Wt/kbd/лей
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ПЛЪЫФЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ɮe:j]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [лей]
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | лей | лейр | -- | лейхэр |
Эргативнэ: | лей | лейм | -- | лейхэм |
Послеложнэ: | лейкӀэ | леймкӀэ | лейхэкӀэ | лейхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | лейуэ | лейрауэ | лейхэу | лейхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Зэрыщытын, зэрыхъун хуей бжыгъэм, куэдагъым щӀигъу, къыдэхуэ.
- Хэха, хэӀэтыкӀа, егъэлея.
ЩАПХЪЭХЭР
- Гум илъ кӀапсэ лейр къызохри кърухэр зызопх, сибгми изощӀэж. ХьэхъупащӀэ Амырхъан
- Сэтэнейуэ нарт гуащэ, гуащэхэм я лей, дыгъэ бзийр зи нэкӀу, дыщэхэр зи куэщӀ. Нартхэр
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- лей: 1. excessive, extra 2. special
УРЫСЫБЗЭ
- лей: 1. лишний 2. особый
псалъафэ зэпыщӀахэр
Лей щӀын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: ignore, bypass sth, sb Урысыбзэ: игнорировать, обходить кого-что-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Нэ лейкӀэ еплъын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: treat sb with special attention and respect. Урысыбзэ: с особым вниманием, уважением относиться к кому-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.
АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)
ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ЩЫӀЭЦӀЭ
ЭТИМОЛОГИЕ
КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ
- IPA [ɮe:j]
ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ
- [лей]
СКЛОНЕНЭ
Закъуэ бжьыгъэ | Куэд бжьыгъэ | |||
---|---|---|---|---|
Мыбелджылы | Белджылы | Мыбелджылы | Белджылы | |
Именительнэ: | лей | лейр | -- | лейхэр |
Эргативнэ: | лей | лейм | -- | лейхэм |
Послеложнэ: | лейкӀэ | леймкӀэ | лейхэкӀэ | лейхэмкӀэ |
Обстоятельственнэ: | лейуэ | лейрауэ | лейхэу | лейхэрауэ |
МЫХЬЭНЭ
- Къуаншагъэ, мыхъумыщӀагъэ.
- ЦӀыхугъэншагъэ, щӀэпхъаджагъэ.
ЩАПХЪЭХЭР
ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР
- Лей бзаджэ.
НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР
ИНДЖЫЛЫБЗЭ
- лей: 1. injustice 2. violence, evil
- Лей бзаджэ: cruel injustice
УРЫСЫБЗЭ
- лей: 1. несправедливость 2. насилие, зло
- Лей бзаджэ: жестокая несправедливость
псалъафэ зэпыщӀахэр
Лей гъэгъун
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: forgive sb for their injustice Урысыбзэ: простить кому-л. его несправедливость. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Лей емыгъэхьын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: not let go; be able to stand for yourself Урысыбзэ: не давать спуску, уметь постоять за себя. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: И хъуреягъкӀэ къытезэрыгуа хьэхэр мэлыхъухьэ цӀыкӀум къедзакъэрт, ауэ езыми лей яригъэхьтэкъым. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
Лей ехын
1.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: show injustice to someone. Урысыбзэ: проявлять несправедливость по отношению к кому-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Хасэм хэсхэм нэхъ фейцейуэ къотэджыр зы лӀыжь, жеӀэ: — Хъаным къыдих лейхэр Ди зэхуэдэ фэбжыц. Жаным Борис
2.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: rape, violate smb. Урысыбзэ: насиловать кого-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Лей зэхыжын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: force, coerce yourself Урысыбзэ: насиловать себя. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Лей зехьэн
1.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: show injustice Урысыбзэ: проявлять несправедливость Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: ЦӀыхум уи гум фӀы яхуилъмэ, лей зумыхьэмэ, алыхь, хэти хьэр псафэ пхуишэнмэ. КӀыщокъуэ Алим
2.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: do evil or commit violence Урысыбзэ: творить зло, насилие. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Дэтхэнэ къуажэдэсхэм я дежкӀи наӀуэт Мысост лей зэрихьэу, хьэзаб мыухыжыр лӀыщӀэхэм ятрилъхьэу зэрыщытыр. Ӏуащхьэмахуэ, журнал (художественный)
Лей кӀэлъызехьэн
1.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: show injustice to someone. Урысыбзэ: проявлять несправедливость по отношению к кому-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
2.
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: rape, violate smb. Урысыбзэ: насиловать кого-л. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр:
Лей къытехуэн
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: suffer undeservedly Урысыбзэ: незаслуженно пострадать. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Адыгэхэм лей Ӏэджэ къатехуами а хьэл-щэн гъуэзэджэхэр нобэм къэс яхъумэфащ. Советскэ Къэбэрдейм и ӀуэрыӀуатэхэр
Лей лъысын
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: be subjected to violence, humiliation, insult. Урысыбзэ: подвергаться насилию, унижению, оскорблению. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Адыгэхэм лей къалъысамэ, е я жагъуэ къащӀамэ ар зэрамыгъэгъуным хущӀэкъурт. Нэгумэ Шорэ
Лей мыгъэгъун
Мыхьэнэ: НэгъуэщӀыбзэкӀэ зэдзэкӀахэр Инджылыбзэ: revenge, take revenge on Урысыбзэ: мстить. Псалъэ зэпхахэр: Щапхъэхэр: Инал лей къызихар хуэзгъэгъункъым, жиӀэу аратэкъым Жыраслъэн нэхъ зытрищӀыхьри. КӀыщокъуэ Алим
БИБЛИОГРАФИЕ
- Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
- БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
- БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
- Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
- Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
- Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
- Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
- Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
- Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.