Wt/kbd/кӏэрытхъын

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [tʹʂɐrǝ'tχǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• кӏэры- + [тхъ] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэӏэс "кӏэрытхъын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	кӏэрытхъын
щымыӀэныгъэ:	кӏэрымытхъын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъын	кӏэрыптхъын	кӏэритхъын	кӏэрыттхъын	кӏэрыфтхъын	кӏэратхъын
щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъын	кӏэрумытхъын	кӏэримытхъын	кӏэрыдмытхъын	кӏэрывмытхъын	кӏэрамытхъын

Унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	кӏэрытхъ!	кӏэрыфтхъ!
щымыӀэныгъэ:	кӏэрумытхъ!	кӏэрывмытхъ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	сыкӏэрыретхъ	укӏэрыретхъ	кӏэрыретхъ	дыкӏэрыретхъ	фыкӏэрыретхъ	кӏэрыретхъ
щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрыремытхъ	укӏэрыремытхъ	кӏэрыремытхъ	дыкӏэрыремытхъ	фыкӏэрыремытхъ	кӏэрыремытхъ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрызотхъ(ыр)	кӏэрыботхъ(ыр)	кӏэретхъ(ыр)	кӏэрыдотхъ(ыр)	кӏэрывотхъ(ыр)	кӏэратхъ(ыр)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыркъым	кӏэрыптхъыркъым	кӏэритхъыркъым	кӏэрыттхъыркъым	кӏэрыфтхъыркъым	кӏэратхъыркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъырт	кӏэрыптхъырт	кӏэритхъырт	кӏэрыттхъырт	кӏэрыфтхъырт	кӏэратхъырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыртэкъым	кӏэрыптхъыртэкъым	кӏэритхъыртэкъым	кӏэрыттхъыртэкъым	кӏэрыфтхъыртэкъым	кӏэратхъыртэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъащ	кӏэрыптхъащ	кӏэритхъащ	кӏэрыттхъащ	кӏэрыфтхъащ	кӏэратхъащ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъакъым	кӏэрыптхъакъым	кӏэритхъакъым	кӏэрыттхъакъым	кӏэрыфтхъакъым	кӏэратхъакъым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъат	кӏэрыптхъат	кӏэритхъат	кӏэрыттхъат	кӏэрыфтхъат	кӏэратхъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъатэкъым	кӏэрыптхъатэкъым	кӏэритхъатэкъым	кӏэрыттхъатэкъым	кӏэрыфтхъатэкъым	кӏэратхъатэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъащ	кӏэрыптхъыгъащ	кӏэритхъыгъащ	кӏэрыттхъыгъащ	кӏэрыфтхъыгъащ	кӏэратхъыгъащ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъакъым	кӏэрыптхъыгъакъым	кӏэритхъыгъакъым	кӏэрыттхъыгъакъым	кӏэрыфтхъыгъакъым	кӏэратхъыгъакъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъат	кӏэрыптхъыгъат	кӏэритхъыгъат	кӏэрыттхъыгъат	кӏэрыфтхъыгъат	кӏэратхъыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъатэкъым	кӏэрыптхъыгъатэкъым	кӏэритхъыгъатэкъым	кӏэрыттхъыгъатэкъым	кӏэрыфтхъыгъатэкъым	кӏэратхъыгъатэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъщ	кӏэрыптхъщ	кӏэритхъщ	кӏэрыттхъщ	кӏэрыфтхъщ	кӏэратхъщ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъкъым	кӏэрыптхъкъым	кӏэритхъкъым	кӏэрыттхъкъым	кӏэрыфтхъкъым	кӏэратхъкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхът	кӏэрыптхът	кӏэритхът	кӏэрыттхът	кӏэрыфтхът	кӏэратхът
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхътэкъым	кӏэрыптхътэкъым	кӏэритхътэкъым	кӏэрыттхътэкъым	кӏэрыфтхътэкъым	кӏэратхътэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынщ	кӏэрыптхъынщ	кӏэритхъынщ	кӏэрыттхъынщ	кӏэрыфтхъынщ	кӏэратхъынщ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынкъым	кӏэрыптхъынкъым	кӏэритхъынкъым	кӏэрыттхъынкъым	кӏэрыфтхъынкъым	кӏэратхъынкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынущ	кӏэрыптхъынущ	кӏэритхъынущ	кӏэрыттхъынущ	кӏэрыфтхъынущ	кӏэратхъынущ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынукъым	кӏэрыптхъынукъым	кӏэритхъынукъым	кӏэрыттхъынукъым	кӏэрыфтхъынукъым	кӏэратхъынукъым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхърэ	кӏэрыптхърэ	кӏэритхърэ	кӏэрыттхърэ	кӏэрыфтхърэ	кӏэратхърэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыркъэ	кӏэрыптхъыркъэ	кӏэритхъыркъэ	кӏэрыттхъыркъэ	кӏэрыфтхъыркъэ	кӏэратхъыркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъырт	кӏэрыптхъырт	кӏэритхъырт	кӏэрыттхъырт	кӏэрыфтхъырт	кӏэратхъырт
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыртэкъэ	кӏэрыптхъыртэкъэ	кӏэритхъыртэкъэ	кӏэрыттхъыртэкъэ	кӏэрыфтхъыртэкъэ	кӏэратхъыртэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъа	кӏэрыптхъа	кӏэритхъа	кӏэрыттхъа	кӏэрыфтхъа	кӏэратхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъакъэ	кӏэрыптхъакъэ	кӏэритхъакъэ	кӏэрыттхъакъэ	кӏэрыфтхъакъэ	кӏэратхъакъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъат	кӏэрыптхъат	кӏэритхъат	кӏэрыттхъат	кӏэрыфтхъат	кӏэратхъат
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъатэкъэ	кӏэрыптхъатэкъэ	кӏэритхъатэкъэ	кӏэрыттхъатэкъэ	кӏэрыфтхъатэкъэ	кӏэратхъатэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъа	кӏэрыптхъыгъа	кӏэритхъыгъа	кӏэрыттхъыгъа	кӏэрыфтхъыгъа	кӏэратхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀыныгъэ:	кӏэрыстхъыгъакъэ	кӏэрыптхъыгъакъэ	кӏэритхъыгъакъэ	кӏэрыттхъыгъакъэ	кӏэрыфтхъыгъакъэ	кӏэратхъыгъакъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъат	кӏэрыптхъыгъат	кӏэритхъыгъат	кӏэрыттхъыгъат	кӏэрыфтхъыгъат	кӏэратхъыгъат
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъатэкъэ	кӏэрыптхъыгъатэкъэ	кӏэритхъыгъатэкъэ	кӏэрыттхъыгъатэкъэ	кӏэрыфтхъыгъатэкъэ	кӏэратхъыгъатэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъ	кӏэрыптхъ	кӏэритхъ	кӏэрыттхъ	кӏэрыфтхъ	кӏэратхъ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъкъэ	кӏэрыптхъкъэ	кӏэритхъкъэ	кӏэрыттхъкъэ	кӏэрыфтхъкъэ	кӏэратхъкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхът	кӏэрыптхът	кӏэритхът	кӏэрыттхът	кӏэрыфтхът	кӏэратхът
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхътэкъэ	кӏэрыптхътэкъэ	кӏэритхътэкъэ	кӏэрыттхътэкъэ	кӏэрыфтхътэкъэ	кӏэратхътэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъын	кӏэрыптхъын	кӏэритхъын	кӏэрыттхъын	кӏэрыфтхъын	кӏэратхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынкъэ	кӏэрыптхъынкъэ	кӏэритхъынкъэ	кӏэрыттхъынкъэ	кӏэрыфтхъынкъэ	кӏэратхъынкъэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыну	кӏэрыптхъыну	кӏэритхъыну	кӏэрыттхъыну	кӏэрыфтхъыну	кӏэратхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынукъэ	кӏэрыптхъынукъэ	кӏэритхъынукъэ	кӏэрыттхъынукъэ	кӏэрыфтхъынукъэ	кӏэратхъынукъэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъмэ	кӏэрыптхъмэ	кӏэритхъмэ	кӏэрыттхъмэ	кӏэрыфтхъмэ	кӏэратхъмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъмэ	кӏэрумытхъмэ	кӏэримытхъмэ	кӏэрыдмытхъмэ	кӏэрывмытхъмэ	кӏэрамытхъмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъамэ	кӏэрыптхъамэ	кӏэритхъамэ	кӏэрыттхъамэ	кӏэрыфтхъамэ	кӏэратхъамэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъамэ	кӏэрумытхъамэ	кӏэримытхъамэ	кӏэрыдмытхъамэ	кӏэрывмытхъамэ	кӏэрамытхъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъамэ	кӏэрыптхъыгъамэ	кӏэритхъыгъамэ	кӏэрыттхъыгъамэ	кӏэрыфтхъыгъамэ	кӏэратхъыгъамэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъыгъамэ	кӏэрумытхъыгъамэ	кӏэримытхъыгъамэ	кӏэрыдмытхъыгъамэ	кӏэрывмытхъыгъамэ	кӏэрамытхъыгъамэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынмэ	кӏэрыптхъынмэ	кӏэритхъынмэ	кӏэрыттхъынмэ	кӏэрыфтхъынмэ	кӏэратхъынмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъынмэ	кӏэрумытхъынмэ	кӏэримытхъынмэ	кӏэрыдмытхъынмэ	кӏэрывмытхъынмэ	кӏэрамытхъынмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынумэ	кӏэрыптхъынумэ	кӏэритхъынумэ	кӏэрыттхъынумэ	кӏэрыфтхъынумэ	кӏэратхъынумэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъынумэ	кӏэрумытхъынумэ	кӏэримытхъынумэ	кӏэрыдмытхъынумэ	кӏэрывмытхъынумэ	кӏэрамытхъынумэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхътэмэ	