Wt/kbd/пщэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
пщэ
-
пщэ кӀыхь
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [pɕɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [пщ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | пщэ | пщэр | -- | пщэхэр |
Эргативнэ: | пщэ | пщэм | -- | пщэхэм |
Послеложнэ: | пщэкӀэ | пщэмкӀэ | пщэхэкӀэ | пщэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | пщэуэ | пщэрауэ | пщэхэу | пщэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Ӏэпкълъэпкъым щыщ Ӏыхьэу щхьэмрэ пкъымрэ зэпызыӀыгъэр, зэпызыубыдэр.
- Макъамэ.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Пщэ кӀыхь.
- И пщэм пщӀэхэлъхьэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- пщэ: 1. neck 2. melody
- Пщэ кӀыхь: a long neck
- И пщэм пщӀэхэлъхьэн: put sth on (the neck)
УРЫСЫБЗЭ
- пщэ: 1. шея 2. мелодия
- Пщэ кӀыхь: длинная шея
- И пщэм пщӀэхэлъхьэн: надеть на шею.
псалъафэ зэпыщӀахэр
И пщэ дэлъхьэн (къыдэлъхьэн)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: charge sb with a duty, responsibility or obligation Урысыбзэ: вменить кому-л. в обязанность. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: И пщэ даплъхьа Ӏуэхур зэфӀигъэкӀащ. Зы едзыгъуэу зэхэлъ пьесэхэр
И пщэ дэлъын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: have responsibility for sth Урысыбзэ: нести ответственность за что-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] пщэ дэхуэн (къыдэхуэн)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: be sb’s duty, responsibility or obligation Урысыбзэ: стать чьей-л. обязанностью. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Нафисэт.. унагъуэ Ӏуэху цӀыкӀуфэкӀухэр псори., езым и пщэ къыдэхуат. КӀэрашэ Тембот
И пщэ илъхьэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: charge sb with a duty or obligation Урысыбзэ: вменить кому-л. в обязанность. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пщэ илъын (дэлъын)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: have responsibility for sth Урысыбзэ: нести ответственность за что-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пщэ ихын (дэхын)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: release sb from a duty, responsibility or obligation Директорым и къулыкъур и пщэ дахащ: he was dismissed from the post of director. Урысыбзэ: освободить кого-л. от обязанности. Директорым и къулыкъур и пщэ дахащ: его освободили от должности директора Псалъэ зэпхахэр: Директорым и къулыкъур и пщэ дахащ. Щапхъэхэр:
И пщэм дэсын (дэтӀысхьэн, къыдэтӀысхьэн)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: be sb’s dependent or ward Урысыбзэ: сидеть на шее, быть на чьём-л. иждивении. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пщэм къыдэхуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: have responsibility for sth Урысыбзэ: нести ответственность за что-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пщэр зэрыгъэпщхьэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: draw one’s head into one’s shoulders. Урысыбзэ: втянуть голову в плечи. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пщэр зэрыудын (зэрыгуэн)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: give a slap on the head, slap on the neck Урысыбзэ: дать подзатыльник, дать по шее. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И пщэр фӀэчын (фӀэӀуэнтӀыкӀын)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: rip or tear sb’s head off; wring sb’s neck Урысыбзэ: оторвать голову, свернуть шею кому-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пщэр хэшын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: stretch out one’s neck Урысыбзэ: вытягивать шею. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
пщэ кумб
Мыхьэнэ: Пщэдыкъым иӀэ кумбыр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: a dimple or depression the back side of a person's the neck Урысыбзэ: ямочка, впадина на задней части шеи (человека) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
пщэ лъынтхуэ
1.
Мыхьэнэ: Лъыр ззрызекӀуэу пщэм хэлъ лъынтхуэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: carotid artery Пщэ лъынтхуэр къытридзэн. (His) carotid artery protruded. Урысыбзэ: сонная артерия Пщэ лъынтхуэр къытридзэн. Выступила сонная артерия. Псалъэ зэпхахэр: Пщэ лъынтхуэр къытридзэн. Щапхъэхэр:
2.
Мыхьэнэ: Пщэм хэлъ хуэшхуэр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: tendons in the neck Урысыбзэ: сухожилия на шее Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.