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэнукъым
уубэнукъым
убэнукъым
дыубэнукъым
фыубэнукъым
убэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэрэ
уубэрэ
убэрэ
дыубэрэ
фыубэрэ
убэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэркъэ
уубэркъэ
убэркъэ
дыубэркъэ
фыубэркъэ
убэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сыубэ(р)т
уубэ(р)т
убэ(р)т
дыубэ(р)т
фыубэ(р)т
убэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыубэ(р)тэкъэ
уубэ(р)тэкъэ
убэ(р)тэкъэ
дыубэ(р)тэкъэ
фыубэ(р)тэкъэ
убэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыуба
ууба
уба
дыуба
фыуба
уба(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сыубакъэ
уубакъэ
убакъэ
дыубакъэ
фыубакъэ
уба(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сыубат
уубат
убат
дыубат
фыубат
уба(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыубатэкъэ
уубатэкъэ
убатэкъэ
дыубатэкъэ
фыубатэкъэ
уба(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэгъа
уубэгъа
убэгъа
дыубэгъа
фыубэгъа
убэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэгъакъэ
уубэгъакъэ
убэгъакъэ
дыубэгъакъэ
фыубэгъакъэ
убэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэгъат
уубэгъат
убэгъат
дыубэгъат
фыубэгъат
убэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сыубэгъатэкъэ
уубэгъатэкъэ
убэгъатэкъэ
дыубэгъатэкъэ
фыубэгъатэкъэ
убэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сыубэ
уубэ
убэ
дыубэ
фыубэ
убэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сыубэкъэ
уубэкъэ
убэкъэ
дыубэкъэ
фыубэкъэ
убэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сыубэт
уубэт
убэт
дыубэт
фыубэт
убэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сыубэтэкъэ
уубэтэкъэ
убэтэкъэ
дыубэтэкъэ
фыубэтэкъэ
убэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэн
уубэн
убэн
дыубэн
фыубэн
убэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэнкъэ
уубэнкъэ
убэнкъэ
дыубэнкъэ
фыубэнкъэ
убэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэну
уубэну
убэну
дыубэну
фыубэну
убэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэнукъэ
уубэнукъэ
убэнукъэ
дыубэнукъэ
фыубэнукъэ
убэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэмэ
уубэмэ
убэмэ
дыубэмэ
фыубэмэ
убэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэмэ
умыубэмэ
мыубэмэ
дымыубэмэ
фымыубэмэ
мыубэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыубамэ
уубамэ
убамэ
дыубамэ
фыубамэ
уба(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубамэ
умыубамэ
мыубамэ
дымыубамэ
фымыубамэ
мыуба(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыубэгъамэ
уубэгъамэ
убэгъамэ
дыубэгъамэ
фыубэгъамэ
убэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубэгъамэ
умыубэгъамэ
мыубэгъамэ
дымыубэгъамэ
фымыубэгъамэ
мыубэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнмэ
уубэнмэ
убэнмэ
дыубэнмэ
фыубэнмэ
убэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнмэ
умыубэнмэ
мыубэнмэ
дымыубэнмэ
фымыубэнмэ
мыубэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнумэ
уубэнумэ
убэнумэ
дыубэнумэ
фыубэнумэ
убэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнумэ
умыубэнумэ
мыубэнумэ
дымыубэнумэ
фымыубэнумэ
мыубэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэтэмэ
уубэтэмэ
убэтэмэ
дыубэтэмэ
фыубэтэмэ
убэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэтэмэ
умыубэтэмэ
мыубэтэмэ
дымыубэтэмэ
фымыубэтэмэ
мыубэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыубатэмэ
уубатэмэ
убатэмэ
дыубатэмэ
фыубатэмэ
уба(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубатэмэ
умыубатэмэ
мыубатэмэ
дымыубатэмэ
фымыубатэмэ
мыуба(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыубэгъатэмэ
уубэгъатэмэ
убэгъатэмэ
дыубэгъатэмэ
фыубэгъатэмэ
убэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубэгъатэмэ
умыубэгъатэмэ
мыубэгъатэмэ
дымыубэгъатэмэ
фымыубэгъатэмэ
мыубэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнтэмэ
уубэнтэмэ
убэнтэмэ
дыубэнтэмэ
фыубэнтэмэ
убэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнтэмэ
умыубэнтэмэ
мыубэнтэмэ
дымыубэнтэмэ
фымыубэнтэмэ
мыубэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнутэмэ
уубэнутэмэ
убэнутэмэ
дыубэнутэмэ
фыубэнутэмэ
убэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнутэмэ
умыубэнутэмэ
мыубэнутэмэ
дымыубэнутэмэ