кӏэрыптхътэмэ	кӏэритхътэмэ	кӏэрыттхътэмэ	кӏэрыфтхътэмэ	кӏэратхътэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхътэмэ	кӏэрумытхътэмэ	кӏэримытхътэмэ	кӏэрыдмытхътэмэ	кӏэрывмытхътэмэ	кӏэрамытхътэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъатэмэ	кӏэрыптхъатэмэ	кӏэритхъатэмэ	кӏэрыттхъатэмэ	кӏэрыфтхъатэмэ	кӏэратхъатэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъатэмэ	кӏэрумытхъатэмэ	кӏэримытхъатэмэ	кӏэрыдмытхъатэмэ	кӏэрывмытхъатэмэ	кӏэрамытхъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъатэмэ	кӏэрыптхъыгъатэмэ	кӏэритхъыгъатэмэ	кӏэрыттхъыгъатэмэ	кӏэрыфтхъыгъатэмэ	кӏэратхъыгъатэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъыгъатэмэ	кӏэрумытхъыгъатэмэ	кӏэримытхъыгъатэмэ	кӏэрыдмытхъыгъатэмэ	кӏэрывмытхъыгъатэмэ	кӏэрамытхъыгъатэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынтэмэ	кӏэрыптхъынтэмэ	кӏэритхъынтэмэ	кӏэрыттхъынтэмэ	кӏэрыфтхъынтэмэ	кӏэратхъынтэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъынтэмэ	кӏэрумытхъынтэмэ	кӏэримытхъынтэмэ	кӏэрыдмытхъынтэмэ	кӏэрывмытхъынтэмэ	кӏэрамытхъынтэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынутэмэ	кӏэрыптхъынутэмэ	кӏэритхъынутэмэ	кӏэрыттхъынутэмэ	кӏэрыфтхъынутэмэ	кӏэратхъынутэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъынутэмэ	кӏэрумытхъынутэмэ	кӏэримытхъынутэмэ	кӏэрыдмытхъынутэмэ	кӏэрывмытхъынутэмэ	кӏэрамытхъынутэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынт	кӏэрыптхъынт	кӏэритхъынт	кӏэрыттхъынт	кӏэрыфтхъынт	кӏэратхъынт
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынтэкъым	кӏэрыптхъынтэкъым	кӏэритхъынтэкъым	кӏэрыттхъынтэкъым	кӏэрыфтхъынтэкъым	кӏэратхъынтэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынут	кӏэрыптхъынут	кӏэритхъынут	кӏэрыттхъынут	кӏэрыфтхъынут	кӏэратхъынут
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынутэкъым	кӏэрыптхъынутэкъым	кӏэритхъынутэкъым	кӏэрыттхъынутэкъым	кӏэрыфтхъынутэкъым	кӏэратхъынутэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъми	кӏэрыптхъми	кӏэритхъми	кӏэрыттхъми	кӏэрыфтхъми	кӏэратхъми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъми	кӏэрумытхъми	кӏэримытхъми	кӏэрыдмытхъми	кӏэрывмытхъми	кӏэрамытхъми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъами	кӏэрыптхъами	кӏэритхъами	кӏэрыттхъами	кӏэрыфтхъами	кӏэратхъами
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъами	кӏэрумытхъами	кӏэримытхъами	кӏэрыдмытхъами	кӏэрывмытхъами	кӏэрамытхъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъами	кӏэрыптхъыгъами	кӏэритхъыгъами	кӏэрыттхъыгъами	кӏэрыфтхъыгъами	кӏэратхъыгъами
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъыгъами	кӏэрумытхъыгъами	кӏэримытхъыгъами	кӏэрыдмытхъыгъами	кӏэрывмытхъыгъами	кӏэрамытхъыгъами
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынми	кӏэрыптхъынми	кӏэритхъынми	кӏэрыттхъынми	кӏэрыфтхъынми	кӏэратхъынми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъынми	кӏэрумытхъынми	кӏэримытхъынми	кӏэрыдмытхъынми	кӏэрывмытхъынми	кӏэрамытхъынми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынуми	кӏэрыптхъынуми	кӏэритхъынуми	кӏэрыттхъынуми	кӏэрыфтхъынуми	кӏэратхъынуми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъынуми	кӏэрумытхъынуми	кӏэримытхъынуми	кӏэрыдмытхъынуми	кӏэрывмытхъынуми	кӏэрамытхъынуми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхътэми	кӏэрыптхътэми	кӏэритхътэми	кӏэрыттхътэми	кӏэрыфтхътэми	кӏэратхътэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхътэми	кӏэрумытхътэми	кӏэримытхътэми	кӏэрыдмытхътэми	кӏэрывмытхътэми	кӏэрамытхътэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъатэми	кӏэрыптхъатэми	кӏэритхъатэми	кӏэрыттхъатэми	кӏэрыфтхъатэми	кӏэратхъатэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъатэми	кӏэрумытхъатэми	кӏэримытхъатэми	кӏэрыдмытхъатэми	кӏэрывмытхъатэми	кӏэрамытхъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъыгъатэми	кӏэрыптхъыгъатэми	кӏэритхъыгъатэми	кӏэрыттхъыгъатэми	кӏэрыфтхъыгъатэми	кӏэратхъыгъатэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъыгъатэми	кӏэрумытхъыгъатэми	кӏэримытхъыгъатэми	кӏэрыдмытхъыгъатэми	кӏэрывмытхъыгъатэми	кӏэрамытхъыгъатэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынтэми	кӏэрыптхъынтэми	кӏэритхъынтэми	кӏэрыттхъынтэми	кӏэрыфтхъынтэми	кӏэратхъынтэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъынтэми	кӏэрумытхъынтэми	кӏэримытхъынтэми	кӏэрыдмытхъынтэми	кӏэрывмытхъынтэми	кӏэрамытхъынтэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъынутэми	кӏэрыптхъынутэми	кӏэритхъынутэми	кӏэрыттхъынутэми	кӏэрыфтхъэнутэми	кӏэратхъэнутэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъынутэми	кӏэрумытхъынутэми	кӏэримытхъынутэми	кӏэрыдмытхъынутэми	кӏэрывмытхъынутэми	кӏэрамытхъынутэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъаи	кӏэрыптхъаи	кӏэритхъаи	кӏэрыттхъаи	кӏэрыфтхъаи	кӏэратхъаи
щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъакъыми	кӏэрыптхъакъыми	кӏэритхъакъыми	кӏэрыттхъакъыми	кӏэрыфтхъакъыми	кӏэратхъакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъащэрэт	кӏэрыптхъащэрэт	кӏэритхъащэрэт	кӏэрыттхъащэрэт	кӏэрыфтхъащэрэт	кӏэратхъащэрэт
щымыӀэныгъэ:	кӏэрызмытхъащэрэт	кӏэрумытхъащэрэт	кӏэримытхъащэрэт	кӏэрыдмытхъащэрэт	кӏэрывмытхъащэрэт	кӏэрамытхъащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнщ	кӏэрыптхъагъэнщ	кӏэритхъагъэнщ	кӏэрыттхъагъэнщ	кӏэрыфтхъагъэнщ	кӏэратхъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнкъым	кӏэрыптхъагъэнкъым	кӏэритхъагъэнкъым	кӏэрыттхъагъэнкъым	кӏэрыфтхъагъэнкъым	кӏэратхъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнт	кӏэрыптхъагъэнт	кӏэритхъагъэнт	кӏэрыттхъагъэнт	кӏэрыфтхъагъэнт	кӏэратхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнтэкъым	кӏэрыптхъагъэнтэкъым	кӏэритхъагъэнтэкъым	кӏэрыттхъагъэнтэкъым	кӏэрыфтхъагъэнтэкъым	кӏэратхъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэн	кӏэрыптхъагъэн	кӏэритхъагъэн	кӏэрыттхъагъэн	кӏэрыфтхъагъэн	кӏэратхъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнкъэ	кӏэрыптхъагъэнкъэ	кӏэритхъагъэнкъэ	кӏэрыттхъагъэнкъэ	кӏэрыфтхъагъэнкъэ	кӏэратхъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнт	кӏэрыптхъагъэнт	кӏэритхъагъэнт	кӏэрыттхъагъэнт	кӏэрыфтхъагъэнт	кӏэратхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнтэкъэ	кӏэрыптхъагъэнтэкъэ	кӏэритхъагъэнтэкъэ	кӏэрыттхъагъэнтэкъэ	кӏэрыфтхъагъэнтэкъэ	кӏэратхъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнущ	кӏэрыптхъагъэнущ	кӏэритхъагъэнущ	кӏэрыттхъагъэнущ	кӏэрыфтхъагъэнущ	кӏэратхъагъэнущ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнукъым	кӏэрыптхъагъэнукъым	кӏэритхъагъэнукъым	кӏэрыттхъагъэнукъым	кӏэрыфтхъагъэнукъым	кӏэратхъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнут	кӏэрыптхъагъэнут	кӏэритхъагъэнут	кӏэрыттхъагъэнут	кӏэрыфтхъагъэнут	кӏэратхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнутэкъым	кӏэрыптхъагъэнутэкъым	кӏэритхъагъэнутэкъым	кӏэрыттхъагъэнутэкъым	кӏэрыфтхъагъэнутэкъым	кӏэратхъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэну	кӏэрыптхъагъэну	кӏэритхъагъэну	кӏэрыттхъагъэну	кӏэрыфтхъагъэну	кӏэратхъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнукъэ	кӏэрыптхъагъэнукъэ	кӏэритхъагъэнукъэ	кӏэрыттхъагъэнукъэ	кӏэрыфтхъагъэнукъэ	кӏэратхъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнут	кӏэрыптхъагъэнут	кӏэритхъагъэнут	кӏэрыттхъагъэнут	кӏэрыфтхъагъэнут	кӏэратхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	кӏэрыстхъагъэнутэкъэ	кӏэрыптхъагъэнутэкъэ	кӏэритхъагъэнутэкъэ	кӏэрыттхъагъэнутэкъэ	кӏэрыфтхъагъэнутэкъэ	кӏэратхъагъэнутэкъэ

Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрызытхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызымытхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрызытхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызымытхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрызытхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызымытхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрызытхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызымытхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрызытхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызымытхъыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэм иту)	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрыстхъ	кӏэрыптхъ	кӏэритхъ	кӏэрыттхъ	кӏэрыфтхъ	кӏэратхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызмытхъ	кӏэрумытхъ	кӏэримытхъ	кӏэрыдмытхъ	кӏэрывмытхъ	кӏэрамытхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрыстхъа	кӏэрыптхъа	кӏэритхъа	кӏэрыттхъа	кӏэрыфтхъа	кӏэратхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызмытхъа	кӏэрумытхъа	кӏэримытхъа	кӏэрыдмытхъа	кӏэрывмытхъа	кӏэрамытхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрыстхъыгъа	кӏэрыптхъыгъа	кӏэритхъыгъа	кӏэрыттхъыгъа	кӏэрыфтхъыгъа	кӏэратхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызмытхъыгъа	кӏэрумытхъыгъа	кӏэримытхъыгъа	кӏэрыдмытхъыгъа	кӏэрывмытхъыгъа	кӏэрамытхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрыстхъын	кӏэрыптхъын	кӏэритхъын	кӏэрыттхъын	кӏэрыфтхъын	кӏэратхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызмытхъын	кӏэрумытхъын	кӏэримытхъын	кӏэрыдмытхъын	кӏэрывмытхъын	кӏэрамытхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрыстхъыну	кӏэрыптхъыну	кӏэритхъыну	кӏэрыттхъыну	кӏэрыфтхъыну	кӏэратхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызмытхъыну	кӏэрумытхъыну	кӏэримытхъыну	кӏэрыдмытхъыну	кӏэрывмытхъыну	кӏэрамытхъыну

Зэлэжь (объектнэ) причастие (щхьэншэ)
ит зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрытхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрымытхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрытхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрымытхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрытхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрымытхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрытхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрымытхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрытхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрымытхъыну

Обстоятельственнэ причастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	зэрыкӏэрыстхъ	зэрыкӏэрыптхъ	зэрыкӏэритхъ	зэрыкӏэрыттхъ	зэрыкӏэрыфтхъ	зэрыкӏэратхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыкӏэрызмытхъ	зэрыкӏэрумытхъ	зэрыкӏэримытхъ	зэрыкӏэрыдмытхъ	зэрыкӏэрывмытхъ	зэрыкӏэрамытхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыкӏэрыстхъа	зэрыкӏэрыптхъа	зэрыкӏэритхъа	зэрыкӏэрыттхъа	зэрыкӏэрыфтхъа	зэрыкӏэратхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыкӏэрызмытхъа	зэрыкӏэрумытхъа	зэрыкӏэримытхъа	зэрыкӏэрыдмытхъа	зэрыкӏэрывмытхъа	зэрамытхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	зэрыкӏэрыстхъыгъа	зэрыкӏэрыптхъыгъа	зэрыкӏэритхъыгъа	зэрыкӏэрыттхъыгъа	зэрыкӏэрыфтхъыгъа	зэрыкӏэратхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыкӏэрызмытхъыгъа	зэрыкӏэрумытхъыгъа	зэрыкӏэримытхъыгъа	зэрыкӏэрыдмытхъыгъа	зэрыкӏэрывмытхъыгъа	зэрыкӏэрамытхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыкӏэрыстхъын	зэрыкӏэрыптхъын	зэрыкӏэритхъын	зэрыкӏэрыттхъын	зэрыкӏэрыфтхъын	зэрыкӏэратхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыкӏэрызмытхъын	зэрыкӏэрумытхъын	зэрыкӏэримытхъын	зэрыкӏэрыдмытхъын	зэрыкӏэрывмытхъын	зэрыкӏэрамытхъын
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	зэрыкӏэрыстхъыну	зэрыкӏэрыптхъыну	зэрыкӏэритхъыну	зэрыкӏэрыттхъыну	зэрыкӏэрыфтхъыну	зэрыкӏэратхъыну
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	зэрыкӏэрызмытхъыну	зэрыкӏэрумытхъыну	зэрыкӏэримытхъыну	зэрыкӏэрыдмытхъыну	зэрыкӏэрывмытхъыну	зэрыкӏэрамытхъыну
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щыкӏэрыстхъ	щыкӏэрыптхъ	щыкӏэритхъ	щыкӏэрыттхъ	щыкӏэрыфтхъ	щыкӏэратхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щыкӏэрызмытхъ	щыкӏэрумытхъ	щыкӏэримытхъ	щыкӏэрыдмытхъ	щыкӏэрывмытхъ	щыкӏэрамытхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыкӏэрыстхъа	щыкӏэрыптхъа	щыкӏэритхъа	щыкӏэрыттхъа	щыкӏэрыфтхъа	щыкӏэратхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыкӏэрызмытхъа	щыкӏэрумытхъа	щыкӏэримытхъа	щыкӏэрыдмытхъа	щыкӏэрывмытхъа	щыкӏэрамытхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щыкӏэрыстхъыгъа	щыкӏэрыптхъыгъа	щыкӏэритхъыгъа	щыкӏэрыттхъыгъа	щыкӏэрыфтхъыгъа	щыкӏэратхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щыкӏэрызмытхъыгъа	щыкӏэрумытхъыгъа	щыкӏэримытхъыгъа	щыкӏэрыдмытхъыгъа	щыкӏэрывмытхъыгъа	щыкӏэрамытхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыкӏэрыстхъын	щыкӏэрыптхъын	щыкӏэритхъын	щыкӏэрыттхъын	щыкӏэрыфтхъын	щыкӏэратхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыкӏэрызмытхъын	щыкӏэрумытхъын	щыкӏэримытхъын	щыкӏэрыдмытхъын	щыкӏэрывмытхъын	щыкӏэрамытхъын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щыкӏэрыстхъыну	щыкӏэрыптхъыну	щыкӏэритхъыну	щыкӏэрыттхъыну	щыкӏэрыфтхъыну	щыкӏэратхъыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щыкӏэрызмытхъыну	щыкӏэрумытхъыну	щыкӏэримытхъыну	щыкӏэрыдмытхъыну	щыкӏэрывмытхъыну	щыкӏэрамытхъыну
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	здыкӏэрыстхъ	здыкӏэрыптхъ	здыкӏэритхъ	здыкӏэрыттхъ	здыкӏэрыфтхъ	здыкӏэратхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	здыкӏэрызмытхъ	здыкӏэрумытхъ	здыкӏэримытхъ	здыкӏэрыдмытхъ	здыкӏэрывмытхъ	здыкӏэрамытхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыкӏэрыстхъа	здыкӏэрыптхъа	здыкӏэритхъа	здыкӏэрыттхъа	здыкӏэрыфтхъа	здыкӏэратхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыкӏэрызмытхъа	здыкӏэрумытхъа	здыкӏэримытхъа	здыкӏэрыдмытхъа	здыкӏэрывмытхъа	здыкӏэрамытхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	здыкӏэрыстхъыгъа	здыкӏэрыптхъыгъа	здыкӏэритхъыгъа	здыкӏэрыттхъыгъа	здыкӏэрыфтхъыгъа	здыкӏэратхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	здыбъэдэзмытхъыгъа	здыкӏэрумытхъыгъа	здыкӏэримытхъыгъа	здыкӏэрыдмытхъыгъа	здыкӏэрывмытхъыгъа	здыкӏэрамытхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыкӏэрыстхъын	здыкӏэрыптхъын	здыкӏэритхъын	здыкӏэрыттхъын	здыкӏэрыфтхъын	здыкӏэратхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыкӏэрызмытхъын	здыкӏэрумытхъын	здыкӏэримытхъын	здыкӏэрыдмытхъын	здыкӏэрывмытхъын	здыкӏэрамытхъын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	здыкӏэрыстхъыну	здыкӏэрыптхъыну	здыкӏэритхъыну	здыкӏэрыттхъыну	здыкӏэрыфтхъыну	здыкӏэратхъыну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	здыгъэдэзмытхъыну	здыкӏэрумытхъыну	здыкӏэримытхъыну	здыкӏэрыдмытхъыну	здыкӏэрывмытхъыну	здыкӏэрамытхъыну
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	щӀыкӏэрыстхъ	щӀыкӏэрыптхъ	щӀыкӏэритхъ	щӀыкӏэрыттхъ	щӀыкӏэрыфтхъ	щӀыкӏэратхъ
ит зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыкӏэрызмытхъ	щӀыкӏэрумытхъ	щӀыкӏэримытхъ	щӀыкӏэрыдмытхъ	щӀыкӏэрывмытхъ	щӀыкӏэрамытхъ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыкӏэрыстхъа	щӀыкӏэрыптхъа	щӀыкӏэритхъа	щӀыкӏэрыттхъа	щӀыкӏэрыфтхъа	щӀкӏэратхъа
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыкӏэрызмытхъа	щӀыкӏэрумытхъа	щӀыкӏэримытхъа	щӀыкӏэрыдмытхъа	щӀыкӏэрывмытхъа	щӀыкӏэрамытхъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	щӀыкӏэрыстхъыгъа	щӀэкӏэрыптхъыгъа	щӀыкӏэритхъыгъа	щӀэкӏэрыттхъыгъа	щӀэкӏэрыфтхъыгъа	щӀыкӏэратхъыгъа
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыкӏэрызмытхъыгъа	щӀыкӏэрумытхъыгъа	щӀыкӏэримытхъыгъа	щӀыкӏэрыдмытхъыгъа	щӀыкӏэрывмытхъыгъа	щӀыкӏэрамытхъыгъа
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыкӏэрыстхъын	щӀыкӏэрыптхъын	щӀыкӏэритхъын	щӀыкӏэрыттхъын	щӀыкӏэрыфтхъын	щӀыкӏэратхъын
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыкӏэрызмытхъын	щӀыкӏэрумытхъын	щӀыкӏэримытхъын	щӀыкӏэрыдмытхъын	щӀыкӏэрывмытхъын	щӀыкӏэрамытхъын
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	щӀыкӏэрыстхъыну	щӀыкӏэрыптхъыну	щӀыкӏэритхъыну	щӀыкӏэрыттхъыну	щӀыкӏэрыфтхъыну	щӀыкӏэратхъэну
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	щӀыкӏэрызмытхъыну	щӀыкӏэрумытхъыну	щӀыкӏэримытхъыну	щӀыкӏэрыдмытхъыну	щӀыкӏэрывмытхъыну	щӀыкӏэрамытхъыну

