АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "теувэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
теувэн
щымыӀэныгъэ:
темыувэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сытеувэн
утеувэн
теувэн
дытеувэн
фытеувэн
теувэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сытемыувэн
утемыувэн
темыувэн
дытемыувэн
фытемыувэн
темыувэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
теувэ!
фытеувэ!
щымыӀэныгъэ:
утемыувэ!
фытемыувэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сытреувэ
утреувэ
треувэ
дытреувэ
фытреувэ
треувэ
щымыӀэныгъэ:
сытремыувэ
утремыувэ
тремыувэ
дытремыувэ
фытремыувэ
тремыувэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытоувэ(р)
утоувэ(р)
тоувэ(р)
дытоувэ(р)
фытоувэ(р)
тоувэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэркъым
утеувэркъым
теувэркъым
дытеувэркъым
фытеувэркъым
теувэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сытеувэ(р)т
утеувэ(р)т
теувэ(р)т
дытеувэ(р)т
фытеувэ(р)т
теувэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытеувэ(р)тэкъым
утеувэ(р)тэкъым
теувэ(р)тэкъым
дытеувэ(р)тэкъым
фытеувэ(р)тэкъым
теувэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытеуващ
утеуващ
теуващ
дытеуващ
фытеуващ
теува(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытеувакъым
утеувакъым
теувакъым
дытеувакъым
фытеувакъым
теува(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сытеуват
утеуват
теуват
дытеуват
фытеуват
теува(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытеуватэкъым
утеуватэкъым
теуватэкъым
дытеуватэкъым
фытеуватэкъым
теува(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэгъащ
утеувэгъащ
теувэгъащ
дытеувэгъащ
фытеувэгъащ
теувэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэгъакъым
утеувэгъакъым
теувэгъакъым
дытеувэгъакъым
фытеувэгъакъым
теувэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэгъат
утеувэгъат
теувэгъат
дытеувэгъат
фытеувэгъат
теувэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэгъатэкъым
утеувэгъатэкъым
теувэгъатэкъым
дытеувэгъатэкъым
фытеувэгъатэкъым
теувэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сытеувэщ
утеувэщ
теувэщ
дытеувэщ
фытеувэщ
теувэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сытеувэкъым
утеувэкъым
теувэкъым
дытеувэкъым
фытеувэкъым
теувэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сытеувэт
утеувэт
теувэт
дытеувэт
фытеувэт
теувэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сытеувэтэкъым
утеувэтэкъым
теувэтэкъым
дытеувэтэкъым
фытеувэтэкъым
теувэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнщ
утеувэнщ
теувэнщ
дытеувэнщ
фытеувэнщ
теувэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэнкъым
утеувэнкъым
теувэнкъым
дытеувэнкъым
фытеувэнкъым
теувэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнущ
утеувэнущ
теувэнущ
дытеувэнущ
фытеувэнущ
теувэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэнукъым
утеувэнукъым
теувэнукъым
дытеувэнукъым
фытеувэнукъым
теувэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэрэ
утеувэрэ
теувэрэ
дытеувэрэ
фытеувэрэ
теувэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэркъэ
утеувэркъэ
теувэркъэ
дытеувэркъэ
фытеувэркъэ
теувэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сытеувэ(р)т
утеувэ(р)т
теувэ(р)т
дытеувэ(р)т
фытеувэ(р)т
теувэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытеувэ(р)тэкъэ
утеувэ(р)тэкъэ
теувэ(р)тэкъэ
дытеувэ(р)тэкъэ
фытеувэ(р)тэкъэ
теувэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытеува
утеува
теува
дытеува
фытеува
теува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытеувакъэ
утеувакъэ
теувакъэ
дытеувакъэ
фытеувакъэ
теува(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сытеуват
утеуват
теуват
дытеуват
фытеуват
теува(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытеуватэкъэ
утеуватэкъэ
теуватэкъэ
дытеуватэкъэ
фытеуватэкъэ
теува(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэгъа
утеувэгъа
теувэгъа
дытеувэгъа
фытеувэгъа
теувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэгъакъэ
утеувэгъакъэ
теувэгъакъэ
дытеувэгъакъэ
фытеувэгъакъэ
теувэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэгъат
утеувэгъат
теувэгъат
дытеувэгъат
фытеувэгъат
теувэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытеувэгъатэкъэ
утеувэгъатэкъэ
теувэгъатэкъэ
дытеувэгъатэкъэ
фытеувэгъатэкъэ
теувэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сытеувэ
утеувэ
теувэ
дытеувэ
фытеувэ
теувэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сытеувэкъэ
утеувэкъэ
теувэкъэ
дытеувэкъэ
фытеувэкъэ
теувэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сытеувэт
утеувэт
теувэт
дытеувэт
фытеувэт
теувэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сытеувэтэкъэ
утеувэтэкъэ
теувэтэкъэ
дытеувэтэкъэ
фытеувэтэкъэ
теувэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэн
утеувэн
теувэн
дытеувэн
фытеувэн
теувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэнкъэ
утеувэнкъэ
теувэнкъэ
дытеувэнкъэ
фытеувэнкъэ
теувэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэну
утеувэну
теувэну
дытеувэну
фытеувэну
теувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэнукъэ
утеувэнукъэ
теувэнукъэ
дытеувэнукъэ
фытеувэнукъэ
теувэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэмэ
утеувэмэ
теувэмэ
дытеувэмэ
фытеувэмэ
теувэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэмэ
утемыувэмэ
темыувэмэ
дытемыувэмэ
фытемыувэмэ
темыувэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытеувамэ
утеувамэ
теувамэ
дытеувамэ
фытеувамэ
теува(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыувамэ
утемыувамэ
темыувамэ
дытемыувамэ
фытемыувамэ
тмыува(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сытеувэгъамэ
утеувэгъамэ
теувэгъамэ
дытеувэгъамэ
фытеувэгъамэ
теувэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэгъамэ
утемыувэгъамэ
темыувэгъамэ
дытемыувэгъамэ
фытемыувэгъамэ
темыувэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнмэ
утеувэнмэ
теувэнмэ
дытеувэнмэ
фытеувэнмэ
теувэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэнмэ
утемыувэнмэ
темыувэнмэ
дытемыувэнмэ
фытемыувэнмэ
темыувэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнумэ
утеувэнумэ
теувэнумэ
дытеувэнумэ
фытеувэнумэ
теувэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэнумэ
утемыувэнумэ
темыувэнумэ
дытемыувэнумэ
фытемыувэнумэ
темыувэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэтэмэ
утеувэтэмэ
теувэтэмэ
дытеувэтэмэ
фытеувэтэмэ
теувэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэтэмэ
утемыувэтэмэ
темыувэтэмэ
дытемыувэтэмэ
фытемыувэтэмэ
темыувэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытеуватэмэ
утеуватэмэ
теуватэмэ
дытеуватэмэ
фытеуватэмэ
теува(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыуватэмэ
утемыуватэмэ
темыуватэмэ
дытемыуватэмэ
фытемыуватэмэ
темыува(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сытеувэгъатэмэ
утеувэгъатэмэ
теувэгъатэмэ
дытеувэгъатэмэ
фытеувэгъатэмэ
теувэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэгъатэмэ
утемыувэгъатэмэ
темыувэгъатэмэ
дытемыувэгъатэмэ
фытемыувэгъатэмэ
темыувэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнтэмэ
утеувэнтэмэ
теувэнтэмэ
дытеувэнтэмэ
фытеувэнтэмэ
теувэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэнтэмэ
утемыувэнтэмэ
темыувэнтэмэ
дытемыувэнтэмэ
фытемыувэнтэмэ
темыувэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнутэмэ
утеувэнутэмэ
теувэнутэмэ
дытеувэнутэмэ
фытеувэнутэмэ
теувэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэнутэмэ
утемыувэнутэмэ
темыувэнутэмэ
дытемыувэнутэмэ
фытемыувэнутэмэ
темыувэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнт
утеувэнт
теувэнт
дытеувэнт
фытеувэнт
теувэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэнтэкъым
утеувэнтэкъым
теувэнтэкъым
дытеувэнтэкъым
фытеувэнтэкъым
теувэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнут
утеувэнут
теувэнут
дытеувэнут
фытеувэнут
теувэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытеувэнутэкъым
утеувэнутэкъым
теувэнутэкъым
дытеувэнутэкъым
фытеувэнутэкъым
теувэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэми
утеувэми
теувэми
дытеувэми
фытеувэми
теувэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэми
утемыувэми
темыувэми
дытемыувэми
фытемыувэми
темыувэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытеувами
утеувами
теувами
дытеувами
фытеувами
теува(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыувами
утемыувами
темыувами
дытемыувами
фытемыувами
темыува(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сытеувэгъами
утеувэгъами
теувэгъами
дытеувэгъами
фытеувэгъами
теувэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэгъами
утемыувэгъами
темыувэгъами
дытемыувэгъами
фытемыувэгъами
темыувэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнми
утеувэнми
теувэнми
дытеувэнми
фытеувэнми
теувэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэнми
утемыувэнми
темыувэнми
дытемыувэнми
фытемыувэнми
темыувэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнуми
утеувэнуми
теувэнуми
дытеувэнуми
фытеувэнуми
теувэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэнуми
утемыувэнуми
темыувэнуми
дытемыувэнуми
фытемыувэнуми
темыувэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэтэми
утеувэтэми
теувэтэми
дытеувэтэми
фытеувэтэми
теувэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэтэми
утемыувэтэми
темыувэтэми
дытемыувэтэми
фытемыувэтэми
темыувэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытеуватэми
утеуватэми
теуватэми
дытеуватэми
фытеуватэми
теува(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыуватэми
утемыуватэми
темыуватэми
дытемыуватэми
фытемыуватэми
темыува(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сытеувэгъатэми
утеувэгъатэми
теувэгъатэми
дытеувэгъатэми
фытеувэгъатэми
теувэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэгъатэми
утемыувэгъатэми
темыувэгъатэми
дытемыувэгъатэми
фытемыувэгъатэми
темыувэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнтэми
утеувэнтэми
теувэнтэми
дытеувэнтэми
фытеувэнтэми
теувэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэнтэми
утемыувэнтэми
темыувэнтэми
дытемыувэнтэми
фытемыувэнтэми
темыувэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытеувэнутэми
утеувэнутэми
теувэнутэми
дытеувэнутэми
фытеувэнутэми
теувэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыувэнутэми
утемыувэнутэми
темыувэнутэми
дытемыувэнутэми
фытемыувэнутэми
темыувэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъувэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сытеуваи
утеуваи
теуваи
дытеуваи
фытеуваи
теуваи
щымыӀэныгъэ:
сытеувакъыми
утеувакъыми
теувакъыми
дытеувакъыми
фытеувакъыми
теувакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сытеуващэрэт
утеуващэрэт
теуващэрэт
дытеуващэрэт
фытеуващэрэт
теуващэрэт
щымыӀэныгъэ:
сытемыуващэрэт
утемыуващэрэт
темыуващэрэт
дытемыуващэрэт
фытемыуващэрэт
темыуващэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сытеувагъэнщ
утеувагъэнщ
теувагъэнщ
дытеувагъэнщ
фытеувагъэнщ
теувагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сытеувагъэнкъым
утеувагъэнкъым
теувагъэнкъым
дытеувагъэнкъым
фытеувагъэнкъым
теувагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сытеувагъэнт
утеувагъэнт
теувагъэнт
дытеувагъэнт
фытеувагъэнт
теувагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сытеувагъэнтэкъым
утеувагъэнтэкъым
теувагъэнтэкъым
дытеувагъэнтэкъым
фытеувагъэнтэкъым
теувагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сытеувагъэн
утеувагъэн
теувагъэн
дытеувагъэн
фытеувагъэн
теувагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сытеувагъэнкъэ
утеувагъэнкъэ
теувагъэнкъэ
дытеувагъэнкъэ
фытеувагъэнкъэ
теувагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сытеувагъэнт
утеувагъэнт
теувагъэнт
дытеувагъэнт
фытеувагъэнт
теувагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сытеувагъэнтэкъэ
утеувагъэнтэкъэ
теувагъэнтэкъэ
дытеувагъэнтэкъэ
фытеувагъэнтэкъэ
теувагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сытеувагъэнущ
утеувагъэнущ
теувагъэнущ
дытеувагъэнущ
фытеувагъэнущ
теувагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сытеувагъэнукъым
утеувагъэнукъым
теувагъэнукъым
дытеувагъэнукъым
фытеувагъэнукъым
теувагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сытеувагъэнут
утеувагъэнут
теувагъэнут
дытеувагъэнут
фытеувагъэнут
теувагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сытеувагъэнутэкъым
утеувагъэнутэкъым
теувагъэнутэкъым
дытеувагъэнутэкъым
фытеувагъэнутэкъым
теувагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сытеувагъэну
утеувагъэну
теувагъэну
дытеувагъэну
фытеувагъэну
теувагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сытеувагъэнукъэ
утеувагъэнукъэ
теувагъэнукъэ
дытеувагъэнукъэ
фытеувагъэнукъэ
теувагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сытеувагъэнут
утеувагъэнут
теувагъэнут
дытеувагъэнут
фытеувагъэнут
теувагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сытеувагъэнутэкъэ
утеувагъэнутэкъэ
теувагъэнутэкъэ
дытеувагъэнутэкъэ
фытеувагъэнутэкъэ
теувагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сытеувэ
утеувэ
теувэ
дытеувэ
фытеувэ
теувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыувэ
утемыувэ
темыувэ
дытемыувэ
фытемыувэ
темыувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сытеува
утеува
теува
дытеува
фытеува
теува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыува
утемыува
темыува
дытемыува
фытемыува
темыува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сытеувэгъа
утеувэгъа
теувэгъа
дытеувэгъа
фытеувэгъа
теувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыувэгъа
утемыувэгъа
темыувэгъа
дытемыувэгъа
фытемыувэгъа
темыувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сытеувэн
утеувэн
теувэн
дытеувэн
фытеувэн
теувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыувэн
утемыувэн
темыувэн
дытемыувэн
фытемыувэн
темыувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сытеувэну
утеувэну
теувэну
дытеувэну
фытеувэну
теувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыувэну
утемыувэну
темыувэну
дытемыувэну
фытемыувэну
темыувэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытеувэ
узэрытеувэ
зэрытеувэ
дызэрытеувэ
фызэрытеувэ
зэрытеувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыувэ
узэрытемыувэ
зэрытемыувэ
дызэрытемыувэ
фызэрытемыувэ
зэрытемыувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытеува
узэрытеува
зэрытеува
дызэрытеува
фызэрытеува
зэрытеува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыува
узэрытемыува
зэрытемыува
дызэрытемыува
фызэрытемыува
зэрытемыува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытеувэгъа
узэрытеувэгъа
зэрытеувэгъа
дызэрытеувэгъа
фызэрытеувэгъа
зэрытеувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыувэгъа
узэрытемыувэгъа
зэрытемыувэгъа
дызэрытемыувэгъа
фызэрытемыувэгъа
зэрытемыувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытеувэн
узэрытеувэн
зэрытеувэн
дызэрытеувэн
фызэрытеувэн
зэрытеувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыувэн
узэрытемыувэн
зэрытемыувэн
дызэрытемыувэн
фызэрытемыувэн
зэрытемыувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытеувэну
узэрытеувэну
зэрытеувэну
дызэрытеувэну
фызэрытеувэну
зэрытеувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыувэну
узэрытемыувэну
зэрытемыувэну
дызэрытемыувэну
фызэрытемыувэну
зэрытемыувэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщытеувэ
ущытеувэ
щытеувэ
дыщытеувэ
фыщытеувэ
щытеувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыувэ
ущытемыувэ
щытемыувэ
дыщытемыувэ
фыщытемыувэ
щытемыувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщытеува
ущытеува
щытеува
дыщытеува
фыщытеува
щытеува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыува
ущытемыува
щытемыува
дыщытемыува
фыщытемыува
щытемыува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщытеувэгъа
ущытеувэгъа
щытеувэгъа
дыщытеувэгъа
фыщытеувэгъа
щытеувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыувэгъа
ущытемыувэгъа
щытемыувэгъа
дыщытемыувэгъа
фыщытемыувэгъа
щытемыувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщытеувэн
ущытеувэн
щытеувэн
дыщытеувэн
фыщытеувэн
щытеувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыувэн
ущытемыувэн
щытемыувэн
дыщытемыувэн
фыщытемыувэн
щытемыувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщытеувэну
ущытеувэну
щытеувэну
дыщытеувэну
фыщытеувэну
щытеувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыувэну
ущытемыувэну
щытемыувэну
дыщытемыувэну
фыщытемыувэну
щытемыувэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздытеувэ
уздытеувэ
здытеувэ
дыздытеувэ
фыздытеувэ
здытеувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыувэ
уздытемыувэ
здытемыувэ
дыздытемыувэ
фыздытемыувэ
здытемыувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздытеува
уздытеува
здытеува
дыздытеува
фыздытеува
здытеува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыува
уздытемыува
здытемыува
дыздытемыува
фыздытемыува
здытемыува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздытеувэгъа
уздытеувэгъа
здытеувэгъа
дыздытеувэгъа
фыздытеувэгъа
здытеувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыувэгъа
уздытемыувэгъа
здытемыувэгъа
дыздытемыувэгъа
фыздытемыувэгъа
здытемыувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздытеувэн
уздытеувэн
здытеувэн
дыздытеувэн
фыздытеувэн
здытеувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыувэн
уздытемыувэн
здытемыувэн
дыздытемыувэн
фыздытемыувэн
здытемыувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздытеувэну
уздытеувэну
здытеувэну
дыздытеувэну
фыздытеувэну
здытеувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыувэну
уздытемыувэну
здытемыувэну
дыздытемыувэну
фыздытемыувэну
здытемыувэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытеувэ
ущӀытеувэ
щӀытеувэ
дыщӀытеувэ
фыщӀытеувэ
щӀытеувэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыувэ
ущӀытемыувэ
щӀытемыувэ
дыщӀытемыувэ
фыщӀытемыувэ
щӀытемыувэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытеува
ущӀытеува
щӀытеува
дыщӀытеува
фыщӀытеува
щӀытеува(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыува
ущӀытемыува
щӀытемыува
дыщӀытемыува
фыщӀытемыува
щӀытемыува(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытеувэгъа
ущӀытеувэгъа
щӀытеувэгъа
дыщӀытеувэгъа
фыщӀытеувэгъа
щӀытеувэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыувэгъа
ущӀытемыувэгъа
щӀытемыувэгъа
дыщӀытемыувэгъа
фыщӀытемыувэгъа
щӀытемыувэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытеувэн
ущӀытеувэн
щӀытеувэн
дыщӀытеувэн
фыщӀытеувэн
щӀытеувэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыувэн
ущӀытемыувэн
щӀытемыувэн
дыщӀытемыувэн
фыщӀытемыувэн
щӀытемыувэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытеувэну
ущӀытеувэну
щӀытеувэну
дыщӀытеувэну
фыщӀытеувэну
щӀытеувэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыувэну
ущӀытемыувэну
щӀытемыувэну
дыщӀытемыувэну
фыщӀытемыувэну
щӀытемыувэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сытеувэу
утеувэу
теувэу
дытеувэу
фытеувэу
теувэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыувэу
утемыувэу
темыувэу
дытемыувэу
фытемыувэу
темыувэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сытеувауэ
утеувауэ
теувауэ
дытеувауэ
фытеувауэ
теувауэ / теува(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыувауэ
утемыувауэ
темыувауэ
дытемыувауэ
фытемыувауэ
темыувауэ(хэ) / темыува(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сытеувэурэ
утеувэурэ
теувэурэ
