Wt/kbd/пащхьэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['pɑ:ɕħɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [п] + -а + [щхь] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | пащхьэ | пащхьэр | -- | пащхьэхэр |
Эргативнэ: | пащхьэ | пащхьэм | -- | пащхьэхэм |
Послеложнэ: | пащхьэкӀэ | пащхьэмкӀэ | пащхьэхэкӀэ | пащхьэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | пащхьэу | пащхьэрауэ | пащхьэхэу | пащхьэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэрым и гупэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- ТекӀуэныгъэм и дамыгъэр дэ ди пащхьэм щылыдащ. Япэу лъэбакъуэ зычахэр, сборник
Зэреджэ тхылъхэм къраха щапхъэхэр
Адыгэбзэ, Гугъуэт Л. Т., Зэхъуэхъу Л. Хь, | «Эльбрус» тхылъ тедзапӀэ, Налшык, 1984 | нап. 77 |
---|---|---|
адыгэбзэ | урысыбзэ/русский | инджылыбзэ/English |
Шордакъхэм укъихьэмэ, къалэри бгы щхьэ хужьхэри уи пащхьэм къоувэ. | Если выйдешь на балкон, перед тобой встают город и белые вершины гор. | If you come out onto the balcony, the city and the white-headed mountains rise before you. |
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Жьэгу пащхьэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- пащхьэ: the area or space before, in front of sb or sth
- Жьэгу пащхьэ: in front of the hearth
УРЫСЫБЗЭ
- пащхьэ: место, пространство перед кем-чем-л.
- Жьэгу пащхьэ: перед очагом
псалъафэ зэпыщӀахэр
Алыхьым и пащхьэм игъэхьэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to kill or destroy sb Урысыбзэ: убить, уничтожить кого-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Алыхьым и пащхьэм ихьэжыху
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: until the end of one’s life, till the end of time Урысыбзэ: до скончания века, до конца жизни Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] пащхьэ ихьэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: come to see or visit sb Урысыбзэ: прийти к кому-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] пащхьэм игъэувэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: put, place sb or sth in front of sb Къалэн и пащхьэм игъэувэн. place an obligation on sb Урысыбзэ: поставить кого-что-л. перед кем-л. Къалэн и пащхьэм игъэувэн. поставить обязательство перед кем-л. Псалъэ зэпхахэр: Къалэн и пащхьэм игъэувэн. Щапхъэхэр:
[И] пащхьэм иджэрэзыхьу итын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to pester smb. with one's presence, to keep hanging around smb. Урысыбзэ: вертеться перед глазами. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] пащхьэм илъхьэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to assign sth to sb, place sth before sb Урысыбзэ: поручить кому-л. что-л., ставить что-л. перед кем-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] пащхьэм итын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: stand before, in front of sb Урысыбзэ: стоять перед кем-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
[И] пащхьэм къихутэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: find yourself before, in front of sb Урысыбзэ: оказаться перед кем-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Пащхьэр къежэхын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to itch – about the bridge of the nose Урысыбзэ: чесаться - о переносице. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.