фымыубэнутэмэ
мыубэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнт
уубэнт
убэнт
дыубэнт
фыубэнт
убэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэнтэкъым
уубэнтэкъым
убэнтэкъым
дыубэнтэкъым
фыубэнтэкъым
убэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнут
уубэнут
убэнут
дыубэнут
фыубэнут
убэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сыубэнутэкъым
уубэнутэкъым
убэнутэкъым
дыубэнутэкъым
фыубэнутэкъым
убэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэми
уубэми
убэми
дыубэми
фыубэми
убэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэми
умыубэми
мыубэми
дымыубэми
фымыубэми
мыубэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыубами
уубами
убами
дыубами
фыубами
уба(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубами
умыубами
мыубами
дымыубами
фымыубами
мыуба(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыубэгъами
уубэгъами
убэгъами
дыубэгъами
фыубэгъами
убэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубэгъами
умыубэгъами
мыубэгъами
дымыубэгъами
фымыубэгъами
мыубэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнми
уубэнми
убэнми
дыубэнми
фыубэнми
убэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнми
умыубэнми
мыубэнми
дымыубэнми
фымыубэнми
мыубэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнуми
уубэнуми
убэнуми
дыубэнуми
фыубэнуми
убэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнуми
умыубэнуми
мыубэнуми
дымыубэнуми
фымыубэнуми
мыубэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэтэми
уубэтэми
убэтэми
дыубэтэми
фыубэтэми
убэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэтэми
умыубэтэми
мыубэтэми
дымыубэтэми
фымыубэтэми
мыубэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сыубатэми
уубатэми
убатэми
дыубатэми
фыубатэми
уба(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубатэми
умыубатэми
мыубатэми
дымыубатэми
фымыубатэми
мыуба(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сыубэгъатэми
уубэгъатэми
убэгъатэми
дыубэгъатэми
фыубэгъатэми
убэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сымыубэгъатэми
умыубэгъатэми
мыубэгъатэми
дымыубэгъатэми
фымыубэгъатэми
мыубэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнтэми
уубэнтэми
убэнтэми
дыубэнтэми
фыубэнтэми
убэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнтэми
умыубэнтэми
мыубэнтэми
дымыубэнтэми
фымыубэнтэми
мыубэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сыубэнутэми
уубэнутэми
убэнутэми
дыубэнутэми
фыубэнутэми
убэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сымыубэнутэми
умыубэнутэми
мыубэнутэми
дымыубэнутэми
фымыубэнутэми
мыубэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыубаи
уубаи
убаи
дыубаи
фыубаи
убаи
щымыӀэныгъэ:
сыубакъыми
уубакъыми
убакъыми
дыубакъыми
фыубакъыми
убакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сыубащэрэт
уубащэрэт
убащэрэт
дыубащэрэт
фыубащэрэт
убащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сымыубащэрэт
умыубащэрэт
мыубащэрэт
дымыубащэрэт
фымыубащэрэт
мыубащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыубагъэнщ
уубагъэнщ
убагъэнщ
дыубагъэнщ
фыубагъэнщ
убагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыубагъэнкъым
уубагъэнкъым
убагъэнкъым
дыубагъэнкъым
фыубагъэнкъым
убагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыубагъэнт
уубагъэнт
убагъэнт
дыубагъэнт
фыубагъэнт
убагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыубагъэнтэкъым
уубагъэнтэкъым
убагъэнтэкъым
дыубагъэнтэкъым
фыубагъэнтэкъым
убагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыубагъэн
уубагъэн
убагъэн
дыубагъэн
фыубагъэн
убагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыубагъэнкъэ
уубагъэнкъэ
убагъэнкъэ
дыубагъэнкъэ
фыубагъэнкъэ
убагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыубагъэнт
уубагъэнт
убагъэнт
дыубагъэнт
фыубагъэнт
убагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыубагъэнтэкъэ
уубагъэнтэкъэ
убагъэнтэкъэ
дыубагъэнтэкъэ
фыубагъэнтэкъэ
убагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыубагъэнущ
уубагъэнущ
убагъэнущ
дыубагъэнущ
фыубагъэнущ
убагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыубагъэнукъым
уубагъэнукъым
убагъэнукъым
дыубагъэнукъым
фыубагъэнукъым
убагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сыубагъэнут
