Wt/kbd/тэмакъ

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

тэмакъ

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

ЭТИМОЛОГИЕ[edit source]

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ[edit source]

IPA [tɐ'mɑ:qʹ]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ[edit source]

[темакъ]

СКЛОНЕНЭ

	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	темакъ	темакъыр	--	темакъхэр
Эргативнэ:	темакъ	темакъым	--	темакъхэм
Послеложнэ:	темакъкӀэ	темакъымкӀэ	темакъхэкӀэ	темакъхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	темакъыу	темакъырауэ	темакъхэу	темакъхэрауэ

МЫХЬЭНЭ

Ӏу, къурмакъей.

ЩАПХЪЭХЭР[edit source]

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

Тэмакъыр узын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

тэмакъ: the throat; the larynx; the pharynx
Тэмакъыр узын: be sore (about the throat), have sore throat

УРЫСЫБЗЭ[edit source]

тэмакъ: горло; гортань; зев
Тэмакъыр узын:

псалъафэ зэпыщӀахэр

Тэмакъым залэ щӀэмыхуэн[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: be very short-tempered
     Урысыбзэ: [он] очень вспыльчивый.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъым зегъэлъэщӀын[edit | edit source]

1.

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: clear your throat
     Урысыбзэ: откашляться
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

2.

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: sing sth
     Урысыбзэ: спеть что-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъым зыщӀэдзэн[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: step on sb's throat; ask sb stubbornly and insistently about sth
     Урысыбзэ: наступать на горло кому-л.; просить упорно и настойчиво кого-л. о чём-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] тэмакъым къыщӀэгъуэлъхьэн[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: step on sb's throat; ask sb stubbornly and insistently about sth
     Урысыбзэ: наступать на горло кому-л.; просить упорно и настойчиво кого-л. о чём-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъым къыщӀэлъэдэн[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: be upset; be ready to cry or burst into tears.
     Урысыбзэ: расстроиться; быть готовым расплакаться, разрыдаться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъым тегъэхуэн[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: tolerate, endure, withstand (a comment, insult, etc.).
     Урысыбзэ: стерпеть, вынести, выдержать (замечание, обиду и т. п.).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъым тенэн[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: not to give sb any peace (about an insult, etc.).
     Урысыбзэ: не давать покоя кому-л. (об обиде и т. п.).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Дадий ӀэщӀохур нэпе закъуэ, Тэмакъым тонэр и гуауэр. Къэбэрдей, альманах

Тэмакъым техуэн[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: tolerate, swallow sth. (a remark, insult, etc.).
     Урысыбзэ: стерпеть, проглотить что-л. (замечание, обиду и т. п.).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

[И] тэмакъым тӀуалэ щӀэхуэркъым[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: be very short-tempered.
     Урысыбзэ: [он] очень вспыльчивый.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъым фӀэмыкӀын[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: can’t eat sth, sth won’t go down your throat (about food).
     Урысыбзэ: не лезть в горло (о пище).
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъым щӀэгъуэлъхьэн[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: step on sb's throat; ask sb stubbornly and insistently about sth
     Урысыбзэ: наступать на горло кому-л.; просить упорно и настойчиво кого-л. о чём-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъыр екъухыжын[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: control yourself, pull yourself together.
     Урысыбзэ: сдержаться, взять себя в руки.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъыр къызэфӀэзэрыхьын[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: be upset; be ready to cry or burst into tears.
     Урысыбзэ: расстроиться; быть готовым расплакаться, разрыдаться.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъыр щиубыдыкӀын[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: not be able to say a word, be speechless.
     Урысыбзэ: не мочь вымолвить ни слова, онеметь.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Думэсарэ аргуэру жиӀэнут зыгуэр, ауэ и тэмакъыр щиубыдыкӀыу и нэпсыр къыщекӀуэм, хьэщӀэхэм ящыукӀытэри щигъэтыжащ. КӀыщокъуэ Алим

Тэмакъыр щичын[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: one’s throat hurts, have sore throat
     Урысыбзэ: горло дерёт.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

Тэмакъыр щикъузыкӀын[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: be blocked – about the throat
     Урысыбзэ: перехватить - о горле.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Хъыджэбзыр гъыным нэсати, и тэмакъыр щикъузыкӀат. ӀуэрыӀуатэ, фольклор

тэмакъ щӀыӀу[edit | edit source]

  Мыхьэнэ: Къурмакъейм къыпыхьэж пэ кӀуэцӀ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: nasopharynx
     Урысыбзэ: носоглотка
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

БИБЛИОГРАФИЕ[edit source]

Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.