АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "тепсэн"-м и спряженэ
Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:
тепсэн
щымыӀэныгъэ:
темыпсэн
Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сытепсэн
утепсэн
тепсэн
дытепсэн
фытепсэн
тепсэн(хэ)
щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэн
утемыпсэн
темыпсэн
дытемыпсэн
фытемыпсэн
темыпсэн(хэ)
унафэ наклоненэ
уэ
фэ
щыӀэныгъэ:
тепсэ!
фытепсэ!
щымыӀэныгъэ:
утемыпсэ!
фытемыпсэ!
Ре-кӀэ унафэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сытрепсэ
утрепсэ
трепсэ
дытрепсэ
фытрепсэ
трепсэ
щымыӀэныгъэ:
сытремыпсэ
утремыпсэ
тремыпсэ
дытремыпсэ
фытремыпсэ
тремыпсэ
ЗэраӀуатэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытопсэ(р)
утопсэ(р)
топсэ(р)
дытопсэ(р)
фытопсэ(р)
топсэ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэркъым
утепсэркъым
тепсэркъым
дытепсэркъым
фытепсэркъым
тепсэ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сытепсэ(р)т
утепсэ(р)т
тепсэ(р)т
дытепсэ(р)т
фытепсэ(р)т
тепсэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытепсэ(р)тэкъым
утепсэ(р)тэкъым
тепсэ(р)тэкъым
дытепсэ(р)тэкъым
фытепсэ(р)тэкъым
тепсэ(хэ)(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытепсащ
утепсащ
тепсащ
дытепсащ
фытепсащ
тепса(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытепсакъым
утепсакъым
тепсакъым
дытепсакъым
фытепсакъым
тепса(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сытепсат
утепсат
тепсат
дытепсат
фытепсат
тепса(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытепсатэкъым
утепсатэкъым
тепсатэкъым
дытепсатэкъым
фытепсатэкъым
тепса(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэгъащ
утепсэгъащ
тепсэгъащ
дытепсэгъащ
фытепсэгъащ
тепсэгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэгъакъым
утепсэгъакъым
тепсэгъакъым
дытепсэгъакъым
фытепсэгъакъым
тепсэгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэгъат
утепсэгъат
тепсэгъат
дытепсэгъат
фытепсэгъат
тепсэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэгъатэкъым
утепсэгъатэкъым
тепсэгъатэкъым
дытепсэгъатэкъым
фытепсэгъатэкъым
тепсэгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сытепсэщ
утепсэщ
тепсэщ
дытепсэщ
фытепсэщ
тепсэ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сытепсэкъым
утепсэкъым
тепсэкъым
дытепсэкъым
фытепсэкъым
тепсэ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сытепсэт
утепсэт
тепсэт
дытепсэт
фытепсэт
тепсэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сытепсэтэкъым
утепсэтэкъым
тепсэтэкъым
дытепсэтэкъым
фытепсэтэкъым
тепсэ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнщ
утепсэнщ
тепсэнщ
дытепсэнщ
фытепсэнщ
тепсэн(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэнкъым
утепсэнкъым
тепсэнкъым
дытепсэнкъым
фытепсэнкъым
тепсэн(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнущ
утепсэнущ
тепсэнущ
дытепсэнущ
фытепсэнущ
тепсэну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэнукъым
утепсэнукъым
тепсэнукъым
дытепсэнукъым
фытепсэнукъым
тепсэну(хэ)къым
ЗэрыупщӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэрэ
утепсэрэ
тепсэрэ
дытепсэрэ
фытепсэрэ
тепсэ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэркъэ
утепсэркъэ
тепсэркъэ
дытепсэркъэ
фытепсэркъэ
тепсэ(хэ)ркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:
сытепсэ(р)т
утепсэ(р)т
тепсэ(р)т
дытепсэ(р)т
фытепсэ(р)т
тепсэ(хэ)(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытепсэ(р)тэкъэ
утепсэ(р)тэкъэ
тепсэ(р)тэкъэ
дытепсэ(р)тэкъэ
фытепсэ(р)тэкъэ
тепсэ(хэ)(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытепса
утепса
тепса
дытепса
фытепса
тепса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытепсакъэ
утепсакъэ
тепсакъэ
дытепсакъэ
фытепсакъэ
тепса(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:
сытепсат
утепсат
тепсат
дытепсат
фытепсат
тепса(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытепсатэкъэ
утепсатэкъэ
тепсатэкъэ
дытепсатэкъэ
фытепсатэкъэ
тепса(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэгъа
утепсэгъа
тепсэгъа
дытепсэгъа
фытепсэгъа
тепсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэгъакъэ
утепсэгъакъэ
тепсэгъакъэ
дытепсэгъакъэ
фытепсэгъакъэ
тепсэгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэгъат
утепсэгъат
тепсэгъат
дытепсэгъат
фытепсэгъат
тепсэгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытепсэгъатэкъэ
утепсэгъатэкъэ
тепсэгъатэкъэ
дытепсэгъатэкъэ
фытепсэгъатэкъэ
тепсэгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:
сытепсэ
утепсэ
тепсэ
дытепсэ
фытепсэ
тепсэ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:
сытепсэкъэ
утепсэкъэ
тепсэкъэ
дытепсэкъэ
фытепсэкъэ
тепсэ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:
сытепсэт
утепсэт
тепсэт
дытепсэт
фытепсэт
тепсэ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:
сытепсэтэкъэ
утепсэтэкъэ
тепсэтэкъэ
дытепсэтэкъэ
фытепсэтэкъэ
тепсэ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэн
утепсэн
тепсэн
дытепсэн
фытепсэн
тепсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэнкъэ
утепсэнкъэ
тепсэнкъэ
дытепсэнкъэ
фытепсэнкъэ
тепсэн(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэну
утепсэну
тепсэну
дытепсэну
фытепсэну
тепсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэнукъэ
утепсэнукъэ
тепсэнукъэ
дытепсэнукъэ
фытепсэнукъэ
тепсэну(хэ)къэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэмэ
утепсэмэ
тепсэмэ
дытепсэмэ
фытепсэмэ
тепсэ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэмэ
утемыпсэмэ
темыпсэмэ
дытемыпсэмэ
фытемыпсэмэ
темыпсэ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытепсамэ
утепсамэ
тепсамэ
дытепсамэ
фытепсамэ
тепса(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсамэ
утемыпсамэ
темыпсамэ
дытемыпсамэ
фытемыпсамэ
тмыпса(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сытепсэгъамэ
утепсэгъамэ
тепсэгъамэ
дытепсэгъамэ
фытепсэгъамэ
тепсэгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэгъамэ
утемыпсэгъамэ
темыпсэгъамэ
дытемыпсэгъамэ
фытемыпсэгъамэ
темыпсэгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнмэ
утепсэнмэ
тепсэнмэ
дытепсэнмэ
фытепсэнмэ
тепсэн(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэнмэ
утемыпсэнмэ
темыпсэнмэ
дытемыпсэнмэ
фытемыпсэнмэ
темыпсэн(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнумэ
утепсэнумэ
тепсэнумэ
дытепсэнумэ
фытепсэнумэ
тепсэну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэнумэ
утемыпсэнумэ
темыпсэнумэ
дытемыпсэнумэ
фытемыпсэнумэ
темыпсэну(хэ)мэ
условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэтэмэ
утепсэтэмэ
тепсэтэмэ
дытепсэтэмэ
фытепсэтэмэ
тепсэ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэтэмэ
утемыпсэтэмэ
темыпсэтэмэ
дытемыпсэтэмэ
фытемыпсэтэмэ
темыпсэ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытепсатэмэ
утепсатэмэ
тепсатэмэ
дытепсатэмэ
фытепсатэмэ
тепса(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсатэмэ
утемыпсатэмэ
темыпсатэмэ
дытемыпсатэмэ
фытемыпсатэмэ
темыпса(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сытепсэгъатэмэ
утепсэгъатэмэ
тепсэгъатэмэ
дытепсэгъатэмэ
фытепсэгъатэмэ
тепсэгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэгъатэмэ
утемыпсэгъатэмэ
темыпсэгъатэмэ
дытемыпсэгъатэмэ
фытемыпсэгъатэмэ
темыпсэгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнтэмэ
утепсэнтэмэ
тепсэнтэмэ
дытепсэнтэмэ
фытепсэнтэмэ
тепсэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэнтэмэ
утемыпсэнтэмэ
темыпсэнтэмэ
дытемыпсэнтэмэ
фытемыпсэнтэмэ
темыпсэн(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнутэмэ
утепсэнутэмэ
тепсэнутэмэ