дытеувэурэ
фытеувэурэ
теувэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сытемыувэурэ
утемыувэурэ
темыувэурэ
дытемыувэурэ
фытемыувэурэ
темыувэ(хэ)урэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыптоувэ
сытоувэ
--
сыфтоувэ
сатоувэ(хэ)
уэ
устоувэ
--
утоувэ
уттоувэ
--
уатоувэ(хэ)
ар
стоувэ
птоувэ
тоувэ
ттоувэ
фтоувэ
ятоувэ(хэ)
дэ
--
дыптоувэ
дытоувэ
--
дыфтоувэ
датоувэ(хэ)
фэ
фыстоувэ
--
фытоувэ
фыттоувэ
--
фатоувэ(хэ)
ахэр
стоувэ
птоувэ
тоувэ
ттоувэ
фтоувэ
ятоувэ(хэ)
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыптеувэрэ
сытеувэрэ
--
сыфтеувэрэ
сатеувэ(хэ)рэ
уэ
устеувэрэ
--
утеувэрэ
уттеувэрэ
--
уатеувэ(хэ)рэ
ар
стеувэрэ
птеувэрэ
теувэрэ
ттеувэрэ
фтеувэрэ
ятеувэ(хэ)рэ
дэ
--
дыптеувэрэ
дытеувэрэ
--
дыфтеувэрэ
датеувэ(хэ)рэ
фэ
фыстеувэрэ
--
фытеувэрэ
фытдтеувэрэ
--
фатеувэ(хэ)рэ
ахэр
стеувэрэ
птеувэрэ
теувэрэ
ттеувэрэ
фтеувэрэ
ятеувэ(хэ)рэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ув]э
[ув]эр
--
[ув]эхэр
Эргативнэ:
[ув]э
[ув]эм
--
[ув]эхэм
Послеложнэ:
[ув]экӀэ
[ув]эмкӀэ
[ув]эхэкӀэ
[ув]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ув]эуэ
[ув]эрауэ
[ув]эхэу
[ув]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ув]а
[ув]ар
--
[ув]ахэр
Эргативнэ:
[ув]а
[ув]ам
--
[ув]ахэм
Послеложнэ:
[ув]акӀэ
[ув]амкӀэ
[ув]ахэкӀэ
[ув]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ув]ауэ
[ув]арауэ
[ув]ахэу
[ув]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ув]эн
[ув]эныр
--
[ув]энхэр
Эргативнэ:
[ув]эн
[ув]эным
--
[ув]энхэм
Послеложнэ:
[ув]энкӀэ
[ув]энымкӀэ
[ув]энхэкӀэ
[ув]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[ув]эну
[ув]энырауэ
[ув]энхэу
[ув]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[ув]эну
[ув]энур
--
[ув]энухэр
Эргативнэ:
[ув]эну
[ув]энум
--
[ув]энухэм
Послеложнэ:
[ув]энукӀэ
[ув]энумкӀэ
[ув]энухэкӀэ
[ув]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[ув]энууэ
[ув]энурауэ
[ув]энухэу
[ув]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
ЛъакъуэкӀэ техьэн зыгуэрым.
ЛэжьапӀэ гуэр зыӀэрыгъэхьэн.
Зыгуэрым жиӀэр къэщтэн, дэӀыгъын.
ЩАПХЪЭХЭР
Хъыжьэ псыхъуэ бжьэпэм теувэри ипщэкӀэ иунэтӀащ. Къашыргъэ ХьэпащӀэ
Абы [Алихъан] и пӀэкӀэ Мухьэмэд хъану теуващ. Къэбэрдей ӀуэрыӀуатэ, сборник
Езы Нурхьэлии [шхапӀэм щӀэувэну] зригъэщӀэгъуэкӀакъым, Мусэ жыхуиӀам теуващ. КӀыщокъуэ Алим
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ , Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь,
«Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984
нап. 73
адыгэбзэ
урысыбзэ/русский
инджылыбзэ/English
Джэду анэр щабэу тоувэ .
Мать-кошка мягко ступает .
The mother cat steps softly.
Джэдур щабэу тоувэ .
Кошка мягко ступает .
The cat steps softly.
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
теувэн: 1. get up on, step on sth; step swh 2. take office 3. agree with sb’s opinion or proposal
УРЫСЫБЗЭ
теувэн: 1. встать, наступить на что-л.; ступить куда-л. 2. вступить в должность 3. согласиться с мнением, предложением кого-л.
псалъафэ зэпыщӀахэр
Гъуэгу махуэ теувэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: get lucky
Урысыбзэ: стать на счастливый путь
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Гъуэгу мыгъуэ теувэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: may you be damned!
Урысыбзэ: будь ты проклят!
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Гъуэгу теувэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: set out, set off
Урысыбзэ: отправиться в путь
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
И кӀэм теувэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: step on sb’s tail (heels).
Урысыбзэ: наступать на хвост [пятки] кому-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Щыхьэту теувэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: be sb’s witness
Урысыбзэ: стать чьим-л. свидетелем.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.