Wt/kbd/уафэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
уафэ
-
уафэ
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['wɑ:fɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [у] + -а + [ф] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | уафэ | уафэр | -- | уафэхэр |
Эргативнэ: | уафэ | уафэм | -- | уафэхэм |
Послеложнэ: | уафэкӀэ | уафэмкӀэ | уафэхэкӀэ | уафэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | уафэу | уафэрауэ | уафэхэу | уафэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- ЩӀым лъагэу къыщхьэщыту нэм илъагъу хьэуа щхъуантӀагъэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- Уафэм пкӀэлъей иумыдз, дзасэм тхъу пумыӀу. Псалъэжьхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Уафэ щхъуантӀэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- уафэ: sky
- Уафэ щхъуантӀэ: blue sky
УРЫСЫБЗЭ
- уафэ: небо
- Уафэ щхъуантӀэ:
псалъафэ зэпыщӀахэр
УафэкӀэр ныхуакъым
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: that’s alright. Nothing wrong. Урысыбзэ: ничего страшного. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэм бдзэжьей щещэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: undertake sth hopeless, senseless, useless Урысыбзэ: затеять что-л. безнадёжное, бесполезное. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэм бжьакъуэкӀэ епыджын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: rant and rave Урысыбзэ: рвать и метать. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: - Мы Дыгъуэтлыкъуэ уафэм бжьакъуэкӀэ йопыдж, - жиӀащ Шухьиб. КӀэрашэ Тембот
Уафэм дэкӀуейуэ къехыжын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: swear to sth, gave an oath to do sth Урысыбзэ: клясться, божиться в чём-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэм зилъэщӀын (зызэлъыӀуихын)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to become clear, to clear up, become cloudless (about the sky) Урысыбзэ: очиститься - о небе. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэм зыкъызэщӀиуфэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: become cloudy, grey Урысыбзэ: нахмуриться - о небе. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэм къехуэха хуэдэ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: appear out of nowhere, out of the blue Урысыбзэ: как с неба свалился. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэм пкӀэлъей едзын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: pass time while travelling Урысыбзэ: скоротать время в пути. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэм сабэ дэпхъеин
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: resent, be indignant Урысыбзэ: негодовать, возмущаться. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэм хъыринэ щещӀэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: have your head in the clouds Урысыбзэ: витать в облаках. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэр гъуэгъуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: roll, rumble, peal – about thunder Урысыбзэ: греметь - о громе. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэр кӀагъуэ щӀын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to waste one's life, to idle one's life away Урысыбзэ: коптить небо. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэр къэгъуэгъуэн (къэчэн)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: Урысыбзэ: roll, peal, rumble (about thunder) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэр и тепӀэнщ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: poor as a church mouse Урысыбзэ: гол как сокол. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэр хъуэпскӀын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to flash – about lightning Урысыбзэ: сверкнуть - о молнии. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
уафэ джабэ
Мыхьэнэ: ЩӀым и къэухьым къытету нэм къыфӀэщӀ уафэ лъащӀэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: horizon Уафэ джабэм лэгъупыкъу къыщищӀащ. A rainbow appeared on the horizon. Урысыбзэ: небосклон Уафэ джабэм лэгъупыкъу къыщищӀащ. Радугу появилась на горизонте. Псалъэ зэпхахэр: Уафэ джабэм лэгъупыкъу къыщищӀащ. Щапхъэхэр:
уафэ лъакӀуэ
Мыхьэнэ: Уафэ кӀэгъэпшагъэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: cloudy sky, grey sky Урысыбзэ: пасмурное небо Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Уэбэуфэщ, уафэ лъакӀуэщ, зи унэ кӀуэжынур щремыс. Къэбэрдей ӀуэрыӀуатэ, сборник
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.