дытепсэнутэмэ
фытепсэнутэмэ
тепсэну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэнутэмэ
утемыпсэнутэмэ
темыпсэнутэмэ
дытемыпсэнутэмэ
фытемыпсэнутэмэ
темыпсэну(хэ)тэмэ
сослагательнэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнт
утепсэнт
тепсэнт
дытепсэнт
фытепсэнт
тепсэн(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэнтэкъым
утепсэнтэкъым
тепсэнтэкъым
дытепсэнтэкъым
фытепсэнтэкъым
тепсэн(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнут
утепсэнут
тепсэнут
дытепсэнут
фытепсэнут
тепсэну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытепсэнутэкъым
утепсэнутэкъым
тепсэнутэкъым
дытепсэнутэкъым
фытепсэнутэкъым
тепсэну(хэ)тэкъым
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэми
утепсэми
тепсэми
дытепсэми
фытепсэми
тепсэ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэми
утемыпсэми
темыпсэми
дытемыпсэми
фытемыпсэми
темыпсэ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытепсами
утепсами
тепсами
дытепсами
фытепсами
тепса(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсами
утемыпсами
темыпсами
дытемыпсами
фытемыпсами
темыпса(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сытепсэгъами
утепсэгъами
тепсэгъами
дытепсэгъами
фытепсэгъами
тепсэгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэгъами
утемыпсэгъами
темыпсэгъами
дытемыпсэгъами
фытемыпсэгъами
темыпсэгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнми
утепсэнми
тепсэнми
дытепсэнми
фытепсэнми
тепсэн(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэнми
утемыпсэнми
темыпсэнми
дытемыпсэнми
фытемыпсэнми
темыпсэн(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнуми
утепсэнуми
тепсэнуми
дытепсэнуми
фытепсэнуми
тепсэну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэнуми
утемыпсэнуми
темыпсэнуми
дытемыпсэнуми
фытемыпсэнуми
темыпсэну(хэ)ми
уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэтэми
утепсэтэми
тепсэтэми
дытепсэтэми
фытепсэтэми
тепсэ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэтэми
утемыпсэтэми
темыпсэтэми
дытемыпсэтэми
фытемыпсэтэми
темыпсэ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:
сытепсатэми
утепсатэми
тепсатэми
дытепсатэми
фытепсатэми
тепса(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсатэми
утемыпсатэми
темыпсатэми
дытемыпсатэми
фытемыпсатэми
темыпса(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:
сытепсэгъатэми
утепсэгъатэми
тепсэгъатэми
дытепсэгъатэми
фытепсэгъатэми
тепсэгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэгъатэми
утемыпсэгъатэми
темыпсэгъатэми
дытемыпсэгъатэми
фытемыпсэгъатэми
темыпсэгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнтэми
утепсэнтэми
тепсэнтэми
дытепсэнтэми
фытепсэнтэми
тепсэн(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэнтэми
утемыпсэнтэми
темыпсэнтэми
дытемыпсэнтэми
фытемыпсэнтэми
темыпсэн(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:
сытепсэнутэми
утепсэнутэми
тепсэнутэми
дытепсэнутэми
фытепсэнутэми
тепсэну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:
сытемыпсэнутэми
утемыпсэнутэми
темыпсэнутэми
дытемыпсэнутэми
фытемыпсэнутэми
темыпсэну(хэ)тэми
гъэщӀэгъпсэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сытепсаи
утепсаи
тепсаи
дытепсаи
фытепсаи
тепсаи
щымыӀэныгъэ:
сытепсакъыми
утепсакъыми
тепсакъыми
дытепсакъыми
фытепсакъыми
тепсакъыми
фӀэфӀыныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
щыӀэныгъэ:
сытепсащэрэт
утепсащэрэт
тепсащэрэт
дытепсащэрэт
фытепсащэрэт
тепсащэрэт
щымыӀэныгъэ:
сытемыпсащэрэт
утемыпсащэрэт
темыпсащэрэт
дытемыпсащэрэт
фытемыпсащэрэт
темыпсащэрэт
шэч къытехьэныгъэ наклоненэ
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сытепсагъэнщ
утепсагъэнщ
тепсагъэнщ
дытепсагъэнщ
фытепсагъэнщ
тепсагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сытепсагъэнкъым