уубагъэнут
убагъэнут
дыубагъэнут
фыубагъэнут
убагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сыубагъэнутэкъым
уубагъэнутэкъым
убагъэнутэкъым
дыубагъэнутэкъым
фыубагъэнутэкъым
убагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыубагъэну
уубагъэну
убагъэну
дыубагъэну
фыубагъэну
убагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыубагъэнукъэ
уубагъэнукъэ
убагъэнукъэ
дыубагъэнукъэ
фыубагъэнукъэ
убагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сыубагъэнут
уубагъэнут
убагъэнут
дыубагъэнут
фыубагъэнут
убагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сыубагъэнутэкъэ
уубагъэнутэкъэ
убагъэнутэкъэ
дыубагъэнутэкъэ
фыубагъэнутэкъэ
убагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыубэ
уубэ
убэ
дыубэ
фыубэ
убэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэ
умыубэ
мыубэ
дымыубэ
фымыубэ
мыубэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыуба
ууба
уба
дыуба
фыуба
уба(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыуба
умыуба
мыуба
дымыуба
фымыуба
мыуба(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыубэгъа
уубэгъа
убэгъа
дыубэгъа
фыубэгъа
убэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэгъа
умыубэгъа
мыубэгъа
дымыубэгъа
фымыубэгъа
мыубэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыубэн
уубэн
убэн
дыубэн
фыубэн
убэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэн
умыубэн
мыубэн
дымыубэн
фымыубэн
мыубэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сыубэну
уубэну
убэну
дыубэну
фыубэну
убэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэну
умыубэну
мыубэну
дымыубэну
фымыубэну
мыубэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыубэ
узэрыубэ
зэрыубэ
дызэрыубэ
фызэрыубэ
зэрыубэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыубэ
узэрымыубэ
зэрымыубэ
дызэрымыубэ
фызэрымыубэ
мызэрыубэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыуба
узэрыуба
зэрыуба
дызэрыуба
фызэрыуба
зэрыуба(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыуба
узэрымыуба
зэрымыуба
дызэрымыуба
фызэрымыуба
зэрымыуба(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыубэгъа
узэрыубэгъа
зэрыубэгъа
дызэрыубэгъа
фызэрыубэгъа
зэрыубэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыубэгъа
узэрымыубэгъа
зэрымыубэгъа
дызэрымыубэгъа
фызэрымыубэгъа
зэрымыубэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыубэн
узэрыубэн
зэрыубэн
дызэрыубэн
фызэрыубэн
зэрыубэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыубэн
узэрымыубэн
зэрымыубэн
дызэрымыубэн
фызэрымыубэн
зэрымыубэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрыубэну
узэрыубэну
зэрыубэну
дызэрыубэну
фызэрыубэну
зэрыубэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрымыубэну
узэрымыубэну
зэрымыубэну
дызэрымыубэну
фызэрымыубэну
зэрымыубэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщыубэ
ущыубэ
щыубэ
дыщыубэ
фыщыубэ
щыубэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыубэ
ущымыубэ
щымыубэ
дыщымыубэ
фыщымыубэ
щымыубэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыуба
ущыуба
щыуба
дыщыуба
фыщыуба
щыуба(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыуба
ущымыуба
щымыуба
дыщымыуба
фыщымыуба
щымыуба(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщыубэгъа
ущыубэгъа
щыубэгъа
дыщыубэгъа
фыщыубэгъа
щыубэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыубэгъа
ущымыубэгъа
щымыубэгъа
дыщымыубэгъа
фыщымыубэгъа
щымыубэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыубэн
ущыубэн
щыубэн
дыщыубэн
фыщыубэн
щыубэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыубэн
ущымыубэн
щымыубэн
дыщымыубэн
фыщымыубэн
щымыубэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщыубэну
ущыубэну
щыубэну
дыщыубэну
фыщыубэну
щыубэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщымыубэну
ущымыубэну
щымыубэну
дыщымыубэну
фыщымыубэну
щымыубэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздэубэ
уздэубэ
здэубэ
дыздэубэ
фыздэубэ
здэубэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыубэ
уздэмыубэ
здэмыубэ
дыздэмыубэ
фыздэмыубэ
здэмыубэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэуба
уздэуба
здэуба
дыздэуба
фыздэуба
здэуба(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыуба
уздэмыуба
здэмыуба
дыздэмыуба
фыздэмыуба
