Wt/kbd/пкӏэлъей
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [pʹtʹʂɐ'ɬe:j]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [пкӀ] + -э + [лъ] + ей
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | пкӀэлъей | пкӀэлъейр | -- | пкӀэлъейхэр |
Эргативнэ: | пкӀэлъей | пкӀэлъейм | -- | пкӀэлъейхэм |
Послеложнэ: | пкӀэлъейкӀэ | пкӀэлъеймкӀэ | пкӀэлъейхэкӀэ | пкӀэлъейхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | пкӀэлъейуэ | пкӀэлъейрауэ | пкӀэлъейхэу | пкӀэлъейхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- ТеувапӀэ кукъухэмкӀэ зэгъэбыдылӀа, лъагапӀэхэм зэрыдэкӀуей пхъэ е гъущӀ кӀыхьитӀ.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- ПкӀэлъейм къехуэхын.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- пкӏэлъей: stairs, ladder
- ПкӀэлъейм къехуэхын: fall down the stairs
УРЫСЫБЗЭ
- пкӏэлъей: лестница
- ПкӀэлъейм къехуэхын: упасть с лестницы
псалъафэ зэпыщӀахэр
Гъуэгум пкӀэлъей едзын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: make the way shorter (by singing, telling stories, etc.) Урысыбзэ: сократить путь, дорогу (напр. рассказами, песнями) Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Уафэм пкӀэлъей едзын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: pass the time on the road Урысыбзэ: скоротать время в пути Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.