Wt/kbd/мафӏэ
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
-
мафӀэ
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA ['mɑ:fʹɐ]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [мафӀ] + -э
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | мафӀэ | мафӀэр | -- | мафӀэхэр |
Эргативнэ: | мафӀэ | мафӀэм | -- | мафӀэхэм |
Послеложнэ: | мафӀэкӀэ | мафӀэмкӀэ | мафӀэхэкӀэ | мафӀэхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | мафӀэу | мафӀэрауэ | мафӀэхэу | мафӀэхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зыгуэр зыс лыгъей.
- Хъыжьэ, пхъашэ.
ЩАПХЪЭХЭР
- МафӀэ щӀынкӀэ Ӏэзэр унагъуэ зэгъэзэгъщ. Псалъэжьхэр
- - Мыр сыту шу мафӀэ - жаӀэу цӀыхухэр мэкӀий. Нартхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- МафӀэ гуащӀэ.
- МафӀэр ужьыхыжын.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- мафӏэ: 1. fire 2. fiery, passionate, spirited (about a person, horse)
- МафӀэ гуащӀэ: hot fire
- МафӀэр ужьыхыжын: go out (a fire)
УРЫСЫБЗЭ
- мафӏэ: 1. огонь 2. горячий, пылкий (о человеке, лошади)
- МафӀэ гуащӀэ: горячий огонь
- МафӀэр ужьыхыжын: гаснуть (огонь)
псалъафэ зэпыщӀахэр
Банэ мафӀэр къыӀурихын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to spark, to cast sparks; shoot fire Урысыбзэ: метать искры Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Жыхьэнмэ мафӀэ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: hell fire Урысыбзэ: огонь ада, адское пламя Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Жьэ мафӀэ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: evil-tongued, maledictory Урысыбзэ: злоязычный Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ едзын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: cause sb trouble or alarm, drive sb into trouble or alarm Урысыбзэ: ввергнуть кого-л. в неприятность, тревогу. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ ещӀылӀэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: cause sb trouble or alarm, drive sb into trouble or alarm Урысыбзэ: ввергнуть кого-л. в неприятность, тревогу. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ зэхэкӀыжын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: go out (about a fire) Урысыбзэ: погаснуть (об огне). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ зэщӀэгъэнауэ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: vigorously Урысыбзэ: энергично Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ щӀэгъэстын (зэщӀэгъэстын)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: escalate sth, add fuel to the file Урысыбзэ: обострять что-л., подливать масло в огонь. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Абы [пщащэм] мафӀэр щӀигъэст зэпытурэ укъришэкӀынщ. КӀэрашэ Тембот
МафӀэ зэщӀэнауэ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: vigorously Урысыбзэ: энергично. Псалъэ зэпхахэр: МафӀэ зэщӀэнауэ мэлажьэ. Щапхъэхэр:
МафӀэ ищӀэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: light the stove, make a fire in the stove Урысыбзэ: затопить печь, развести огонь в печи. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ къридзын
1.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: cause sb trouble or alarm, drive sb into trouble or alarm Урысыбзэ: ввергнуть кого-л. в неприятность, тревогу. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ къыщӀэнэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: fussing too much Урысыбзэ: чрезмерно суетиться. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ лыгъейуэ (гуэщӀэн)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: be excessively ardent, hot Урысыбзэ: быть не в меру пылким, горячим. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Сосрыкъуэ и Тхъуэжьейр мафӀэ лыгъейуэ гуащӀэт. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
МафӀэ щӀэгъэуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: singe, scorch slighly Урысыбзэ: слегка опалить, обжечь что-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ щӀэдзэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: cause sb trouble or alarm, drive sb into trouble or alarm Урысыбзэ: ввергнуть кого-л. в неприятность, тревогу. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: - Хъунщ иджы, КӀуринэ, - жиӀащ абы. - Уэ си гум мафӀэ щӀэбдзащ. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
МафӀэ щӀэщӀэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: cause sb trouble or alarm, drive sb into trouble or alarm Урысыбзэ: ввергнуть кого-л. в неприятность, тревогу. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ щӀын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: start a fire (bonfire, campfire) Урысыбзэ: развести огонь, костёр. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ яшха хуэдэ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: with the desperation of the doomed (as if they had eaten fire) Урысыбзэ: с отчаянностью обречённых (букв. словно съели огонь). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: ЛӀыжьым жиӀэр дауи, нэхъ пэжт, абрэдж къомыр мафӀэ яшха хуэдэ, къэубыдыгъуейт, псэууэ зыми зыкъыуигъэубыдынутэкъым. КӀыщокъуэ Алим
МафӀэм зегъэун
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: warm yourself by the fire Урысыбзэ: греться у огня. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Дон лӀыжь цӀыкӀум дакъэжь мафӀэм зригъэут. ӀуэрыӀуатэ, фольклор
МафӀэм ису
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: as if on fire Урысыбзэ: как в огне. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: ЛӀыжьхэм ядэкӀуэта иужькӀэ езы Шэджэмокъуэм къигъэзэжащ, нэхъри къызыщӀэплъарэ мафӀэм ису. Теунэ Хьэчим
МафӀэм исын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: go to the dogs, to go down the drain, go to rack and ruin Урысыбзэ: пропасть, пойти прахом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэм къуацэкӀэ хэуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: stir up a quarrel Урысыбзэ: раздувать ссору. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэм хэдзэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: cause sb trouble or alarm, drive sb into trouble or alarm Урысыбзэ: ввергнуть кого-л. в неприятность, тревогу. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэм хэхуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to get into a mess, a jam, a fix ; to get into trouble Урысыбзэ: попасть в переплёт. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэм хисхьэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: go to the dogs, to go down the drain, go to rack and ruin Урысыбзэ: пропасть, пойти прахом. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэр къыӀурихын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: to spark, to cast sparks; shoot fire Урысыбзэ: метать искры. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: - Сыту пӀэрэ зыхуейр жысӀэри сабгъэдыхьащ, сабгъэдыхьэмэ, председательщ, кӀуэаракъэ, мафӀэр къыӀурех. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
МафӀэр нэм кылцӀихын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: burn with hatred (about the eyes). Урысыбзэ: гореть ненавистью (о глазах). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Бэрокъуэ Адэлбий къэгубжьауэ и нэм мафӀэр къыщӀихырт. Теунэ Хьэчим
МафӀэхьэ укъэкӀуа?
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: have you come for fire? (said to a person in a great hurry) Урысыбзэ: за огнём что ли пришёл? (говорят человеку, который сильно спешит). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
И шыкӀэ мафӀэ егъэуауэ
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: in a great hurry or rush; as if hurrying to a fire Урысыбзэ: очень спеша, сильно торопясь, как на пожар Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
мафӀэ бзий
Мыхьэнэ: Пкъыгъуэр щискӀэ къыхиху, нуру блэр. НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: flame Урысыбзэ: пламя Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
МафӀэ бзийр пэ гъуанитӀым кърихын (кърихун)
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: with fire-breathing nostrils (about a fairy-tale character). Урысыбзэ: с огнедышащими ноздрями (о сказочном персонаже). Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: [Джэмыдэжьым] и пэ гъуанитӀым къриху мафӀэ бзийм гъуэгу напщӀэхэр илыгъуэрт. Нартхэр
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.