Деепричастиехэр	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
ит зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрыстхъыу	кӏэрыптхъыу	кӏэритхъыу	кӏэрыттхъыу	кӏэрыфтхъыу	кӏэратхъыу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызмытхъыу	кӏэрумытхъыу	кӏэримытхъыу	кӏэрыдмытхъыу	кӏэрывмытхъыу	кӏэрамытхъыу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	кӏэрыстхъауэ	кӏэрыптхъауэ	кӏэритхъауэ	кӏэрыттхъауэ	кӏэрыфтхъауэ	кӏэратхъауэ
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	кӏэрызмытхъауэ	кӏэрумытхъауэ	кӏэримытхъауэ	кӏэрыдмытхъауэ	кӏэрывмытхъауэ	кӏэрамытхъауэ
урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	кӏэрыстхъыурэ	кӏэрыптхъыурэ	кӏэритхъыурэ	кӏэрыттхъыурэ	кӏэрыфтхъыурэ	кӏэратхъыурэ
урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	кӏэрызмытхъыурэ	кӏэрумытхъыурэ	кӏэримытхъыурэ	кӏэрыдмытхъыурэ	кӏэрывмытхъыурэ	кӏэрамытхъыурэ

Прямой дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пкӏэрызотхъ	кӏэрызотхъ	--	фкӏэрызотхъ	якӏэрызотхъ
уэ	скӏэрыботхъ	--	кӏэрыботхъ	ткӏэрыботхъ	--	якӏэрыботхъ
абы	скӏэретхъ	пкӏэретхъ	кӏэретхъ	ткӏэретхъ	фкӏэретхъ	якӏэретхъ
дэ	--	пкӏэрыдотхъ	кӏэрыдотхъ	--	фкӏэрыдотхъ	якӏэрыдотхъ
фэ	скӏэрывотхъ	--	кӏэрывотхъ	ткӏэрывотхъ	--	якӏэрывотхъ
абыхэм	скӏэратхъ(хэ)	пкӏэратхъ(хэ)	кӏэратхъ(хэ)	ткӏэратхъ(хэ)	фкӏэратхъ(хэ)	якӏэратхъ(хэ)

Прямой дополненэ -- фащэ псори (ит зэман щыӀэныгъэ фащэм нэгъуэщӀ)			Прямой Дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	пкӏэрыс[тхърэ]	кӏэрыс[тхърэ]	--	фкӏэрыс[тхърэ]	якӏэрыс[тхъ(хэ)рэ]
уэ	скӏэрып[тхърэ]	--	кӏэрып[тхърэ]	ткӏэрып[тхърэ]	--	якӏэрып[тхъ(хэ)рэ]
абы	скӏэри[тхърэ]	пкӏэри[тхърэ]	кӏэри[тхърэ]	ткӏэри[тхърэ]	фкӏэри[тхърэ]	якӏэри[тхъ(хэ)рэ]
дэ	--	пкӏэрыт[тхърэ]	кӏэрыт[тхърэ]	--	фкӏэрыт[тхърэ]	якӏэрыт[тхъ(хэ)рэ]
фэ	скӏэрыф[тхърэ]	--	кӏэрыф[тхърэ]	ткӏэрыф[тхърэ]	--	якӏэрыф[тхъ(хэ)рэ]
абыхэм	скӏэра[тхърэ]	пкӏэра[тхърэ]	кӏэра[тхърэ]	ткӏэра[тхърэ]	фкӏэра[тхърэ]	якӏэра[тхъ(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тхъ]	[тхъ]ыр	--	[тхъ]хэр
Эргативнэ:	[тхъ]	[тхъ]ым	--	[тхъ]хэм
Послеложнэ:	[тхъ]кӀэ	[тхъ]ымкӀэ	[тхъ]хэкӀэ	[тхъ]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тхъ]ыу	[тхъ]ырауэ	[тхъ]хэу	[тхъ]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тхъ]а	[тхъ]ар	--	[тхъ]ахэр
Эргативнэ:	[тхъ]а	[тхъ]ам	--	[тхъ]ахэм
Послеложнэ:	[тхъ]акӀэ	[тхъ]амкӀэ	[тхъ]ахэкӀэ	[тхъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тхъ]ауэ	[тхъ]арауэ	[тхъ]ахэу	[тхъ]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тхъ]ын	[тхъ]ыныр	--	[тхъ]ынхэр
Эргативнэ:	[тхъ]ын	[тхъ]ыным	--	[тхъ]ынхэм
Послеложнэ:	[тхъ]ынкӀэ	[тхъ]ынымкӀэ	[тхъ]ынхэкӀэ	[тхъ]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[тхъ]ыну	[тхъ]ынырауэ	[тхъ]ынхэу	[тхъ]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тхъ]ыну	[тхъ]ынур	--	[тхъ]ынухэр
Эргативнэ:	[тхъ]ыну	[тхъ]ынум	--	[тхъ]ынухэм
Послеложнэ:	[тхъ]ынукӀэ	[тхъ]ынумкӀэ	[тхъ]ынухэкӀэ	[тхъ]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тхъ]ынууэ	[тхъ]ынурауэ	[тхъ]ынухэу	[тхъ]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. Тетхъыурэ кӀэрыхын.
2. КӀэрычын, кӀэрыудын.

ЩАПХЪЭХЭР

• ЩыхьэкӀуэ шухэр дошэс, дэ фӀыуэ тлъагъухэр ткӀэратхъ. ПащӀэ Бэчмырзэ

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Блыным кӀэрышха тхылъымпӀэхэр кӀэрытхъын.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• кӏэрытхъын: 1. rip of tear sth off of sth 2. tear sb away from sb, forcefully separate sb from sb
• Блыным кӀэрышха тхылъымпӀэхэр кӀэрытхъын: rip off the paper pasted to the wall

УРЫСЫБЗЭ

• кӏэрытхъын: 1. оторвать что-л. от чего-л. 2. оторвать от кого-л., насильно разлучить с кем-л.
• Блыным кӀэрышха тхылъымпӀэхэр кӀэрытхъын: оторвать приклееную к стене бумагу.

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.

АДЫГЭБЗЭ (КЪЭБЭРДЕЙ-ШЭРДЖЭСЫБЗЭ)

ПСАЛЪЭ ЛЪЭПКЪЫГЪУЭ: ГЛАГОЛ ЛЪЭМЫӀЭС

КЪЭПСЭЛЪЫКӀЭ

• IPA [tʹʂɐrǝ'tχǝn]

ПСАЛЪЭ ЛЪАБЖЬЭ

• кӏэры- + [тхъ] + -ы + -н

СПРЯЖЕНЭ

Глагол лъэмыӏэс "кӏэрытхъын"-м и спряженэ

Инфинитив (масдар)
щыӀэныгъэ:	кӏэрытхъын
щымыӀэныгъэ:	кӏэрымытхъын

Инфинитив (масдар) щхьэкӀэ зэхъуэкӀа	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъын	укӏэрытхъын	кӏэрытхъын	дыкӏэрытхъын	фыкӏэрытхъын	кӏэрытхъын(хэ)
щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъын	укӏэрымытхъын	кӏэрымытхъын	дыкӏэрымытхъын	фыкӏэрымытхъын	кӏэрымытхъын(хэ)

унафэ наклоненэ	уэ	фэ
щыӀэныгъэ:	кӏэрытхъ!	фыкӏэрытхъ!
щымыӀэныгъэ:	укӏэрымытхъ!	фыкӏэрымытхъ!

Ре-кӀэ унафэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкӏэрыретхъ	укӏэрыретхъ	кӏэрыретхъ	дыкӏэрыретхъ	фыкӏэрыретхъ	кӏэрыретхъ
щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрыремытхъ	укӏэрыремытхъ	кӏэрыремытхъ	дыкӏэрыремытхъ	фыкӏэрыремытхъ	кӏэрыремытхъ

ЗэраӀуатэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэротхъ(ыр)	укӏэротхъ(ыр)	кӏэротхъ(ыр)	дыкӏэротхъ(ыр)	фыкӏэротхъ(ыр)	кӏэротхъ(хэ)(р)
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыркъым	укӏэрытхъыркъым	кӏэрытхъыркъым	дыкӏэрытхъыркъым	фыкӏэрытхъыркъым	кӏэрытхъ(хэ)ркъым
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъ(ыр)т	укӏэрытхъ(ыр)т	кӏэрытхъ(ыр)т	дыкӏэрытхъ(ыр)т	фыкӏэрытхъ(ыр)т	кӏэрытхъ(ыр)т / кӏэрытхъхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъ(ыр)тэкъым	укӏэрытхъ(ыр)тэкъым	кӏэрытхъ(ыр)тэкъым	дыкӏэрытхъ(ыр)тэкъым	фыкӏэрытхъ(ыр)тэкъым	кӏэрытхъ(ыр)тэкъым / кӏэрытхъхэ(р)тэкъым
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъащ	укӏэрытхъащ	кӏэрытхъащ	дыкӏэрытхъащ	фыкӏэрытхъащ	кӏэрытхъа(хэ)щ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъакъым	укӏэрытхъакъым	кӏэрытхъакъым	дыкӏэрытхъакъым	фыкӏэрытхъакъым	кӏэрытхъа(хэ)къым
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъат	укӏэрытхъат	кӏэрытхъат	дыкӏэрытхъат	фыкӏэрытхъат	кӏэрытхъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъатэкъым	укӏэрытхъатэкъым	кӏэрытхъатэкъым	дыкӏэрытхъатэкъым	фыкӏэрытхъатэкъым	кӏэрытхъа(хэ)тэкъым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъащ	укӏэрытхъыгъащ	кӏэрытхъыгъащ	дыкӏэрытхъыгъащ	фыкӏэрытхъыгъащ	кӏэрытхъыгъа(хэ)щ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъакъым	укӏэрытхъыгъакъым	кӏэрытхъыгъакъым	дыкӏэрытхъыгъакъым	фыкӏэрытхъыгъакъым	кӏэрытхъыгъа(хэ)къым
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъат	укӏэрытхъыгъат	кӏэрытхъыгъат	дыкӏэрытхъыгъат	фыкӏэрытхъыгъат	кӏэрытхъыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъатэкъым	укӏэрытхъыгъатэкъым	кӏэрытхъыгъатэкъым	дыкӏэрытхъыгъатэкъым	фыкӏэрытхъыгъатэкъым	кӏэрытхъыгъа(хэ)тэкъым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъщ	укӏэрытхъщ	кӏэрытхъщ	дыкӏэрытхъщ	фыкӏэрытхъщ	кӏэрытхъ(хэ)щ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъкъым	укӏэрытхъкъым	кӏэрытхъкъым	дыкӏэрытхъкъым	фыкӏэрытхъкъым	кӏэрытхъ(хэ)къым
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхът	укӏэрытхът	кӏэрытхът	дыкӏэрытхът	фыкӏэрытхът	кӏэрытхъ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхътэкъым	укӏэрытхътэкъым	кӏэрытхътэкъым	дыкӏэрытхътэкъым	фыкӏэрытхътэкъым	кӏэрытхъ(хэ)тэкъым
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынщ	укӏэрытхъынщ	кӏэрытхъынщ	дыкӏэрытхъынщ	фыкӏэрытхъынщ	кӏэрытхъын(хэ)щ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынкъым	укӏэрытхъынкъым	кӏэрытхъынкъым	дыкӏэрытхъынкъым	фыкӏэрытхъынкъым	кӏэрытхъын(хэ)къым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынущ	укӏэрытхъынущ	кӏэрытхъынущ	дыкӏэрытхъынущ	фыкӏэрытхъынущ	кӏэрытхъыну(хэ)щ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынукъым	укӏэрытхъынукъым	кӏэрытхъынукъым	дыкӏэрытхъынукъым	фыкӏэрытхъынукъым	кӏэрытхъыну(хэ)къым

ЗэрыупщӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхърэ	укӏэрытхърэ	кӏэрытхърэ	дыкӏэрытхърэ	фыкӏэрытхърэ	кӏэрытхъ(хэ)рэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыркъэ	укӏэрытхъыркъэ	кӏэрытхъыркъэ	дыкӏэрытхъыркъэ	фыкӏэрытхъыркъэ	кӏэрытхъыркъэ / кӏэрытхъхэркъэ
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъ(ыр)т	укӏэрытхъ(ыр)т	кӏэрытхъ(ыр)т	дыкӏэрытхъ(ыр)т	фыкӏэрытхъ(ыр)т	кӏэрытхъ(ыр)т / кӏэрытхъхэ(р)т
блэкӀа зэфӀэмыкӀа зэман (имперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъ(ыр)тэкъэ	укӏэрытхъ(ыр)тэкъэ	кӏэрытхъ(ыр)тэкъэ	дыкӏэрытхъ(ыр)тэкъэ	фыкӏэрытхъ(ыр)тэкъэ	кӏэрытхъ(ыр)тэкъэ / кӏэрытхъхэ(р)тэкъэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъа	укӏэрытхъа	кӏэрытхъа	дыкӏэрытхъа	фыкӏэрытхъа	кӏэрытхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъакъэ	укӏэрытхъакъэ	кӏэрытхъакъэ	дыкӏэрытхъакъэ	фыкӏэрытхъакъэ	кӏэрытхъа(хэ)къэ
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъат	укӏэрытхъат	кӏэрытхъат	дыкӏэрытхъат	фыкӏэрытхъат	кӏэрытхъа(хэ)т
блэкӀа зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъатэкъэ	укӏэрытхъатэкъэ	кӏэрытхъатэкъэ	дыкӏэрытхъатэкъэ	фыкӏэрытхъатэкъэ	кӏэрытхъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъа	укӏэрытхъыгъа	кӏэрытхъыгъа	дыкӏэрытхъыгъа	фыкӏэрытхъыгъа	кӏэрытхъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъакъэ	укӏэрытхъыгъакъэ	кӏэрытхъыгъакъэ	дыкӏэрытхъыгъакъэ	фыкӏэрытхъыгъакъэ	кӏэрытхъыгъа(хэ)къэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъат	укӏэрытхъыгъат	кӏэрытхъыгъат	дыкӏэрытхъыгъат	фыкӏэрытхъыгъат	кӏэрытхъыгъа(хэ)т
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа и пэ ит зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъатэкъэ	укӏэрытхъыгъатэкъэ	кӏэрытхъыгъатэкъэ	дыкӏэрытхъыгъатэкъэ	фыкӏэрытхъыгъатэкъэ	кӏэрытхъыгъа(хэ)тэкъэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъ	укӏэрытхъ	кӏэрытхъ	дыкӏэрытхъ	фыкӏэрытхъ	кӏэрытхъ(хэ)
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман I – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъкъэ	укӏэрытхъкъэ	кӏэрытхъкъэ	дыкӏэрытхъкъэ	фыкӏэрытхъкъэ	кӏэрытхъ(хэ)къэ
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхът	укӏэрытхът	кӏэрытхът	дыкӏэрытхът	фыкӏэрытхът	кӏэрытхъ(хэ)т
блэкӀа гъэкӀэщӀа зэман II – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхътэкъэ	укӏэрытхътэкъэ	кӏэрытхътэкъэ	дыкӏэрытхътэкъэ	фыкӏэрытхътэкъэ	кӏэрытхъ(хэ)тэкъэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъын	укӏэрытхъын	кӏэрытхъын	дыкӏэрытхъын	фыкӏэрытхъын	кӏэрытхъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынкъэ	укӏэрытхъынкъэ	кӏэрытхъынкъэ	дыкӏэрытхъынкъэ	фыкӏэрытхъынкъэ	кӏэрытхъын(хэ)къэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыну	укӏэрытхъыну	кӏэрытхъыну	дыкӏэрытхъыну	фыкӏэрытхъыну	кӏэрытхъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынукъэ	укӏэрытхъынукъэ	кӏэрытхъынукъэ	дыкӏэрытхъынукъэ	фыкӏэрытхъынукъэ	кӏэрытхъыну(хэ)къэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъмэ	укӏэрытхъмэ	кӏэрытхъмэ	дыкӏэрытхъмэ	фыкӏэрытхъмэ	кӏэрытхъ(хэ)мэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъмэ	укӏэрымытхъмэ	кӏэрымытхъмэ	дыкӏэрымытхъмэ	фыкӏэрымытхъмэ	кӏэрымытхъ(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъамэ	укӏэрытхъамэ	кӏэрытхъамэ	дыкӏэрытхъамэ	фыкӏэрытхъамэ	кӏэрытхъа(хэ)мэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъамэ	укӏэрымытхъамэ	кӏэрымытхъамэ	дыкӏэрымытхъамэ	фыкӏэрымытхъамэ	кӏэрымытхъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъамэ	укӏэрытхъыгъамэ	кӏэрытхъыгъамэ	дыкӏэрытхъыгъамэ	фыкӏэрытхъыгъамэ	кӏэрытхъыгъа(хэ)мэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъыгъамэ	укӏэрымытхъыгъамэ	кӏэрымытхъыгъамэ	дыкӏэрымытхъыгъамэ	фыкӏэрымытхъыгъамэ	кӏэрымытхъыгъа(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынмэ	укӏэрытхъынмэ	кӏэрытхъынмэ	дыкӏэрытхъынмэ	фыкӏэрытхъынмэ	кӏэрытхъын(хэ)мэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъынмэ	укӏэрымытхъынмэ	кӏэрымытхъынмэ	дыкӏэрымытхъынмэ	фыкӏэрымытхъынмэ	кӏэрымытхъын(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынумэ	укӏэрытхъынумэ	кӏэрытхъынумэ	дыкӏэрытхъынумэ	фыкӏэрытхъынумэ	кӏэрытхъыну(хэ)мэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъынумэ	укӏэрымытхъынумэ	кӏэрымытхъынумэ	дыкӏэрымытхъынумэ	фыкӏэрымытхъынумэ	кӏэрымытхъыну(хэ)мэ

условнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхътэмэ	укӏэрытхътэмэ	кӏэрытхътэмэ	дыкӏэрытхътэмэ	фыкӏэрытхътэмэ	кӏэрытхъ(хэ)тэмэ
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхътэмэ	укӏэрымытхътэмэ	кӏэрымытхътэмэ	дыкӏэрымытхътэмэ	фыкӏэрымытхътэмэ	кӏэрымытхъ(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъатэмэ	укӏэрытхъатэмэ	кӏэрытхъатэмэ	дыкӏэрытхъатэмэ	фыкӏэрытхъатэмэ	кӏэрытхъа(хэ)тэмэ
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъатэмэ	укӏэрымытхъатэмэ	кӏэрымытхъатэмэ	дыкӏэрымытхъатэмэ	фыкӏэрымытхъатэмэ	кӏэрымытхъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъатэмэ	укӏэрытхъыгъатэмэ	кӏэрытхъыгъатэмэ	дыкӏэрытхъыгъатэмэ	фыкӏэрытхъыгъатэмэ	кӏэрытхъыгъа(хэ)тэмэ
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъыгъатэмэ	укӏэрымытхъыгъатэмэ	кӏэрымытхъыгъатэмэ	дыкӏэрымытхъыгъатэмэ	фыкӏэрымытхъыгъатэмэ	кӏэрымытхъыгъа(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынтэмэ	укӏэрытхъынтэмэ	кӏэрытхъынтэмэ	дыкӏэрытхъынтэмэ	фыкӏэрытхъынтэмэ	кӏэрытхъын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъынтэмэ	укӏэрымытхъынтэмэ	кӏэрымытхъынтэмэ	дыкӏэрымытхъынтэмэ	фыкӏэрымытхъынтэмэ	кӏэрымытхъын(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынутэмэ	укӏэрытхъынутэмэ	кӏэрытхъынутэмэ	дыкӏэрытхъынутэмэ	фыкӏэрытхъынутэмэ	кӏэрытхъыну(хэ)тэмэ
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъынутэмэ	укӏэрымытхъынутэмэ	кӏэрымытхъынутэмэ	дыкӏэрымытхъынутэмэ	фыкӏэрымытхъынутэмэ	кӏэрымытхъыну(хэ)тэмэ

сослагательнэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынт	укӏэрытхъынт	кӏэрытхъынт	дыкӏэрытхъынт	фыкӏэрытхъынт	кӏэрытхъын(хэ)т
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынтэкъым	укӏэрытхъынтэкъым	кӏэрытхъынтэкъым	дыкӏэрытхъынтэкъым	фыкӏэрытхъынтэкъым	кӏэрытхъын(хэ)тэкъым
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынут	укӏэрытхъынут	кӏэрытхъынут	дыкӏэрытхъынут	фыкӏэрытхъынут	кӏэрытхъыну(хэ)т
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынутэкъым	укӏэрытхъынутэкъым	кӏэрытхъынутэкъым	дыкӏэрытхъынутэкъым	фыкӏэрытхъынутэкъым	кӏэрытхъыну(хэ)тэкъым

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъми	укӏэрытхъми	кӏэрытхъми	дыкӏэрытхъми	фыкӏэрытхъми	кӏэрытхъ(хэ)ми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъми	укӏэрымытхъми	кӏэрымытхъми	дыкӏэрымытхъми	фыкӏэрымытхъми	кӏэрымытхъ(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъами	укӏэрытхъами	кӏэрытхъами	дыкӏэрытхъами	фыкӏэрытхъами	кӏэрытхъа(хэ)ми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъами	укӏэрымытхъами	кӏэрымытхъами	дыкӏэрымытхъами	фыкӏэрымытхъами	кӏэрымытхъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъами	укӏэрытхъыгъами	кӏэрытхъыгъами	дыкӏэрытхъыгъами	фыкӏэрытхъыгъами	кӏэрытхъыгъа(хэ)ми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъыгъами	укӏэрымытхъыгъами	кӏэрымытхъыгъами	дыкӏэрымытхъыгъами	фыкӏэрымытхъыгъами	кӏэрымытхъыгъа(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынми	укӏэрытхъынми	кӏэрытхъынми	дыкӏэрытхъынми	фыкӏэрытхъынми	кӏэрытхъын(хэ)ми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъынми	укӏэрымытхъынми	кӏэрымытхъынми	дыкӏэрымытхъынми	фыкӏэрымытхъынми	кӏэрымытхъын(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынуми	укӏэрытхъынуми	кӏэрытхъынуми	дыкӏэрытхъынуми	фыкӏэрытхъынуми	кӏэрытхъыну(хэ)ми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъынуми	укӏэрымытхъынуми	кӏэрымытхъынуми	дыкӏэрымытхъынуми	фыкӏэрымытхъынуми	кӏэрымытхъыну(хэ)ми

уступительнэ ипэжыпӀэкӀэ щымыӀэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхътэми	укӏэрытхътэми	кӏэрытхътэми	дыкӏэрытхътэми	фыкӏэрытхътэми	кӏэрытхъ(хэ)тэми
ит зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхътэми	укӏэрымытхътэми	кӏэрымытхътэми	дыкӏэрымытхътэми	фыкӏэрымытхътэми	кӏэрымытхъ(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъатэми	укӏэрытхъатэми	кӏэрытхъатэми	дыкӏэрытхъатэми	фыкӏэрытхъатэми	кӏэрытхъа(хэ)тэми
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман (перфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъатэми	укӏэрымытхъатэми	кӏэрымытхъатэми	дыкӏэрымытхъатэми	фыкӏэрымытхъатэми	кӏэрымытхъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект)– щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъыгъатэми	укӏэрытхъыгъатэми	кӏэрытхъыгъатэми	дыкӏэрытхъыгъатэми	фыкӏэрытхъыгъатэми	кӏэрытхъыгъа(хэ)тэми
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман (плюс квамперфект) – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъыгъатэми	укӏэрымытхъыгъатэми	кӏэрымытхъыгъатэми	дыкӏэрымытхъыгъатэми	фыкӏэрымытхъыгъатэми	кӏэрымытхъыгъа(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынтэми	укӏэрытхъынтэми	кӏэрытхъынтэми	дыкӏэрытхъынтэми	фыкӏэрытхъынтэми	кӏэрытхъын(хэ)тэми
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъынтэми	укӏэрымытхъынтэми	кӏэрымытхъынтэми	дыкӏэрымытхъынтэми	фыкӏэрымытхъынтэми	кӏэрымытхъын(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъынутэми	укӏэрытхъынутэми	кӏэрытхъынутэми	дыкӏэрытхъынутэми	фыкӏэрытхъынутэми	кӏэрытхъыну(хэ)тэми
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман – щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъынутэми	укӏэрымытхъынутэми	кӏэрымытхъынутэми	дыкӏэрымытхъынутэми	фыкӏэрымытхъынутэми	кӏэрымытхъыну(хэ)тэми

гъэщӀэгъуэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъаи	укӏэрытхъаи	кӏэрытхъаи	дыкӏэрытхъаи	фыкӏэрытхъаи	кӏэрытхъаи
щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъакъыми	укӏэрытхъакъыми	кӏэрытхъакъыми	дыкӏэрытхъакъыми	фыкӏэрытхъакъыми	кӏэрытхъакъыми

фӀэфӀыныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъащэрэт	укӏэрытхъащэрэт	кӏэрытхъащэрэт	дыкӏэрытхъащэрэт	фыкӏэрытхъащэрэт	кӏэрытхъащэрэт
щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрымытхъащэрэт	укӏэрымытхъащэрэт	кӏэрымытхъащэрэт	дыкӏэрымытхъащэрэт	фыкӏэрымытхъащэрэт	кӏэрымытхъащэрэт

шэч къытехьэныгъэ наклоненэ	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнщ	укӏэрытхъагъэнщ	кӏэрытхъагъэнщ	дыкӏэрытхъагъэнщ	фыкӏэрытхъагъэнщ	кӏэрытхъагъэнщ
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнкъым	укӏэрытхъагъэнкъым	кӏэрытхъагъэнкъым	дыкӏэрытхъагъэнкъым	фыкӏэрытхъагъэнкъым	кӏэрытхъагъэнкъым
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнт	укӏэрытхъагъэнт	кӏэрытхъагъэнт	дыкӏэрытхъагъэнт	фыкӏэрытхъагъэнт	кӏэрытхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнтэкъым	укӏэрытхъагъэнтэкъым	кӏэрытхъагъэнтэкъым	дыкӏэрытхъагъэнтэкъым	фыкӏэрытхъагъэнтэкъым	кӏэрытхъагъэнтэкъым
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэн	укӏэрытхъагъэн	кӏэрытхъагъэн	дыкӏэрытхъагъэн	фыкӏэрытхъагъэн	кӏэрытхъагъэн
гъэн-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнкъэ	укӏэрытхъагъэнкъэ	кӏэрытхъагъэнкъэ	дыкӏэрытхъагъэнкъэ	фыкӏэрытхъагъэнкъэ	кӏэрытхъагъэнкъэ
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнт	укӏэрытхъагъэнт	кӏэрытхъагъэнт	дыкӏэрытхъагъэнт	фыкӏэрытхъагъэнт	кӏэрытхъагъэнт
гъэнт-кӀэ мыгъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнтэкъэ	укӏэрытхъагъэнтэкъэ	кӏэрытхъагъэнтэкъэ	дыкӏэрытхъагъэнтэкъэ	фыкӏэрытхъагъэнтэкъэ	кӏэрытхъагъэнтэкъэ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнтхъ	укӏэрытхъагъэнтхъ	кӏэрытхъагъэнтхъ	дыкӏэрытхъагъэнтхъ	фыкӏэрытхъагъэнтхъ	кӏэрытхъагъэнтхъ
гъэну-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнукъым	укӏэрытхъагъэнукъым	кӏэрытхъагъэнукъым	дыкӏэрытхъагъэнукъым	фыкӏэрытхъагъэнукъым	кӏэрытхъагъэнукъым
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнут	укӏэрытхъагъэнут	кӏэрытхъагъэнут	дыкӏэрытхъагъэнут	фыкӏэрытхъагъэнут	кӏэрытхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнутэкъым	укӏэрытхъагъэнутэкъым	кӏэрытхъагъэнутэкъым	дыкӏэрытхъагъэнутэкъым	фыкӏэрытхъагъэнутэкъым	кӏэрытхъагъэнутэкъым
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэну	укӏэрытхъагъэну	кӏэрытхъагъэну	дыкӏэрытхъагъэну	фыкӏэрытхъагъэну	кӏэрытхъагъэну
гъэну-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнукъэ	укӏэрытхъагъэнукъэ	кӏэрытхъагъэнукъэ	дыкӏэрытхъагъэнукъэ	фыкӏэрытхъагъэнукъэ	кӏэрытхъагъэнукъэ
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнут	укӏэрытхъагъэнут	кӏэрытхъагъэнут	дыкӏэрытхъагъэнут	фыкӏэрытхъагъэнут	кӏэрытхъагъэнут
гъэнут-кӀэ гъэбелджыла зэрыупщӀэ - щымыӀэныгъэ:	сыкӏэрытхъагъэнутэкъэ	укӏэрытхъагъэнутэкъэ	кӏэрытхъагъэнутэкъэ	дыкӏэрытхъагъэнутэкъэ	фыкӏэрытхъагъэнутэкъэ	кӏэрытхъагъэнутэкъэ

Причастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
Зылэжь (субъектнэ) причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэрытхъ	укӏэрытхъ	кӏэрытхъ	дыкӏэрытхъ	фыкӏэрытхъ	кӏэрытхъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэрымытхъ	укӏэрымытхъ	кӏэрымытхъ	дыкӏэрымытхъ	фыкӏэрымытхъ	кӏэрымытхъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэрытхъа	укӏэрытхъа	кӏэрытхъа	дыкӏэрытхъа	фыкӏэрытхъа	кӏэрытхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэрымытхъа	укӏэрымытхъа	кӏэрымытхъа	дыкӏэрымытхъа	фыкӏэрымытхъа	кӏэрымытхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэрытхъыгъа	укӏэрытхъыгъа	кӏэрытхъыгъа	дыкӏэрытхъыгъа	фыкӏэрытхъыгъа	кӏэрытхъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэрымытхъыгъа	укӏэрымытхъыгъа	кӏэрымытхъыгъа	дыкӏэрымытхъыгъа	фыкӏэрымытхъыгъа	кӏэрымытхъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэрытхъын	укӏэрытхъын	кӏэрытхъын	дыкӏэрытхъын	фыкӏэрытхъын	кӏэрытхъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэрымытхъын	укӏэрымытхъын	кӏэрымытхъын	дыкӏэрымытхъын	фыкӏэрымытхъын	кӏэрымытхъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэрытхъыну	укӏэрытхъыну	кӏэрытхъыну	дыкӏэрытхъыну	фыкӏэрытхъыну	кӏэрытхъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэрымытхъыну	укӏэрымытхъыну	кӏэрымытхъыну	дыкӏэрымытхъыну	фыкӏэрымытхъыну	кӏэрымытхъыну(хэ)
Лэжьыгъэм и къэхъукӀэр зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрытхъ	узэрыкӏэрытхъ	зэрыкӏэрытхъ	дызэрыкӏэрытхъ	фызэрыкӏэрытхъ	зэрыкӏэрытхъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрымытхъ	узэрыкӏэрымытхъ	зэрыкӏэрымытхъ	дызэрыкӏэрымытхъ	фызэрыкӏэрымытхъ	зэрыкӏэрымытхъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрытхъа	узэрыкӏэрытхъа	зэрыкӏэрытхъа	дызэрыкӏэрытхъа	фызэрыкӏэрытхъа	зэрыкӏэрытхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрымытхъа	узэрыкӏэрымытхъа	зэрыкӏэрымытхъа	дызэрыкӏэрымытхъа	фызэрыкӏэрымытхъа	зэрыкӏэрымытхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрытхъыгъа	узэрыкӏэрытхъыгъа	зэрыкӏэрытхъыгъа	дызэрыкӏэрытхъыгъа	фызэрыкӏэрытхъыгъа	зэрыкӏэрытхъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрымытхъыгъа	узэрыкӏэрымытхъыгъа	зэрыкӏэрымытхъыгъа	дызэрыкӏэрымытхъыгъа	фызэрыкӏэрымытхъыгъа	зэрыкӏэрымытхъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрытхъын	узэрыкӏэрытхъын	зэрыкӏэрытхъын	дызэрыкӏэрытхъын	фызэрыкӏэрытхъын	зэрыкӏэрытхъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрымытхъын	узэрыкӏэрымытхъын	зэрыкӏэрымытхъын	дызэрыкӏэрымытхъын	фызэрыкӏэрымытхъын	зэрыкӏэрымытхъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрытхъыну	узэрыкӏэрытхъыну	зэрыкӏэрытхъыну	дызэрыкӏэрытхъыну	фызэрыкӏэрытхъыну	зэрыкӏэрытхъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджыла зэман - щымыӀэныгъэ	сызэрыкӏэрымытхъыну	узэрыкӏэрымытхъыну	зэрыкӏэрымытхъыну	дызэрыкӏэрымытхъыну	фызэрыкӏэрымытхъыну	зэрыкӏэрымытхъыну(хэ)
Зэман/щӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэрытхъ	ущыкӏэрытхъ	щыкӏэрытхъ	дыщыкӏэрытхъ	фыщыкӏэрытхъ	щыкӏэрытхъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэрымытхъ	ущыкӏэрымытхъ	щыкӏэрымытхъ	дыщыкӏэрымытхъ	фыщыкӏэрымытхъ	щыкӏэрымытхъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэрытхъа	ущыкӏэрытхъа	ущыкӏэрытхъа	дыщыкӏэрытхъа	фыщыкӏэрытхъа	щыкӏэрытхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэрымытхъа	фыщикӏэрымытхъа	щыкӏэрымытхъа	дыщыкӏэрымытхъа	фыщыкӏэрымытхъа	щыкӏэрымытхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэрытхъыгъа	ущыкӏэрытхъыгъа	щыкӏэрытхъыгъа	дыщыкӏэрытхъыгъа	фыщыкӏэрытхъыгъа	щыкӏэрытхъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэрымытхъыгъа	ущыкӏэрымытхъыгъа	щыкӏэрымытхъыгъа	дыщыкӏэрымытхъыгъа	фыщыкӏэрымытхъыгъа	щыкӏэрымытхъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэрытхъын	ущыкӏэрытхъын	щыкӏэрытхъын	дыщыкӏэрытхъын	фыщыкӏэрытхъын	щыкӏэрытхъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэрымытхъын	ущыкӏэрытхъын	щыкӏэрымытхъын	дыщыкӏэрымытхъын	фыщыкӏэрымытхъын	щыкӏэрымытхъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщыкӏэрытхъыну	ущыкӏэрытхъыну	щыкӏэрытхъыну	дыщыкӏэрытхъыну	фыщыкӏэрытхъыну	щыкӏэрытхъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщыкӏэрымытхъыну	ущыкӏэрымытхъыну	щыкӏэрымытхъыну	дыщыкӏэрымытхъыну	фыщыкӏэрымытхъыну	щыкӏэрымытхъыну(хэ)
ЩӀыпӀэ зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэрытхъ	уздыкӏэрытхъ	здыкӏэрытхъ	дыздыкӏэрытхъ	фыздыкӏэрытхъ	здыкӏэрытхъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэрымытхъ	уздыкӏэрымытхъ	здыкӏэрымытхъ	дыздыкӏэрымытхъ	фыздыкӏэрымытхъ	здыкӏэрымытхъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэрытхъа	уздыкӏэрытхъа	здыкӏэрытхъа	дыздыкӏэрытхъа	фыздыкӏэрытхъа	здыкӏэрытхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэрымытхъа	уздыкӏэрымытхъа	здыкӏэрымытхъа	дыздыкӏэрымытхъа	фыздыкӏэрымытхъа	здыкӏэрымытхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэрытхъыгъа	уздыкӏэрытхъыгъа	здыкӏэрытхъыгъа	дыздыкӏэрытхъыгъа	фыздыкӏэрытхъыгъа	здыкӏэрытхъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэрымытхъыгъа	уздыкӏэрымытхъыгъа	здыкӏэрымытхъыгъа	дыздыкӏэрымытхъыгъа	фыздыкӏэрымытхъыгъа	здыкӏэрымытхъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэрытхъын	уздыкӏэрытхъын	здыкӏэрытхъын	дыздыкӏэрытхъын	фыздыкӏэрытхъын	здыкӏэрытхъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэрымытхъын	уздыкӏэрымытхъын	здыкӏэрымытхъын	дыздыкӏэрымытхъын	фыздыкӏэрымытхъын	здыкӏэрымытхъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыздыкӏэрытхъыну	уздыкӏэрытхъыну	здыкӏэрытхъыну	дыздыкӏэрытхъыну	фыздыкӏэрытхъыну	здыкӏэрытхъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыздыкӏэрымытхъыну	уздыкӏэрымытхъыну	здыкӏэрымытхъыну	дыздыкӏэрымытхъыну	фыздыкӏэрымытхъыну	здыкӏэрымытхъыну(хэ)
Щхьэусыгъуэ, мурад зыгъэбелджылы причастие
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрытхъ	ущӀыкӏэрытхъ	щӀыкӏэрытхъ	дыщӀыкӏэрытхъ	фыщӀыкӏэрытхъ	щӀыкӏэрытхъ(хэ)
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрымытхъ	ущӀыкӏэрымытхъ	щӀыкӏэрымытхъ	дыщӀыкӏэрымытхъ	фыщӀыкӏэрымытхъ	щӀыкӏэрымытхъ(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрытхъа	ущӀыкӏэрытхъӀетхъа	щӀыкӏэрытхъа	дыщӀыкӏэрытхъа	фыщӀыкӏэрытхъа	щӀыкӏэрытхъа(хэ)
блэкӀа зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрымытхъа	ущӀыкӏэрымытхъа	щӀыкӏэрымытхъа	дыщӀыкӏэрымытхъа	фыщӀыкӏэрымытхъа	щӀыкӏэрымытхъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрытхъыгъа	ущӀыкӏэрытхъыгъа	щӀыкӏэрытхъыгъа	дыщӀыкӏэрытхъыгъа	фыщӀыкӏэрытхъыгъа	щӀыкӏэрытхъыгъа(хэ)
блэкӀа жыжьэ зэфӀэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрымытхъыгъа	ущӀыкӏэрымытхъыгъа	щӀыкӏэрымытхъыгъа	дыщӀыкӏэрымытхъыгъа	фыщӀыкӏэрымытхъыгъа	щӀыкӏэрымытхъыгъа(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрытхъын	ущӀыкӏэрытхъын	щӀыкӏэрытхъын	дыщӀыкӏэрытхъын	фыщӀыкӏэрытхъын	щӀыкӏэрытхъын(хэ)
къэкӀуэну мыгъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрымытхъын	ущӀыкӏэрымытхъын	щӀыкӏэрымытхъын	дыщӀыкӏэрымытхъын	фыщӀыкӏэрымытхъын	щӀыкӏэрымытхъын(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрытхъыну	ущӀыкӏэрытхъыну	щӀыкӏэрытхъыну	дыщӀыкӏэрытхъыну	фыщӀыкӏэрытхъыну	щӀыкӏэрытхъыну(хэ)
къэкӀуэну гъэбелджылы зэман - щымыӀэныгъэ	сыщӀыкӏэрымытхъыну	ущӀыкӏэрымытхъыну	щӀыкӏэрымытхъыну	дыщӀыкӏэрымытхъыну	фыщӀыкӏэрымытхъыну	щӀыкӏэрымытхъыну(хэ)

