Wt/kbd/тедзэн
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [te:'dzɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- те- + [дз] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэӏэс "тедзэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | тедзэн |
| щымыӀэныгъэ: | темыдзэн |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | тездзэн | тебдзэн | тридзэн | теддзэн | тевдзэн | традзэн |
| щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэн | тумыдзэн | тримыдзэн | тедмыдзэн | тевмыдзэн | трамыдзэн |
| Унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | тедзэ! | тевдзэ! |
| щымыӀэныгъэ: | тумыдзэ! | тевмыдзэ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сытредзэ | утредзэ | трыредзэ | дытредзэ | фытредзэ | трыредзэ |
| щымыӀэныгъэ: | сытремыдзэ | утремыдзэ | трыремыдзэ | дытремыдзэ | фытремыдзэ | трыремыдзэ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | тызодзэ(р) | тыбодзэ(р) | тредзэ(р) | тыдодзэ(р) | тыводзэ(р) | традзэ(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэркъым | тебдзэркъым | тридзэркъым | теддзэркъым | тевдзэркъым | традзэркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | тездзэ(р)т | тебдзэ(р)т | тридзэ(р)т | теддзэ(р)т | тевдзэ(р)т | традзэ(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | тездзэ(р)тэкъым | тебдзэ(р)тэкъым | тридзэ(р)тэкъым | теддзэ(р)тэкъым | тевдзэ(р)тэкъым | традзэ(р)тэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | тездзащ | тебдзащ | тридзащ | теддзащ | тевдзащ | традзащ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | тездзакъым | тебдзакъым | тридзакъым | теддзакъым | тевдзакъым | традзакъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | тездзат | тебдзат | тридзат | теддзат | тевдзат | традзат |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | тездзатэкъым | тебдзатэкъым | тридзатэкъым | теддзатэкъым | теддзатэкъым | традзатэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэгъащ | тебдзэгъащ | тридзэгъащ | теддзэгъащ | тевдзэгъащ | традзэгъащ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэгъакъым | тебдзэгъакъым | тридзэгъакъым | теддзэгъакъым | тевдзэгъакъым | традзэгъакъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэгъат | тебдзэгъат | тридзэгъат | теддзэгъат | тевдзэгъат | традзэгъат |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэгъатэкъым | тебдзэгъатэкъым | тридзэгъатэкъым | теддзэгъатэкъым | тевдзэгъатэкъым | традзэгъатэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | тездзэщ | тебдзэщ | тридзэщ | теддзэщ | тевдзэщ | традзэщ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | тездзэкъым | тебдзэкъым | тридзэкъым | теддзэкъым | тевдзэкъым | традзэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | тездзэт | тебдзэт | тридзэт | теддзэт | тевдзэт | традзэт |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | тездзэтэкъым | тебдзэтэкъым | тридзэтэкъым | теддзэтэкъым | тевдзэтэкъым | традзэтэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнщ | тебдзэнщ | тридзэнщ | теддзэнщ | тевдзэнщ | традзэнщ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэнкъым | тебдзэнкъым | тридзэнкъым | теддзэнкъым | тевдзэнкъым | традзэнкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнущ | тебдзэнущ | тридзэнущ | теддзэнущ | тевдзэнущ | традзэнущ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэнукъым | тебдзэнукъым | тридзэнукъым | теддзэнукъым | тевдзэнукъым | традзэнукъым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэрэ | тебдзэрэ | тридзэрэ | теддзэрэ | тевдзэрэ | традзэрэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэркъэ | тебдзэркъэ | тридзэркъэ | теддзэркъэ | тевдзэркъэ | традзэркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | тездзэ(р)т | тебдзэ(р)т | тридзэ(р)т | теддзэ(р)т | тевдзэ(р)т | традзэ(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | тездзэ(р)тэкъэ | тебдзэ(р)тэкъэ | тридзэ(р)тэкъэ | теддзэ(р)тэкъэ | тевдзэ(р)тэкъэ | традзэ(р)тэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | тездза | тебдза | тридза | теддза | тевдза | традза |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | тездзакъэ | тебдзакъэ | тридзакъэ | теддзакъэ | тевдзакъэ | традзакъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | тездзат | тебдзат | тридзат | теддзат | тевдзат | традзат |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | тездзатэкъэ | тебдзатэкъэ | тридзатэкъэ | теддзатэкъэ | тевдзатэкъэ | традзатэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэгъа | тебдзэгъа | тридзэгъа | теддзэгъа | тевдзэгъа | традзэгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэгъакъэ | тебдзэгъакъэ | тридзэгъакъэ | теддзэгъакъэ | тевдзэгъакъэ | традзэгъакъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэгъат | тебдзэгъат | тридзэгъат | теддзэгъат | тевдзэгъат | традзэгъат |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | тездзэгъатэкъэ | тебдзэгъатэкъэ | тридзэгъатэкъэ | теддзэгъатэкъэ | тевдзэгъатэкъэ | традзэгъатэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | тездзэ | тебдзэ | тридзэ | теддзэ | тевдзэ | традзэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | тездзэкъэ | тебдзэкъэ | тридзэкъэ | теддзэкъэ | тевдзэкъэ | традзэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | тездзэт | тебдзэт | тридзэт | теддзэт | тевдзэт | традзэт |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | тездзэтэкъэ | тебдзэтэкъэ | тридзэтэкъэ | теддзэтэкъэ | тевдзэтэкъэ | традзэтэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэн | тебдзэн | тридзэн | теддзэн | тевдзэн | традзэн |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэнкъэ | тебдзэнкъэ | тридзэнкъэ | теддзэнкъэ | тевдзэнкъэ | традзэнкъэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэну | тебдзэну | тридзэну | теддзэну | тевдзэну | традзэну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэнукъэ | тебдзэнукъэ | тридзэнукъэ | теддзэнукъэ | тевдзэнукъэ | традзэнукъэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэмэ | тебдзэмэ | тридзэмэ | теддзэмэ | тевдзэмэ | традзэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэмэ | тумыдзэмэ | тримыдзэмэ | тедмыдзэмэ | тевмыдзэмэ | трамыдзэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | тездзамэ | тебдзамэ | тридзамэ | теддзамэ | тевдзамэ | традзамэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзамэ | тумыдзамэ | тримыдзамэ | тедмыдзамэ | тевмыдзамэ | трамыдзамэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | тездзэгъамэ | тебдзэгъамэ | тридзэгъамэ | теддзэгъамэ | тевдзэгъамэ | традзэгъамэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэгъамэ | тумыдзэгъамэ | тримыдзэгъамэ | тедмыдзэгъамэ | тевмыдзэгъамэ | трамыдзэгъамэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнмэ | тебдзэнмэ | тридзэнмэ | теддзэнмэ | тевдзэнмэ | традзэнмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэнмэ | тумыдзэнмэ | тримыдзэнмэ | тедмыдзэнмэ | тевмыдзэнмэ | трамыдзэнмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнумэ | тебдзэнумэ | тридзэнумэ | теддзэнумэ | тевдзэнумэ | традзэнумэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэнумэ | тумыдзэнумэ | тримыдзэнумэ | тедмыдзэнумэ | тевмыдзэнумэ | трамыдзэнумэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэтэмэ | тебдзэтэмэ | тридзэтэмэ | теддзэтэмэ | тевдзэтэмэ | традзэтэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэтэмэ | тумыдзэтэмэ | тримыдзэтэмэ | тедмыдзэтэмэ | тевмыдзэтэмэ | трамыдзэтэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | тездзатэмэ | тебдзатэмэ | тридзатэмэ | теддзатэмэ | тевдзатэмэ | традзатэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзатэмэ | тумыдзатэмэ | тримыдзатэмэ | тедмыдзатэмэ | тевмыдзатэмэ | трамыдзатэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | тездзэгъатэмэ | тебдзэгъатэмэ | тридзэгъатэмэ | теддзэгъатэмэ | тевдзэгъатэмэ | традзэгъатэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэгъатэмэ | тумыдзэгъатэмэ | тримыдзэгъатэмэ | тедмыдзэгъатэмэ | тевмыдзэгъатэмэ | трамыдзэгъатэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнтэмэ | тебдзэнтэмэ | тридзэнтэмэ | теддзэнтэмэ | тевдзэнтэмэ | традзэнтэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэнтэмэ | тумыдзэнтэмэ | тримыдзэнтэмэ | тедмыдзэнтэмэ | тевмыдзэнтэмэ | трамыдзэнтэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнутэмэ | тебдзэнутэмэ | тридзэнутэмэ | теддзэнутэмэ | тевдзэнутэмэ | традзэнутэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэнутэмэ | тумыдзэнутэмэ | тримыдзэнутэмэ | тедмыдзэнутэмэ | тевмыдзэнутэмэ | трамыдзэнутэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнт | тебдзэнт | тридзэнт | теддзэнт | тевдзэнт | традзэнт |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэнтэкъым | тебдзэнтэкъым | тридзэнтэкъым | теддзэнтэкъым | тевдзэнтэкъым | традзэнтэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнут | тебдзэнут | тридзэнут | теддзэнут | тевдзэнут | традзэнут |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тездзэнутэкъым | тебдзэнутэкъым | тридзэнутэкъым | теддзэнутэкъым | тевдзэнутэкъым | традзэнутэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэми | тебдзэми | тридзэми | теддзэми | тевдзэми | традзэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэми | тумыдзэми | тримыдзэми | тедмыдзэми | тевмыдзэми | трамыдзэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | тездзами | тебдзами | тридзами | теддзами | тевдзами | традзами |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзами | тумыдзами | тримыдзами | тедмыдзами | тевмыдзами | трамыдзами |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | тездзэгъами | тебдзэгъами | тридзэгъами | теддзэгъами | тевдзэгъами | традзэгъами |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэгъами | тумыдзэгъами | тримыдзэгъами | тедмыдзэгъами | тевмыдзэгъами | трамыдзэгъами |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнми | тебдзэнми | тридзэнми | теддзэнми | тевдзэнми | традзэнми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэнми | тумыдзэнми | тримыдзэнми | тедмыдзэнми | тевмыдзэнми | трамыдзэнми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнуми | тебдзэнуми | тридзэнуми | теддзэнуми | тевдзэнуми | традзэнуми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэнуми | тумыдзэнуми | тримыдзэнуми | тедмыдзэнуми | тевмыдзэнуми | трамыдзэнуми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэтэми | тебдзэтэми | тридзэтэми | теддзэтэми | тевдзэтэми | традзэтэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэтэми | тумыдзэтэми | тримыдзэтэми | тедмыдзэтэми | тевмыдзэтэми | трамыдзэтэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | тездзатэми | тебдзатэми | тридзатэми | теддзатэми | тевдзатэми | традзатэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзатэми | тумыдзатэми | тримыдзатэми | тедмыдзатэми | тевмыдзатэми | трамыдзатэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | тездзэгъатэми | тебдзэгъатэми | тридзэгъатэми | теддзэгъатэми | тевдзэгъатэми | традзэгъатэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэгъатэми | тумыдзэгъатэми | тримыдзэгъатэми | тедмыдзэгъатэми | тевмыдзэгъатэми | трамыдзэгъатэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнтэми | тебдзэнтэми | тридзэнтэми | теддзэнтэми | тевдзэнтэми | традзэнтэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэнтэми | тумыдзэнтэми | тримыдзэнтэми | тедмыдзэнтэми | тевмыдзэнтэми | трамыдзэнтэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | тездзэнутэми | тебдзэнутэми | тридзэнутэми | теддзэнутэми | тевдзэнутэми | традзэнутэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | тезмыдзэнутэми | тумыдзэнутэми | тримыдзэнутэми | тедмыдзэнутэми | тевмыдзэнутэми | трамыдзэнутэми |
| гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | тездзаи | тебдзаи | тридзаи | теддзаи | тевдзаи | традзаи |
| щымыӀэныгъэ: | тездзакъыми | тебдзакъыми | тридзакъыми | теддзакъыми | тевмыдзакъыми | традзакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | тездзащэрэт | тебдзащэрэт | тридзащэрэт | теддзащэрэт | тевдзащэрэт | традзащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | тезмыдзащэрэт | тумыдзащэрэт | тримыдзащэрэт | тедмыдзащэрэт | тевмыдзащэрэт | трамыдзащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | тездзагъэнщ | тебдзагъэнщ | тридзагъэнщ | теддзагъэнщ | тевдзагъэнщ | традзагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | тездзагъэнкъым | тебдзагъэнкъым | тридзагъэнкъым | теддзагъэнкъым | тевдзагъэнкъым | традзагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | тездзагъэнт | тебдзагъэнт | тридзагъэнт | теддзагъэнт | тевдзагъэнт | традзагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | тездзагъэнтэкъым | тебдзагъэнтэкъым | тридзагъэнтэкъым | теддзагъэнтэкъым | тевдзагъэнтэкъым | традзагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | тездзагъэн | тебдзагъэн | тридзагъэн | теддзагъэн | тевдзагъэн | традзагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | тездзагъэнкъэ | тебдзагъэнкъэ | тридзагъэнкъэ | теддзагъэнкъэ | тевдзагъэнкъэ | традзагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | тездзагъэнт | тебдзагъэнт | тридзагъэнт | теддзагъэнт | тевдзагъэнт | традзагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | тездзагъэнтэкъэ | тебдзагъэнтэкъэ | тридзагъэнтэкъэ | теддзагъэнтэкъэ | тевдзагъэнтэкъэ | традзагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | тездзагъэнущ | тебдзагъэнущ | тридзагъэнущ | теддзагъэнущ | тевдзагъэнущ | традзагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | тездзагъэнукъым | тебдзагъэнукъым | тридзагъэнукъым | теддзагъэнукъым | тевдзагъэнукъым | традзагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | тездзагъэнут | тебдзагъэнут | тридзагъэнут | теддзагъэнут | тевдзагъэнут | традзагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | тездзагъэнутэкъым | тебдзагъэнутэкъым | тридзагъэнутэкъым | теддзагъэнутэкъым | тевдзагъэнутэкъым | традзагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | тездзагъэну | тебдзагъэну | тридзагъэну | теддзагъэну | тевдзагъэну | традзагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | тездзагъэнукъэ | тебдзагъэнукъэ | тридзагъэнукъэ | теддзагъэнукъэ | тевдзагъэнукъэ | традзагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | тездзагъэнут | тебдзагъэнут | тридзагъэнут | теддзагъэнут | тевдзагъэнут | традзагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | тездзагъэнутэкъэ | тебдзагъэнутэкъэ | тридзагъэнутэкъэ | теддзагъэнутэкъэ | тевдзагъэнутэкъэ | традзагъэнутэкъэ |
