Add links

    Wt/kbd/пхъэ

    From Wikimedia Incubator
    < Wt‎ | kbdWt > kbd > пхъэ

    Wt/kbd/пхъэ

    АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

    • пхъэ (1)

    • пхъэ (2)

    ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ

    ЭТИМОЛОГИЕ[edit source]

    КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ[edit source]

    • IPA [pχɐ]

    ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ[edit source]

    • [пхъ] + -э

    СКЛОНЕНЭ

    Закъуэ бжьыгъэ Куэд бжьыгъэ
    Мыбелджылы Белджылы Мыбелджылы Белджылы
    Именительнэ: пхъэ пхъэр -- пхъэхэр
    Эргативнэ: пхъэ пхъэм -- пхъэхэм
    Послеложнэ: пхъэкӀэ пхъэмкӀэ пхъэхэкӀэ пхъэхэмкӀэ
    Обстоятельственнэ: пхъэу пхъэрауэ пхъэхэу пхъэхэрауэ

    МЫХЬЭНЭ

    1. Псэуалъэ, пхъащхьэ къыхахыну паупщӀа жыг.
    2. Гъэсын хьисэпу паупщӀа, якъута жыг.

    ЩАПХЪЭХЭР[edit source]

    • Пхъэ зыӀущӀым къуэщӀий егъуэт. Псалъэжьхэр
    • Пхъэр сымэ, Ӏугъуэ пех. Псалъэжьхэр
    Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
    Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 нап. 89
    адыгэбзэ урысыбзэ/русский инджылыбзэ/English
    Елдар пхъэ икъутащ. Елдар рубил дрова. Yeldar chopped wood.

    ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

    • Пхъэр зэгуэхын.
    • Пхъэр зэпыхын.

    НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

    ИНДЖЫЛЫБЗЭ
    • пхъэ: 1. wood, lumber, board (as a building material) 2. firewood
    • Пхъэр зэгуэхын: saw a board lengthways
    • Пхъэр зэпыхын: saw firewood
    УРЫСЫБЗЭ[edit source]
    • пхъэ: 1. лес (как стройматериал) 2. дрова
    • Пхъэр зэгуэхын: пилить доску вдоль
    • Пхъэр зэпыхын: пилить дрова
    псалъафэ зэпыщӀахэр

    Пхъэ зэгуэгъэзам дэгъэплъын[edit | edit source]

      Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: to tame, force to obey sb
     Урысыбзэ: укротить, заставить подчиниться кого-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    Пхъэ идзэн[edit | edit source]

      Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: hold a lottery, cast lots, draw straws
        Пхъэ ирадзэри абы и пхъэ къикӀащ: they drew straws and he won
     Урысыбзэ: устроить жеребёвку, бросить жребий.
        Пхъэ ирадзэри абы и пхъэ къикӀащ: они бросили жребий и он выиграл.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Пхъэ ирадзэри абы и пхъэ къикӀащ.
  Щапхъэхэр:

    Пхъэ зэтеупщӀэн[edit | edit source]

    • Пхъэ зэтеупщӀэн 

      Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: build a log cabin
     Урысыбзэ: изготовить, сделать сруб.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    [И] пхъэ къикӀын[edit | edit source]

    1. 

      Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: be lucky
     Урысыбзэ: повезти кому-л.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    2. 

      Мыхьэнэ: 
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: win in a lottery
     Урысыбзэ: выиграть по жребию.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Зи пхъэ къикӀар зы кӀапэкӀэ ягъэуври, къыкӀэлъикӀыр кӀэлъагъэувурэ ягуэш.  ӀуэрыӀуатэ, фольклор

    пхъэ вакъэ[edit | edit source]

    • пхъэ вакъэ 

      Мыхьэнэ: Пхъэм къыхэщӀыкӀа вакъэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: wooden shoes, sabots, clogs
     Урысыбзэ: деревянные башмаки, сабо
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ гуахъуэ[edit | edit source]

      Мыхьэнэ: ЖьитӀ зыгуэт пхъэ дыкъуакъуэм къыхэщӀыкӀа гуахъуэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: wooden hayfork
        Пхъэ гуахъуэр мэкъум хэӀун: stick a wooden fork into the hay
     Урысыбзэ: деревянные вилы
        Пхъэ гуахъуэр мэкъум хэӀун: вонзить деревянные вилы в сено
  Псалъэ зэпхахэр:
     Пхъэ гуахъуэр мэкъум хэӀун.
  Щапхъэхэр:

    пхъэ дакъэ[edit | edit source]

    1. 

      Мыхьэнэ: КӀэщӀу зэпыха, зыпыуда пхъэ гъум.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: piece of a log
     Урысыбзэ: кусок бревна
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Сэ си щӀакӀуэ щӀагъым пхъэ дакъэ ин щӀэслъхьащ. Къэбэрдей таурыхъхэр, сборник

    2.

    • пхъэ дакъэ 

      Мыхьэнэ: Жыгыр паупщӀа нэужь щӀым къыхэнэ лъабжьэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: tree stump
     Урысыбзэ: пень
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ дакъэжь[edit | edit source]

    1. 

      Мыхьэнэ: Пхъэ гъум кӀэщӀ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: tree stump
     Урысыбзэ: обрубок дерева.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Лъэныкъуабэ зищӀауэ Вильяминовыр гуанабэ пхъэ дакъэжьым тест. Шортэн Аскэрбий

    2. 