Деепричастиехэр	сэ	уэ	ар	дэ	фэ	ахэр
ит зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэрытхъыу	укӏэрытхъыу	кӏэрытхъыу	дыкӏэрытхъыу	фыкӏэрытхъыу	кӏэрытхъыу / кӏэрытхъхэу
ит зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэрымытхъыу	укӏэрымытхъыу	кӏэрымытхъыу	дыкӏэрымытхъыу	фыкӏэрымытхъыу	кӏэрымытхъыу / кӏэрытхъхэу
блэкӀа зэман - щыӀэныгъэ	сыкӏэрытхъауэ	укӏэрытхъауэ	кӏэрытхъауэ	дыкӏэрытхъауэ	фыкӏэрытхъауэ	кӏэрытхъауэ / кӏэрытхъахэу
блэкӀа зэман - щымыӀэныгъэ	сыкӏэрымытхъауэ	укӏэрымытхъауэ	кӏэрымытхъауэ	дыкӏэрымытхъауэ	фыкӏэрымытхъауэ	кӏэрымытхъауэ / кӏэрымытхъахэу
-урэ-кӀэ деепричастие - щыӀэныгъэ	сыкӏэрытхъыурэ	укӏэрытхъыурэ	кӏэрытхъыурэ	дыкӏэрытхъыурэ	фыкӏэрытхъыурэ	кӏэрытхъыурэ / кӏэрытхъхэурэ кӏэрытхъ(хэ)урэ
-урэ-кӀэ деепричастие - щымыӀэныгъэ	сыкӏэрымытхъыурэ	укӏэрымытхъыурэ	кӏэрымытхъыурэ	дыкӏэрымытхъыурэ	фыкӏэрымытхъыурэ	кӏэрымытхъыурэ / кӏэрымытхъхэурэ

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпкӏэротхъ	сыкӏэротхъ	--	сыфкӏэротхъ	сакӏэротхъ(хэ)
уэ	ускӏэротхъ	--	укӏэротхъ	уткӏэротхъ	--	уакӏэротхъ(хэ)
ар	скӏэротхъ	пкӏэротхъ	кӏэротхъ	ткӏэротхъ	фкӏэротхъ	якӏэротхъ(хэ)
дэ	--	дыпкӏэротхъ	дыкӏэротхъ	--	дыфкӏэротхъ	дакӏэротхъ(хэ)
фэ	фыскӏэротхъ	--	фыкӏэротхъ	фыткӏэротхъ	--	факӏэротхъ(хэ)
ахэр	скӏэротхъ	пкӏэротхъ	кӏэротхъ	ткӏэротхъ	фкӏэротхъ	якӏэротхъ(хэ)

Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ -- ит зэман щыӀэныгъэ фащэ			Щӏыпӏэ префиксым и дополненэ
	сэ	уэ	абы	дэ	фэ	абыхэм
Подлежащэ
сэ	--	сыпкӏэры[тхърэ]	сыкӏэры[тхърэ]	--	сыфкӏэры[тхърэ]	сакӏэры[тхъ(хэ)рэ]
уэ	ускӏэры[тхърэ]	--	укӏэры[тхърэ]	уткӏэры[тхърэ]	--	уакӏэры[тхъ(хэ)рэ]
ар	скӏэры[тхърэ]	пкӏэры[тхърэ]	кӏэры[тхърэ]	ткӏэры[тхърэ]	фкӏэры[тхърэ]	якӏэры[тхъ(хэ)рэ]
дэ	--	дыпкӏэры[тхърэ]	дыкӏэры[тхърэ]	--	дыфкӏэры[тхърэ]	дакӏэры[тхъ(хэ)рэ]
фэ	фыскӏэры[тхърэ]	--	фыпъэкӏэры[тхърэ]	фыткӏэры[тхърэ]	--	факӏэры[тхъ(хэ)рэ]
ахэр	скӏэры[тхърэ]	пкӏэры[тхърэ]	кӏэры[тхърэ]	ткӏэры[тхърэ]	фкӏэры[тхърэ]	якӏэры[тхъ(хэ)рэ]

		-ы-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тхъ]	[тхъ]ыр	--	[тхъ]хэр
Эргативнэ:	[тхъ]	[тхъ]ым	--	[тхъ]хэм
Послеложнэ:	[тхъ]кӀэ	[тхъ]ымкӀэ	[тхъ]хэкӀэ	[тхъ]хэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тхъ]ыу	[тхъ]ырауэ	[тхъ]хэу	[тхъ]хэрауэ

		-а-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тхъ]а	[тхъ]ар	--	[тхъ]ахэр
Эргативнэ:	[тхъ]а	[тхъ]ам	--	[тхъ]ахэм
Послеложнэ:	[тхъ]акӀэ	[тхъ]амкӀэ	[тхъ]ахэкӀэ	[тхъ]ахэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тхъ]ауэ	[тхъ]арауэ	[тхъ]ахэу	[тхъ]ахэрауэ

		-ын-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тхъ]ын	[тхъ]ыныр	--	[тхъ]ынхэр
Эргативнэ:	[тхъ]ын	[тхъ]ыным	--	[тхъ]ынхэм
Послеложнэ:	[тхъ]ынкӀэ	[тхъ]ынымкӀэ	[тхъ]ынхэкӀэ	[тхъ]ынхэмкӀэ
'Обстоятельственнэ:	[тхъ]ыну	[тхъ]ынырауэ	[тхъ]ынхэу	[тхъ]ынхэрауэ

		-ыну-кӀэ цӀэ склоненэм и фащэхэр
	Закъуэ бжьыгъэ		Куэд бжьыгъэ
	Мыбелджылы	Белджылы	Мыбелджылы	Белджылы
Именительнэ:	[тхъ]ыну	[тхъ]ынур	--	[тхъ]ынухэр
Эргативнэ:	[тхъ]ыну	[тхъ]ынум	--	[тхъ]ынухэм
Послеложнэ:	[тхъ]ынукӀэ	[тхъ]ынумкӀэ	[тхъ]ынухэкӀэ	[тхъ]ынухэмкӀэ
Обстоятельственнэ:	[тхъ]ынууэ	[тхъ]ынурауэ	[тхъ]ынухэу	[тхъ]ынухэрауэ

МЫХЬЭНЭ

1. КӀэрытӀэпӀыкӀа, кӀэрыуда хъун.

ПСАЛЪЭ ЗЭПХАХЭР

• Жыпыр кӀэрытхъащ.

НЭГЪУЭЩӀЫБЗЭКӀЭ ЗЭДЗЭКӀАХЭР

ИНДЖЫЛЫБЗЭ

• кӏэрытхъын: be torn or ripped off (about sth)
• Жыпыр кӀэрытхъащ: the pocket was torn off.

УРЫСЫБЗЭ

• кӏэрытхъын: оторваться (о чём-л.)
• Жыпыр кӀэрытхъащ: карман оторвался.

БИБЛИОГРАФИЕ

• Апажэ М. Л., КӀуэкӀуэ Ж. Н. Адыгэ-урыс псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2008.
• БищӀо Б. Ч. Адыгэбзэм и псалъэгъэнахуэ. Налшык: «Эльбрус», 2015.
• БищӀо Б. Ч., Къумыкъу Д. М., ТӀымыжь Хь. Т. ЕджапӀэхэм папщӀэ урыс-адыгэ псалъалъэ. Налшык: «Эльбрус», 2013.
• Джаурджий Хь. З., Сыкъун Хь. Хь. Урыс-адыгэ школ псалъалъэ. Налшык: «Нарт», 1991.
• Къэбэрдей АССР-м и министрхэм я советым деж щыӀэ Къэбэрдей научно-исследовательскэ институт. Къардэн Б. М., БищӀэу А. Т. Урыс-къэбэрдей-шэрджэс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1955
• Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и министрхэм я советым и деж щыӀэ Къэбэрдей-балъкъэр научно-исследовательскэ институт. Апажэ М. Л., Багъ Н. А., Багъ П. М., Балъкъэр Б. Хь, КӀуэкӀуэ Ж. Н., ЖьэкӀэмыхъу Хь. Хь., Урыс Хь. Щ. Къэбэрдей-урыс словарь. Москва; Иностраннэ, национальнэ словархэр щытырадзэ государственнэ тхылъ тедзапӀэ, 1957
• Россием щӀэныгъэхэмкӀэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр щӀэныгъэ центрым гуманитарнэ къухутэныгъэхэмкӀэ и институт. Адыгэбзэ псалъалъэ. Москва: «Дигора», 1999.
• Табухов Х. К. Толковый русско-кабардино-черкесский словарь. Нальчик: Издательлский центр «Эль-Фа», 2006.
• Шэрджэс Алий. Яхуэмыфащэу лъэныкъуэ едгъэза псалъэхэр. Адыгэ псалъэгъэнахуэм щӀыгъужыпхъэхэр. Налшык: Изд. КБИГИ, 2009.