Wt/kbd/нэкӏу
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
нэкӀу
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [nɐkʹʷ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [н] + -э + [кӀу]
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | нэкӀу | нэкӀур | -- | нэкӀухэр |
Эргативнэ: | нэкӀу | нэкӀум | -- | нэкӀухэм |
Послеложнэ: | нэкӀукӀэ | нэкӀумкӀэ | нэкӀухэкӀэ | нэкӀухэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | нэкӀуу | нэкӀурауэ | нэкӀухэу | нэкӀухэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Напэм щыщу нэпкъыщхьэм къыщегъэжьауэ жьэ къупщхьэм нэс.
- ЛъагапӀэ гуэрым ибгъу дэгъэзеигъуэу, бгъуфӀэу щытыр.
ЩАПХЪЭХЭР
- ХъупӀэм къагъэкӀуа жэмхэм.. нэкӀум зрагуэшащ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- НэкӀум пщӀэнтӀэпс къекӀуэн.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- нэкӏу: 1. cheek 2. slope (of a mountain or hill)
- НэкӀум пщӀэнтӀэпс къекӀуэн: my cheeks got sweaty
УРЫСЫБЗЭ
- нэкӏу: 1. щека 2. склон (горы, холма)
- НэкӀум пщӀэнтӀэпс къекӀуэн: пот выступил на щеках
псалъафэ зэпыщӀахэр
[И] нэкӀур иуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: become sunken, fallen – about one’s cheeks Урысыбзэ: впасть, ввалиться - о щеках. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
нэкӀу кӀыхь
Мыхьэнэ: ХуэкӀыхь щӀыкӀэу щыт нэкӀу; апхуэдэ нэкӀу зиӀэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: long, oblong face || long-faced Урысыбзэ: длинное, продолговатое лицо || длиннолицый Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: ЦӀыху Ӏувыр зэлъыӀукӀуэтащ, лӀы.. папцӀэ нэкӀу кӀыхъым гъуэгу ирату. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
нэкӀу къупщхьэ
Мыхьэнэ: НэкӀум хуэзэ къупщхьэхэр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: cheekbones Урысыбзэ: скулы Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
нэкӀу хъурей
Мыхьэнэ: Хъурейуэ щыт нэкӀу; зи нэкӀур хъурей. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: round face || round-faced Урысыбзэ: круглое лицо || круглолицый Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
нэкӀу Ӏув
Мыхьэнэ: НэкӀу пшэр хъуреишхуэ; апхуэдэ нэкӀу зиӀэ. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: (too) fat face || fat-faced ЛӀым и нэкӀу Ӏувым пщӀэнтӀэпс къекӀуат. The man’s fatty face became covered in sweat. Урысыбзэ: слишком полное, жирное лицо || мордастый ЛӀым и нэкӀу Ӏувым пщӀэнтӀэпс къекӀуат. На полном лице мужчины выступил пот. Псалъэ зэпхахэр: ЛӀым и нэкӀу Ӏувым пщӀэнтӀэпс къекӀуат. Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.