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | |
|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | тезыдзэ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | тезымыдзэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | тезыдза |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | тезымыдза |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | тезыдзэгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | тезымыдзэгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | тезыдзэн |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | тезымыдзэн |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | тезыдзэну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | тезымыдзэну |
| Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту) | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | тездзэ | тебдзэ | тридзэ | теддзэ | тевдзэ | традзэ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | тезмыдзэ | тумыдзэ | тримыдзэ | тедмыдзэ | тевмыдзэ | трамыдзэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | тездза | тебдза | тридза | теддза | тевдза | традза |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | тезмыдза | тумыдза | тримыдза | тедмыдза | тевмыдза | трамыдза |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | тездзэгъа | тебдзэгъа | тридзэгъа | теддзэгъа | тевдзэгъа | традзэгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | тезмыдзэгъа | тумыдзэгъа | тримыдзэгъа | тедмыдзэгъа | тевмыдзэгъа | трамыдзэгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | тездзэн | тебдзэн | тридзэн | теддзэн | тевдзэн | традзэн |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | тезмыдзэн | тумыдзэн | тримыдзэн | тедмыдзэн | тевмыдзэн | трамыдзэн |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | тездзэну | тебдзэну | тридзэну | теддзэну | тевдзэну | традзэну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | тезмыдзэну | тумыдзэну | тримыдзэну | тедмыдзэну | тевмыдзэну | трамыдзэну |
| Зэлэжь (объектэ) причастие (щхьэншэ) | |
|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | тедзэ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | темыдзэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | тедза |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | темыдза |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | тедзэгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | темыдзэгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | тедзэн |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | темыдзэн |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | тедзэну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | темыдзэну |
| Обстоятельственнэ причастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | зэрытездзэ | зэрытебдзэ | зэрытридзэ | зэрытеддзэ | зэрытевдзэ | зэрытрадзэ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | зэрытезмыдзэ | зэрытумыдзэ | зэрытримыдзэ | зэрытедмыдзэ | зэрытевмыдзэ | зэрытрамыдзэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | зэрытездза | зэрытебдза | зэрытридза | зэрытеддза | зэрытевдза | зэрытрадза |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | зэрытезмыдза | зэрытумыдза | зэрытримыдза | зэрытедмыдза | зэрытевмыдза | зэрытрамыдза |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | зэрытездзэгъа | зэрытебдзэгъа | зэрытридзэгъа | зэрытеддзэгъа | зэрытевдзэгъа | зэрытрадзэгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | зэрытезмыдзэгъа | зэрытумыдзэгъа | зэрытримыдзэгъа | зэрытедмыдзэгъа | зэрытевмыдзэгъа | зэрытрамыдзэгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | зэрытездзэн | зэрытебдзэн | зэрытридзэн | зэрытеддзэн | зэрытевдзэн | зэрытрадзэн |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | зэрытезмыдзэн | зэрытумыдзэн | зэрытримыдзэн | зэрытедмыдзэн | зэрытевмыдзэн | зэрытрамыдзэн |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | зэрытездзэну | зэрытебдзэну | зэрытридзэну | зэрытеддзэну | зэрытевдзэну | зэрытрадзэну |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | зэрытезмыдзэну | зэрытумыдзэну | зэрытримыдзэну | зэрытедмыдзэну | зэрытевмыдзэну | зэрытрамыдзэну |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щытездзэ | щытебдзэ | щытридзэ | щытеддзэ | щытевдзэ | щытрадзэ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щытезмыдзэ | щытумыдзэ | щытримыдзэ | щытедмыдзэ | щытевмыдзэ | щытрамыдзэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щытездза | щытебдза | щытридза | щытеддза | щытевдза | щытрадза |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щытезмыдза | щытумыдза | щытримыдза | щытедмыдза | щытевмыдза | щытрамыдза |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щытездзэгъа | щытебдзэгъа | щытридзэгъа | щытеддзэгъа | щытевдзэгъа | щытрадзэгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щытезмыдзэгъа | щытумыдзэгъа | щытримыдзэгъа | щытедмыдзэгъа | щытевмыдзэгъа | щытрамыдзэгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щытездзэн | щытебдзэн | щытридзэн | щытеддзэн | щытевдзэн | щытрадзэн |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щытезмыдзэн | щытумыдзэн | щытримыдзэн | щытедмыдзэн | щытевмыдзэн | щытрамыдзэн |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щытездзэну | щытебдзэну | щытридзэну | щытеддзэну | щытевдзэну | щытрадзэну |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щытезмыдзэну | щытумыдзэну | щытримыдзэну | щытедмыдзэну | щытевмыдзэну | щытрамыдзэну |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | здытездзэ | здытебдзэ | здытридзэ | здытеддзэ | здытевдзэ | здытрадзэ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | здытезмыдзэ | здытумыдзэ | здытримыдзэ | здытедмыдзэ | здытевмыдзэ | здытрамыдзэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | здытездза | здытебдза | здытридза | здытеддза | здытевдза | здытрадза |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | здытезмыдза | здытумыдза | здытримыдза | здытедмыдза | здытевмыдза | здытрамыдза |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | здытездзэгъа | здытебдзэгъа | здытридзэгъа | здытеддзэгъа | здытевдзэгъа | здытрадзэгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | здытезмыдзэгъа | здытумыдзэгъа | здытримыдзэгъа | здытедмыдзэгъа | здытевмыдзэгъа | здытрамыдзэгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | здытездзэн | здытебдзэн | здытридзэн | здытеддзэн | здытевдзэн | здытрадзэн |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | здытезмыдзэн | здытумыдзэн | здытримыдзэн | здытедмыдзэн | здытевмыдзэн | здытрамыдзэн |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | здытездзэну | здытебдзэну | здытридзэну | здытеддзэну | здытевдзэну | здытрадзэну |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | здытезмыдзэну | здытумыдзэну | здытримыдзэну | здытедмыдзэну | здытевмыдзэну | здытрамыдзэну |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | щӀытездзэ | щӀытебдзэ | щӀытридзэ | щӀытеддзэ | щӀытевдзэ | щӀытрадзэ |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | щӀытезмыдзэ | щӀытумыдзэ | щӀытримыдзэ | щӀытедмыдзэ | щӀытевмыдзэ | щӀытрамыдзэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щӀытездза | щӀытебдза | щӀытридза | щӀытеддза | щӀытевдза | щӀытрадза |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щӀытезмыдза | щӀытумыдза | щӀытримыдза | щӀытедмыдза | щӀытевмыдза | щӀытрамыдза |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | щӀытездзэгъа | щӀытебдзэгъа | щӀытридзэгъа | щӀытеддзэгъа | щӀытевдзэгъа | щӀытрадзэгъа |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | щӀытезмыдзэгъа | щӀытумыдзэгъа | щӀытримыдзэгъа | щӀытедмыдзэгъа | щӀытевмыдзэгъа | щӀытрамыдзэгъа |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щӀытездзэн | щӀытебдзэн | щӀытридзэн | щӀытеддзэн | щӀытевдзэн | щӀытрадзэн |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щӀытезмыдзэн | щӀытумыдзэн | щӀытримыдзэн | щӀытедмыдзэн | щӀытевмыдзэн | щӀытрамыдзэн |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | щӀытездзэну | щӀытебдзэну | щӀытридзэну | щӀытеддзэну | щӀытевдзэну | щӀытрадзэну |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | щӀытезмыдзэну | щӀытумыдзэну | щӀытримыдзэну | щӀытедмыдзэну | щӀытевмыдзэну | щӀытрамыдзэну |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | тездзэу | тебдзэу | тридзэу | теддзэу | тевдзэу | традзэу |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | тезмыдзэу | тумыдзэу | тримыдзэу | тедмыдзэу | тевмыдзэу | трамыдзэу |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | тездзауэ | тебдзауэ | тридзауэ | теддзауэ | тевдзауэ | традзауэ |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | тезмыдзауэ | тумыдзауэ | тримыдзауэ | тедмыдзауэ | тевмыдзауэ | трамыдзауэ |
| урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | тездзэурэ | тебдзэурэ | тридзэурэ | теддзэурэ | тевдзэурэ | традзэурэ |
| урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | тезмыдзэурэ | тумыдзэурэ | тримыдзэурэ | тедмыдзэурэ | тевмыдзэурэ | трамыдзэурэ |
| Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ | Прямой Дополненэ | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | утызодзэ | тызодзэ | -- | фытызодзэ | тызодзэ(хэ) |
| уэ | сытыбодзэ | -- | тыбодзэ | дытыбодзэ | -- | тыбодзэ(хэ) |
| абы | сытредзэ | утредзэ | тредзэ | дытредзэ | фытредзэ | тредзэ(хэ) |
| дэ | -- | утыдодзэ | тыдодзэ | -- | фытыдодзэ | тыдодзэ(хэ) |
| фэ | сытыводзэ | -- | тыводзэ | дытыводзэ | -- | тыводзэ(хэ) |
| абыхэм | сытрадзэ | утрадзэ | традзэ | дытрадзэ | фытрадзэ | традзэ(хэ) |
| Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ) | Прямой Дополненэ | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | утездзэрэ | тездзэрэ | -- | фытездзэрэ | тездзэ(хэ)рэ |
| уэ | сытебдзэрэ | -- | тебдзэрэ | дытебдзэрэ | -- | тебдзэ(хэ)рэ |
| абы | сытридзэрэ | утридзэрэ | тридзэрэ | дытридзэрэ | фытридзэрэ | тридзэ(хэ)рэ |
| дэ | -- | утеддзэрэ | теддзэрэ | -- | фытеддзэрэ | теддзэ(хэ)рэ |
| фэ | сытевдзэрэ | -- | тевдзэрэ | дытевдзэрэ | -- | тевдзэ(хэ)рэ |
| абыхэм | сытрадзэрэ | утрадзэрэ | традзэрэ | дытрадзэрэ | фытрадзэрэ | традзэ(хэ)рэ |
| -э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [дз]э | [дз]эр | -- | [дз]эхэр |
| Эргативнэ: | [дз]э | [дз]эм | -- | [дз]эхэм |
| Послеложнэ: | [дз]экӀэ | [дз]эмкӀэ | [дз]эхэкӀэ | [дз]эхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [дз]эуэ | [дз]эрауэ | [дз]эхэу | [дз]эхэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [дз]а | [дз]ар | -- | [дз]ахэр |
| Эргативнэ: | [дз]а | [дз]ам | -- | [дз]ахэм |
| Послеложнэ: | [дз]акӀэ | [дз]амкӀэ | [дз]ахэкӀэ | [дз]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [дз]ауэ | [дз]арауэ | [дз]ахэу | [дз]ахэрауэ |
| -эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [дз]эн | [дз]эныр | -- | [дз]энхэр |
| Эргативнэ: | [дз]эн | [дз]эным | -- | [дз]энхэм |
| Послеложнэ: | [дз]энкӀэ | [дз]энымкӀэ | [дз]энхэкӀэ | [дз]энхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [дз]эну | [дз]энырауэ | [дз]энхэу | [дз]энхэрауэ |
| -эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [дз]эну | [дз]энур | -- | [дз]энухэр |
| Эргативнэ: | [дз]эну | [дз]энум | -- | [дз]энухэм |
| Послеложнэ: | [дз]энукӀэ | [дз]энумкӀэ | [дз]энухэкӀэ | [дз]энухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [дз]энууэ | [дз]энурауэ | [дз]энухэу | [дз]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Бдзыуэ телъхьэн, теутӀыпщхьэн.
- Уебэну текӀуэн, щӀым егулӀын.
- Тхыгъэ, сурэт н. къ. типографие с. ху. къыщыдэгъэкӀын.
ЩАПХЪЭХЭР
- Алий къебэнар тредзэри щӀым иригулӀауэ иӀыгъщ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
- ЗэрыфыщӀурэ Бэчмырзэ еӀэри иныжьыр тридзэри еуэри иукӀащ. Къэбэрдей ӀуэрыӀуатэ, сборник
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
| Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 34 |
|---|---|---|
| адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
| Дыщэ ету тредзэ. | Дыща гладит. | Dyshe is ironing. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Тхылъыр стӀолым тедзэн.
- тедзэжын (тредзэж)
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- тедзэн: 1. throw, toss sth swh, onto some surface 2. overcome, cast sb down 3. print, publish sth
- Тхылъыр стӀолым тедзэн: throw a book on the table.
- тедзэжын (тредзэж): iron one's own clothes.
УРЫСЫБЗЭ
- тедзэн: 1. бросить кого-что-л. куда-л., на поверхность чего-л. 2. побороть, повалить кого-л. 3. напечатать, опубликовать что-л.
- Тхылъыр стӀолым тедзэн: бросить книгу на стол.