утепсагъэнкъым
тепсагъэнкъым
дытепсагъэнкъым
фытепсагъэнкъым
тепсагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сытепсагъэнт
утепсагъэнт
тепсагъэнт
дытепсагъэнт
фытепсагъэнт
тепсагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сытепсагъэнтэкъым
утепсагъэнтэкъым
тепсагъэнтэкъым
дытепсагъэнтэкъым
фытепсагъэнтэкъым
тепсагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сытепсагъэн
утепсагъэн
тепсагъэн
дытепсагъэн
фытепсагъэн
тепсагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сытепсагъэнкъэ
утепсагъэнкъэ
тепсагъэнкъэ
дытепсагъэнкъэ
фытепсагъэнкъэ
тепсагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сытепсагъэнт
утепсагъэнт
тепсагъэнт
дытепсагъэнт
фытепсагъэнт
тепсагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сытепсагъэнтэкъэ
утепсагъэнтэкъэ
тепсагъэнтэкъэ
дытепсагъэнтэкъэ
фытепсагъэнтэкъэ
тепсагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сытепсагъэнущ
утепсагъэнущ
тепсагъэнущ
дытепсагъэнущ
фытепсагъэнущ
тепсагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сытепсагъэнукъым
утепсагъэнукъым
тепсагъэнукъым
дытепсагъэнукъым
фытепсагъэнукъым
тепсагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:
сытепсагъэнут
утепсагъэнут
тепсагъэнут
дытепсагъэнут
фытепсагъэнут
тепсагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:
сытепсагъэнутэкъым
утепсагъэнутэкъым
тепсагъэнутэкъым
дытепсагъэнутэкъым
фытепсагъэнутэкъым
тепсагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сытепсагъэну
утепсагъэну
тепсагъэну
дытепсагъэну
фытепсагъэну
тепсагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сытепсагъэнукъэ
утепсагъэнукъэ
тепсагъэнукъэ
дытепсагъэнукъэ
фытепсагъэнукъэ
тепсагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:
сытепсагъэнут
утепсагъэнут
тепсагъэнут
дытепсагъэнут
фытепсагъэнут
тепсагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:
сытепсагъэнутэкъэ
утепсагъэнутэкъэ
тепсагъэнутэкъэ
дытепсагъэнутэкъэ
фытепсагъэнутэкъэ
тепсагъэнутэкъэ
Причастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сытепсэ
утепсэ
тепсэ
дытепсэ
фытепсэ
тепсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыпсэ
утемыпсэ
темыпсэ
дытемыпсэ
фытемыпсэ
темыпсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сытепса
утепса
тепса
дытепса
фытепса
тепса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыпса
утемыпса
темыпса
дытемыпса
фытемыпса
темыпса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сытепсэгъа
утепсэгъа
тепсэгъа
дытепсэгъа
фытепсэгъа
тепсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыпсэгъа
утемыпсэгъа
темыпсэгъа
дытемыпсэгъа
фытемыпсэгъа
темыпсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сытепсэн
утепсэн
тепсэн
дытепсэн
фытепсэн
тепсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыпсэн
утемыпсэн
темыпсэн
дытемыпсэн
фытемыпсэн
темыпсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сытепсэну
утепсэну
тепсэну
дытепсэну
фытепсэну
тепсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыпсэну
утемыпсэну
темыпсэну
дытемыпсэну
фытемыпсэну
темыпсэну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытепсэ
узэрытепсэ
зэрытепсэ
дызэрытепсэ
фызэрытепсэ
зэрытепсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыпсэ
узэрытемыпсэ
зэрытемыпсэ
дызэрытемыпсэ
фызэрытемыпсэ
зэрытемыпсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытепса
узэрытепса
зэрытепса
дызэрытепса
фызэрытепса
зэрытепса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыпса
узэрытемыпса
зэрытемыпса
дызэрытемыпса
фызэрытемыпса
зэрытемыпса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытепсэгъа
узэрытепсэгъа
зэрытепсэгъа
дызэрытепсэгъа
фызэрытепсэгъа
зэрытепсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыпсэгъа
узэрытемыпсэгъа