      Мыхьэнэ: Жыгыр паупщӀа нэужь щӀым къыхэнэ лъабжьэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: tree stump
     Урысыбзэ: пень
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ закъуэ лъэмыж[edit | edit source]

      Мыхьэнэ: Лъэсхэр зэрызекӀуэ лъэмыж бгъузэ дыдэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: a bridge made from a single log.
     Урысыбзэ: мост из одного бревна
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Уфафэу пхъэ закъуэ лъэмыжымкӀэ икӀын хуей хъуащ. Хъуэжэ и таурыхъищэ

    пхъэ кумылэ[edit | edit source]

    • пхъэ кумылэ 

      Мыхьэнэ: Пхъэм ику дыдэ, нэхъ и щабапӀэ дыдэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: the core or heartwood of a tree
     Урысыбзэ: сердцевина (дерева)
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ къутапӀэ[edit | edit source]

    1.

    • пхъэ къутапӀэ 

      Мыхьэнэ: Пхъэ щакъутэкӀэ зытраубыдэ пхъэ дакъэ, теӀущӀыкӀыпӀэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: a stump on which wood is chopped.
     Урысыбзэ: чурбан, на котором колют дрова.
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Пхъэ къутапӀэмкӀэ зигъазэри [ПӀытӀу] пхъэ зыкъутэ щӀалэм еджащ. Жаным Борис

    2. 

      Мыхьэнэ: Пхъэ щакъутэу пщӀантӀэм иӀэ щӀыпӀэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: place in the yard where wood is chopped
        Пхъэ къутапӀэр пхъэнкӀын: sweep up the place in the yard where wood is chopped.
     Урысыбзэ: место во дворе, где рубят дрова
        Пхъэ къутапӀэр пхъэнкӀын: подмести место в дворе где рубят дрова
  Псалъэ зэпхахэр:
     Пхъэ къутапӀэр пхъэнкӀын.
  Щапхъэхэр:

    пхъэ къутахуэ[edit | edit source]

    • пхъэ къутахуэ 

      Мыхьэнэ: Пхъэкъутахуэ, пхъэупсахуэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: wood chips
     Урысыбзэ: щепка
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ лъакъуэ[edit | edit source]

    • пхъэ лъакъуэ 

      Мыхьэнэ: Лъакъуэ зыпымытыжхэр иризекӀуэу Ӏэпкълъэпкъым щымыщ пкъыгъуэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: wooden leg, pegleg
     Урысыбзэ: протез ноги
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ пэгун[edit | edit source]

    • пхъэ пэгун 

      Мыхьэнэ: Пхъэм къыхэщӀыкӀа пэгун.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: wooden bucket
     Урысыбзэ: бадья, бадейка
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ пшынэ[edit | edit source]

    • пхъэ пшынэ 

      Мыхьэнэ: ШыкӀэпшынэ теплъэ зиӀэу ӀэпэхэмкӀэ пшынэбзэм еуэурэ макъамэр къызрагъэкӀыр.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: a balalaika (Russian musical instrument)
     Урысыбзэ: балалайка
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ тыкъыр[edit | edit source]

      Мыхьэнэ: КӀэщӀу зэпыха, зыпыуда пхъэ гъум.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: piece of a log
     Урысыбзэ: кусок бревна
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:
     Хъуэжэ зы пхъэ тыкъыр иӀэти, къэпым ирилъхьэри къихьащ. Хъуэжэ и таурыхъищэ

    пхъэ хъурей[edit | edit source]

    • пхъэ хъурей 

      Мыхьэнэ: Пхъэ зэгуэмыха.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: timber that hasn’t been sawed up into lumber
        Пхъэ хъурейхэр пхъэзэгуэхым шэн: haul timber to the sawmill.
     Урысыбзэ: кругляк (нераспиленный лес, как материал)
        Пхъэ хъурейхэр пхъэзэгуэхым шэн. везти кругляк на лесопилку.
  Псалъэ зэпхахэр:
     Пхъэ хъурейхэр пхъэзэгуэхым шэн.
  Щапхъэхэр:

    пхъэ цӀыб[edit | edit source]

    • пхъэ цӀыб 

      Мыхьэнэ: Фэндыращхьэ, бошкӀащхьэ сыт хуэдэхэр зэрагъэбыдэ пхъэ тыкъыр.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: a bung, a wooden cork or stopper for a barrel.
     Урысыбзэ: деревянная пробка (от бочки)
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ цӀыцӀ[edit | edit source]

      Мыхьэнэ: Пхъэ зэгуэмыха.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: timber that hasn’t been sawed up into lumber
     Урысыбзэ: кругляк (нераспиленный лес, как материал)
  Псалъэ зэпхахэр:
  Щапхъэхэр:

    пхъэ Ӏунэ[edit | edit source]

    • пхъэ Ӏунэ 

      Мыхьэнэ: Пхъэм къыхэщӀыкӀа Ӏунэ.
  НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр
     Инджылыбзэ: wooden nails or pegs
        Пхъэ Ӏунэ щӀын: make wooden nails (pegs)
        Пхъэ Ӏунэ етын: hammer in a wooden nail (peg)
     Урысыбзэ: деревянные гвозди
        Пхъэ Ӏунэ щӀын: делать деревянные гвозди.
        Пхъэ Ӏунэ етын. забить деревянную гвоздь
  Псалъэ зэпхахэр:
     Пхъэ Ӏунэ щӀын.
     Пхъэ Ӏунэ етын.
  Щапхъэхэр:

    БИБЛИОГРАФИЕ[edit source]

    • Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
    • БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
    • БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
    • Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
    • Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
    • Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
    • Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
    • Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
    • Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
    Retrieved from "https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wt/kbd/пхъэ&oldid=5286242"