- тедзэжын (тредзэж): гладить собственную одежду.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [te:'dzɐn]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- те- + [дз] + -э + -н
СПРЯЖЕНЭ
Глагол лъэмыӏэс "тедзэн"-м и спряженэ
| Инфинитив (масдар) | |
|---|---|
| щыӀэныгъэ: | тедзэн |
| щымыӀэныгъэ: | темыдзэн |
| Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сытедзэн | утедзэн | тедзэн | дытедзэн | фытедзэн | тедзэн(хэ) |
| щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэн | утемыдзэн | темыдзэн | дытемыдзэн | фытемыдзэн | темыдзэн(хэ) |
| унафэ наклоненэ | уэ | фэ |
|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | тедзэ! | фытедзэ! |
| щымыӀэныгъэ: | утемыдзэ! | фытемыдзэ! |
| Ре-кӀэ унафэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сытредзэ | утредзэ | тредзэ | дытредзэ | фытредзэ | тредзэ |
| щымыӀэныгъэ: | сытремыдзэ | утремыдзэ | тремыдзэ | дытремыдзэ | фытремыдзэ | тремыдзэ |
| ЗэраӀуатэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сытодзэ(р) | утодзэ(р) | тодзэ(р) | дытодзэ(р) | фытодзэ(р) | тодзэ(хэ)(р) |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэркъым | утедзэркъым | тедзэркъым | дытедзэркъым | фытедзэркъым | тедзэ(хэ)ркъым |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сытедзэ(р)т | утедзэ(р)т | тедзэ(р)т | дытедзэ(р)т | фытедзэ(р)т | тедзэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сытедзэ(р)тэкъым | утедзэ(р)тэкъым | тедзэ(р)тэкъым | дытедзэ(р)тэкъым | фытедзэ(р)тэкъым | тедзэ(хэ)(р)тэкъым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сытедзащ | утедзащ | тедзащ | дытедзащ | фытедзащ | тедза(хэ)щ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сытедзакъым | утедзакъым | тедзакъым | дытедзакъым | фытедзакъым | тедза(хэ)къым |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сытедзат | утедзат | тедзат | дытедзат | фытедзат | тедза(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сытедзатэкъым | утедзатэкъым | тедзатэкъым | дытедзатэкъым | фытедзатэкъым | тедза(хэ)тэкъым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэгъащ | утедзэгъащ | тедзэгъащ | дытедзэгъащ | фытедзэгъащ | тедзэгъа(хэ)щ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэгъакъым | утедзэгъакъым | тедзэгъакъым | дытедзэгъакъым | фытедзэгъакъым | тедзэгъа(хэ)къым |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэгъат | утедзэгъат | тедзэгъат | дытедзэгъат | фытедзэгъат | тедзэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэгъатэкъым | утедзэгъатэкъым | тедзэгъатэкъым | дытедзэгъатэкъым | фытедзэгъатэкъым | тедзэгъа(хэ)тэкъым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сытедзэщ | утедзэщ | тедзэщ | дытедзэщ | фытедзэщ | тедзэ(хэ)щ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сытедзэкъым | утедзэкъым | тедзэкъым | дытедзэкъым | фытедзэкъым | тедзэ(хэ)къым |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сытедзэт | утедзэт | тедзэт | дытедзэт | фытедзэт | тедзэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сытедзэтэкъым | утедзэтэкъым | тедзэтэкъым | дытедзэтэкъым | фытедзэтэкъым | тедзэ(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнщ | утедзэнщ | тедзэнщ | дытедзэнщ | фытедзэнщ | тедзэн(хэ)щ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэнкъым | утедзэнкъым | тедзэнкъым | дытедзэнкъым | фытедзэнкъым | тедзэн(хэ)къым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнущ | утедзэнущ | тедзэнущ | дытедзэнущ | фытедзэнущ | тедзэну(хэ)щ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэнукъым | утедзэнукъым | тедзэнукъым | дытедзэнукъым | фытедзэнукъым | тедзэну(хэ)къым |
| ЗэрыупщӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэрэ | утедзэрэ | тедзэрэ | дытедзэрэ | фытедзэрэ | тедзэ(хэ)рэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэркъэ | утедзэркъэ | тедзэркъэ | дытедзэркъэ | фытедзэркъэ | тедзэ(хэ)ркъэ |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ: | сытедзэ(р)т | утедзэ(р)т | тедзэ(р)т | дытедзэ(р)т | фытедзэ(р)т | тедзэ(хэ)(р)т |
| блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ: | сытедзэ(р)тэкъэ | утедзэ(р)тэкъэ | тедзэ(р)тэкъэ | дытедзэ(р)тэкъэ | фытедзэ(р)тэкъэ | тедзэ(хэ)(р)тэкъэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сытедза | утедза | тедза | дытедза | фытедза | тедза(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сытедзакъэ | утедзакъэ | тедзакъэ | дытедзакъэ | фытедзакъэ | тедза(хэ)къэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ: | сытедзат | утедзат | тедзат | дытедзат | фытедзат | тедза(хэ)т |
| блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сытедзатэкъэ | утедзатэкъэ | тедзатэкъэ | дытедзатэкъэ | фытедзатэкъэ | тедза(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэгъа | утедзэгъа | тедзэгъа | дытедзэгъа | фытедзэгъа | тедзэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэгъакъэ | утедзэгъакъэ | тедзэгъакъэ | дытедзэгъакъэ | фытедзэгъакъэ | тедзэгъа(хэ)къэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэгъат | утедзэгъат | тедзэгъат | дытедзэгъат | фытедзэгъат | тедзэгъа(хэ)т |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сытедзэгъатэкъэ | утедзэгъатэкъэ | тедзэгъатэкъэ | дытедзэгъатэкъэ | фытедзэгъатэкъэ | тедзэгъа(хэ)тэкъэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ: | сытедзэ | утедзэ | тедзэ | дытедзэ | фытедзэ | тедзэ(хэ) |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ: | сытедзэкъэ | утедзэкъэ | тедзэкъэ | дытедзэкъэ | фытедзэкъэ | тедзэ(хэ)къэ |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ: | сытедзэт | утедзэт | тедзэт | дытедзэт | фытедзэт | тедзэ(хэ)т |
| блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ: | сытедзэтэкъэ | утедзэтэкъэ | тедзэтэкъэ | дытедзэтэкъэ | фытедзэтэкъэ | тедзэ(хэ)тэкъэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэн | утедзэн | тедзэн | дытедзэн | фытедзэн | тедзэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэнкъэ | утедзэнкъэ | тедзэнкъэ | дытедзэнкъэ | фытедзэнкъэ | тедзэн(хэ)къэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэну | утедзэну | тедзэну | дытедзэну | фытедзэну | тедзэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэнукъэ | утедзэнукъэ | тедзэнукъэ | дытедзэнукъэ | фытедзэнукъэ | тедзэну(хэ)къэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэмэ | утедзэмэ | тедзэмэ | дытедзэмэ | фытедзэмэ | тедзэ(хэ)мэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэмэ | утемыдзэмэ | темыдзэмэ | дытемыдзэмэ | фытемыдзэмэ | темыдзэ(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сытедзамэ | утедзамэ | тедзамэ | дытедзамэ | фытедзамэ | тедза(хэ)мэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзамэ | утемыдзамэ | темыдзамэ | дытемыдзамэ | фытемыдзамэ | тмыдза(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сытедзэгъамэ | утедзэгъамэ | тедзэгъамэ | дытедзэгъамэ | фытедзэгъамэ | тедзэгъа(хэ)мэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэгъамэ | утемыдзэгъамэ | темыдзэгъамэ | дытемыдзэгъамэ | фытемыдзэгъамэ | темыдзэгъа(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнмэ | утедзэнмэ | тедзэнмэ | дытедзэнмэ | фытедзэнмэ | тедзэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэнмэ | утемыдзэнмэ | темыдзэнмэ | дытемыдзэнмэ | фытемыдзэнмэ | темыдзэн(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнумэ | утедзэнумэ | тедзэнумэ | дытедзэнумэ | фытедзэнумэ | тедзэну(хэ)мэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэнумэ | утемыдзэнумэ | темыдзэнумэ | дытемыдзэнумэ | фытемыдзэнумэ | темыдзэну(хэ)мэ |
| условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэтэмэ | утедзэтэмэ | тедзэтэмэ | дытедзэтэмэ | фытедзэтэмэ | тедзэ(хэ)тэмэ |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэтэмэ | утемыдзэтэмэ | темыдзэтэмэ | дытемыдзэтэмэ | фытемыдзэтэмэ | темыдзэ(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сытедзатэмэ | утедзатэмэ | тедзатэмэ | дытедзатэмэ | фытедзатэмэ | тедза(хэ)тэмэ |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзатэмэ | утемыдзатэмэ | темыдзатэмэ | дытемыдзатэмэ | фытемыдзатэмэ | темыдза(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сытедзэгъатэмэ | утедзэгъатэмэ | тедзэгъатэмэ | дытедзэгъатэмэ | фытедзэгъатэмэ | тедзэгъа(хэ)тэмэ |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэгъатэмэ | утемыдзэгъатэмэ | темыдзэгъатэмэ | дытемыдзэгъатэмэ | фытемыдзэгъатэмэ | темыдзэгъа(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнтэмэ | утедзэнтэмэ | тедзэнтэмэ | дытедзэнтэмэ | фытедзэнтэмэ | тедзэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэнтэмэ | утемыдзэнтэмэ | темыдзэнтэмэ | дытемыдзэнтэмэ | фытемыдзэнтэмэ | темыдзэн(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнутэмэ | утедзэнутэмэ | тедзэнутэмэ | дытедзэнутэмэ | фытедзэнутэмэ | тедзэну(хэ)тэмэ |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэнутэмэ | утемыдзэнутэмэ | темыдзэнутэмэ | дытемыдзэнутэмэ | фытемыдзэнутэмэ | темыдзэну(хэ)тэмэ |
| сослагательнэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнт | утедзэнт | тедзэнт | дытедзэнт | фытедзэнт | тедзэн(хэ)т |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэнтэкъым | утедзэнтэкъым | тедзэнтэкъым | дытедзэнтэкъым | фытедзэнтэкъым | тедзэн(хэ)тэкъым |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнут | утедзэнут | тедзэнут | дытедзэнут | фытедзэнут | тедзэну(хэ)т |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытедзэнутэкъым | утедзэнутэкъым | тедзэнутэкъым | дытедзэнутэкъым | фытедзэнутэкъым | тедзэну(хэ)тэкъым |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэми | утедзэми | тедзэми | дытедзэми | фытедзэми | тедзэ(хэ)ми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэми | утемыдзэми | темыдзэми | дытемыдзэми | фытемыдзэми | темыдзэ(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сытедзами | утедзами | тедзами | дытедзами | фытедзами | тедза(хэ)ми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзами | утемыдзами | темыдзами | дытемыдзами | фытемыдзами | темыдза(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сытедзэгъами | утедзэгъами | тедзэгъами | дытедзэгъами | фытедзэгъами | тедзэгъа(хэ)ми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэгъами | утемыдзэгъами | темыдзэгъами | дытемыдзэгъами | фытемыдзэгъами | темыдзэгъа(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнми | утедзэнми | тедзэнми | дытедзэнми | фытедзэнми | тедзэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэнми | утемыдзэнми | темыдзэнми | дытемыдзэнми | фытемыдзэнми | темыдзэн(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнуми | утедзэнуми | тедзэнуми | дытедзэнуми | фытедзэнуми | тедзэну(хэ)ми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэнуми | утемыдзэнуми | темыдзэнуми | дытемыдзэнуми | фытемыдзэнуми | темыдзэну(хэ)ми |
| уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэтэми | утедзэтэми | тедзэтэми | дытедзэтэми | фытедзэтэми | тедзэ(хэ)тэми |
| ит зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэтэми | утемыдзэтэми | темыдзэтэми | дытемыдзэтэми | фытемыдзэтэми | темыдзэ(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ: | сытедзатэми | утедзатэми | тедзатэми | дытедзатэми | фытедзатэми | тедза(хэ)тэми |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзатэми | утемыдзатэми | темыдзатэми | дытемыдзатэми | фытемыдзатэми | темыдза(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ: | сытедзэгъатэми | утедзэгъатэми | тедзэгъатэми | дытедзэгъатэми | фытедзэгъатэми | тедзэгъа(хэ)тэми |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэгъатэми | утемыдзэгъатэми | темыдзэгъатэми | дытемыдзэгъатэми | фытемыдзэгъатэми | темыдзэгъа(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнтэми | утедзэнтэми | тедзэнтэми | дытедзэнтэми | фытедзэнтэми | тедзэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэнтэми | утемыдзэнтэми | темыдзэнтэми | дытемыдзэнтэми | фытемыдзэнтэми | темыдзэн(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ: | сытедзэнутэми | утедзэнутэми | тедзэнутэми | дытедзэнутэми | фытедзэнутэми | тедзэну(хэ)тэми |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ: | сытемыдзэнутэми | утемыдзэнутэми | темыдзэнутэми | дытемыдзэнутэми | фытемыдзэнутэми | темыдзэну(хэ)тэми |
| гъэщӀэгъдзэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сытедзаи | утедзаи | тедзаи | дытедзаи | фытедзаи | тедзаи |
| щымыӀэныгъэ: | сытедзакъыми | утедзакъыми | тедзакъыми | дытедзакъыми | фытедзакъыми | тедзакъыми |
| фӀэфӀыныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| щыӀэныгъэ: | сытедзащэрэт | утедзащэрэт | тедзащэрэт | дытедзащэрэт | фытедзащэрэт | тедзащэрэт |
| щымыӀэныгъэ: | сытемыдзащэрэт | утемыдзащэрэт | темыдзащэрэт | дытемыдзащэрэт | фытемыдзащэрэт | темыдзащэрэт |
| шэч къытехьэныгъэ наклоненэ | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сытедзагъэнщ | утедзагъэнщ | тедзагъэнщ | дытедзагъэнщ | фытедзагъэнщ | тедзагъэнщ |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сытедзагъэнкъым | утедзагъэнкъым | тедзагъэнкъым | дытедзагъэнкъым | фытедзагъэнкъым | тедзагъэнкъым |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сытедзагъэнт | утедзагъэнт | тедзагъэнт | дытедзагъэнт | фытедзагъэнт | тедзагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сытедзагъэнтэкъым | утедзагъэнтэкъым | тедзагъэнтэкъым | дытедзагъэнтэкъым | фытедзагъэнтэкъым | тедзагъэнтэкъым |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сытедзагъэн | утедзагъэн | тедзагъэн | дытедзагъэн | фытедзагъэн | тедзагъэн |
| гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сытедзагъэнкъэ | утедзагъэнкъэ | тедзагъэнкъэ | дытедзагъэнкъэ | фытедзагъэнкъэ | тедзагъэнкъэ |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сытедзагъэнт | утедзагъэнт | тедзагъэнт | дытедзагъэнт | фытедзагъэнт | тедзагъэнт |
| гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сытедзагъэнтэкъэ | утедзагъэнтэкъэ | тедзагъэнтэкъэ | дытедзагъэнтэкъэ | фытедзагъэнтэкъэ | тедзагъэнтэкъэ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сытедзагъэнущ | утедзагъэнущ | тедзагъэнущ | дытедзагъэнущ | фытедзагъэнущ | тедзагъэнущ |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сытедзагъэнукъым | утедзагъэнукъым | тедзагъэнукъым | дытедзагъэнукъым | фытедзагъэнукъым | тедзагъэнукъым |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ: | сытедзагъэнут | утедзагъэнут | тедзагъэнут | дытедзагъэнут | фытедзагъэнут | тедзагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ: | сытедзагъэнутэкъым | утедзагъэнутэкъым | тедзагъэнутэкъым | дытедзагъэнутэкъым | фытедзагъэнутэкъым | тедзагъэнутэкъым |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сытедзагъэну | утедзагъэну | тедзагъэну | дытедзагъэну | фытедзагъэну | тедзагъэну |
| гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сытедзагъэнукъэ | утедзагъэнукъэ | тедзагъэнукъэ | дытедзагъэнукъэ | фытедзагъэнукъэ | тедзагъэнукъэ |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ: | сытедзагъэнут | утедзагъэнут | тедзагъэнут | дытедзагъэнут | фытедзагъэнут | тедзагъэнут |
| гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ: | сытедзагъэнутэкъэ | утедзагъэнутэкъэ | тедзагъэнутэкъэ | дытедзагъэнутэкъэ | фытедзагъэнутэкъэ | тедзагъэнутэкъэ |
| Причастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Зылэжь (субъектнэ) причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сытедзэ | утедзэ | тедзэ | дытедзэ | фытедзэ | тедзэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сытемыдзэ | утемыдзэ | темыдзэ | дытемыдзэ | фытемыдзэ | темыдзэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сытедза | утедза | тедза | дытедза | фытедза | тедза(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сытемыдза | утемыдза | темыдза | дытемыдза | фытемыдза | темыдза(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сытедзэгъа | утедзэгъа | тедзэгъа | дытедзэгъа | фытедзэгъа | тедзэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сытемыдзэгъа | утемыдзэгъа | темыдзэгъа | дытемыдзэгъа | фытемыдзэгъа | темыдзэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сытедзэн | утедзэн | тедзэн | дытедзэн | фытедзэн | тедзэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сытемыдзэн | утемыдзэн | темыдзэн | дытемыдзэн | фытемыдзэн | темыдзэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сытедзэну | утедзэну | тедзэну | дытедзэну | фытедзэну | тедзэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сытемыдзэну | утемыдзэну | темыдзэну | дытемыдзэну | фытемыдзэну | темыдзэну(хэ) |
| Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сызэрытедзэ | узэрытедзэ | зэрытедзэ | дызэрытедзэ | фызэрытедзэ | зэрытедзэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрытемыдзэ | узэрытемыдзэ | зэрытемыдзэ | дызэрытемыдзэ | фызэрытемыдзэ | зэрытемыдзэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрытедза | узэрытедза | зэрытедза | дызэрытедза | фызэрытедза | зэрытедза(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрытемыдза | узэрытемыдза | зэрытемыдза | дызэрытемыдза | фызэрытемыдза | зэрытемыдза(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сызэрытедзэгъа | узэрытедзэгъа | зэрытедзэгъа | дызэрытедзэгъа | фызэрытедзэгъа | зэрытедзэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрытемыдзэгъа | узэрытемыдзэгъа | зэрытемыдзэгъа | дызэрытемыдзэгъа | фызэрытемыдзэгъа | зэрытемыдзэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрытедзэн | узэрытедзэн | зэрытедзэн | дызэрытедзэн | фызэрытедзэн | зэрытедзэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрытемыдзэн | узэрытемыдзэн | зэрытемыдзэн | дызэрытемыдзэн | фызэрытемыдзэн | зэрытемыдзэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ | сызэрытедзэну | узэрытедзэну | зэрытедзэну | дызэрытедзэну | фызэрытедзэну | зэрытедзэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ | сызэрытемыдзэну | узэрытемыдзэну | зэрытемыдзэну | дызэрытемыдзэну | фызэрытемыдзэну | зэрытемыдзэну(хэ) |
| Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщытедзэ | ущытедзэ | щытедзэ | дыщытедзэ | фыщытедзэ | щытедзэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщытемыдзэ | ущытемыдзэ | щытемыдзэ | дыщытемыдзэ | фыщытемыдзэ | щытемыдзэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщытедза | ущытедза | щытедза | дыщытедза | фыщытедза | щытедза(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщытемыдза | ущытемыдза | щытемыдза | дыщытемыдза | фыщытемыдза | щытемыдза(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщытедзэгъа | ущытедзэгъа | щытедзэгъа | дыщытедзэгъа | фыщытедзэгъа | щытедзэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщытемыдзэгъа | ущытемыдзэгъа | щытемыдзэгъа | дыщытемыдзэгъа | фыщытемыдзэгъа | щытемыдзэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщытедзэн | ущытедзэн | щытедзэн | дыщытедзэн | фыщытедзэн | щытедзэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщытемыдзэн | ущытемыдзэн | щытемыдзэн | дыщытемыдзэн | фыщытемыдзэн | щытемыдзэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщытедзэну | ущытедзэну | щытедзэну | дыщытедзэну | фыщытедзэну | щытедзэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщытемыдзэну | ущытемыдзэну | щытемыдзэну | дыщытемыдзэну | фыщытемыдзэну | щытемыдзэну(хэ) |
| ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыздытедзэ | уздытедзэ | здытедзэ | дыздытедзэ | фыздытедзэ | здытедзэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыздытемыдзэ | уздытемыдзэ | здытемыдзэ | дыздытемыдзэ | фыздытемыдзэ | здытемыдзэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздытедза | уздытедза | здытедза | дыздытедза | фыздытедза | здытедза(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздытемыдза | уздытемыдза | здытемыдза | дыздытемыдза | фыздытемыдза | здытемыдза(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыздытедзэгъа | уздытедзэгъа | здытедзэгъа | дыздытедзэгъа | фыздытедзэгъа | здытедзэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыздытемыдзэгъа | уздытемыдзэгъа | здытемыдзэгъа | дыздытемыдзэгъа | фыздытемыдзэгъа | здытемыдзэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздытедзэн | уздытедзэн | здытедзэн | дыздытедзэн | фыздытедзэн | здытедзэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздытемыдзэн | уздытемыдзэн | здытемыдзэн | дыздытемыдзэн | фыздытемыдзэн | здытемыдзэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыздытедзэну | уздытедзэну | здытедзэну | дыздытедзэну | фыздытедзэну | здытедзэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыздытемыдзэну | уздытемыдзэну | здытемыдзэну | дыздытемыдзэну | фыздытемыдзэну | здытемыдзэну(хэ) |
| Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие | ||||||
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀытедзэ | ущӀытедзэ | щӀытедзэ | дыщӀытедзэ | фыщӀытедзэ | щӀытедзэ(хэ) |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀытемыдзэ | ущӀытемыдзэ | щӀытемыдзэ | дыщӀытемыдзэ | фыщӀытемыдзэ | щӀытемыдзэ(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀытедза | ущӀытедза | щӀытедза | дыщӀытедза | фыщӀытедза | щӀытедза(хэ) |
| блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀытемыдза | ущӀытемыдза | щӀытемыдза | дыщӀытемыдза | фыщӀытемыдза | щӀытемыдза(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀытедзэгъа | ущӀытедзэгъа | щӀытедзэгъа | дыщӀытедзэгъа | фыщӀытедзэгъа | щӀытедзэгъа(хэ) |
| блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀытемыдзэгъа | ущӀытемыдзэгъа | щӀытемыдзэгъа | дыщӀытемыдзэгъа | фыщӀытемыдзэгъа | щӀытемыдзэгъа(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀытедзэн | ущӀытедзэн | щӀытедзэн | дыщӀытедзэн | фыщӀытедзэн | щӀытедзэн(хэ) |
| къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀытемыдзэн | ущӀытемыдзэн | щӀытемыдзэн | дыщӀытемыдзэн | фыщӀытемыдзэн | щӀытемыдзэн(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ | сыщӀытедзэну | ущӀытедзэну | щӀытедзэну | дыщӀытедзэну | фыщӀытедзэну | щӀытедзэну(хэ) |
| къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ | сыщӀытемыдзэну | ущӀытемыдзэну | щӀытемыдзэну | дыщӀытемыдзэну | фыщӀытемыдзэну | щӀытемыдзэну(хэ) |
| Деепричастиехэр | сэ | уэ | ар | дэ | фэ | ахэр |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ит зэман - щыӀэныгъэ | сытедзэу | утедзэу | тедзэу | дытедзэу | фытедзэу | тедзэ(хэ)у |
| ит зэман - щымыӀэныгъэ | сытемыдзэу | утемыдзэу | темыдзэу | дытемыдзэу | фытемыдзэу | темыдзэ(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ | сытедзауэ | утедзауэ | тедзауэ | дытедзауэ | фытедзауэ | тедзауэ / тедза(хэ)у |
| блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ | сытемыдзауэ | утемыдзауэ | темыдзауэ | дытемыдзауэ | фытемыдзауэ | темыдзауэ(хэ) / темыдза(хэ)у |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ | сытедзэурэ | утедзэурэ | тедзэурэ | дытедзэурэ | фытедзэурэ | тедзэ(хэ)урэ |
| жрэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ | сытемыдзэурэ | утемыдзэурэ | темыдзэурэ | дытемыдзэурэ | фытемыдзэурэ | темыдзэ(хэ)урэ |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыптодзэ | сытодзэ | -- | сыфтодзэ | сатодзэ(хэ) |
| уэ | устодзэ | -- | утодзэ | уттодзэ | -- | уатодзэ(хэ) |
| ар | стодзэ | птодзэ | тодзэ | ттодзэ | фтодзэ | ятодзэ(хэ) |
| дэ | -- | дыптодзэ | дытодзэ | -- | дыфтодзэ | датодзэ(хэ) |
| фэ | фыстодзэ | -- | фытодзэ | фыттодзэ | -- | фатодзэ(хэ) |
| ахэр | стодзэ | птодзэ | тодзэ | ттодзэ | фтодзэ | ятодзэ(хэ) |
|
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ |
Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| сэ | уэ | абы | дэ | фэ | абыхэм | |
| Подлежащэ | ||||||
| сэ | -- | сыптедзэрэ | сытедзэрэ | -- | сыфтедзэрэ | сатедзэ(хэ)рэ |
| уэ | устедзэрэ | -- | утедзэрэ | уттедзэрэ | -- | уатедзэ(хэ)рэ |
| ар | стедзэрэ | птедзэрэ | тедзэрэ | ттедзэрэ | фтедзэрэ | ятедзэ(хэ)рэ |
| дэ | -- | дыптедзэрэ | дытедзэрэ | -- | дыфтедзэрэ | датедзэ(хэ)рэ |
| фэ | фыстедзэрэ | -- | фытедзэрэ | фытдтедзэрэ | -- | фатедзэ(хэ)рэ |
| ахэр | стедзэрэ | птедзэрэ | тедзэрэ | ттедзэрэ | фтедзэрэ | ятедзэ(хэ)рэ |
| -э-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [дз]э | [дз]эр | -- | [дз]эхэр |
| Эргативнэ: | [дз]э | [дз]эм | -- | [дз]эхэм |
| Послеложнэ: | [дз]экӀэ | [дз]эмкӀэ | [дз]эхэкӀэ | [дз]эхэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [дз]эуэ | [дз]эрауэ | [дз]эхэу | [дз]эхэрауэ |
| -а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [дз]а | [дз]ар | -- | [дз]ахэр |
| Эргативнэ: | [дз]а | [дз]ам | -- | [дз]ахэм |
| Послеложнэ: | [дз]акӀэ | [дз]амкӀэ | [дз]ахэкӀэ | [дз]ахэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [дз]ауэ | [дз]арауэ | [дз]ахэу | [дз]ахэрауэ |
| -эн-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [дз]эн | [дз]эныр | -- | [дз]энхэр |
| Эргативнэ: | [дз]эн | [дз]эным | -- | [дз]энхэм |
| Послеложнэ: | [дз]энкӀэ | [дз]энымкӀэ | [дз]энхэкӀэ | [дз]энхэмкӀэ |
| 'Обстоятельственнэ: | [дз]эну | [дз]энырауэ | [дз]энхэу | [дз]энхэрауэ |
| -эну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр | ||||
|---|---|---|---|---|
| Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
| Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
| Именительнэ: | [дз]эну | [дз]энур | -- | [дз]энухэр |
| Эргативнэ: | [дз]эну | [дз]энум | -- | [дз]энухэм |
| Послеложнэ: | [дз]энукӀэ | [дз]энумкӀэ | [дз]энухэкӀэ | [дз]энухэмкӀэ |
| Обстоятельственнэ: | [дз]энууэ | [дз]энурауэ | [дз]энухэу | [дз]энухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Нэху, ныбжь с. ху. техуэн.
ЩАПХЪЭХЭР
- Бгы джабэм дыгъэ нурыр тредзэ. Къашыргъэ ХьэпащӀэ
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
УРЫСЫБЗЭ
- тедзэн: падать на поверхность чего-л. (о тени, луче света и т. п.)
псалъафэ зэпыщӀахэр
Дамыгъэ тедзэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: brand sb or sth
Урысыбзэ: ставить клеймо на ком-чем-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Дыркъуэ тедзэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: leave a scar on sth
Урысыбзэ: оставить шрам на чём-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Ету тедзэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: iron (clothes)
Урысыбзэ: гладить утюгом.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
КъэӀэти тедзэ
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: there’s nothing you can do, there is nothing to be had
Урысыбзэ: что с него взять, с ним ничего не поделаешь.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
И нэӀэ тедзэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: notice, choose, take a fancy to sb or sth
Урысыбзэ: заприметить, облюбовать кого-что-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Тедзэу кӀуэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: take sth and go
Урысыбзэ: взять и пойти (поехать).
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Ахэр щыслъагъум тездзэри мэлыхъуэхэм я деж сыкӀуащ. Къэбэрдей ӀуэрыӀуатэ, сборник
Удын тедзэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: to wound or injure sb, cause a trauma or bruise
Урысыбзэ: ранить кого-л., нанести травму, ушиб кому-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Фэбжь тедзэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: to mutilate sb
Урысыбзэ: нанести увечье кому-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
Ӏэ тедзэн
Мыхьэнэ:
НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
Инджылыбзэ: sign sth, put your signature on sth
Урысыбзэ: подписать что-л.
Псалъэ зэпхахэр:
Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.