зэрытемыпсэгъа
дызэрытемыпсэгъа
фызэрытемыпсэгъа
зэрытемыпсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытепсэн
узэрытепсэн
зэрытепсэн
дызэрытепсэн
фызэрытепсэн
зэрытепсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыпсэн
узэрытемыпсэн
зэрытемыпсэн
дызэрытемыпсэн
фызэрытемыпсэн
зэрытемыпсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ
сызэрытепсэну
узэрытепсэну
зэрытепсэну
дызэрытепсэну
фызэрытепсэну
зэрытепсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ
сызэрытемыпсэну
узэрытемыпсэну
зэрытемыпсэну
дызэрытемыпсэну
фызэрытемыпсэну
зэрытемыпсэну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщытепсэ
ущытепсэ
щытепсэ
дыщытепсэ
фыщытепсэ
щытепсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыпсэ
ущытемыпсэ
щытемыпсэ
дыщытемыпсэ
фыщытемыпсэ
щытемыпсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщытепса
ущытепса
щытепса
дыщытепса
фыщытепса
щытепса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыпса
ущытемыпса
щытемыпса
дыщытемыпса
фыщытемыпса
щытемыпса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщытепсэгъа
ущытепсэгъа
щытепсэгъа
дыщытепсэгъа
фыщытепсэгъа
щытепсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыпсэгъа
ущытемыпсэгъа
щытемыпсэгъа
дыщытемыпсэгъа
фыщытемыпсэгъа
щытемыпсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщытепсэн
ущытепсэн
щытепсэн
дыщытепсэн
фыщытепсэн
щытепсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыпсэн
ущытемыпсэн
щытемыпсэн
дыщытемыпсэн
фыщытемыпсэн
щытемыпсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщытепсэну
ущытепсэну
щытепсэну
дыщытепсэну
фыщытепсэну
щытепсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщытемыпсэну
ущытемыпсэну
щытемыпсэну
дыщытемыпсэну
фыщытемыпсэну
щытемыпсэну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыздытепсэ
уздытепсэ
здытепсэ
дыздытепсэ
фыздытепсэ
здытепсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыпсэ
уздытемыпсэ
здытемыпсэ
дыздытемыпсэ
фыздытемыпсэ
здытемыпсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздытепса
уздытепса
здытепса
дыздытепса
фыздытепса
здытепса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыпса
уздытемыпса
здытемыпса
дыздытемыпса
фыздытемыпса
здытемыпса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыздытепсэгъа
уздытепсэгъа
здытепсэгъа
дыздытепсэгъа
фыздытепсэгъа
здытепсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыпсэгъа
уздытемыпсэгъа
здытемыпсэгъа
дыздытемыпсэгъа
фыздытемыпсэгъа
здытемыпсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздытепсэн
уздытепсэн
здытепсэн
дыздытепсэн
фыздытепсэн
здытепсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыпсэн
уздытемыпсэн
здытемыпсэн
дыздытемыпсэн
фыздытемыпсэн
здытемыпсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыздытепсэну
уздытепсэну
здытепсэну
дыздытепсэну
фыздытепсэну
здытепсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыздытемыпсэну
уздытемыпсэну
здытемыпсэну
дыздытемыпсэну
фыздытемыпсэну
здытемыпсэну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытепсэ
ущӀытепсэ
щӀытепсэ
дыщӀытепсэ
фыщӀытепсэ
щӀытепсэ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыпсэ
ущӀытемыпсэ
щӀытемыпсэ
дыщӀытемыпсэ
фыщӀытемыпсэ
щӀытемыпсэ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытепса
ущӀытепса
щӀытепса
дыщӀытепса
фыщӀытепса
щӀытепса(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыпса
ущӀытемыпса
щӀытемыпса
дыщӀытемыпса
фыщӀытемыпса
щӀытемыпса(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытепсэгъа
ущӀытепсэгъа
щӀытепсэгъа
дыщӀытепсэгъа
фыщӀытепсэгъа
щӀытепсэгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыпсэгъа
ущӀытемыпсэгъа
щӀытемыпсэгъа
дыщӀытемыпсэгъа
фыщӀытемыпсэгъа
щӀытемыпсэгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытепсэн
ущӀытепсэн
щӀытепсэн
дыщӀытепсэн
фыщӀытепсэн
щӀытепсэн(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыпсэн
ущӀытемыпсэн
щӀытемыпсэн
дыщӀытемыпсэн
фыщӀытемыпсэн
щӀытемыпсэн(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ
сыщӀытепсэну
ущӀытепсэну
щӀытепсэну
дыщӀытепсэну
фыщӀытепсэну
щӀытепсэну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ
сыщӀытемыпсэну
ущӀытемыпсэну
щӀытемыпсэну
дыщӀытемыпсэну
фыщӀытемыпсэну
щӀытемыпсэну(хэ)
Деепричастиехэр
сэ
уэ
ар
дэ
фэ
ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ
сытепсэу
утепсэу
тепсэу
дытепсэу
фытепсэу
тепсэ(хэ)у
ит зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыпсэу
утемыпсэу
темыпсэу
дытемыпсэу
фытемыпсэу
темыпсэ(хэ)у
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ
сытепсауэ
утепсауэ
тепсауэ
дытепсауэ
фытепсауэ
тепсауэ / тепса(хэ)у
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ
сытемыпсауэ
утемыпсауэ
темыпсауэ
дытемыпсауэ
фытемыпсауэ
темыпсауэ(хэ) / темыпса(хэ)у
жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ
сытепсэурэ
утепсэурэ
тепсэурэ
дытепсэурэ
фытепсэурэ
тепсэ(хэ)урэ
жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ
сытемыпсэурэ
утемыпсэурэ
темыпсэурэ
дытемыпсэурэ
фытемыпсэурэ
темыпсэ(хэ)урэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыптопсэ
сытопсэ
--
сыфтопсэ
сатопсэ(хэ)
уэ
устопсэ
--
утопсэ
уттопсэ
--
уатопсэ(хэ)
ар
стопсэ
птопсэ
топсэ
ттопсэ
фтопсэ
ятопсэ(хэ)
дэ
--
дыптопсэ
дытопсэ
--
дыфтопсэ
датопсэ(хэ)
фэ
фыстопсэ
--
фытопсэ
фыттопсэ
--
фатопсэ(хэ)
ахэр
стопсэ
птопсэ
топсэ
ттопсэ
фтопсэ
ятопсэ(хэ)
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
сэ
уэ
абы
дэ
фэ
абыхэм
Подлежащэ
сэ
--
сыптепсэрэ
сытепсэрэ
--
сыфтепсэрэ
сатепсэ(хэ)рэ
уэ
устепсэрэ
--
утепсэрэ
уттепсэрэ
--
уатепсэ(хэ)рэ
ар
степсэрэ
птепсэрэ
тепсэрэ
ттепсэрэ
фтепсэрэ
ятепсэ(хэ)рэ
дэ
--
дыптепсэрэ
дытепсэрэ
--
дыфтепсэрэ
датепсэ(хэ)рэ
фэ
фыстепсэрэ
--
фытепсэрэ
фытдтепсэрэ
--
фатепсэ(хэ)рэ
ахэр
степсэрэ
птепсэрэ
тепсэрэ
ттепсэрэ
фтепсэрэ
ятепсэ(хэ)рэ
-э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[пс]э
[пс]эр
--
[пс]эхэр
Эргативнэ:
[пс]э
[пс]эм
--
[пс]эхэм
Послеложнэ:
[пс]экӀэ
[пс]эмкӀэ
[пс]эхэкӀэ
[пс]эхэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[пс]эуэ
[пс]эрауэ
[пс]эхэу
[пс]эхэрауэ
-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[пс]а
[пс]ар
--
[пс]ахэр
Эргативнэ:
[пс]а
[пс]ам
--
[пс]ахэм
Послеложнэ:
[пс]акӀэ
[пс]амкӀэ
[пс]ахэкӀэ
[пс]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[пс]ауэ
[пс]арауэ
[пс]ахэу
[пс]ахэрауэ
-эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[пс]эн
[пс]эныр
--
[пс]энхэр
Эргативнэ:
[пс]эн
[пс]эным
--
[пс]энхэм
Послеложнэ:
[пс]энкӀэ
[пс]энымкӀэ
[пс]энхэкӀэ
[пс]энхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:
[пс]эну
[пс]энырауэ
[пс]энхэу
[пс]энхэрауэ
-эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
Закъуэ бжьыгъэ
Куэд бжьыгъэ
Мыбелджылы
Белджылы
Мыбелджылы
Белджылы
Именительнэ:
[пс]эну
[пс]энур
--
[пс]энухэр
Эргативнэ:
[пс]эну
[пс]энум
--
[пс]энухэм
Послеложнэ:
[пс]энукӀэ
[пс]энумкӀэ
[пс]энухэкӀэ
[пс]энухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:
[пс]энууэ
[пс]энурауэ
[пс]энухэу
[пс]энухэрауэ
МЫХЬЭНЭ
Дыгъэм и бзийхэр е нэгъуэщӀ нэху гуэрхэр зыщӀыпӀэ тридзэн, техуэн.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
тепсэн: shine, light, illuminate; fall on sb or sb (for example, the suns rays)
Дыгъэр тепсэн: be sunlit
УРЫСЫБЗЭ
тепсэн: освещать кого-что-л., падать на кого-что-л. (напр. о солнечных лучах)
Дыгъэр тепсэн: освещать солнцем
псалъафэ зэпыщӀахэр
Жьы темыпсэу
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: quickly, instantaneously
Урысыбзэ: быстро, мгновенно.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.