здэмыуба(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздэубэгъа
уздэубэгъа
здэубэгъа
дыздэубэгъа
фыздэубэгъа
здэубэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыубэгъа
уздэмыубэгъа
здэмыубэгъа
дыздэмыубэгъа
фыздэмыубэгъа
здэмыубэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэубэн
уздэубэн
здэубэн
дыздэубэн
фыздэубэн
здэубэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыубэн
уздэмыубэн
здэмыубэн
дыздэмыубэн
фыздэмыубэн
здэмыубэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздэубэну
уздэубэну
здэубэну
дыздэубэну
фыздэубэну
здэубэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздэмыубэну
уздэмыубэну
здэмыубэну
дыздэмыубэну
фыздэмыубэну
здэмыубэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэубэ
ущӀэубэ
щӀэубэ
дыщӀэубэ
фыщӀэубэ
щӀэубэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыубэ
ущӀэмыубэ
щӀэмыубэ
дыщӀэмыубэ
фыщӀэмыубэ
щӀэмыубэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэуба
ущӀэуба
щӀэуба
дыщӀэуба
фыщӀэуба
щӀэуба(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыуба
ущӀэмыуба
щӀэмыуба
дыщӀэмыуба
фыщӀэмыуба
щӀэмыуба(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэубэгъа
ущӀэубэгъа
щӀэубэгъа
дыщӀэубэгъа
фыщӀэубэгъа
щӀэубэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыубэгъа
ущӀэмыубэгъа
щӀэмыубэгъа
дыщӀэмыубэгъа
фыщӀэмыубэгъа
щӀэмыубэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэубэн
ущӀэубэн
щӀэубэн
дыщӀэубэн
фыщӀэубэн
щӀэубэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыубэн
ущӀэмыубэн
щӀэмыубэн
дыщӀэмыубэн
фыщӀэмыубэн
щӀэмыубэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀэубэну
ущӀэубэну
щӀэубэну
дыщӀэубэну
фыщӀэубэну
щӀэубэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀэмыубэну
ущӀэмыубэну
щӀэмыубэну
дыщӀэмыубэну
фыщӀэмыубэну
щӀэмыубэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыубэу
уубэу
убэу
дыубэу
фыубэу
убэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубэу
умыубэу
мыубэу
дымыубэу
фымыубэу
мыубэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыубауэ
уубауэ
убауэ
дыубауэ
фыубауэ
убауэ / уба(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сымыубауэ
умыубауэ
мыубауэ
дымыубауэ
фымыубауэ
мыубауэ(хэ) / мыуба(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сыубэурэ
уубэурэ
убэурэ
дыубэурэ
фыубэурэ
убэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сымыубэурэ
умыубэурэ
мыубэурэ
дымыубэурэ
фымыубэурэ
мыубэ(хэ)урэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[уб]э
[уб]эр
--
[уб]эхэр
Эргативнэ:
[уб]э
[уб]эм
--
[уб]эхэм
Послеложнэ:
[уб]экӀэ
[уб]эмкӀэ
[уб]эхэкӀэ
[уб]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[уб]эу
[уб]эрауэ
[уб]эхэу
[уб]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[уб]а
[уб]ар
--
[уб]ахэр
Эргативнэ:
[уб]а
[уб]ам
--
[уб]ахэм
Послеложнэ:
[уб]акӀэ
[уб]амкӀэ
[уб]ахэкӀэ
[уб]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[уб]ауэ
[уб]арауэ
[уб]ахэу
[уб]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[уб]эн
[уб]эныр
--
[уб]энхэр
Эргативнэ:
[уб]эн
[уб]эным
--
[уб]энхэм
Послеложнэ:
[уб]энкӀэ
[уб]энымкӀэ
[уб]энхэкӀэ
[уб]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[уб]эну
[уб]энырауэ
[уб]энхэу
[уб]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[уб]эну
[уб]энур
--
[уб]энухэр
Эргативнэ:
[уб]эну
[уб]энум
--
[уб]энухэм
Послеложнэ:
[уб]энукӀэ
[уб]энумкӀэ
[уб]энухэкӀэ
[уб]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[уб]энуэ
[уб]энурауэ
[уб]энухэу
[уб]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
УбалъэкӀэ зыгуэр щабэ щӀыным яужь итын.
Зыгуэрым хуэпсэлъэн, Ӏей хужыӀэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
Фызым убэн иухри убалъэр итхьэщӀыжащ.
Фызхэр мэубэри зэхэсщ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
убэн: 1. engage in mashing, crushing or grinding sth 2. gossip, slander, spread rumours
Фызым убэн иухри убалъэр итхьэщӀыжащ: the woman finished mashing and washed the mortar.
Фызхэр мэубэри зэхэсщ: the women sit together gossipping.
УРЫСЫБЗЭ
убэн: 1. заниматься толчением чего-л. 2. судачить, сплетничать
Фызым убэн иухри убалъэр итхьэщӀыжащ: женщина заканчивает толочь и моет ступу.
Фызхэр мэубэри зэхэсщ: женщины сидят вместе и судачат.
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.